khunchang

เสภาเร่ือง ขุนช้างขุนแผน ตอนขุนช้างถวาย ฎกี า วิชาภาษาไทย ชัน้ มัธยมศกึ ษาปี ท่ี ๖ ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

ผู้แตง่ บทเสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน มีกวีเอกหลายท่านร่วมกัน แตง่ สันนิษฐานว่าแตง่ ตงั้ แตส่ มัย สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดารงราชานุภาพ ทรงสนั นิษฐานวา่ - ตอน ขุนแผนขึน้ เรือนขุนช้าง และตอน ขุนแผนพานาง วนั ทองหนี เป็ นพระราชนิพนธพ์ ระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้า นภาลัย ภาษาไทยกับครูพตี่ ต่ี ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

ผู้แตง่ - ตอนขุนช้างขอนางพิม และ ตอนขุนช้างตามนางวันทอง เป็ นพระราชนิพนธพ์ ระบาทสมเด็จพระน่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว (เม่ือ ครั้งยงั ดารงพระอสิ ริยยศเป็ นกรมหมน่ื เจษฎาบดนิ ทร)์ - ตอน กาเนิดพลายงาม เป็ นสานวนของสุนทรภู่ - ตอน ขุนช้างถวายฎีกานี้ ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง แต่เป็ น หน่ึง ใน ๘ ตอนทไี่ ด้รับการยกย่องจากสมาคมวรรณคดี (สมัย รัชกาลท่ี ๗) ว่าแต่งดีเป็ นเยี่ยม โดยเฉพาะกระบวนกลอนท่ีส่ือ อารมณส์ ะเทอื นใจ ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

ทมี่ าของเรื่อง ขุนช้างขุนแผนเป็ นตานานท่ีเล่าสืบต่อกันมาในเมือง สุพรรณบุรี และกาญจนบุรี โดยเช่ือกันว่าเป็ นเรื่องที่เกิดขึน้ จริงในปลายแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถต่อเน่ืองถึงรัช สมัยสมเดจ็ พระรามาธิบดที ่ี ๒ แหง่ กรุงศรีอยุธยา โดยในตานาน เล่าเพียงว่า นายทหารยศขุนแผนผู้หน่ึง ได้ถวายดาบฟ้าฟื้ นแด่ สมเด็จพระพันวษา จากเค้าเร่ืองเดิมได้มีผู้ตกแต่งให้มีเนือ้ เร่ือง น่าสนุกสนานมากขึน้ ซง่ึ ใช้วธิ ีการถ่ายทอดโดยการเล่าสืบตอ่ กัน มาเป็ นนิทาน ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

