หน่วยที่ 1

คุณลกั ษณะที่พึงประสงค์ของผู้อำนวยกำรสถำนศึกษำตำมแนวคดิ ของนิสิต ในปัจจุบันพบว่า มีผู้บริหารโรงเรียน ผู้นา หรือหัวหน้างานหลายท่านที่ประสบปัญหาการ ดาเนินงานในองค์การ เพราะการบริหารคนและการอยู่ร่วมกันในที่ทางานกับบุคลอื่นย่อมเลี่ยงที่จะไม่ เผชิญหน้ากับความขัดแย้งในเร่ืองของคน โดยเฉพาะผู้ใต้บังคับบัญชา เพราะผู้ร่วมงานล้วนมาจาก สภาพแวดล้อมและการศึกษาต่างกัน ถ้าหากเจ้านายหรือผู้นาองค์การไม่สามารถซื้อใจหรือเอาชนะใจ ผู้ใต้บังคับบัญชาได้นั้นก็จะเกิดปัญหาและอุปสรรคในการทางานหรืออาจเป็นการขัดขวางความ เจริญก้าวหน้าขององค์การซึ่งเหตุเกิดเพราะผู้บริหารและผู้ร่วมงานไม่ลงรอยกันรวมทั้งเกิดจากการที่ ผู้นาองค์กรหรือผู้บริหารสถานศึกษาขาดความรู้ความสามารถ ด้านการบริหารงาน การไม่จัดระบบ หรอื แบบแผนในการปฏิบตั ิงาน ขาคมนษุ ยสัมพนั ธ์ทีด่ ี ขาดความยตุ ิธรรมขาดการพัฒนาด้านบุคลิกภาพ ขาดภาวะในการเป็นผู้นา ขาดความรอบคอบในการตัดสินใจมีความเสื่อมเสียในเรื่องส่วนตัว รวมท้ังไม่ มีเครือข่ายในการเป็นต้นแบบที่ดีและถูกต้อง ซึ่งปัญหาเหล่านี้เป็นปัญหาเกี่ยวกับคุณลักษณะของ ผู้บริหารทั้งสิ้น หากผู้บริหารท่านใดขาดทักษะหรือคุณลักษณะในเร่ืองใดเร่ืองหนึ่งแล้วจะส่งผลให้การ ทางานขาดประสิทธิภาพ ดังนน้ั ผู้บริหารจึงจาเป็นต้องรู้จักตนเองรู้จกั ลูกน้องและรู้จกั การพฒั นาตนเอง เพื่อที่จะ ได้เป็นบุคคลที่มีคุณภาพและสามารถบริหารงานได้สาเร็จตามเป้าหมายของสถานศึกยา และ สอดคล้องตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเดิม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3)พ.ศ. 2553 ซึ่งได้กาหนดไใว้ให้มรี ะบบการประกนั คุณภาพการศึกษา โดยได้กล่าวถึงมาตรฐานเกี่ยวกบั ผบู้ ริหารโรงเรียนไว้ว่า \"ผู้บริหารมคี ณุ ธรรมจริยธรรมและคุณลักษณะ ที่พึงประสงค์\" ซึ่งคาว่า คุณลักษณะที่พึงประสงค์ คือคุณลักษณะหรือคุณสมบัติที่ควรแก่การยอมรับ ฉะน้ันผู้บริหารโรงเรียนกายใด้กระแสแห่งความเป็น โลกากิวัฒน์ในยุคปัจจุบัน จึงต้องพัฒนาตนเอง อย่างสม่าเสมอ เพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนของสังคมโลก ซึ่งปัจจับสาคัญในการเสริมสร้างการเรียนรู้ใน โรงเรียน คือ ระบบการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ และการมีส่วนร่วม ดังน้ัน ผู้บริหารโรงเรียนซึ่ง คณุ ลักษณะทีพ่ ึงประสงค์ของผอู้ านวยการสถานศกึ ษา ควรมีลักษณะดังน้ี คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผบู้ ริหำร คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้บริหาร หมายถึง การแสดงออกทางพฤติกรรม ในเชิงบวกของ ผู้บริหารสถานศึกษา เป็นที่ยอมรับของสังคม วัดได้จากความสามารถทางสติปัญญา ความเป็นผู้มี ประสิทธิภาพความรับผิดชอบ ความสามารถในการทางานร่วมกับสังคม การยอมรับและยกย่องจาก สังคม และความเปน็ ผู้มีบคุ ลิกภาพความเป็นผู้นา อธิบายได้ดังนี้ 1. ควำมสำมำรถทำงสติปัญญำ หมายถึง ความรอบรู้ เฉลียวฉลาด มีไหวพริบ คิดอย่างมี เหตุผลสามารถเรียนรู้ จดจาสิ่งต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี รามท้ังการตัดสินใจของผู้บริหารสถานศึกษา โดย อาศยั การพิจารณาไตร่ตรองอย่างรอบคอบ

2. ควำมเป็นผู้มีประสิทธิภำพ หมายถึง ความสามารถในการปฏิบัติงานของผู้บริหาร สถานศกึ ษาให้เปน็ ไปตามมาตรฐานการปฏิบัติงานและเกณฑต์ ่าง ๆ ที่กาหนดไ ว้ โดยใช้ทรัพยากรอย่าง คุ้มค่าเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด 3. ควำมรบั ผิดชอบ หมายถึง การยอมรบั ผลทีเ่ กิดขึน้ ทั้งในทางที่ดีและไม่ดใี นสิ่งทีไ่ ด้กระทา ของผู้บริหารสถานศกึ ษา ประกอบด้าย การรับผดิ ชอบต่อตนเอง หนา้ ที่การงาน ผรู้ ่ามงานและองค์กร ความสามารถใน 4. กำรทำงำนร่วมกับผูอ้ ื่น หมายถึง การทีผ่ บู้ ริหารสถานศกึ ยามีปฏิสัมพันธ์ที่ดีในการทางาน มุ่งให้เกิดความเข้าใจอันดีต่อกัน มีความร่ามมือประสานงานกันในการดาเนินงานต่าง ๆ อย่างมี ประสิทธิภาพ ตลอดจนเปีดโอกาสให้ครูและบคุ ลากรทางการศึกยาได้แสดงคาามคิดเหน็ ร่วมกันในการ ตดั สินปัญหาตา่ ง ๆ 5. กำรยอมรับและยกย่องจำกสังคม หมายถึง การปฏิบัติตนของผู้บริหารสถานศึกษาตาม บทบาทหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย อาศัยความรู้ ความสามารถ จนเป็นที่เชื่อถือไว้วางใจและได้รับการ สรรเสริญจากบคุ คลทั่วไป รวมท้ังการได้รับความรว่ มมอื ช่วยเหลือในด้านต่าง ๆ 6. ควำมเปน็ ผมู้ ีบุคลิกภำพควำมเป็นผนู้ ำ หมายถึง ความสามารถของผบู้ ริหารสถานศกึ ษา ในการกระตนุ้ ชกั จงู หรอื โน้มนา้ ว ให้ครูและบุคคลากรทางการศึกษาร่วมมือกันในการปฏิบัติงาน เพือ่ บรรลุผลสาเร็จตามเป้าหมายของสถานศกึ ษา คุณลกั ษณะที่ดขี องผู้บริหำร ประกอบด้วย 1. ลักษณะท่ำทำงหรอื กำรวำงตัว Bearing คือ การสร้างความประทับใจในเร่ืองท่าทาง การวางตัว และความประพฤติให้อยู่ใน ระดับสูงสุดเป็นที่นิยมของผู้อื่นอยู่ตลอดเวลา มีความสุภาพนุ่มนวลหลีกเลี่ยงการพูดด้วยถ้อยคาหยาบ คาย หรือเหยียดหยามผู้อื่น เป็นบุคคลที่มีความสง่าผ่าเผย ควบคุมตนเองได้ท้ังในการปฏิบัติตน และ อารมณ์ แตง่ กายสะอาดเรียบร้อยถูกต้องตามระเบียบแบบแผน 2. ควำมกลำ้ หำญ Courage คือ การปังคับจิตใจตนเองให้อยู่ในความสงบ ไม่เกรงกลัวว่าจะเกิดอะไรขึ้น ไม่สะทก สะท้านหรืออ่อนไหว กล้าทา กล้าพูด กล้ายอมรับผิดหรือคาติเตียน เมือมีความผิดพลาดหรือบกพร่อง ยึดม่ันในสิง่ ทีถ่ ูกทีควร ถึงแมว้ ่าสงั่ นน้ั จะไม่เป็นทีสบอารมณผ์ อู้ ืน่ ก็ตาม 3. ควำมเดด็ ขำด Decisiveness คือ ความสามารถในการตกลงใจโดยฉับพลันและประกาศข้อตกลงใจอย่างเอา จรงิ และชัดแจง้ โดยพิจารณาจากข้อเทจ็ จริงต่าง ๆ รวมท้ังประสบการณ์ของตนเองและบุคคลอ้ันอย่าง มีเหตผุ ลและมีความม่ันใจ ในลักษณะที่รวดเร็ว ไม่พดู อ้อมค้อม ถกู ต้อง และทันเวลา

4. ควำมไว้เนือ้ เชือ่ ใจ Dependability คือ การได้รบั ความไว้วางใจในการปฏิบัติงานตามหน้าที่ หรอื งานที่มอบหมายได้ ถูกต้องไม่ผิดพลาด ด้วยความคล่องแคล่ว ว่องไว เฉลียวฉลาด กระทาการอย่างเต็มความสามารถและ พิถีพิถัน เปน็ คนตรงตอ่ เวลา ไม่กล่าวคาแก้ตวั มีความตง้ั ใจ และจรงิ ใจ 5. ควำมอดทน Endurance คือ พลังทางร่างกายและจิตใจ ซึ่งวัดได้จากขีดความสามารถในการทนต่อความ เจ็บปวด ความเหน็ดเหน่อื ยเมอ่ื ยล้า ความยากสาบาก ความเคร่งเครียด งานหนัก รวมถึงความอดกล้ัน ต่อสถานการณ์ที่บีบค้ัน 6. ควำมกระตือรือร้น Enthusiasm คือ การแสดงออก ซึ่งความสนใจอย่างจริงจังและมีความจดจ่อต่อการปฏิบัติงาน อย่างจริงจัง หมายถึง การทางานด้วยความรา่ เริงและคดิ แต่แง่ดเี สมอ 7. ควำมริเริม่ Initiative คือ การเป็นผู้รู้จักใช้ความคิดในการเสาะแสวงหางานทา และเริ่มหาหนทางปฏิบัติ ถึงแม้จะไม่มีคาส่ังให้ปฏิบัติหรือการแสวงหาแนวทางในการปฏิบัติงานใหม่ ๆ ที่ดีมีประสิทธิภาพ มากกว่าเดิม และกระทาทนั ทีโดยไม่รีรอหรอื ชกั ช้า 8. ควำมซื่อสตั ย์สจุ รติ Integrity คือ ความเที่ยงตรงแห่งอุปนิสัยและยึดมั่นอยู่ในหลักแห่งศีลธรรมอันดีงามเป็น คุณสมบัติของการรักความจริง รักษาวาจาสัตย์ตลอดเวลา คาพูดทุกคาต้องถูกต้องเป็นจริงทั้งเร่ือง ราชการและส่วนตัว ยืนหยัดในเรอ่ื งทีถ่ ูกต้อง และสานึกในหน้าทีก่ ารงานของตน 9. ควำมพินิจพิเครำะห์ Judgment คือ คุณสมบัติในการใคร่ครวญ โดยใช้เหตุผลตามหลักตรรกวิทยา เพื่อให้ได้มูล ความจริงและหนทางแก่ไขทีน่ า่ จะเปน็ ไปได้นามาใช้ในการตกลงใจได้ถกู ต้อง 10. ควำมยุติธรรม Justice คือ การไม่สาเอียงเข้าข้างใคร มีความเที่ยงตรง ไม่เลือกที่รักมักทีชัง มีความเสมอต้น เสมอปลายในการปังคับบัญชา การให้รางวัลและการลงโทษแก่ผู้ที่กระทาผิด การไม่มีอคติต่อเชื้อชาติ ศาสนา บุคคล หรอื กลุ่มบุคคล มีความเทีย่ งธรรมคงเส้นคงวาโดยไม่เห็นแกหน้าใคร 11. ควำมรอบรู้ Knowledge คือ ข่าวสารที่บคุ คลหามาได้รวมทั้งความรใู้ นวิชาชีพของตน และความเข้าอกเข้าใจ ในตัวผู้ใต้บงั คับบญั ชานอกจากความรใู้ นวิชาชีพ ควรทราบเหตกุ ารณภ์ ายใน และภายนอกประเทศ

12. ควำมร้จู กั กำลเทศะ Tact คือ ความสามารถในการปฏิบัติตนกับบุคคลอื่นโดยไม่เกิดความขุ่นข้องหมองใจ ไม่ก่อ ให้ เกิดศัตรูหรือเป็นปฏิปักษ์ต่อกันในทัศนะของบุคคลทั่วไป กาลเทศะ ยังหมายถึง ความสามารถที่จะพูด หรือทาสิ่งหนึ่งสิ่งใดได้ถูกต้อง เหมาะสมแก่กาลเวลาและสถานที่ ความสุภาพอ่อนโยนถือเป็นส่วนหนึง่ ของกาลเทศะดว้ ย 13. ควำมไมเ่ หน็ แก่ตัว Selflessness คือ การไม่ฉวยโอกาสตักตวงความสุข ความสะดวกสบาย ความเจริญก้าวหน้า ให้กับตนเอง โดยไม่ทาให้ผู้อื่นเดือดร้อนหรือเสียผลประโยชน์ หมายถึงการร่วมเป็นร่วมตายกับเพื่อน ร่วมงาน การแบ่งปันสั่งของเคร่ืองใช้ให้กับผู้ขาดแคลน ยกย่องผู้ใต้บังคับบัญชาเม่ือปฏิบัติงานดีเด่น หรอื ให้ความช่วยเหลือตามสมควร สรุปคุณลักษณะของผู้บริหำรท่ีดีตำมแนวคิดของข้ำพเจ้ำ คือ ผู้บริหารสถานศึกษาต้องมี ความเป็นผู้นา มีความรู้ ความสามารถ เพื่อนาองค์กรไปสู่เป้าหมาย มีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ในการครอง ตน ครองงานและเป็นแบบอยางทีดีต่อผู้ใต้บังคับบัญชา ผู้บริหารจะต้องมีความรอบรู้ท้ังศาสตร์และ ศิ ล ป์ โ ด ย ก า ร มี วิ สั ย ทั ศ น์ เ ห็ น ก า ร ณ์ ไ ก ล แ ล ะ ม อ ง อ น า ค ต ข อ ง อ ง ค์ ก า ร เ ป็ น ห ลั ก มีความสามารถในการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ มีความคานึงถึงความเป็นปัจเจกบุคคล มีความสามารถในเชิงวิชาการซึ่งเป็นฐานการสะท้อนถึงความเป็นผู้นาทางวิชาการของตัวผู้บริหารเอง โดยตรง มีความซื่อสัตย์ สุจริตและยุติธรรม เพื่อสร้างความไว้เน้ือเชื่อใจจากครูและบุคลากรใน สถานศึกษา หม่ันพัฒนาตนเองให้มีความรู้เท่ากันการศึกษาที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอด มีความรู้ ใน เร่ืองหลักสูตร ศาสตร์การสอน รูปแบบการเรียนการสอน และความก้าวหน้าทางวิทยาการ และ เทคโนโลยี คานงึ ถึงการทางานแบบมีสว่ นร่วมจิตสานึกที่ดตี ่อการอนุรักษ์ศิลปะและวฒั นธรรม