ΝΗΣΤΙΣΙΜΑ ΚΑΙ ΣΑΡΑΚΟΣΤΙΑΝΑ - 270 ΣΥΝΤΑΓΕΣ - ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Αφιερωμένο στις εγγονές μου, Αγγελική και Αναστασία.

Κική Εμμανουηλίδου

ΝΗΣΤΙΣΙΜΑ & ΣΑΡΑΚΟΣΤΙΑΝΑ Για την έκδοση συνεργάστηκαν: Διεύθυνση έκδοσης: Δημήτρης Μαλλιάρης Συγγραφή συνταγών - Επιμέλεια: Κική Εμμανουηλίδου Σελιδοποίηση - Διορθώσεις: Μαρία Σαντοριναίου Εξώφυλλο: Κυριάκος Μεγαλόπουλος Φωτογραφίες: Νεκτάριος Βαρδίκος - Yellow Room Εκτύπωση: Thessprint © 2020 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΙΔΕΙΑ / ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ-ΠΑΙΔΕΙΑ Α.Ε. Κεντρική διάθεση: 25ης Μαρτίου 51, 564 29 Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310649251 www.malliaris.gr e-mail: [email protected] Κεντρικά βιβλιοπωλεία: • Δημητρίου Γούναρη 39, 546 22 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310277113 • Ερμού 53, 546 23 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310252888 ISBN: 978-960-644-029-8 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων 2121/1993 και 100/1975, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Φωτογραφία εξωφύλλου: www.freepik.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημείωμα εκδότη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Πρόλογος συγγραφέα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Προλογικό σημείωμα (Μοναχού Επιφάνιου Μυλοποταμινού) 8 Περί νηστείας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 ΣΑΛΑΤΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ΟΡΕΚΤΙΚΑ - ΜΕΖΕΔΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 ΣΟΥΠΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 ΛΑΧΑΝΙΚΑ - ΟΣΠΡΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 ΖΥΜΑΡΙΚΑ - ΡΥΖΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ - ΨΑΡΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 ΠΙΤΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 ΓΛΥΚΑ - ΕΠΙΔΟΡΠΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 ΑΛΑΔΩΤΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Ευρετήριο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

Σημείωμα εκδότη Στις εκδόσεις μας –οι οποίες, ως γνωστόν, συμπεριλαμβάνουν δε- κάδες τίτλους βιβλίων μαγειρικής που σημείωσαν μεγάλη επιτυχία– κυ- κλοφορεί και το παρόν βιβλίο, με νηστίσιμες και σαρακοστιανές συ- νταγές. Η εύφορη ελληνική γη, με τους μοναδικούς καρπούς της, μας δίνει μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων για να συνδυάσουμε και να ετοιμάσουμε ένα νηστίσιμο γεύμα που δεν θα υστερεί σε γεύση από τα γεύματα που περιέχουν προϊόντα που είναι «απαγορευμένα» κατά τη νηστεία. Το βιβλίο περιλαμβάνει 270 συνταγές, μερικές εκ των οποίων είναι σπάνιες, και μπορείτε να τις υλοποιήσετε όχι μόνο την περίοδο των νη- στειών αλλά και σε όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς η νηστεία είναι κι ένας τρόπος ισορροπημένης στάσης ζωής με υγιεινή διατροφή, για αποτοξίνωση του οργανισμού μας, που είναι επιβεβλημένη στις μέρες μας. Οι συνταγές που θα βρείτε στο βιβλίο είναι απλές, κατανοητές, μπο- ρούν να μαγειρευτούν εύκολα, ώστε να απολαύσει όλη η οικογένεια γευ- στικά, ποιοτικά, νηστίσιμα και οικονομικά φαγητά. Οι συνταγές φέρουν την υπογραφή της έμπειρης σεφ και συγγρα- φέως βιβλίων μαγειρικής Κικής Εμμανουηλίδου, την οποία ευχαριστούμε για τη συμβολή της στο νέο αυτό πόνημα, όπως επίσης ευχαριστούμε και όλους όσοι συνέβαλαν στην ολοκλήρωση αυτού του βιβλίου. Αντώνης Μαλλιάρης 6

Πρόλογος συγγραφέα Mετά από είκοσι χρόνια που ασχολούμαι με τη μαγειρική και λαμβάνοντας υπόψη τις συζητήσεις που κάνω με φίλες και φίλους, και τις απόψεις που ανταλλάσσουμε, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι είναι πλέον αναγκαίο να προ- χωρήσω στη συγγραφή ενός βιβλίου με νηστίσιμα φαγητά. Γράφοντας αυτές τις συνταγές, εκτιμώ ότι θα σας βοηθήσω να βγείτε από τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεστε κάθε φορά που πρέπει να μαγειρέψετε νηστίσιμα φαγητά για όλη την οικογένεια. Είναι εύλογο ότι στην υπερκαταναλωτική κοινωνία που ζούμε, με τους αμέ- τρητους γευστικούς πειρασμούς, είναι δύσκολο να εφαρμόσουμε μια αυστη- ρή και απολύτως λιτή διατροφή, την οποία επιβάλλει η νηστεία. Πολλές φο- ρές, μάλιστα, ο σύζυγος και τα παιδιά μας αντιδρούν και μόνο στην ιδέα της νηστείας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε ένα μεγάλο πρόβλημα τις ημέ- ρες αυτές. Έτσι, για να καταφέρουμε να πείσουμε την οικογένεια να νηστέ- ψει, θα πρέπει να τους προσφέρουμε νόστιμα, θρεπτικά, χορταστικά και υγι- εινά γεύματα. Οι μέρες των νηστειών είναι συνδεδεμένες με μεγάλα γεγονότα της θρη- σκείας μας, όπως η Γέννηση και η Σταύρωση του Χριστού. Η νηστεία είναι πνευματική και σωματική άσκηση. Με τη νηστεία καλλιεργούμε την αρετή της εγκράτειας, την κάθαρση του σώματος και της ψυχής. Προσπαθούμε να δια- τηρούμε τις παραδόσεις της Εκκλησίας μας και να μεταδίδουμε στην οικογέ- νεια τη θέληση για συνέχιση αυτών των παραδόσεων. Ζούμε σε μια ευλογημένη από τον Θεό γη, με μεγάλη ποικιλία τροφίμων. Έχοντας αυτήν την ευλογία, μας δίνεται η δυνατότητα να μείνουμε πιστοί στις χριστιανικές παραδόσεις χωρίς να στερηθούμε την ποικιλία των γεύσεων. Στο βιβλίο αυτό θα βρείτε συνταγές με σαλάτες, ορεκτικά, μεζεδάκια, σού- πες, λαχανικά, όσπρια, ζυμαρικά, ρύζια, θαλασσινά, ψάρια, πίτες, γλυκά, επι- δόρπια και φυσικά αλάδωτες συνταγές για τις μέρες της απόλυτα αυστηρής νηστείας. Στις επόμενες σελίδες καταγράφονται αναλυτικά οι ημερομηνίες των νη- στειών, όπως τηρούνται από την Εκκλησία μας. Θέλω να ευχαριστήσω τον Αγιορείτη πατέρα Επιφάνιο Μυλοποταμινό για τη φιλία όλων αυτών των χρόνων και την τιμή που μου έκανε να προλογίσει το βιβλίο, καθώς και τον εκδότη Αντώνη Μαλλιάρη για τη συνεργασία μας. Κική Εμμανουηλίδου 7