ทมี่ าของเรื่อง ต่อมามีการนาเร่ือง ขุนช้างขุนแผน มาแต่งเป็ นกลอน สุภาพ ขับเป็ นลานา ใช้กรับเป็ นเคร่ืองประกอบจังหวะ จึง กลายเป็ นบทเสภา มีทงั้ หมด ๔๓ ตอนด้วยกัน ตอนทนี่ ามาเป็ น บทเรียนนี้ คอื ตอนที่ ๓๕ บทขับเสภาเร่ือง ขุนช้างขุนแผน ซึ่งได้รับการยกย่อจาก วรรณคดสี โมสรว่า เป็ นยอดของกลอนสุภาพทมี่ ีความไพเราะ ดี เลศิ ทงั้ เนือ้ เรื่องและกระบวนกลอน ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน • นางวันทอง มีช่ือเดิมว่า พิมพิลาไลย ซึ่งเป็ นเพ่ือนเล่นกับ พลายแก้ว และ ขุนช้าง ในตอนเดก็ • เมื่อโตขึน้ นางพมิ ได้พบกับ พลายแก้ว อีกครั้ง ซ่ึงในตอนนั้น พลายแก้ว บวชเณรอยู่ ซึ่งทั้งสองก็แอบรักใคร่ชอบพอกัน เณร แกว้ จงึ แอบสกึ และขนึ้ ไปหานางพมิ บนเรือน • ทางด้าน ขุนช้าง ซึ่งมีฐานะร่ารวย แต่หน้าตาอัปลักษณก์ ห็ ลง รักนางพมิ เช่นกัน จงึ วอนให้ นางเทพทอง (เป็ นมารดา) ไปสู่ขอ นางพมิ ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน • นางพมิ เกรงวา่ มารดาตนจะรับขันหมากของขุนช้าง จงึ ให้นาง สายทอง (พเ่ี ลยี้ ง) ไปส่งข่าวใหเ้ ณรแก้ว รีบชิงมาสู่ขอกอ่ น • เณรแก้ว ลาสิกขา และให้นางทองประศรี มารดาของตน ไปสู่ขอนางพมิ ทงั้ คู่จงึ ไดแ้ ตง่ งานกัน • หลังเข้าหอได้เพยี งสองวัน พลายแก้วได้รับคาส่ังให้นาทัพไป รบกบั พระเจ้าเชียงใหม่ ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน • นางพมิ ตรอมใจด้วยความคดิ ถงึ พลายแก้ว บวกกับขุนช้างซงึ่ ทา ทุกอย่างเพื่อให้นางพิมใจอ่อนมาเป็ นภรรยาตน จึงล้มป่ วยลง และไดเ้ ปลย่ี นชอ่ื เป็ น วันทอง • ขุนช้างหลอก วันทอง ว่า พลายแก้ว เสียชีวิตในสนามรบไป แล้ว นางศรีประจัน(แม่ของวันทอง) เกรงว่าวันทองจะถูกริบเป็ น ม่ายหลวง จึงบังคับให้แต่งงานกับขุนช้าง นางจึงต้องแต่ง แต่วัน ทอง ยังไม่เช่ือว่าพลายแก้วตายแล้ว จงึ เฝ้ารอ พลายแก้ว และขัด ขืนยังไม่ยอมเป็ นภรรยาขุนช้าง ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน •พลายแก้วชนะศึกกลับมา ได้รับยศเป็ น ขุนแผน และได้รับ พระราชทานนางลาวทอง มาเป็ นภรรยาด้วย เม่ือขุนแผนไดพ้ บ กับ วันทอง ก็เกิดทะเลาะวิวาทกัน ว่าวันทองไปแต่งงานใหม่ ส่วนวันทองกว็ ่าขุนแผนนอกใจไปมีภรรยาใหม่ ขุนแผนโกรธจึง เข้าข้างลาวทอง และพานางไปอยู่กบั แม่ทก่ี าญจนบุรี • นางวันทองทงั้ โกรธแค้นเสียใจ และคดิ ว่าขุนแผนหมดรักตน แล้ว จงึ ยอมตกเป็ นภรรยาขุนช้าง ในคนื นั้นเอง ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • ขุนแผนยังคงคิดถงึ วันทอง จงึ ได้แอบขึน้ เรือนขุนช้างไป และ พบวันทองนอนคู่กับขุนช้างอยู่ ก็โกรธ แต่ทาอะไรไม่ได้ นอกจากดป่ ระจานใหอ้ บั อาและจากไป ทาใหข้ ุนช้างแค้นใจมาก • ต่อมาขุนช้างได้โอกาส เม่ือนางลาวทองไม่สบาย ขุนแผนซ่ึง เข้าเวรอยู่ เป็ นห่วง อยากกลับไปดูแล จึงฝากเวรไว้กับขุนช้าง ซ่ึงขุนช้างก็ได้นาความไปทูล สมเด็จพระพันวษา ว่าขุนแผนหนี เวร สมเด็จพระพันวษาจึงลงโทษด้วยการให้ขุนแผนออกไป ตระเวณด่านอยู่ชายแดน และ นาตัวลาวทองมากักไว้ไม่ให้ทั้ง สองพบกนั ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน • ขุนแผนโกรธแค้นขุนช้าง จงึ คดิ ชิงตวั นางวนั ทอง โดยรวบรวม ของวเิ ศษ 3 อยา่ ง ไดแ้ ก่ กุมารทอง ดาบฟ้าฟื้ น ม้าสหี มอก • จากนั้นขุนแผนจงึ ลอบขนึ้ เรือนขุนช้างอกี ครั้ง ซง่ึ ไดพ้ บกับนาง แก้วกิริยาธิดาสุโขทัย ท่ีบิดานามาขัดดอกกับขุนช้างไว้ และได้ นางเป็ นภรรยา จากนั้นจงึ เข้าไปหานางวันทอง ซึ่งวันทองไม่อาจ จากขุนช้างได้ แต่เพราะด้วยความรักขุนแผน จงึ ยอมตามไปอยู่ กับขุนแผน ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • ขุนช้างโกรธทขี่ ุนแผนพาตวั นางวันทองไปจงึ ถวายฎกี าร้องทกุ ข์ สมเดจ็ พระพันวษา • ขุนแผนพาวันทองเร่รอนไปอย่ตู ามป่ า จนนางตงั้ ครรภ์ ขุนแผน สงสารวันทองทไ่ี ด้รับความลาบากจงึ ให้พระพิจิตรพาไปมอบตัว และกราบทูลเร่ืองราวทั้งหมด สมเด็จพระพันวษาจึงตัดสินให้ ขุนแผนไดน้ างวันทองคนื และขุนช้างถกู ปรับไหม ภาษาไทยกับครูพต่ี ต่ี ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • ตอ่ มาขุนแผนคดิ ถงึ นางลาวทองจงึ ขอพระราชทานคืน สมเด็จ พระพันวษากริ้วมาก และมีรับส่ังให้จับขุนแผนไปขังคุก ซ่ึง ขุนแผนยอมตดิ คุกโดยไม่คิดหนี (ทั้งๆที่มีวิชาอาคมสามารถหนี ได)้ • วันหน่ึงขุนช้างสบโอกาส ใหบ้ ่าวไพร่มาฉุดนางวันทองซงึ่ กาลัง ไปเย่ียมขุนแผน นางจึงต้องกลับไปอยู่กับขุนช้าง และคลอดลูก ชือ่ พลายงาม ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ๋ี – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • ยง่ิ พลายงามโตขนึ้ กย็ งิ่ หน้าตาละม้ายคล้ายขุนแผน ขุนช้างเมื่อ รู้ว่าไม่ใช่ลูกตน จึงลวงพลายงามไปฆ่าในป่ า แต่ได้ผีพรายของ ขุนแผนช่วยไว้ จึงรอดมาได้ นางวันทองจึงให้พลายงามไปอยู๋ กับนางทองประศรี(แม่ของขุนแผน) ท่ีกาญจนบุรี ส่วนตัวนาง จาต้องอยู่กับขุนช้าง จนเม่ือพลายงามโตขึน้ ได้รับราชการ ทา ความดคี วามชอบ ไดเ้ ป็ นจมน่ื ไวยวรนาถ ภาษาไทยกับครูพตี่ ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • ในงานแต่งงานของพลายงาม ขุนช้างและ นางวันทอง มาช่วยงาน ขุนช้างเมาและมีเรื่อง กับพลายงาม จึงถูกพลายงามทาร้าย ขุนช้าง จึงไปถวายฎีกากล่าวโทษพลายงาม และได้มี การดาน้าพิสูจนก์ ัน ปรากฏว่าขุนช้างแพ้ และ ถูกตัดสินประหารชีวิต แต่นางวันทองขอให้ พลายงาม ขอพระราชทานอภัยโทษไว้ เพราะ ขุนช้างกเ็ คยดกี บั นาง ภาษาไทยกับครูพตี่ ต่ี ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเร่ืองขุนช้างขุนแผน • พลายงามคดิ ถงึ มารดา อยากใหก้ ลับมาอยู่ดว้ ยกันพร้อมหน้า จึงลอบขึน้ เรือนและพานางหนี รุ่งขึน้ ก็เกรงว่าขุนช้างจะเอาผิด จึงให้บ่าวไปส่งความว่าตนป่ วยหนัก อยากให้แม่มาดูใจสักพัก แลว้ จะส่งคืน • ขุนช้างโกรธ จงึ ร่างฎกี าถวายถวายต่อสมเดจ็ พระพันวษาอีก • สมเดจ็ พระพนั วษามรี ับส่ังใหไ้ ปเรียกทุกคนทเี่ กยี่ วข้องมา และ เริ่มทาการตัดสินคดีความ ฝ่ ายพลายงามผิดด้วยการไปลอบขึน้ บ้านผู้อ่ืน ทาเช่นบ้านเมืองไม่มีกฎหมาย ฝ่ ายขุนช้างก็ผิดทวี่ ่าไป แย่งวันทองมภาาษาไทยกับครูพต่ี ตี่ ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน • สมเดจ็ พระพันวษาใหน้ างวันทองเข้าเฝ้าและตรัสถามให้ กระจ่างว่านางจะเลือกอยู่กับใคร ขุนแผน ขุนช้าง หรือ พลาย งาม ด้วยความประหม่า และ ณ ตอนนั้นชะตาถึงฆาต ทาให้ นางตอบออกไปว่า นางก็รักขุนแผน แต่ขุนช้างก็แสนดี ส่วน พลายงามนีก้ ล็ ูกในอก • พระพนั วษาโกรธมาก จงึ มรี ับส่ังใหป้ ระหารชวี ติ นาง ภาษาไทยกับครูพตี่ ต่ี ี๋ – อาจารยพ์ รี ะเสก บริสุทธิบ์ วั ทพิ ย์