สงครามเย็น

สงคราม เย็น

สงครามเย็น สงครามเย็น หมายถึง สงครามที่มหาอำนาจทั้งสองทำการต่อสู้กัน โดยเครื่องหมายทุกอย่าง ยกเว้นอาวุธปรมาณู หรือหมายถึงความขัดแย้งระหว่าง สหรัฐอเมริกาและรัสเซีย โดยไม่ใช้อาวุธต่อสู้กันโดยตรง แต่ใช้วิธีการโฆษณาชวนเชื่อ การแทรกซึมบ่อนทำลาย การประนาม การแข่งขันกัน สร้างกำลังอาวุธ และแสวงหา อิทธิพลในประเทศเล็ก

สาเหตุของสงครามเย็น ความขัดแย้งด้านอุดมการณ์ : เมื่อสหภาพโซเวียตนำลัทธิคอมมิวนิสต์มาใช้บริหารประเทศ ทำให้เกิดความหวาดระแวงในเวทีการเมืองระหว่างประเทศ ความขัดแย้งผลประโยชน์ของชาติ : ในด้านความมั่นคงปลอดภัยโดยเฉพาะพรมแดน ด้านตะวันตกเป็นจุดอ่อน ถูกศัตรูบุกเข้าไว้ง่าย สหภาพโซเวียตจึงดำเนินการสถาปนา รูปแบบการปกครองแบบคอมมิวนิสต์ในประเทศยุโรปตะวันออกซึ่งมีฐานะเป็นประเทศบริวาร ส่วนความขัดแย้งในด้านเศรษฐกิจ เนื่องมาจากสหรัฐอเมริกาหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นประเทศเจ้าหนี้ ทุนนิยมที่ร่ำรวยที่สุด หากปล่อยให้ลัทธิคอมมิวนิสต์ขยายตัว จะทำให้สหรัฐอเมริกาต้องสูญเสียหนี้สิน แหล่งทรัพยากรธรรมชาติ และเกียรติภูมิของชาติ เกิดช่องว่างแห่งอำนาจทางการเมือง : เนื่องจากเกิดการเปลี่ยนแปลงอำนาจทางการเมือง ระหว่างประเทศ โดย อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี หมดอำนาจลง หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตขึ้นมาเป็นมหาอำนาจแทนจึงเกิดเผชิญหน้ากัน ลักษณะของสงครามเย็น 1. การแข่งขันสร้างพันธมิตรทางทหาร 2. การแข่งขันด้านอุดมการณ์ 3. การแข่งขันด้านเทคโนโลยี ( ด้านอวกาศ การทหาร ) 4. การทำสงครามตัวแทน

The ‘Truman Doctrine’ ลัทธิทรูแมน คือ นโยบายที่อเมริกาสนับสนุนรัฐบาลกรีซ และตุรกีโดยให้ความช่วยเหลือ ทางเศรษฐกิจและการทหาร เพื่อป้องกันไม่ให้ประเทศทั้ง 2 อยู่ภายใต้อิทธิพลของโซเวียต สหรัฐอเมริกาจะโต้ตอบการคุกคามของประเทศคอมมิวนิสต์ ทุกรูปแบบและทุกสถานที่และตามที่สหรัฐ จะเห็นสมควรโดยไม่จำกัด ขนาด เวลา และสถานที่ The ‘Marshall Plan’ แผนการที่อเมริกาประกาศ จะทุ่มเงินมหาศาลช่วยเหลือฟื้นฟูเศรษฐกิจทุกๆประเทศใน ยุโรปตะวันตก เพื่อเป็นการต่อต้านการขยายตัวของคอมมิวนิสต์ และถ่วงดุลอำนาจยุโรป ‘Molotou Plan’ แผนการที่โซเวียตประกาศจะทุ่มเงินมหาศาลช่วยเหลือฟื้นฟู เศรษฐกิจทุกๆประเทศในยุโรปที่บอบช้ำจากสงครามโลกครั้งที่ 2 เพื่อเป็นการต่อต้านการขยายตัว ของประชาธิปไตย

