ละองละมั่ง

ละองหรือละมัง่ Eld’s Deer ละอง/ละมง่ั พนั ธอ์ุ นิ เดยี ละอง/ละมง่ั พนั ธไ์ุ ทย ละอง/ละมงั่ พนั ธพ์ุ มา่ นางสาวกนกพร อุทุมพร สาขาวทิ ยาศาสตร์ท่ัวไป คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏลาปาง

คานา สือ่ อิเล็กทรอนกิ ส์นีเ้ ปน็ ส่วนหน่งึ ของรายวิชาหลกั การอนุรกั ษ์และการจดั การ ชวี ภาพ จัดทาขึน้ เพอ่ื ศึกษาเก่ียวกับเรอ่ื ง ละองหรอื ละม่ัง (Eld’s Deer) โดยเน้ือหา ในเอกสารนป้ี ระกอบไปดว้ ย ละองหรือละมั่ง อนุกรมวิธานละอง/ละมั่ง ลกั ษณะละอง หรอื ละมัง่ สถานภาพทางการอนุรกั ษ์ละอง/ละม่ัง การปลอ่ ยละมง่ั คนื สู่ธรรมชาติใน ประเทศไทย สายพันธ์ยุ อ่ ยของละอง/ละมัง่ ชวี วิทยาละอง/ละม่งั ปัจจัยคุกคามของละ อง/ละมัง่ แนวทางการอนรุ กั ษ์และฟ้นื ฟสู ัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์ (ละอง-ละมัง่ ) ขอ้ เสนอแนะในการลดความรนุ แรงของปัญหา การอนุรักษ์สัตว์ป่า และการอนุรักษล์ ะ อง/ละมงั่ ท่ขี อขอบคุณอาจารยท์ ใี่ หแ้ นวทางในการศึกษาตลอดจนใหค้ าปรึกษา และ ขอขอบคุณผูท้ มี่ ีสว่ นรว่ มในการใหข้ อ้ มลู จนทาให้รายงานเลม่ นสี้ าเร็จ ลุลว่ งไดด้ ้วยดี คณะผจู้ ดั ทาหวงั ว่ารายงานเล่มน้ีจะเปน็ ประโยชน์แกผ้ ทู้ ่ีสนใจ และเปดิ อ่านไม่ มากกน็ อ้ ย หากมขี ้อผดิ พลาดประการใดคณะผูจ้ ดั ตอ้ งขออภยั ไว้ ณ ทีน่ ้ีด้วย กนกพร อุทุมพร คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลาปาง

สารบญั หนา้ ก เรอื่ ง ข คานา 1 สารบัญ 2 ละองหรอื ละมั่ง 3 อนุกรมวิธานละอง/ละม่ัง 3 ลกั ษณะละองหรือละมัง่ 4 สถานภาพทางการอนรุ กั ษ์ละอง/ละม่งั 4 การปล่อยละมงั่ คนื ส่ธู รรมชาติในประเทศไทย 5 สายพนั ธย์ุ ่อยของละอง/ละม่งั 6 ชีววิทยาละอง/ละมัง่ 7 ปจั จัยคกุ คามของละอง/ละมง่ั 8 แนวทางการอนุรกั ษ์และฟื้นฟูสตั วป์ ่าใกลส้ ญู พนั ธุ์ (ละอง-ละมั่ง) 9 ข้อเสนอแนะในการลดความรนุ แรงของปญั หา การอนรุ กั ษส์ ัตวป์ ่า 10 การอนรุ ักษ์ละอง/ละมั่ง อา้ งอิง

ละอง หรือ ละมัง่ Eld’s Deer Rucervus eldii ในอดีตเคยมีรายงานพบท่ี จังหวัดลพบรุ ี ชยั ภมู ิ นครราชสมี า ปจั จุบันสูญพนั ธไ์ุ ปจากธรรมชาติในเมอื งไทย แต่ยังเหลอื ประชากรที่เพาะพนั ธุใ์ นกรงเล้ียง