Προλογικό σημείωμα Μοναχού Επιφάνιου Μυλοποταμινού Η νηστεία στην εκκλησία μας δεν αναφέρεται μόνο στη διατροφή αλλά έχει μια ευρύτερη έννοια σωματικής και πνευματικής στάσης αυτοσυγκράτη- σης, αυτοπειθαρχίας και αυτοελέγχου, που απαιτείται μια ειδική έκδοση, ένα ξεχωριστό βιβλίο, για να την αναλύσουμε και να την παρουσιάσουμε σε όλες τις εκφάνσεις της. Μπορούμε όμως να ακολουθήσουμε τις αρχές της νηστείας για να δια- μορφώσουμε ένα υγιεινό διαιτολόγιο, σύμφωνα με το εκκλησιαστικό ημερο- λόγιο, το οποίο θα εφαρμόζουν όχι μόνο όσοι διατηρούν πιστά τους χριστια- νικούς κανόνες αλλά και οι συνάνθρωποί μας οι οποίοι, πέρα από τις θρη- σκευτικές πεποιθήσεις τους, χρειάζονται ορισμένες περιόδους αποτοξίνωσης και ελαφρών γευμάτων. Αυτό ακριβώς το διαιτολόγιο προσφέρει το νέο βιβλίο της αγαπητής φί- λης, σεφ Κικής Εμμανουηλίδου, με 270 νηστίσιμες συνταγές που καλύπτουν όλες τις επίσημες νηστείες της εκκλησίας μας και όλα τα προϊόντα που μπο- ρούμε να χρησιμοποιήσουμε για να διαμορφώσουμε ένα νηστίσιμο, υγιεινό και νόστιμο τραπέζι. Περιλαμβάνει σαλάτες, ορεκτικά-μεζέδες, σούπες, λαχανικά, όσπρια, ζυμαρικά, θαλασσινά, πίτες, γλυκά, επιδόρπια και αλάδωτα. Είναι συνταγές που, εκτός των άλλων, εντάσσονται στη μεσογειακή δια- τροφή και συνιστούν μια υγιεινή δίαιτα με μοναδικούς συνδυασμούς τροφίμων που καλύπτουν όλες τις ανάγκες του οργανισμού, παρά το γεγονός ότι απου- σιάζουν τα μη νηστίσιμα υλικά. Βασίζονται άλλωστε στη διατροφή που ορίζουν οι κανόνες της εκκλησίας μας, στη διατροφή των μοναχών. Οι συνταγές της Κικής, που καταγράφονται στο παρόν βιβλίο, είναι μονα- δικές και αποτυπώνουν άριστα τα πρότυπα των νηστίσιμων συνταγών. Γνωρί- ζω εδώ και πολλά χρόνια την Κική και έχω συνεργαστεί μαζί της στα πλαίσια εκδηλώσεων που διοργανώνει η Λέσχη Αρχιμαγείρων Βορείου Ελλάδος, και όχι μόνο, και είμαι βέβαιος ότι, όπως σε κάθε δράση μας, έχει καταθέσει την πο- λύτιμη εμπειρία της, για να ολοκληρώσει το νέο της πόνημα με τις νηστίσιμες συνταγές. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και να χρησιμοποιηθεί από όσο το δυνατόν περισσότερους φίλους της υγιεινής διατροφής. Μοναχός Επιφάνιος Μυλοποταμινός 8