วิกฤตการณ์เบอร์ลิน เบอร์ลินเป็นชื่อเมืองหลวงของเยอรมัน หลัง WW.I เยอรมันถูก 4 มหาอำนาจ แบ่งยึดครอง คือ อังกฤษ ฝรั่งเศส อเมริกา และรัสเซีย แต่เยอรมันฝั่งตะวันออกเป็นของ รัสเซียซึ่งปกครองโดยระบอบคอมมิวนิสต์ และเยอรมันฝั่งตะวันตกเป็นประชาธิปไตย ทำให้ประชาชนอพยพย้ายไปอยู่เยอรมันฝั่งตะวันตก ทำให้รัสเซียสร้างกำแพงเบอร์ลินขึ้นมา ปิดล้อมกำแพงเบอร์ลิน Cuban Missile Crisis (1962) วิกฤตการณ์คิวบา คิวบาเป็นประเทศเล็กๆที่อยู่ในทะเลแคริบเบียน ผู้นำคิวบาคือ บาติสตา (ประธานาธิบดี) ซึ่งบาติสตาผูกความสัมพันธ์กับอเมริกาต่อมาบาติสตาถกนายฟีเดล คาสโตรปฏิวัติยึดอำนาจ เปลี่ยนคิวบาให้กลายเป็นคอมมิวนิสต์ ผูกพันกับรัสเซียแทนอเมริกา ซึ่งภายหลังดาวเทียมของ อเมริกาพบว่า รัสเซียได้นำจรวดนำวิถีมาติดตั้งที่คิวบา จอห์น เอฟ เคเนดี้ประธานาธิบดีของ อเมริกาสั่งให้คิวบาถอนจรวดออกภายใน 30 วัน คิวบาไม่ปฏิบัติตามและส่งจรวดนำวิถีมาติดตั้ง เพิ่มอีก สร้างความไม่พอใจให้กับอเมริกา จึงสั่งกองเรือรบ 180 ลำปิดทะเลแคริบเบียน และสั่งให้ คิวบาถอนฐานจรวดภายใน 24 ชั่วโมง ซึ่งคิวบา และรัสเซียยอมปฏิบัติตามคำสั่งของอเมริกา สงครามระหว่างอเมริกา รัสเซียและคิวบาจึงไม่เกิดขึ้น

สนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ สนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ (The North Atlantic Treaty Organization) หรือ NATO คือ การรวมกลุ่มทางการทหารที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อต่อต้านการรุกรานจากฝ่ายคอมมิวนิสต์ สนธิสัญญาวอร์ซอ สนธิสัญญาวอร์ซอ (Warsaw Pact Treaty Organization) หรือ Warsaw Pact คือ การรวมกลุ่มทางการทหารที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อต่อต้านการรุกรานจากฝ่ายประชาธิปไตย

การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจ • EEC (Europe Economic Cooperation) เป็นการร่วมมือทางเศรษฐกิจของกลุ่มเสรีนิยม ประชาธิปไตยยุโรป ต่อมาภายหลังเป็นชื่อเป็น European Union : EU • COMECON เป็นการร่วมมือทางเศรษฐกิจของกลุ่มคอมมิวนิสต์ ต่อมาภายหลัง COMECON ถูกยกเลิกไปเพราะสหภาพโซเวียตล่มสลายทางเศรษฐกิจ โครงการอวกาศ Sputnik I (1957) ดาวเทียมดวงแรกที่ส่งไปโคจรอวกาศสำเร็จ คือ \" Spukig \" ในปี พ.ศ. 2500 ทำให้ จอห์น เอฟ เคเนดี้กล่าวว่า “อเมริกาจะส่งมนุษย์ ไปลงดวงจันทร์ให้ได้ภายใน 10 ปี” ในปี 2501 อเมริกา ได้ส่งดาวเทียมไปโคจรรอบโลกสำเร็จ อเมริกาก่อตั้ง NASA เป็นการสำรวจอวกาศ และใช้ชื่อย่อย เรียกว่า โครงการ Apollow เพื่อส่งมนุษย์ไปลงดวงจันทร์ ซึ่งต่อมาอเมริกาได้ส่งมนุษย์ไปดวงจันทร์ได้สำเร็จ คือ Neal Armstrong ด้วยยาน Apollw 11 ในปี พ.ศ.2512 เมื่อรัสเซียเห็นว่าอเมริกาก้าวหน้าทางโครงการอวกาศจึงทุ่มเงินมหาศาลพัฒนา โครงการ Meer แต่สุดท้ายโครงการ Meer ต้องยุติลงเพราะรัสเซียประสบปัญหาการล่มสลาย ทางเศรษฐกิจ

