รวม

บทท่ี 1 บทนำ หลกั การและเหตุผล ด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID – 19) ที่แพร่ ระบาดอย่างรวดเร็วในหลายประเทศ และมีรายงานพบผู้ติดเชื้อมากขึ้น ประกอบกับคณะกรรมการ โรคติดต่อแห่งชาติประกาศโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 เป็นโรคติดต่ออันตราย ลำดับที่ 14 ตาม พระราชบัญญัตโิ รคตดิ ตอ่ พ.ศ. 2558 ในการนกี้ ระทรวงศึกษาธิการ จงึ ได้ออกประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง มาตรการควบคุมและปอ้ งกนั การแพร่ระบาดของโรคติดเช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID – 19) เพอื่ ให้ หน่วยงานในสังกัดได้ปฏิบัติตาม นอกจากนี้ กระทรวงศึกษาธิการ โดย ดร. กนกวรรณ วิลาวัลย์ รัฐมนตรี ช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการมอบหมายให้สำนักงาน กศน. สอนและผลิตหน้ากากผา้ สำหรบั ประชาชน เพ่ือปอ้ งกันการแพรร่ ะบาดของโรคดังกลา่ ว เพ่ือสนองนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม อัธยาศัยอำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา จึงจัดโครงการศูนย์ฝึกอาชีพชุมชน หลักสูตรอาชีพการทำ หน้ากากผ้า จำนวน 5 ชั่วโมง เพื่อให้ผู้เรียนเกิดความรู้และทักษะในการทำหน้ากากผ้า ด้วยตนเอง และ ไดเ้ รยี นรูจ้ ากการลงมือปฏิบัติจริง วตั ถุประสงค์ เพื่อให้ประชาชน ทั้ง 10 ตำบล ในเขตอำเภอโชคชัย ได้รับความรู้ ทักษะ ในการทำหน้ากาก ผ้า และสามารถนำไปใชใ้ นชีวติ ประจำวนั สามารถลดรายจ่าย ใหก้ ับตนเองและครอบครัว แกไ้ ขปญั หาและ พฒั นาคุณภาพชวี ติ เสรมิ สร้างความเข้มแข็งใหก้ ับชมุ ชน สังคม เปา้ หมาย เชิงปรมิ าณ ประชาชนในเขตพืน้ ทตี่ ำบลโชคชยั อำเภอโชคชยั จงั หวัดนครราชสีมา จำนวน 10 คน เชิงคุณภาพ ประชาชนในตำบลโชคชยั อำเภอโชคชยั จังหวัดนครราชสมี า ท่ีเขา้ ร่วมโครงการฯ รอ้ ยละ 90 สามารถนำความร้ทู ่ไี ดร้ ับ ไปประกอบอาชีพ สรา้ งรายได้ ลดรายจา่ ย ใหต้ นเองและครอบครัว สรปุ โครงการศูนย์ฝกึ อาชีพชุมชน หลกั สูตรอาชีพการทำหนา้ กากผา้ 1