Περί νηστείας Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δύο όψεις: τη φυσική και την πνευματική. Η πρώτη υπονοεί την αποχή από πλούσιες τροφές, όπως τα γα- λακτερά προϊόντα, αβγά και κάθε είδος κρέατος. Η πνευματική νηστεία απο- τελεί την αποχή μας από κακές σκέψεις, επιθυμίες και πράξεις. Ο κύριος σκο- πός της νηστείας είναι να αποκτήσουμε εξουσία και πειθαρχία στον εαυτό μας και να νικήσουμε τα πάθη της σαρκός. Η αληθινή νηστεία, λοιπόν, δεν εί- ναι μόνο η αποχή από τροφές, αλλά επίσης και η αποχή από κακές σκέψεις και από όλα τα πάθη. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η νηστεία δεν είναι μια πράξη θρησκευτικότητας επειδή θέλουμε να φανούμε θρησκευόμενοι σε άλλους. Δεν είναι να «υποφέ- ρουμε λίγο», που είναι κάπως ευάρεστο στον Θεό, δεν είναι τιμωρία, που με λύ- πη πρέπει να υπομένουμε για πληρωμή των αμαρτιών μας. Αντιθέτως, η νη- στεία για τον χριστιανό θα πρέπει να είναι μια χαρούμενη εμπειρία, διότι η νη- στεία είναι μια αυτοπειθαρχία, την οποίαν οικειοθελώς επιβάλλουμε στον εαυ- τό μας ώστε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και καλύτεροι χριστιανοί. Η νη- στεία μάς βοηθάει σίγουρα και στο να αποκτήσουμε καλύτερη σωματική και πνευματική υγεία. Κανόνας της Νηστείας Κατάλυση εις πάντα: Για ημέρες Τετάρτες και Παρασκευές, όπου συνήθως υπάρχει νηστεία, αλλά σ’ αυτές τις ημέρες όλες οι τροφές επιτρέπονται. Τυρινή: Σ’ αυτές τις ημέρες δεν επιτρέπεται κρεατοφαγία, αλλά επιτρέ- πονται τα αβγά, τα τυριά και όλα τα γαλακτερά προϊόντα, επίσης και τα ψά- ρια. Ιχθύος: Σ’ αυτές τις ημέρες δεν επιτρέπεται κρεατοφαγία ούτε αβγά και γαλακτερά προϊόντα, αλλά επιτρέπεται το κρασί, το ελαιόλαδο και τα ψάρια. Οίνου και ελαίου: Σ’ αυτές τις ημέρες δεν επιτρέπεται κρεατοφαγία ούτε αβγά και γαλακτερά προϊόντα και ψάρια, αλλά επιτρέπεται το κρασί και το ελαιόλαδο. Όταν επιτρέπεται κρασί και ελαιόλαδο επιτρέπονται επίσης χτα- πόδια, καλαμάρια και γενικά όλα τα είδη οστρακοειδών. Νηστεία: Σ’ αυτές τις ημέρες δεν επιτρέπεται κρεατοφαγία, αβγά, γαλα- κτερά προϊόντα, ψάρια, οίνος και έλαιο. Δηλαδή επιτρέπονται τα όσπρια και τα λαχανικά, μαγειρεύοντάς τα μόνο με νερό και αλάτι. Επίσης επιτρέπονται τα φρούτα, το ψωμί, το μέλι και οι ξηροί καρποί. Στην πράξη, επιτρέπεται και η 9

μαργαρίνη από φυτικά έλαια, καθώς επίσης και η ταραμοσαλάτα και το χα- βιάρι. Απόλυτη νηστεία: Σ’ αυτές τις ημέρες δεν επιτρέπεται καμιά τροφή να ει- σέλθει του στόματος. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία υπάρχουν δύο είδη νηστείας. Η μια λέγεται Ευ- χαριστιακή νηστεία και η άλλη Ασκητική νηστεία. Η Ευχαριστιακή νηστεία, δηλαδή η προπαρασκευαστική νηστεία για τη Θεία Κοινωνία, περιλαμβάνει την απόλυτη αποχή από κάθε τροφή από τα μεσάνυ- κτα μέχρι και μετά τη μετάληψη της Θείας Κοινωνίας. Η Θεία Ευχαριστία να είναι η πρώτη τροφή που περνά στο στόμα μας πριν από άλλες τροφές. Η Ασκητική νηστεία περιλαμβάνει διάφορους κανόνες, σύμφωνα με την ημέρα και τη νηστεία που τηρούμε. Εκτός από τις Τετάρτες και Παρασκευές, που είναι γενικά μέρες νηστεί- ας, υπάρχουν τέσσερις κύριες νηστείες στο εκκλησιαστικό έτος: 1) Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία είναι 40 μέρες συν τη Μεγάλη Εβδο- μάδα. Πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, έχουμε την εβδο- μάδα της Τυρινής, η οποία μας προετοιμάζει για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κατά την εβδομάδα αυτή δεν επιτρέπεται κρεατοφαγία, αλλά επιτρέπονται τα αβγά, τα τυριά και όλα τα γαλακτερά προϊόντα, επίσης και τα ψάρια. Τις άλλες μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τηρούμε Αυστηρή νηστεία, δηλαδή επιτρέπονται τα όσπρια και λαχανικά, μαγειρεύοντάς τα μόνο με νε- ρό και άλας. Επίσης επιτρέπονται τα φρούτα, το ψωμί, το μέλι και οι ξηροί καρποί. Στην πράξη, επιτρέπεται και η μαργαρίνη από φυτικά έλαια, καθώς επί- σης και η ταραμοσαλάτα και το χαβιάρι. Τα Σαββατοκύριακα επιτρέπεται Οί- νος και Έλαιο. Όταν επιτρέπεται κρασί και ελαιόλαδο επιτρέπονται επίσης χτα- πόδια, καλαμάρια και γενικά όλα τα είδη οστρακοειδών. Στην Εορτή του Ευαγγελισμού, 25 Μαρτίου, και την Κυριακή των Βαΐων τρώ- με Ψάρι. 2) Νηστεία Αγίων Αποστόλων, η οποία διαφέρει κάθε χρόνο στη διάρκεια ημερών και υπολογίζεται ανάλογα με το πότε είναι το Πάσχα. Αν το Πάσχα πέ- σει αρχές του Απριλίου, τότε η νηστεία διαρκεί έως 4 εβδομάδες, αλλά αν πέ- σει αρχές του Μαΐου, τότε η νηστεία μπορεί να είναι μόνο 2 ή 3 μέρες και κά- ποτε ούτε αυτό. Αρχίζει 8 εβδομάδες μετά το Πάσχα, τη Δευτέρα μετά την Εορτή των Αγίων Πάντων, και τελειώνει στις 28 Ιουνίου, την παραμονή της Εορτής των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Κατά τη νηστεία αυτή, επιτρέπε- ται το κρασί, ελαιόλαδο και ψάρια εκτός της Τετάρτης και της Παρασκευής. 3) Νηστεία Δεκαπενταυγούστου: Η νηστεία αυτή διαρκεί 14 μέρες, από την 1η μέχρι και τη 14η Αυγούστου. Κατά τη νηστεία αυτή επιτρέπεται το λάδι και 10