อนกุ รมวธิ านละอง/ละม่งั ชอื่ ไทย (Thai name) : ละอง/ละมง่ั ชื่อสามญั (Common name) : Eld’s Deer ชื่อวทิ ยาศาสตร์ (Scienctific name) : Rucervus eldii (M’Clelland,1842) อาณาจกั ร (Kingdom) : Animalia ไฟลมั (Phylum) : Chordata ซบั ไฟลมั (Subphylum) : Vertebrata ชั้น (Class) : Mammalia ลาดับ (Order) : Cetartiodactyla วงศ์ (Family) : Cervidae วงศย์ อ่ ย (Subfamily) : - สกุล (Genus) : Rucervus ชนดิ (Species) : Rucervus eldii

ลักษณะของละอง/ละมงั่ สถานภาพทางการอนุรกั ษล์ ะอง/ละมั่ง ใกล้สูญพนั ธุ์ Endangered (IUCN Red List of Threatended Species 2015)

การปลอ่ ยละมง่ั คนื สธู่ รรมชาตใิ น พื้นท่เี ขตรกั ษาพนั ธุส์ ัตว์ป่า พน้ื ท่ีเขตหา้ มล่าสตั ว์ป่า พ้ืนท่ีอทุ ยานแห่งชาติ สายพันธ์ยุ อ่ ยของละอง/ละมัง่ ละอง/ละมง่ั พนั ธอ์ุ นิ เดยี ละอง/ละมง่ั พนั ธไ์ุ ทย ละอง/ละมง่ั พนั ธพุ์ มา่ C.e.eldii C.e.siamensis C.e.thamin พบในรัฐมณปี รุ ะ ทางตะวันออกของ พบการกระจายพนั ธุใ์ นประเทศไทย พบการกระจายพันธ์ุอยู่ตามตะเขบ็ ประเทศอินเดีย ตดิ กบั ประเทศพมา่ ลาว กมั พชู า และเวยี ดนาม ชายแดนประเทศไทยและประเทศ ถอื ว่าเปน็ พนั ธุ์ตน้ แบบของละอง/ละมงั่ (ภาพ: ดร.นณณ์ ผาณติ วงศ์) พมา่ (ภาพ: ยง่ิ บญุ จงสมชัย) (ภาพ: childonias/zoochat.com) พบในประเทศไทยทง้ั 2 สายพนั ธุ์

สายพนั ธยุ์ อ่ ยของละอง/ละมงั่ A B C ชวี วทิ ยาละอง/ละมงั่ พฤตกิ รรมและทอี่ ยอู่ าศัย อาหาร การสบื พนั ธุ์ ชอบอย่รู วมกนั เป็นฝงู ใหญ่ตาม นิสยั การกินอาหารจะชอบกิน อยใู่ นช่วงเดอื นกมุ ภาพันธ์ - หญา้ และลูกไมต้ ่าง ๆ ตามพ้นื ท่ี เมษายน ระยะต้งั ทอ้ งประมาณ ปา่ เตง็ รงั ปา่ โปรง่ หรอื ทุ่งหญา้ ใกล้ๆ ทงุ่ โลง่ หรอื ปา่ โปร่ง ไม่คอ่ ยชอบ 240-244 วันหรอื 8 เดอื น ออกลกู หนองน้า กลางวนั ที่มีอากาศร้อนจะ กนิ กนิ ใบไมจ้ ากการสงั เกตจาแนก ครงั้ ละ 1 ตัว ลูกแรกเกิดมจี ุดลาย สี หลบไปอยู่ตามใตร้ ม่ ไมช้ ายปา่ หรือ รวบรวมพืชอาหารที่ใช้เลีย้ งละมง่ั ขาวๆตามลาตวั ซ่งึ จะจางหายไปตอน แชป่ ลักโคลนตวั ผู้มกั ไมช่ อบอย่ตู าม ได้ จะเป็นพชื ที่พบไดใ้ นป่าเต็งรัง โต แต่ตวั เมยี บางตวั ยังคงมีลายจดุ ให้ ป่าทึบ เนอื่ งจากเขาของมนั จะไปขัด พน้ื ท่ีรมิ หว้ ยและท่งุ หญา้ ท่วั ไป เหน็ วยั เจริญพันธ์ุตวั ผอู้ ายุ 1 ปีข้นึ ไป กบั กิง่ ไม้ หรือพนั กับเถาวัลย์ ตวั เมยี ประมาณ 2 ปขี ้ึนไป (ภาพ: ไทยสมนุ ไพร.net) (ภาพ: เทวมีน เรืองสมบูรณ์) (ภาพ: เทวมีน เรอื งสมบูรณ์)