ผรู้ ับผิดชอบโครงการ สาสงั ข์ ครู กศน.ตำบล เชอื่ ปญั ญา ครู อาสาสมัคร กศน. นายมนตรี นางจงรักษ์ ภาคีเครอื ขา่ ย - ผูน้ ำชมุ ชนตำบลโชคชัย - อาสาสมคั รสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม) โครงการทเี่ กย่ี วข้อง โครงการศนู ยฝ์ กึ อาชีพชมุ ชน หลักสูตรอาชพี การทำเจลล้างมือ ผลลพั ธ์ (Outcome) ประชาชนท่เี ขา้ รว่ มโครงการฯ ไดน้ ำความรู้ ทกั ษะในการทำหนา้ กากผา้ และสามารถ นำไปใช้ในชวี ิตประจำวัน สามารถลดรายจา่ ย ใหก้ ับตนเองและครอบครัว แก้ไขปญั หาและพัฒนาคุณภาพ ชวี ติ เสรมิ สรา้ งความเข้มแข็งให้กบั ชมุ ชน สงั คม ดชั นีชีว้ ัดผลสำเรจ็ ของโครงการ ตวั ชีว้ ัดผลผลิต (Outputs) ประชาชนท่ีเข้ารว่ มโครงการฯ ได้นำความรู้ ทกั ษะในการทำหนา้ กากผ้า และสามารถ นำไปใช้ในชวี ิตประจำวนั สามารถลดรายจา่ ย ให้กับตนเองและครอบครวั แกไ้ ขปญั หาและพฒั นาคุณภาพ ชีวิต เสรมิ สรา้ งความเข้มแขง็ ให้กับชุมชน สงั คม ตวั ช้วี ัดผลลัพธ์ (Outcomes) ประชาชนทเ่ี ขา้ รว่ มโครงการฯ ร้อยละ 90 นำความรู้ ทักษะในการทำหนา้ กากผ้าและสามารถ นำไปใช้ในชีวติ ประจำวัน สามารถลดรายจ่าย ให้กับตนเองและครอบครัว แก้ไขปัญหาและพัฒนาคณุ ภาพ ชวี ิต เสรมิ สรา้ งความเข้มแขง็ ให้กบั ชมุ ชน สังคม การประเมนิ และตดิ ตามผล 2 -สังเกตการมสี ว่ นร่วม สรปุ โครงการศนู ยฝ์ ึกอาชีพชมุ ชน หลักสูตรอาชีพการทำหน้ากากผา้

-แบบประเมินโครงการฯ สรปุ โครงการศูนย์ฝึกอาชพี ชมุ ชน หลกั สตู รอาชีพการทำหนา้ กากผา้ 3

บทท่ี 2 เอกสารการศกึ ษาและงานวจิ ัยท่ีเกย่ี วข้อง ในการจัดทำโครงการคร้ังนไี้ ดท้ ำการศึกษาคน้ คว้าเนอ้ื หาจากเอกสารการศึกษาและงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ประโยชนข์ องหนา้ กากผ้า 2. วดั สดอุ ุปกรณ์ 3. วิธกี ารทำหน้ากากผ้า 4. งานวิจยั ทีเ่ กี่ยวข้อง 1. ประโยชน์ของหน้ากากผ้า การแพร่ระบาดรุนแรงของโรคติดเช้ือไวรัส โคโรนา 2019 (COVID-19) หรือโควิด-19 อย่าง ต่อเนื่อง ส่งผลให้ประชาชนตื่นตระหนกและหันมา ป้องกันตัวเองตามการรณรงค์ของกระทรวงสาธารณสุข ด้วยการล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำสะอาด หรือใช้ แอลกอฮอล์เจล ก่อนกินอาหาร หลังขับถ่ายและหลัง สัม ผัส สิ่ง สัม ผัส ร ่ว ม ห รื อ ข อ ง ใ ช้ส า ธ า ร ณ ะ ที่ใ ช้ร่ว ม ก ับ ผู้อื่น กิน อ าห ารที่ป รุงสุก ร้อน ให ม่ๆ มีคุณ ค่าท าง โภชนาการ กินอาหารจานเดียว หลีกเลี่ยงอาหารร่วม สำรับแต่หากจำเป็นก็ใช้ช้อนกลางส่วนตัวในการกินอาหารร่วมกับผู้อื่น ดูแลร่างกายให้แข็งแรง นอน หลับให้เพียงพอ หลีกเล่ียงการเข้าไปในสถานที่แออัด คนรวมตัวกันหนาแน่น งดกิจกรรมการร่วมตัว กัน งดออกนอกบ้านโดยไม่จำเป็น และการปฏิบัติที่สำคัญมากไม่น้อยไปกว่าการล้างมือให้สะอาดอยู่ เสมอก็คือการสวมหน้ากากอนามัยเพื่อป้องกันตนเอง ทั้งนี้ ในประชาชนทั่วไป ที่ไม่ได้มีอาการป่วย ไข้หวัด ไอ จาม ไม่ได้เข้าไปอยู่ในพื้นที่เสี่ยง ไม่ได้ดูแลผู้ป่วยหรือผู้เส่ียงสัมผัสโรคโควิด -19 สามารถ ป้องกันตนเองโดยการสวมใส่หน้ากากอนามัยแบบผ้าได้ กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ขอแนะนำวิธีการทำ หน้ากากอนามัยแบบผ้าใช้เองแบบง่ายๆ เพื่อเป็นทางเลือกสำหรับประชาชนในการแก้ปัญหาการ ขาดแคลนหน้ากากอนามัย วิธีการทำก็ไม่ยุ่งยาก อุปกรณ์ที่ใช้ก็หาได้ในกล่องเย็บผ้าคุณแม่บ้านเป็น ส่วนใหญ่ อาจจะมีต้องซื้อหาเพ่ิมเล็กน้อยคือผ้าฝ้ายมัสลิน แต่หากหาไม่ได้จริงๆ ก็สามารถใช้ผ้าฝ้าย สรปุ โครงการศูนย์ฝึกอาชพี ชุมชน หลกั สตู รอาชีพการทำหนา้ กากผา้ 3

