ไตรภูมิพระรว่ ง พระยาลิไท
ไตรภูมพิ ระรว่ ง - เตภมู กิ ถา - ไตรภูมิโลกวนิ จิ ฉัย - ไตรภมู พิ ระรว่ ง - ไตรภมู กิ ถา - เตภมู โิ ลกวินจิ ฉัย ผแู้ ตง่ พระยาลไิ ท เพ่อื ใช้เทศนาโปรดพระมารดา และเพ่อื จาเรญิ พระอภธิ รรม แต่งสมัยสโุ ขทัย ประมาณปี พ.ศ. 1888 จัดเปน็ วรรณคดีพทุ ธศาสนา
เนือ้ หาเกย่ี วกับโลกสัณฐานทแ่ี บ่งเป็น 3 ภมู ิ หรือ ไตรภูมิ ได้แก่ 1. กามภูมิ 2. รูปภมู ิ 3. อรปู ภูมิ
จกั รวาล: เขาพระสุเมรุ จักรวาลมเี ขาพระสุเมรเุ ปน็ หลกั เขาสัตตบรภิ ัณฑ์ 7 ลกู ไดแ้ ก่ 1. ยุคนธร 2. อสิ ินธร 3. กรวิก 4. สุทศั น์ 5. เนมินธร 6. วินันตก 7. อัศกรรณ มหานทีสที นั ดร ทะเลที่รายลอ้ มอยู่ 7 ชนั้ ถัดจากทิวเขาอัศกรรณออกมาเปน็ มหาสมุทรอยทู่ ่วั ทกุ ด้าน แล้วจะมีภูเขาเหล็กก้นั ทะเลน้ี ไวร้ อบเรียกว่า ขอบจกั รวาล พน้ ไปนอกนั้นเปน็ นอกขอบจกั รวาล
นรกภูมิ นรกภมู ิ มนี รกใหญ่ 8 ขมุ ได้แก่ 1. สญั ชีวนรก 2. กาฬสตุ นรก 3. สังฆาตนรก 4. โรรุวนรก 5. มหาโรรพุ นรก 6. ตาปนรก 7. มหาตาปนรก 8. มหาอเวจนี รก สัตว์ทีเ่ กดิ ในนรกแห่งนีม้ ีอายยุ นื นานนบั ไมถ่ ้วน สตั ว์นรกขมุ แรกมีอายยุ นื ได้ 500 ปี (1 วันกบั 1 คืนของเมืองนรกเทา่ กบั 9 ล้านปขี องเมืองมนุษย์)
โลกันตนรก นรกของผู้ท่ีทา อนนั ตริยกรรม อนั ได้แก่ - การฆา่ บิดามารดา - การทาร้ายพระพทุ ธเจา้ - การทาร้ายพระอรยิ สงฆ์ - การยแุ ยงใหพ้ ระสงฆเ์ กิด การแตกแยก
โลหกมุ ภีนรก คูถนรก
ตริ จั ฉานภมู ิ ติรจั ฉานตภิ ูมิ หรือเดรจั ฉานติภูมิ คือแดนของเดยี รฉาน แปลวา่ ตามขวางหรอื ตามเส้นนอนตรงกนั ขา้ มกับคนซ่ึงไป ตัวตรง ดงั นัน้ สัตวเ์ ดรจั ฉานก็หมายถึงสตั วท์ ีไ่ ปไหนมาไหนต้อง ควา่ อก
สตั ว์ทก่ี ลา่ วในแดนเดรจั ฉาน ราชสีห์ เป็นสตั ว์จา่ พวกเดยี วกบั สงิ โต ไมม่ ตี วั ตนจริงอยใู่ นโลกนแี้ ตเ่ ปน็ สตั ว์ท่อี ยู่ในวรรณคดี เทา่ น้นั ช้างแก้ว อาศยั อยูท่ ี่ถา้่ ทองว่ากนั ว่าพระพุทธเจา้ เคยเสวยพระชาติเคยไปเกิดเปน็ ช้างน้ีอยู่ หน่ึงชาติ ครฑุ อาศัยอย่ทู ่ตี ามฝงั่ สระใหญ่ชอื่ สิมพลีสระที่ตนี เขาพระสเุ มรหุ รอื สระต้นง้วิ กวา้ งได้ 500 โยชน์ พระยาครฑุ ท่เี ป็นหวั หนา้ ตัวโต 50 โยชน์ ปกี ยาวอกี 50 โยชน์ ปากยาว 9 โยชน์ ตีน ท้งั สองยาว 12 โยชน์ ครฑุ กนิ นาคเป็นอาหาร และเปน็ พาหนะของพระนารายณ์