สงครามตัวแทน หรือ สงครามเวียดนาม ค.ศ. 1960 -1975 • 1941 ได้เกิดขบวนการเวียดมินห์เพื่อขับไล่ฝรั่งเศส โดยมีผู้ที่มีสมญาว่า โฮจิมินห์ เป็นผู้นำหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เวียดมินห์ยึดเดียนเบียนฟูได้ ฝรั่งเศสกับเวียดนามก็ได้ทำ สัญญาสงบศึกที่กรุงเจนีวา เมื่อปี 1954 เรียกว่า อนุสัญญาเจนีวา มีสาระสำคัญคือ ให้แบ่ง เวียดนามออกเป็นสองส่วน คือ เวียดนามเหนือ และเวียดนามใต้ โดยใช้เส้นรุ้งที่ 17 เหนือ ซึ่งผ่านเมืองกวางตรี ตามแนวแม่น้ำเบนไฮ เป็นเส้นแบ่งเขตแดน • ประธานาธิบดี จอห์นสัน ของสหรัฐฯ ได้ตัดสินใจทำสงครามโดยเปิดเผยระหว่าง สหรัฐฯ และเวียดนามเหนือ จึงเริ่มต้นตั้งแต่กุมภาพันธ์ 1965 • ฝ่ายประชาธิปไตยที่ให้ความช่วยเหลือเวียดนามใต้ • ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ สเปน ฟิลิปปินส์ สาธารณรัฐจีน (ไต้หวัน) และไทย • ทฤษฎีโดมิโน ความหมาย คือ ทฤษฎีที่ยกอุทาหรณ์จากเกมไพ่ต่อแต้ม ซึ่งถ้ามี ไพ่ล้มหนึ่งใบ ไพ่ใบอื่นๆ จะล้มเป็นแถบติดต่อเป็นลูกโซ่ เกิดจากความเชื่อถือที่ว่า เมื่อประเทศใดตกอยู่ภายใต้ระบอบการปกครองแบบคอมมิวนิสต์จะทำให้ประเทศอื่นๆ กลายเป็นคอมมิวนิสต์ไปด้วย • ทฤษฎีการสกัดกั้น นายจอห์น ฟอสเตอร์ ดัลเลส (John Foster Dulles) อดีตรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกาได้มีทฤษฎีต่อต้านทฤษฎีโดมิโน คือ ทฤษฎีการสกัดกั้น (Containment Policy)

การสิ้นสุดสงครามเวียดนาม สหรัฐฯ และชาติพันธมิตรฝ่ายโลกเสรีได้ถอนกำลังทั้งหมด ออกจากเวียดนามใต้ กองทัพเวียดนามเหนือและเวียดกงเข้ายึดกรุงไซ่ง่อนได้เมื่อ 30 เมษายน 2518 และเวียดนามเหนือสามารถรวมเวียดนามใต้เข้าด้วยกัน เมื่อ 3 กรกฎาคม 2518 และประกาศใช้ชื่อประเทศใหม่ว่า สาธารณรัฐเวียดนาม