100 % แทนได้ คิดแล้วสุดคุ้ม ทำเองได้ ได้หน้ากากอนามัยที่สวยงามตามต้องการ ทำได้หลายชิ้น ทำให้ทุกคนในครอบครัวของเราได้ใช้เพื่อป้องกันตนเอง แถมซักให้สะอาด ตากแดด แล้วนำกลับมา ใช้ซ้ำได้เรื่อยๆ ช่วยประหยัดเงินลดปัญหาการขาดแคลนหน้ากากอนามัยที่หาซื้อยากและมีราคาแพง และยังช่วยลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ลดขยะ ในประเด็นของการใช้หน้ากากอนามัยแบบ กระดาษท่ีต้องใช้แล้วท้ิง เป็นการช่วยโลกร้อนไปพร้อมๆ กันได้อีกด้วย 2. วัดสดุอุปกรณ์ 2.1. ผา้ ทใี่ ช้ทำหนา้ กากอนามยั เช่น ผา้ ฝา้ ยมัสลิน 100 % ตัดเป็นชนิ้ กวา้ ง 16 ซม. ยาว 19 ซม. จำนวน 2 ช้นิ ตามภาพ 1 2.2. ยางยืดสำหรับทำสายคลอ้ งหู ยาว 18-20 ซม. 2 เส้น 2.3. กรรไกร ไม้บรรทดั สีเขียนผา้ หรอื ดนิ สอ เขม็ หมุด ด้าย จกั รเยบ็ ผา้ (ถ้าม)ี 3.วิธที ำหนา้ กากผ้า สรุป โครงการศนู ย์ฝึกอาชีพชมุ ชน หลกั สูตรอาชพี การทำหนา้ กากผา้ 4