ปัจจยั คกุ คามของละอง/ละมั่ง การบกุ รกุ ปา่ เพอื่ การเกษตร การบุกรุกปา่ จากการทาไม้และการถางปา่ เพื่อทาการเกษตร เป็นหนง่ึ ในสาเหตุท่ีทา ใหล้ ะมง่ั ในธรรมชาตลิ ดจานวนลง เนอ่ื งจากสูญเสียที่อาศยั และทห่ี าอาหาร (ภาพ: ปอ มัฆวาน/indodang) แหลง่ ชมุ ชน การลกั ลอบค้าสตั วป์ า่ การขยายตวั ของชมุ ชนนบั วา่ เป็นปญั หา การลักลอบล่าละม่ังเพอื่ นาซากมาขาย ท่สี ง่ ผลกระทบตอ่ การลดจานวนละม่งั หรอื การเอาลกู ละมัง่ ตวั เปน็ ๆ มาขาย เพราะบางพืน้ ท่ีมกี ารรุกล้าพนื้ ทป่ี า่ ทา หรือการลา่ เพื่อนาเนื้อของละมั่งไป ให้ละม่งั สญู เสยี ท่อี าศยั บรโิ ภคเป็นอกี สาเหตุท่ีทาให้ละม่งั ใกล้ สูญพันธ์ุ (ภาพ: ปอ มัฆวาน/indodang) (ภาพ: เทวมีน เรืองสมบรู ณ์)

แนวทางการอนรุ กั ษแ์ ละฟน้ื ฟสู ตั ว์ ป่าใกลส้ ญู พนั ธ์ุ (ละอง-ละม่งั ) ทาการเพาะพนั ธล์ุ ะอง-ละมง่ั ในเขตรกั ษา ทม่ี า: http://www.verdantplanet.org/ พันธส์ุ ัตวป์ า่ จากคอกขนาด 6x12 เมตร และ ปลอ่ ยสู่กรงลอ้ มขนาดใหญ่ ขนาดพืน้ ท่ี 3 ไร่ เพอ่ื ฝกึ ใหล้ ะอง-ละมั่ง มกี ารปรับตวั กับสภาพพ้ืนท่ี มี ความคนุ้ เคยและสามารถขยายพันธไ์ุ ดใ้ นพน้ื ทีห่ ลัง ปลอ่ ยคนื สู่ธรรมชาติ และปลอ่ ยในบริเวณเป็นท่งุ หญ้ากวา้ งใหญแ่ ละให้มคี วามเหมาะสมกับละอง- ละมั่ง แตก่ ต็ ้องเฝ้าระวังนายพรานล่าสตั ว์ และ พวกหมาป่า หมาใน ทจ่ี ะมากนิ ละอง-ละม่ัง เปน็ อาหาร ที่มา: https://siamrath.co.th/n/28624 เพ่อื เป็นการเพ่ิมประชากรละอง-ละมง่ั พนั ธ์ุ ไทยใหม้ คี วามสมดุลในพ้นื ท่ีป่าอนรุ กั ษ์ เป็นแหล่ง พันธุกรรมละอง-ละม่ังพนั ธุไ์ ทยในพืน้ ท่ี เพ่มิ ห่วงโซ่ อาหารในระบบนเิ วศธรรมชาติ การอนรุ ักษฟ์ ื้นฟูป่าให้เป็นแหลง่ ทีอ่ ยูอ่ าศัย ของสตั วป์ า่ ไมใ่ หถ้ กู คกุ คามจากมนุษย์ เชน่ การล่า สัตวป์ า่ การเขา้ ไปตดั ไม้ทาลายป่า ทาใหเ้ กิดการ ทาลายของระบบสมดุลนิเวศของป่า