สงครามเกาหลี 25 มิ.ย. 1950 – 27 ก.ค.1953 เป็นหนึ่งในสงครามตัวแทนช่วงสงครามเย็นเกาหลีเหนือใช้ยุทโธปกรณ์ของโซเวียตบุก ข้ามเส้นขนานที่ 38 ลงมา สามารถยึดกรุงโซลได้ สหรัฐอเมริกาภายใต้การนำของประธานาธิบดี แฮร์รี เอส. ทรูแมน ได้สั่งการให้ นายพลดักลาส แมกอาร์เธอร์ ผู้บัญชาการภาคพื้นแปซิฟิก ในขณะนั้น ให้ทำการตอบโต้กองทัพอเมริกันบุกเกาหลีเหนือถึงแม่น้ำยาลู ชายแดนระหว่าง เกาหลีเหนือกับจีน โซเวียตให้ความช่วยเหลือ จีนปะทะกับทหารอเมริกัน กองทัพจีนก็ล่าถอยไป อยู่ในเทือกเขา กองทัพสหประชาชาติบุกข้ามแม่น้ำยาลูกองทัพจีนโอบล้อมกองทัพของพวก นานาชาติแถบอ่างเก็บน้ำโชสิน ผลของสงคราม ฝ่ายเกาหลีเนือเสียชีวิตในสงครามทั้งหมด 1,066,000 นาย ส่วนฝ่ายเกาหลีใต้เสียชีวิตประมาณ 941,356–1,139,518 นายทหารฝ่ายไทยจำนวน 1,294 นาย การสิ้นสุดของสงครามเกาหลี 2 กันยายน 1976 ลงนามระหว่างเกาหลีเหนือกับสหประชาชาติ แบ่งเขตแดน ระหว่างเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้อย่างเป็นทางการ

การสิ้นสุดสงครามเย็น สหภาพโซเวียตในยุคที่มิคกาฮิล กอร์บาซอฟ (Mikhail Gorbachev) เป็นผู้นำ ได้ดำเนินการปฎิรูปบ้านเมืองหลายด้าน และเป็นจุดเริ่มต้นทำให้สภาวะสงครามเย็นเริ่ม คลี่คลายตัวลง สรุปได้ดังนี้ 1. การใช้นโยบายปฏิรูปการเมืองและเศรษฐกิจของสหภาพโซเวียตให้เป็นเสรี ประชาธิปไตยมากขึ้นในปี ค.ศ. 1985 เรียกว่า “นโยบายเปิด-ปรับ” หรือ กลาสนอสต์-เปเรสทรอยกา 2. การรวมเยอรมนีตะวันออกเข้ากับตะวันตกเป็นประเทศเดียวกันได้สำเร็จ ใน ค.ศ. 1990 3. การล่มสลายของสหภาพโซเวียตในปี ค.ศ.1991 คือการยุติการรวมตัวเป็น สหภาพโซเวียตของ 15 สาธารณรัฐ และทำให้เกิดรัฐเอกราช 15 ประเทศ สาเหตุของการล้มสลายของสหภาพโซเวียต คือ ปัญหาเงินเฟ้อและความตกต่ำทาง เศรษฐกิจ และปัญหาการเมืองภายใน 4. การก่อรัฐประหารเพื่อโค่นล้ม รัฐบาลของพวกคอมมิวนิสต์หัวเก่า

ความเปลี่ยนแปลงภายหลังสิ้นสุดยุคสงครามเย็น นับตั้งแต่ปี ค.ศ. 1991 บรรยากาศความตึงเครียดของโลกในยุคสงครามเย็นได้สิ้นสุดลง มีการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สำคัญคือ ประเทศคอมมิวนิสต์เริ่มปรับตัวเข้าสู่วิถีทางของ ระบอบประชาธิปไตยมากขึ้นและเปลี่ยนมาใช้ระบบเศรษฐกิจแบบการตลาดหรือทุนนิยมเสรีตาม อย่างโลกตะวันตก

ความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและเศรษฐกิจ ของโลกภายหลังการสิ้นสุดยึดสงครามเย็น 1. การเกิดสาธารณรัฐเอกราช 15 ประเทศ ได้แก่ รัสเซีย ยูเครน ลัตเวีย เอสโตเนีย ลิทัวเนีย เบลารุส มอลโดวา อุซเบกิสสถาน อาร์เมเนียทาจิกิสถาน เติร์กเมนิสสถาน คาซัคสถาน จอร์เจีย อาเซอร์ไบจาน และคีร์กีซสถาน 2. การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในยุโรปตะวันออก 2.1) การล่มสลายของสหพันธรัฐยูโกสลาเวีย รัฐต่างๆได้แยกตัวเป็นประเทศเอกราช 2.2) โปแลนด์ เป็นชาติแรกในยุโรปที่มีการปฏิรูประบอบการเมืองเข้าสู่ระบอบ ประชาธิปไตย และเปลี่ยนระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยมมาเป็นระบบตลาดเสรีเหมือนอย่าง ประเทศตะวันตก 2.3) ฮังการี มีการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและระบบเศรษฐกิจทำนองเดียวกับ โปแลนด์ ในปี ค.ศ. 1991 2.4) เชโกสโลวะเกีย ในเดือนมกรา ค.ศ. 1993 เชโกสโลวะเกียประกาศแยกออก เป็น 2 ประเทศคือ สาธารณรัฐเช็ก และสาธารณรัฐสโลวะเกีย 2.5) เยอรมนีตะวันออก รวมกับเยอรมนีตะวันตกใน ค.ศ. 1990 ภายใต้ชื่อประเทศ “สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี” ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยและใช้ระบบเศรษฐกิจ แบบทุนนิยมหรือระบบการตลาด 3. การเปิดประเทศของจีน ในปี ค.ศ. 1992 จีนประกาศนโยบายปฎิรูประบบเศรษฐกิจให้ เป็นระบบตลาดเสรี ส่งเสริมการลงทุนของนักธุรกิจต่างชาติ

สหภาพโซเวียต ประเทศที่แยกตัวออกจากสหภาพโซเวียต 15 ประเทศได้แก่ 1. รัสเซีย Russian Federation (SFSR) เมืองหลวง คือ มอสโก 2. ยูเครน Ukrainian (SSR)เมืองหลวง คือ เคียฟ Kiev 3. อาร์เมเนีย Armenian (SSR)เมืองหลวง คือ เยราวาน Yerevan 4. เบลารุส Byelorussian (SSR) เมืองหลวง คือ มินสก์ Minsk 5. จอร์เจีย Georgian (SSR) เมืองหลวง คือ ทบีลีซี Tbilisi 6. มอลโดวา Moldavian (SSR) เมืองหลวง คือ คีนีเนฟ Chişinău 7. คาซัคสถาน Kazakh (SSR) เมืองหลวง คือ อัลมา-อาตา Alma-Ata 8. อุซเบกิสถาน Uzbek (SSR) เมืองหลวง คือ ทัสเคนต์ Tashkent 9. เติร์กเมนิสถาน Turkmen (SSR) เมืองหลวง คือ อัชกาบาด Ashgabat 10. คีร์กิซสถาน Kirghiz (SSR) เมืองหลวง คือ ฟรุณซ์ Frunze 11. ทาจิกิสถาน Tajik (SSR)เมืองหลวง คือ ดูซัมบี Dushanbe 12. อาเซอร์ไบจาน Azerbaijan (SSR)เมืองหลวง คือ บากู Baku 13. เอสโตเนีย Estonian (SSR) เมืองหลวง คือ ทัลลินา Tallinn 14. แลตเวีย Latvian (SSR) เมืองหลวง คือ ริกา Riga 15. ลิทัวเนีย Lithuanian (SSR) เมืองหลวง คือ วิลนิอุส Vilnius

จัดทำโดย ม.5/8 น.ส. จิราพัชร สุขเกษม เลขที่ 13 น.ส. บุญสิตา ธิติมงคล เลขที่ 17 น.ส. พิชชา ฮะวังจู เลขที่ 21 น.ส. รัญชิดา ประเสริฐสกุล เลขที่ 28 น.ส. วิไลลักษณ์ บุญรุ่งเรือง เลขที่ 31 น.ส. อรรถวดี โสหา เลขที่ 33