3.1. ตัดผ้ามัสลิน ขนาดกว้าง 16 ซม. ยาว 19 ซม. จำนวน 2 ช้ิน และตัดยางยืดสำหรับทำ สายคลอ้ งหู ยาว 18-20 ซม. (ใหเ้ หมาะสมกบั ความกว้างของใบหนา้ แต่ละคน) จำนวน 2 เส้น 3.2 นำยางยืดมาเยบ็ ติดทีม่ ุมผา้ ด้านนอกของผ้าชน้ิ แรก 3.3 นำผา้ ท้งั 2 ชิ้นมาวางซ้อนกนั หันผ้าด้านนอกหรือด้านถูกเขา้ หากนั จะสังเกตได้วา่ ยางยืด จะอยดู่ ้านในระหว่างผา้ 2 ชนิ้ 3.4 เย็บมือหรือเดินจักรโดยรอบห่างจากริมผ้าประมาณคร่ึงเซนติเมตร โดยเว้นช่องว่าง ประมาณ 10 ซม. สำหรับไว้กลับผา้ และเม่ือกลบั ตะเขบ็ ผา้ แลว้ ใหส้ อยปิดรมิ ผ้าท่ีเวน้ ไว้ใหเ้ รยี บร้อย 3.5 จับทวิสตรงกลางผ้า โดยพับครึ่งตามแนวยาว วัดจากก่ึงกลางลงมา 3 ซม. ใช้เข็มหมุด กลดั 2 ดา้ น 3.6 จับทวิสกลางผ้าให้กางออก แล้วเย็บตรึงด้านข้างท้ัง 2 ด้านให้เรียบร้อย จะได้หน้ากาก อนามัยชนดิ ผา้ ทพ่ี ร้อมใชง้ าน 3.7 จะได้หน้ากากอนามัยแบบผ้าตามต้องการ ถ้าไม่มีจักรเย็บผ้าก็สามารถใช้การเย็บมือได้ โดยการเยบ็ ด้นถอยหลังเพื่อให้หน้ากากอนามัยมีความทนทานในการใช้งานหรอื อาจจะประยุกต์ให้สวยงาม ดว้ ยการเยบ็ ตกแต่งลวดลายตา่ งๆ ตอ่ ไป หน้ากากอนามัยแบบผ้าเม่ือใช้แล้ว ให้เปลี่ยนทุกวัน โดยซักทำความสะอาด ตากแดดให้แห้ง ก่อนนำกลับมาใช้ใหม่ ชว่ ยประหยัดเงินในกระเป๋า และยังช่วยลดขยะอีกด้วย ทง้ั นแ้ี นะนำให้ทำไว้ใชค้ นละ 3 อนั เพ่อื สลับกันใช้ กรมวทิ ยาศาสตร์การแพทย์ การทำหน้ากากผา้ ใช้เอง ป้องกนั ไวรสั โคโรนาได้ http://healthydee.moph.go.th/view_media.php?id=864 สรปุ โครงการศนู ย์ฝกึ อาชพี ชมุ ชน หลกั สตู รอาชพี การทำหนา้ กากผา้ 5

4. งานวิจัยท่ีเกี่ยวข้อง ซุปราทิก กูฮา.(2563.) วัสดุท่ีเหมาะสมกับการผลิตหน้ากากผ้าป้องกันเชื้อโรค.รายงาน ผลการวิจัย พบว่า จากงานวิจัยของซุปราทิก กูฮา (Supratik Guha) และเพื่อนร่วมกลุ่มวิจัยจาก มหาวิทยาลัยชิคาโก (The University of Chicago) ได้รายงานในวารสารวิทยาศาสตร์ (American Chemical Society (ACS) Nano) โดยกลุ่มนักวิจัยใช้ลมเป่าละอองฝอยหรืออนุภาคแอโรซอล (Aerosol particles) ขนาด 10 nm ถึง 6 μm ผ่านผ้าหลายชนิด และวัดจำนวนและขนาดของอนุภาคแอโรซอลใน อากาศก่อนและหลังผ่านเน้ือผ้าต่าง ๆ พบว่า การรวมกันของผ้าฝ้าย (Cotton) กับผ้าไหมธรรมชาติ (Natural silk) หรือผ้าซีฟอง (Chiffon) สามารถกรองแอโรซอลขนาดเล็กอย่างมีประสิทธิภาพได้มากถึง 80-99 % โดยประสิทธภิ าพในการปอ้ งกันนน้ั ขึ้นอย่กู ับขนาดของอนุภาคแอโรซอลด้วย ซงึ่ ผา้ เหลา่ น้ีมคี วาม ใกล้เคียงกับประสิทธิภาพของวัสดุท่ีผลิตหน้ากากอนามัยชนิด N95 แต่ถ้าจะได้ประสิทธิภาพสูงสุดควรใส่ หน้ากากให้แนบชิดกับใบหน้าอย่างถูกวิธี กลุ่มนักวิจัยกล่าวว่า ผ้าฝ้ายทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันเชิงกล (Mechanical barrier) กั้นอนุภาคต่าง ๆ ในขณะที่ผ้าไหมธรรมชาติ (Natural silk) หรือผ้าซีฟอง (Chiffon) ทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันเชิงไฟฟ้าสถิต (Electrostatic barrier) จึงสามาถป้องกันการสัมผัส กับเช้อื โรคได้ อแมนดา วิลสัน.(2563.) ประสิทธิภาพของหน้ากากท่ีทำมาจากวัสดุชนิดต่าง ๆ โดยทำการ เปรียบเทียบการสัมผัสเช้ือไวรัส (Exposure) ระหว่างการสวมหน้ากากและไม่สวมหน้ากาก.นักศึกษา ปริญญาเอกสาขาวิทยาศาสตร์อนามัยส่ิงแวดล้อม (Environmental Health Sciences) จากมหาวิทยาลัย สรุป โครงการศูนยฝ์ ึกอาชีพชมุ ชน หลกั สูตรอาชีพการทำหนา้ กากผา้ 6