วมิ านฉมิ พลี ที่อยขู่ องพญาครฑุ
ปลา ในแดนเดรัจฉานนป้ี ลาทอ่ี าศัยอยทู่ ีน่ จ้ี ะมขี นาดใหญม่ าก ตัวที่เลก็ สุดกย็ งั ยาวถึง 75 โยชน์ ตวั ทใ่ี หญ่ก็ยาวถึง 5,000 โยชน์ ปลาท่ีร้จู ักกนั ดคี ือ พญาปลาอานนท์ซึ่งหนุนชมพูทวปี อยู่ นาค หรอื งูมหี งอนและมตี ีน นาคมีสองชนิด คอื ถลชะ หรือนาคท่เี กดิ บนบก และ ชลชะ หรือ นาคทเี่ กิดในนา่้ นาคถลชะจะเนรมิตตนเป็นคนหรอื เทวดานางฟา้ ไดแ้ ตบ่ นบก นาคชลชะจะ เนรมิตตนเปน็ คนหรอื เทวดานางฟา้ ได้แต่ในน้า่ เท่านนั้ เร่ืองนาคเป็นท่รี ูจ้ ักกันดีในประวัตศิ าสตร์ เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้คอื เปน็ บรรพบุรษุ ของชนชาติตา่ งๆ เช่น เขมร ลาว มอญ หงส์ อาศัยอยูท่ ถี่ ่า้ ทองบนเขาคชิ ฌกูฏหรอื เขายอดนกแรง้ หงส์เปน็ พาหนะของพระพรหม
เปรตภมู ิ เปรตเป็นผีเลวชนดิ หนึ่ง ในไตรภูมบิ รรยายรปู รา่ งของเปรตไวว้ า่ เปรตบางชนดิ มีตวั ใหญ่ ปากเทา่ รูเขม็ เปรตบางชนิดก็ตัวผอมไม่มเี นอ้ื หนงั มงั สา ตาลึกกลวง และร้องไห้ ตลอดเวลา แต่ก็มีเปรตบางชนดิ ท่ีตวั งามเปน็ ทอง แต่ปากเป็นหมูและเหมน็ มาก สรุป รวมๆแล้วก็คือเม่อื ตอนเปน็ คนแล้วทา่ บาปอยา่ งใดเมอ่ื ตายไปก็จะเป็นเปรตตามทีท่ ่า บาปไว้ เปรตน้นั มีโอกาสดกี วา่ สัตวน์ รก เนอ่ื งจากสามารถออกมาขอบุญกศุ ลจากการทา่ บุญ ของมนษุ ย์ได้
อสรุ กายภูมิ พวกอสูรกายมีบา้ นเมอื งเปน็ ของตนเอง เรียกวา่ อสูรภพ อยลู่ กึ ใตด้ ินไป 84,000 โยชน์ เป็นบ้านเมอื งงดงามมากเตม็ ไปด้วยแผ่นทองค่า คอื บา้ นเมืองของอสูรน้ีจะมี เหมือนสวรรคข์ องเทวดา เช่น กลางสวรรค์มีตน้ ปาริชาติ กลางเมอื งอสรู กม็ ตี น้ แคฝอย เมืองอสูรมเี มืองใหญอ่ ยู่ 4 เมืองโดยมีพระยาอสูรปกครองอยู่ทุกเมือง ใน บรรดาอสูรมอี ยู่ตนหนึง่ มีอา่ นาจมากช่ือวา่ ราหู