ขอ้ เสนอแนะ ในการลดความรนุ แรงของ ปญั หา การอนรุ ักษส์ ตั วป์ า่ 1. การอนรุ ักษ์สตั ว์ปา่ สงวน กาหนดกฎหมายและวธิ ีการปฏิบัตอิ ยา่ งเครง่ ครัด 2. การรณรงคเ์ ผยแพรป่ ระชาสัมพันธ์ ให้เหน็ ความสาคัญในการอนรุ ักษส์ ตั วป์ า่ อยา่ งจริงจัง 3. การไมล่ ่าสตั วป์ ่า ไม่ควรมกี ารล่าสตั วป์ า่ ทกุ ชนิด ท้งั สัตว์ปา่ สงวนสัตวป์ า่ คุ้มครอง 4. การปอ้ งกนั ไฟป่า ไฟปา่ นอกจากจะทาให้ป่าไมถ้ ูกทาลายแล้วยังเปน็ การทาลายแหล่ง อาหารและที่อยูอ่ าศยั ของสัตวป์ ่าด้วย 5. การปลกู ฝังการให้ความรกั และเมตตาต่อสัตว์อยา่ งถกู วิธสี ัตว์ป่าทุกชนิดมคี วามรกั ชีวติ เหมือนกบั มนุษย์ 6. การเพาะพันธเ์ุ พมิ่ สตั ว์ปา่ ท่กี าลังจะสญู พันธ์หุ รอื มี จานวนน้อยลง ควรมีการเพาะพนั ธข์ุ ยายพันธใ์ุ หม้ ี จานวนเพิม่ ข้นึ

กจิ กรรม การอนรุ กั ษล์ ะอง/ละมั่ง การรณรงคเ์ ผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์ ให้เหน็ ความสาคญั ในการ อนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ อยา่ งจรงิ จงั การประชาสัมพนั ธแ์ ละสรา้ งจิตสานึกในการอนุรกั ษล์ ะอง/ละมัง่ ในชมุ ชน เชน่ 1. จดั อบรมใหค้ วามรู้ เรือ่ งการอนุรกั ษ์สตั วป์ ่า 2. จัดประชาสัมพนั ธ์ทางหอกระจายขา่ วของหมบู่ ้าน 3. จัดทาเพจประชาสมั พนั ธ์ การประชาสัมพนั ธแ์ ละสร้างจติ สานกึ ในการอนุรกั ษล์ ะอง/ละมัง่ ใน โรงเรยี น เช่น 1. จดั อบรม เรื่องการอนรุ กั ษ์สตั ว์ป่า โดยเชิญเจา้ หน้าทที่ เ่ี กี่ยวกบั สัตว์ ปา่ โดยตรงมาให้ความรู้แกน่ กั เรยี น โดยจดั อย่างน้อยปีละ 2 ครงั้ 2. ใหค้ รูประจาวชิ าวทิ ยาศาสตร์ เนน้ เรอื่ งการอนรุ กั ษ์สัตว์ปา่ ให้กบั นกั เรียน เพราะว่าสตั ว์ป่าเร่มิ สูญพันธุแ์ ละมนี อ้ ยลงไปเร่อื ยๆ 3. จัดทาเพจประชาสมั พันธ์

อ้างองิ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ . [ออนไลน์]. เข้าถึงไดจ้ าก: http://www.dnp.go.th. (วนั ที่ค้นข้อมลู : 04/05/63). ละองละมง่ั – อนรุ ักษส์ ตั วป์ ่า. [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก: https://sites.google.com/site/zooconserve/home/laxng-lamang. (วนั ทคี่ ้นข้อมลู : 04/05/63). ละองละมงั่ . [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก: http://portal.dnp.go.th/Content?contentId=7408. (วนั ท่ีค้นขอ้ มลู : 04/05/63). ละองละมงั่ . [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงได้จาก: https://workpointnews.com/2018/11/05/ละอง-ละมง่ั -คนื ปา่ พนมด/ (วันที่คน้ ข้อมลู : 04/05/63). อุทยานฯ แมว่ งก์ จ่อปลอ่ ย ละอง-ละมงั่ พนั ธพุ์ มา่ กลบั ปา่ . [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก: https://www.thairath.co.th/news/society/1071047. (วันทค่ี ้นข้อมลู : 04/05/63).