แอริโซนา (The University of Arizona) ตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์เกี่ยวกับการติดเชื้อใน โรงพยาบาล (Journal of Hospital Infection) โดยกลุ่มวิจัยต้องการทราบถึงประสิทธิภาพของหนา้ กากท่ี ทำมาจากวัสดุชนิดต่าง ๆ โดยทำการเปรียบเทียบการสัมผัสเช้ือไวรัส (Exposure) ระหว่างการสวม หน้ากากและไม่สวมหน้ากาก จากนั้นใช้โมเดลทางคอมพิวเตอร์เพ่ือคำนวณความเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่ ปนเป้ือนในสิ่งแวดล้อม หลังจากผ่านการได้รับการสัมผัสเช้ือเป็นระยะเวลา 30 วินาที และ 20 นาที โดย พวกเขาพบว่า หน้ากากชนิด N99 มีประสิทธิภาพในการกรองอนุภาคในอากาศสูงสุดมากกว่าหน้ากาก อนามัยชนิด N95 โดยหน้ากากชนิด N99 ลดความเสี่ยงในการติดเชื้อลดลง 99% และ 94% สำหรับ ระยะเวลา 30 วินาทีและ 20 นาทีหลังจากได้รับการสัมผัสเชื้อ ตามลำดับ กลุ่มผู้วิจัยกล่าวว่า หน้ากากที่ เสรมิ ดว้ ยแผ่นกรอง (Vacuum cleaner filters) ซงึ่ สามารถใสเ่ พิม่ ทางชอ่ งด้านหลังของหน้ากากผ้าช่วยลด ความเสี่ยงในการติดเชื้อได้ถึง 83% และ 58% สำหรับระยะเวลา 30 วินาทีและ 20 นาที หลังจากได้รับ การสมั ผัสเช้ือ ตามลำดับ นอกจากนั้น ยังได้ทดสอบกับวัสดปุ ระเภทอื่น เชน่ ผ้าขนหนู ชนิด Tea towels ผา้ ฝา้ ยผสม ผ้าคลุมปอกหมอนยบั ยง้ั การเติบโตของจลุ ินทรยี ์ ซ่ึงเปน็ อกี วัสดทุ ี่สามารถป้องกันการสัมผัสเช้ือ ได้เช่นกนั สรุป โครงการศูนย์ฝึกอาชพี ชุมชน หลกั สูตรอาชีพการทำหนา้ กากผา้ 7