το κρασί μόνο το Σάββατο και την Κυριακή. Σε όλες τις άλλες μέρες τηρού- με Αυστηρή νηστεία. Στις 6 Αυγούστου, Εορτή της Μεταμόρφωσης του Σω- τήρος, επιτρέπεται το ψάρι. 4) Νηστεία των Χριστουγέννων: Η νηστεία αυτή αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και τελειώνει στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή της Εορτής της Γέννησης του Κυ- ρίου ημών Ιησού Χριστού. Γενικά, κατά τη νηστεία αυτή, επιτρέπεται το λάδι, το κρασί και το ψάρι κάθε μέρα εκτός της Τετάρτης και της Παρασκευής, αλ- λά υπάρχουν τοπικές παραδόσεις που καθορίζουν την ημερομηνία έναρξης και λήξης της ψαροφαγίας. Π.χ. στην Κύπρο αρχίζει η ψαροφαγία στις 21 Νοεμ- βρίου, εορτή των Εισοδίων της Παναγίας, και τελειώνει στις 12 Δεκεμβρίου, εορτή του Αγίου Σπυρίδωνος. Στην Ελλάδα, η τελευταία ημέρα για ψάρι είναι στις 17 Δεκεμβρίου. Άλλες τοπικές παραδόσεις επιτρέπουν ψάρι μόνο Σάβ- βατο και Κυριακή μέχρι τις 12 ή 17 Δεκεμβρίου, και άλλες επιτρέπουν το ψάρι από την αρχή της νηστείας μέχρι και την τελευταία μέρα, εκτός της Τετάρ- της και της Παρασκευής. Άλλες μέρες νηστείας: α) 5 Ιανουαρίου – Παραμονή της Εορτής των Θεοφανίων. β) 29 Αυγούστου – Μνήμη της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Προ- δρόμου. γ) 14 Σεπτεμβρίου – Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Μέρες κατάλυσης νηστείας: Μέρες κατάλυσης νηστείας και τις Τετάρτες και Παρασκευές επιτρέπε- ται στις εξής περιπτώσεις: α) Από τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι τις 4 Ιανουαρίου. β) Την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου – Την Κυριακή του Τελώνη και Φα- ρισαίου μέχρι την Κυριακή του Ασώτου. γ) Την τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου – Την εβδομάδα της Τυρινής μέχρι την Κυριακή της Τυρινής. Κατά την εβδομάδα αυτή δεν επιτρέπεται κρεατο- φαγία, αλλά επιτρέπονται τα αβγά, τα τυριά και όλα τα γαλακτερά προϊόντα, επίσης και τα ψάρια. δ) Την εβδομάδα της Διακαινησίμου – Από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή του Θωμά. ε) Την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος – Από την Κυριακή της Πεντηκο- στής μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων. (Πηγή: www.christopherklitou.com) 11

ΣΑΛΑΤΕΣ ΣΑΛΑΤΕΣ Σαλάτα χωριάτικη με κάππαρη, ρίγανη και ξίδι μπαλσάμικο Υλικά • 2 ντομάτες, σε φέτες • 1 αγγουράκι (με τη φλούδα), σε ροδέλες • 1 μαρούλι, χοντροκομμένο • 1 μέτριο κρεμμύδι • 2 φρέσκα κρεμμυδάκια, ψιλοκομμένα • 1 πράσινη πιπεριά, σε ροδέλες • 8 μαύρες ελιές • 1 κουταλιά κάππαρη • 1 φέτα νηστίσιμο τυρί, σε κύβους • 5-6 κλαδάκια μαϊντανός, ψιλοκομμένος • λίγη ρίγανη • 1/3 κούπας ελαιόλαδο • 3 κουταλιές ξίδι μπαλσάμικο • αλάτι Εκτέλεση Κόβετε το κρεμμύδι σε μισές ροδέλες και το βάζετε σε αλατισμένο νερό. Το πλένετε και το στραγγίζετε. Σε ένα βαθύ μπολ βάζετε τις ντομάτες, το αγγουράκι, το μαρούλι, τα κρεμμύδια, την πιπεριά, τις ελιές, την κάππαρη και το τυρί. Πασπαλίζετε με τον μαϊντανό και τη ρίγανη. Αλατίζετε και ανακατεύετε τη σαλάτα. Ραντίζετε με το λάδι, το ξίδι και σερβίρετε. Μερίδες 4 12



Πολύχρωμα λαχανικά, με αγκινάρες και λεμόνι ΣΑΛΑΤΕΣ Υλικά Εκτέλεση • 10 μικρές πατάτες, κομμένες Βράζετε τα λαχανικά σε αλατισμένο νερό. στη μέση Τα στραγγίζετε. Σε ένα μεγάλο μπολ βάζετε τις πατάτες, • 4 μικρά παντζάρια, κομμένα τα παντζάρια με τα φύλλα τους, τις στα 4 αγκινάρες, το κουνουπίδι, τα αμπελοφάσουλα και το καρότο. • λίγα φύλλα παντζαριού, Ραντίζετε με το λάδι και το λεμόνι. χοντροκομμένα Ανακατεύετε τη σαλάτα και σερβίρετε. • 4 αγκινάρες, κομμένες στα 4 Μερίδες 4 • 4 μπουκέτα κουνουπίδι • 10 αμπελοφάσουλα, κομμένα στα 4 • 1 καρότο, σε ροδέλες • 1/3 κούπας ελαιόλαδο • 1 λεμόνι (τον χυμό του) • αλάτι Άγρια χόρτα με λαδολέμονο και σουσάμι Υλικά Εκτέλεση • 1/2 κιλό πικροράδικα Καθαρίζετε και πλένετε πολύ καλά τα • 1 κιλό ζοχοί χόρτα. Βράζετε το νερό και προς το τέλος • 1/3 κούπας ελαιόλαδο το αλατίζετε. Ρίχνετε πρώτα τα • 1 λεμόνι (τον χυμό του) πικροράδικα και μετά από λίγο τους • 1 κουταλιά σουσάμι, ζοχούς. Τα ζεματάτε. Τα στραγγίζετε και τα βάζετε σε μεγάλη πιατέλα. Τα ραντίζετε καβουρδισμένο με το λάδι και το λεμόνι. Πασπαλίζετε με • αλάτι το σουσάμι και τα σερβίρετε ζεστά. Προαιρετικά, μπορείτε να τα συνοδεύσετε με νηστίσιμο τυρί. Μερίδες 4 14

Πολύχρωμα λαχανικά, με αγκινάρες και λεμόνι 15