มนุษยภมู ิ บตุ รทเ่ี กิดมาในไตรภมู แิ บ่งได้เปน็ 3 ส่ิง คือ อภชิ าตบุตร เปน็ คนเฉลยี วฉลาดมีรูปงามหรือมงั่ มียศยงิ่ กว่าพอ่ แม่ อนชุ าตบตุ ร มเี พียงพอ่ แม่ อวชาตบิ ุตร ดอ้ ยกว่าพอ่ แม่
คนท้งั หลายกแ็ บง่ เป็น 4 ชนดิ คือ 1. ผทู้ ่ที า่ บาปฆา่ สตั ว์ตดั ชีวติ และบาปนนั้ ตามทนั ตอ้ งถูกตัดตนี สนิ มอื และ ทุกขโ์ ศกเวทนานกั หนา พวกน้ีเรียกว่า \"คนนรก\" 2. ผู้หาบญุ จะกระทา่ บม่ ิได้ และเม่อื แต่ก่อนและเกิดมาเป็นคนเข็ญใจยากจน นักหนา อดอยากไม่มีกิน รปู โฉมก็ขเ้ี หร่ พวกน้เี รียกวา่ \"คนเปรต\" 3. คนทไี่ ม่ร้จู ักบาปและบุญ ไม่มีความเมตตากรุณา ไมม่ คี วามย่าเกรงผูใ้ หญ่ ไมร่ จู้ กั ปฏิบัติพ่อแม่ครอู าจารย์ ไม่รักพี่รกั นอ้ ง กระท่าบาปอยรู่ า่ ไป พวกนี้ ท่านเรียกวา่ \"คนเดรัจฉาน\" 4. คนทร่ี ู้จักบาปและบุญ รกู้ ลัวร้ลู ะอายแกบ่ าป รรู้ กั พรี่ ักนอ้ ง รกู้ รณุ าคน ยากจนเขญ็ ใจ และรจู้ กั ย่าเกรงพ่อแมผ่ ูเ้ ฒา่ ผ้แู ก่ครอู าจารย์ และรู้จักคุณ แก้ว 3 ประการ คอื พระรัตนตรยั พวกนี้ทา่ นเรียกว่า \"มนุษย\"์
ทวีป 1. ชมพทู วีป มรี ูปหน้ากลมดังดมุ เกวยี น 2. บูรพเทห์ เบ้ืองตะวนั ออกมรี ปู หน้าดงั เดือนเพ็ญกลมดังหน้าแวน่ 3. อุตตรกรุ ุ ทวปี ฝ่ายเหนอื มรี ปู หนา้ สม่ี ุมดงั ท่านแกล้งถากให้เป็น สเ่ี หลยี่ มกวา้ งและรเี ท่ากัน 4. อมรโคยาน ทวปี เบื้องตะวนั ตกมรี ูปหนา้ ดงั เดือนแรม 8 ค่า มีตน้ กัลปพฤกษ์ ผู้ใดปรารถนาจะไดแ้ ก้วแหวนเงินทองหรอื ส่ิงใดๆ กใ็ ห้ไปยืนนกึ อยู่ใต้ตน้ กลั ปพฤกษ์นี้ - แผ่นดนิ ทั้งสีต่ ั้งอย่รู ายล้อมเขาพระสเุ มรุ
พระยาจักรพรรดิราช พระยาจกั รพรรดิราช เปน็ พระราชาผู้ยง่ิ ใหญย่ ิ่งกว่าพระราชาท้งั ปวง พระยาจักรพรรดริ าชมแี กว้ 7 ประการเกิดค่บู ารมมี าดว้ ย ไดแ้ ก่ 1. จักรแกว้ 2. ช้างแก้ว 3. ม้าแก้ว 4. ดวงแก้ว 5. นางแก้ว 6. ขุนคลังแกว้ 7. ลูกแก้ว