บทที่ 3 วธิ ีการดำเนินงาน การดำเนนิ งานโครงการสง่ เสริมอาชีพ หลักสูตรการทำหนา้ กากผ้า คณะทำงานไดด้ ำเนนิ งาน ดังน้ี 1. สำรวจกลมุ่ เปา้ หมาย ประชาชนในพื้นท่ีตำบลโชคชยั อำเภอโชคชยั จำนวน 10 คน 2. ประชุม/ช้ีแจงวางแผนการดำเนินงาน บุคลากร กศน.อำเภอโชคชัย เพื่อกำหนดรูปแบบ และวางแผนการดำเนินงาน ในวันท่ี 5 มิถุนายน 2564 ณ วัดบึงทับปรางค์ ตำบลโชคชัย อำเภอโชคชัย จงั หวัดนครราชสมี า 3. จัดเตรียมส่ือ/วัสดุอุปกรณ์ และประสานงาน เพ่ือเตรียมความพร้อมด้านเอกสารวัสดุ อปุ กรณ์ และสถานท่ี ในวนั ท่ี 11 มิถุนายน 2564 4. ดำเนินการจดั โครงการส่งเสรมิ อาชีพการทำหน้ากากผ้า ณ วัดบงึ ทับปรางค์ หมู่ท่ี 11 ตำบลโชคชยั อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา ในวันท่ี 23 มถิ ุนายน 2564 โดยมี นางสาวกฤษณา ชาพล เปน็ วิทยากรให้ความรู้ ดังน้ี เทคนคิ และข้นั ตอนการทำหน้ากากผา้ วัดสดุอุปกรณ์ 1 ผ้าท่ีใชท้ ำหนา้ กากอนามยั เชน่ ผา้ ฝ้ายมสั ลิน 100 % ตัดเป็นชิ้น กวา้ ง 16 ซม. ยาว 7 16 19 ซม. จำนวน 2 ชิ้น 2. ยางยืดสำหรับทำสายคล้องหู ยาว 18-20 ซม. 2 เส้น สรปุ โครงการศูนยฝ์ ึกอาชีพชมุ ชน หลักสูตรอาชีพการทำหน้ากากผ้า

3. กรรไกร ไมบ้ รรทัด สเี ขียนผ้าหรือดินสอ เข็มหมุด ดา้ ย จักรเยบ็ ผ้า (ถา้ ม)ี วธิ ที ำ 1. ตัดผ้ามัสลิน ขนาดกว้าง 16 ซม. ยาว 19 ซม. จำนวน 2 ชิ้น และตัดยางยืดสำหรับทำสาย คล้องหู ยาว 18-20 ซม. (ใหเ้ หมาะสมกับความกว้างของใบหน้าแตล่ ะคน) จำนวน 2 เสน้ 2 นำยางยดื มาเย็บติดทีม่ ุมผ้าดา้ นนอกของผ้าชน้ิ แรก 3 นำผ้าท้ัง 2 ช้ินมาวางซ้อนกัน หันผ้าด้านนอกหรือด้านถูกเขา้ หากัน จะสังเกตได้ว่ายางยืด จะอยูด่ า้ นในระหว่างผ้า 2 ช้ิน 4 เย็บมือหรือเดินจักรโดยรอบห่างจากริมผ้าประมาณคร่ึงเซนติเมตร โดยเว้นช่องว่าง ประมาณ 10 ซม. สำหรับไว้กลบั ผ้า และเมื่อกลับตะเขบ็ ผา้ แลว้ ให้สอยปิดรมิ ผ้าท่เี ว้นไว้ใหเ้ รียบร้อย 5 จับทวิสตรงกลางผา้ โดยพบั คร่ึงตามแนวยาว วัดจากกึ่งกลางลงมา 3 ซม. ใช้เข็มหมุดกลัด 2 ด้าน 6 จับทวิสกลางผ้าให้กางออก แล้วเย็บตรึงด้านข้างทั้ง 2 ด้านให้เรียบร้อย จะได้หน้ากาก อนามยั ชนิดผา้ ทีพ่ ร้อมใช้งาน สรุป โครงการศนู ย์ฝกึ อาชพี ชมุ ชน หลกั สตู รอาชพี การทำหนา้ กากผา้ 8 16

7 จะไดห้ นา้ กากอนามัยแบบผ้าตามต้องการ ถ้าไม่มจี ักรเยบ็ ผ้าก็สามารถใชก้ ารเยบ็ มือได้โดย การเย็บดน้ ถอยหลังเพ่ือใหห้ น้ากากอนามัยมคี วามทนทานในการใชง้ านหรืออาจจะประยุกตใ์ ห้สวยงามด้วย การเยบ็ ตกแต่งลวดลายตา่ งๆ ตอ่ ไป กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ การทำหน้ากากผา้ ใช้เอง ป้องกนั ไวรัสโคโรนาได้ http://healthydee.moph.go.th/view_media.php?id=864 สรุป โครงการศนู ยฝ์ กึ อาชพี ชุมชน หลกั สูตรอาชีพการทำหน้ากากผา้ 9 16