ฉกามาพจรภมู ิ คือดินแดนสวรรค์ท้งั 6 ชน้ั ได้แก่ 1. จาตมุ หาราชิกภูมิ แปลวา่ แดนแหง่ 4 มหาราช ตั้งอยู่เหนอื เทอื กเขายุคนธร มเี มืองใหญ่ 4 เมอื ง - เมอื งที่อยู่ทางทิศตะวันออกของเขาพระสุเมรมุ ีท้าวธตรฐเปน็ เจา้ เมอื ง เปน็ ใหญ่เหนือคนธรรพ์ - เมอื งที่อยู่ทางทิศตะวันตกของเขาพระสเุ มรุมที ้าววิรูปกั ษเ์ ป็นเจา้ เมอื ง เป็นใหญ่เหนือนาค - เมอื งทอ่ี ยู่ทางทิศใต้ของเขาพระสุเมรมุ ที า้ ววริ ฬุ หกเป็นเจา้ เมอื ง เปน็ ใหญเ่ หนือพวกกมุ ภณั ฑ์ - เมอื งที่อยู่ทางทศิ เหนือของเขาพระสุเมรุมที ้าวไพศรพเป็นเจา้ เมอื ง เป็นใหญ่เหนอื พวกยกั ษ์ * ทา้ วมหาราชทงั้ 4 นีเ้ รียกรวมๆวา่ จตุโลกบาลทั้ง 4 คือผูด้ ูแลรักษาโลกทั้ง 4 ทศิ
2. ดาวดงึ ส์ สวรรคช์ ั้นดาวดึงส์ เป็นสวรรคช์ ั้นที่ 2 สูงจาก สวรรคช์ ้นั จาตมุ หาราชกิ ภูมิได้ 46,000 โยชน์ สวรรคช์ นั้ ดาวดึงสน์ นั้ ตง้ั อยเู่ หนอื จอมเขาพระสเุ มรุ มนี ครไตรตรึงส์ อยตู่ รงกลางสวรรค์ชน้ั ดาวดึงสซ์ ง่ึ เป็นเมอื งของพระอินทรผ์ ู้ เป็นใหญแ่ ก่เทวดาทัง้ หลาย มตี ้นกลั ปพฤกษ์และพระเจดีย์ จุฬามณี
3. ยามา เปน็ สวรรคช์ ัน้ ท่ี 3 อย่สู ูงจากสวรรคช์ น้ั ดาวดึงส์ 84,000 โยชน์ มีพระยาสยามเทวราชครอง อยู่ สวรรค์ช้ันน้ีสงู กว่าวถิ ีการโคจรของพระอาทิตย์ แต่ก็ไม่มืดเนือ่ งจากรัศมีแก้วและรัศมตี ัวเทวดาสอ่ ง สว่างอยเู่ สมอ
สวรรค์ช้นั มายาในฉกามาพจร
4. ดสุ ติ เป็นสวรรคช์ น้ั ที่ 4 อยสู่ ูงจากสวรรคช์ ัน้ ยามา 168,000 โยชน์ มีพระยาสันดสุ ติ เทวราช พระโพธิสตั วซ์ ่ึงจะเสด็จลงมา ตรสั เปน็ พระพุทธเจา้ มีพระศรีอารยิ โ์ พธิสตั ว์ซึง่ จะมาตรสั เป็น พระพุทธเจา้ ในภายภาคหนา้ 5. นิมมานรดี เป็นสวรรคช์ น้ั ที่ 5 อยสู่ งู จากสวรรคช์ นั้ ดสุ ิต 336,000 โยชน์ 6. ปรนิมมิตวสวัตตี เป็นสวรรคช์ ้นั ท่ี 6 อยูส่ งู จากสวรรค์ช้นั นมิ มานรดี 672,000 โยชน์ มีพระยาปรนมิ มติ วสวตั ตีครองอยู่
พรหมโลก อยเู่ หนือสวรรค์ชน้ั สงู สุด มี 2 ประเภท คือ - รูปพรหม (รูปาวจร) มี 16 ชั้น - อรูปพรหม (อรปู าวจร) มี 4 ชัน้
ไตรภูมพิ ระรว่ งกบั งานศลิ ปกรรม ไตรภมู กิ บั ภาพจติ รกรรมฝาผนงั ไตรภูมกิ ับคติการสร้างพระเมรุมาศ
Search
Read the Text Version
- 1 - 29
Pages: