หนังสือ เรื่องการน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติ

ืสบสานปรชั ญาของพอ สานตอ สกู ารพฒั นา จนเปนนธวิครวถรีามมชีเพีวิยรต มีสติ ทยี่ ง่ั ยนืพอประมาณความรอกบราู คครววนาามอมรอมบ นําหลมีเหตุผล มภี ูมิคมุ กนัักปรัชคอญบรูคาวาขมรอะมงัดเรศะวรังษฐกิจพอเพียซงื่อไสปัตยสสุจูกรคิตาุณรอปดทฏิบัติ สำนักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ัจดพิม พโดย : ํอาพล ุบดดาสาร ขอ ูมลทางบรรณานุกรมของสํานักหอส ุมดแหงชา ิตชอื่ หชอื่นหงั นสังือสือ: :กาปรรนัชญอ้ ามกนาร�ำ ศหึกลษักาเปพร่อื ัชพญฒั นาาขมอนงุษเยศแรนษวฐพกทุ ธจิ ปพรอชั ญเพายี งไปสกู่ ารปฏบิ ตั จิ นเปน็ วิถีชีวิติพมพค ัร้ง ีท่ 1: 2560 PพิมRพOค ั้รTงEที่X1.T--S.กCุรงเOทMพฯ : แดเน็กซ ิอนเตอ รคอ รปอเร ัช่น, 2560. 134.หนา. ิพมพค ้ัรงท่ี 1: 2560 พิมพคร้ัง ่ีท 1.-- ก ุรงเทพฯ : แดเน็กซ ิอนเตอรคอ รปอเรชั่น, 2560. 134.ห นา. ขอ ูมลทางบรรณานุกรมของสํานักหอส ุมดแหงชา ิต ISBN :ชื่9อ7ห8-ัน6ง1สื6อ-:429ป- ัร7ช69ญ-า2การศึกษาเ ื่พอพัฒนามนุษยแนวพุทธป ัรชญาจัดพจัดมิ พพิม์โพดโ ยดย::สอ�ำาํ นพลักนบโดุ ยดบาสาายรและแผน สำ�นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย I9บS9ริB/ษั1Nท6:4แ9ดห7เ8มู ็น-ก62ซ1ถ6 ิอ-น4นนเ2แต9จ-อง7ร ัว6ค9ฒอ-รน2ะปอแเรขว่ัชงนทุงจําส ักองด หอง เขตหลักส่ี ก ุรงเทพมหานคร 10210 โE-ทร.mai0l:2-P5r7สo5งT-ว1eนx7tลิ9sข1-@สิ3hทo์ิธtแตาฟmกมaiซlพ..รc0ะoร2-าm5ช7 ับ5-ญ1ญั7 ิต9ก1-า3ร ิพกมด พ16 สงวนลิขสิท ์ิธตามพระราช ับญญั ิตการ ิพม พขขออ้ มมลู ลู ททางาบงรบรณรราณนกุ ารนมขกุ อรงมสขํานอกังหสอ�ำ สนมกั ุดหแหองสชมาตดุ ิ แหง่ ชาติ Website: www.ProTexts.com ัจด ิพม พโดย : ํอาพล ุบดดาสารพพมิ มิ พพคค์รง้ั รทง้ั ี่ ท1.่ี-๑- ก.-ร-งุ เกทรพงุ ฯเท: พแดฯเน:็กแซอดนิ เนเตก็ อซรคอ์ อนิ รเปตออเรรชค์ ่นั อ, ร25ป์ 6อ0เ.ร61ช43น่ั.4ห.,หน๒นา้ า๔..๖๐. ๖๔. หนา้ . IISSBBNN: 9:x7๙x8x๗-6-๘x16x--๙x4-๗2x9๔x-x7-6-๔x9๕x-2x๘--x๕๗๒-๑ สงสวงนวลนขิ สลทิ ขิ ธส์ิตทิามธพต์ิ ราะมราพชรบะัญรญาัตชกิ บาญัรพญิมพตั กิ ารพมิ พ์ พมิ พพิมค์ พรคง้ั รทง้ั ่ีท๑่ี 1:: พ25ฤ6ษ0ภาคม ๒๕๖๐ จ�ำ นวนพมิ พ์ : ๗,๐๐๐ เลม่ พมิ พิมท์ พ่ี ท:่ี :PROPRTOEXTTEXS.TCSO.CMOM บรษิบรทั ิษทัแดแเดนเนก็ ก็ ซซ์  อนิ เเตตออรรคค์อรอป รอป์ เรอชเ่นัรชจน่ัาํ กัดจ�ำ กดั ๙๙9/9๑/๖16๔4 หมมู ู่2๒ถนถนนแนจแง วจัฒง้ วนฒัะ แนขะวงแทขงุ วสองทงหงุ่ อสงอเงขหตหอ้ ลงักเสขี่ ตกรหงุ ลเทกั พสม่ี หการนงุ คเทร พ10ม2ห10านคร ๑๐๒๑๐ โทรโ.ท๐ร.๒02-๕-5๗75๕-1-๑79๗1๙-3๑แ-๓ฟก แซ.ฟ0ก็ 2ซ-5.์ 7๐5-๒17-๕91๗-3๕ก-๑ด ๗16๙๑-๓ กด ๑๖ EmEa-mil a:ilP: rPoroTTeexxttss@@hhootmtmaila.cilo.cmom WeWbesbitseite::wwwwww.P.ProroTeTxetsx.tcso.mcom พิมพ ีท่ :

คำ�นำ� รัฐบาลให้ความสำ�คัญกับการน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมาเปน็ แนวทางในการพฒั นาประเทศและได้มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปเผยแพร่สร้างความเข้าใจทุกพื้นที่ทั่วทั้งประเทศจนนำ�ไปสู่การน้อมนำ�ไปปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตดังน้ันเพ่ือให้การดำ�เนินงานของกระทรวงมหาดไทยบรรลุตามเป้าหมายของรัฐบาลรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้มีคำ�สั่งแต่งตั้งคณะกรรมการบริหารศนู ยอ์ �ำ นวยการขจดั ความยากจนและพฒั นาชนบทตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งกระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.) เพื่อเป็นกลไกในการขับเคลื่อนแนวทางการดำ�เนินชีวิตภายใตห้ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง และไดเ้ หน็ ชอบแนวทางการขบั เคลอ่ื น ๔ ขน้ั ตอนคอื ๑) การคน้ หาและเตรยี มครฝู กึ ๒) การฝกึ สอนหรอื ถา่ ยทอดความรู้ ๓) การน�ำ ไปปฏบิ ตั ิจนเป็นวิถีชีวิต และ ๔) หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ในขน้ั ตอนการด�ำ เนนิ การทส่ี �ำ คญั คอื การเผยแพรห่ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งจากครฝู กึ ระดบั อ�ำ เภอและระดบั ต�ำ บลไปสปู่ ระชาชนทว่ั ประเทศ ดงั นน้ั เพอ่ื ใหก้ ารปฏบิ ตั งิ านของครฝู กึ เปน็ ไปในแนวทางเดยี วกนั กระทรวงมหาดไทยไดม้ อบหมายใหก้ รมการพฒั นาชมุ ชนรับผิดชอบฝึกอบรมครูฝึก พร้อมทั้งจัดทำ�คู่มือสำ�หรับใช้เป็นแนวทางปฏิบัติร่วมกันจึงขอให้ผู้ที่เกี่ยวข้องในทุกระดับ ทั้งในส่วนกลาง จังหวัด และอำ�เภอ ได้ให้ความสำ�คัญและดำ�เนินการตามแนวทางที่กำ�หนดในคู่มือนี้ เพื่อให้การขับเคลื่อนเป็นไปอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ สามารถสร้างการรบั รู้ จนน�ำ ไปสกู่ ารปฏิบัตจิ นเปน็ วิถชี ีวิตในระดบั บคุ คลครวั เรอื น และหมบู่ า้ น/ชมุ ชน เพือ่ นอ้ มร�ำ ลกึ ถงึ พระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชท่ีได้พระราชทานหลักปรัชญาน้ีแก่พสกนิกรชาวไทยและการพัฒนาที่ม่ันคงและยงั่ ยนื ของประเทศได้ในที่สดุ (นายกฤษฎา บุญราช) ปลัดกระทรวงมหาดไทย

สารบัญบทที่ 1 ทําไมต้องปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 1บทท่ี 2 ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและหลกั การทรงงานคืออะไร ๕บทที่ 3 การประยกุ ตใ์ ชป้ รัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 1๓บทที่ 4 ตัวอย่างความสาํ เร็จในการนอ้ มนาํ หลักปรัชญา ๑๗ ของเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยกุ ต์ใช้บทที่ 5 กระบวนการขับเคล่ือนการนอ้ มนาํ หลกั ปรชั ญา ๓1 ของเศรษฐกิจพอเพยี งไปสูก่ ารปฏบิ ัติจนเปน็ วถิ ชี วี ิตภาคผนวก 1. กลไกขับเคลอื่ นการนอ้ มนําหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ๔๒ ไปสกู่ ารปฏบิ ัตจิ นเป็นวถิ ีชวี ิต 2. หลกั สูตรการฝึกอบรมครูฝกึ และแนวทางการถ่ายทอด ๔๙ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปสปู่ ระชาชน 3. แบบประเมนิ ตนเองของครวั เรือน และหมบู่ า้ น/ชุมชน ๕๒ 4. แบบรายงานผลการดําเนินงานของจงั หวัดและอําเภอ ๕๗บรรณานกุ รม ๕๙คณะผู้จดั ทาํ ๖๐

ท�ำ ไมต้อททงปํําาไไรมมชัตตออ้้ญงงปปารรขชชัั อญญบบงาาเขขททศออททรงง่ี่ี เเษ11ศศรรฐษษกฐฐจิกกิจิจพพพอออเเเพพพีียยยี งงง บทที่ ๑รรตััฐฐ่อบบสาาภลลาโโนปปดดิตรรยยัชัชิบพพญญัญลลาาญขขเเออออัตงงกกิแเเศศหปปรร่ษษงรรชฐฐะะกกายยจจิิตุุททพพิ ใธธออน์์เเพพจจกียยีัันนางงรททมมนคีคีรร้อวว์์โโมาาออมมนชชสสําาาํําาปคครนนัญัญัชาาตตญยยออ่่ ากกปปขรรรรอะะััฐฐเเงมมททเศศศนนไไรตตททษรรยยฐีีแแกไไลลดดิจะะ้้แแพคคนนถถอไไลลเททพงงยยียนนอองโโยยมยยา่่าางงบบเมมปาาาา็นยยกกแต่นอวสทภาางนกิตาิบรัญขับญเัตคิแล่ืหอ่นงชกาาตริดใํานเกนาินรงนา้อนมอนยํา่าปงรเัชปญ็นารูขปอธงรเรศมรษเฐพกื่อิจนพําอพเพาียปงรมะาเเทป็ศนแไไแปปมนสส้ววูู่่่คคาทรววาาาายงมมกไมมดาัั่่้นนตร่คคอขหงงับัวมมเขคัั่่งงอลคคง่ือัั่่งงปนรแแะกลลชาะะารยยชดัั่่งงนํายยจเืืนนะนเิพนซซึึ่่งง่ิงมปปาขัันญญึ้นอจหหายาาก่าจจงาา๓เกก,ป๔กก็น๗าารรร๖ูปพพบััธฒฒารนนทราา/มคปปนรรเ/พะะปเเื่อทที ในศศนําไไปททพี พยยาทท.ปศีี่่ผผ.ร่่าา๒ะนน๕เมมท๑าาศ๐11ปใใเเแปปนนมร็็นนปป้วะ่ีีา๒๒เพพรท๓๓า..,,ศยศศ๖๖ไ..ร๖๖ดา๒๒๖๖้ตย๕๕่อบบไห๕๕ดาาัวทท๘๘้ขข//ั้นคคอททนนงกํําาป//ลใใปปรหหาีีะ้้ปปใใงชนนรราปปมะะชีีาเเนพพททเจ..ปศศศศะ็ไไเน..พทท๒๒ปิ่มยย๕๕รขขข๓๓ะึ้นยย๐๐เจัับบทาฐฐแแกศาาลลรนน๓ะะาะะ,เเ๔ยพพ๗กกิ่่ิไมมดาา๖ขข้รรปึ้ึ้นนบพพเเาปปาััฒฒนท็็นนนนก/ค๑๑าาลนปป๘๘า/รร๕๕งปะะต,,ี๘๘เเใอททน๕๕นศศป๘๘บจจี พาาบบน.กกาาศกกทท(.Uาา//๒คคpรร๕นนเเpปป๑//e็็ปปนน๐rีีMปรidะdเlทeศInรcาoยmไดe้ขCั้นoกunลtาryง) มตา้ังเแปต็น่ปีปพร.ะศเ. ท๒ศ๕ร๕า๓ยไอดย้ป่าางไนรกก็ลตาามงตผลอจนาบกนกา(รUพpัฒpนeาrMดังidกdลl่าeวกInลcับoพmบeวC่าoปuัญnหtrาyค)วตา้ังมแเตห่ปลีื่อพม.ลศ้ํา. ท๒า๕ง๕ด้า๓นอรายย่าไงดไร้รกะ็ตหาวม่าผงคลนจราวกยกกาัรบพคัฒนจนนากดัลงกับลเพ่าิ่วมกสลูงขับ้ึนพบโดวย่าปปรัญะหชาาคกรวกามลุ่มเหทลี่รื่อวมยทลํ้า่ีสทุดารง้อดย้าลนะร๑าย๐ไดม้รีสะัดหสว่ว่านงรคานยไรดว้รย้อกยับลคะน๓จ๕นกกกขขแลลลลออััับบบะงง รรสมมเพาา่ิงีีสส่ิยยแมััดดวไไสสสดดดูง่่วว้้ขรรลนนวว้ึน้อรรมมาามโยยปปดไไไีี ยดดดพพป้้้เเรพพ..่รอศศีียยะย..งงชห๒๒รราร้้ออก๕๕อยยร๕๕เลลกส๘๘ะะล่ือุ่ม๑๑มขขท๔๔โณณท่ีร..๓๓วะะรยมททขขทอีี่่กกออ่ีสยลลงงุด่ารรุุ่่มมงราาปปรยย้อวรรไไยดดดะะล้้รรเชชะรววาา็มวม๑กกแ๐นนรรลรรออะม้้ออกกตีสยยจจ่อัดลลาาเสกกะะน่นนวื่อ๔๔นี้ี้ททง๐๐รรรพาััพพททยื้นยย่่ีีไมมาาทดีีรรกกี่้ปราารร้อ่ยยาธธยไไไรรมดดลรร้้้ลตตะมมํ่่ํดาาชช๓สสลาา๕ุุตตดดงิิแอยลา่ะงสต่ิงอ่ แเนว่ือดงลโ้อดยมเฉไลด่ีย้รป่อรยะหมราอณเปสีลื่อะมโ๑ทลร้ามนอไยร่่าทงรรัพวยดาเรก็วรดแินลเะสต่ือ่อมเโนทื่อรมง รพะื้นบทบี่ปน่าิเวไศมช้ลาดยลฝง่ังอถยูก่าทงําตล่อาเนยือ่ ทงโรดัพยยเฉาลกี่ยรปทราะงมทาณะเปลีลละด๑ลงลจ้าานกไกรา่ ทรทรัพําปยารกะรมดงินทเ่ีผสิด่ือกมฎโทหรมมายระแบลบะนกิเาวรศจชับาสยัตฝว่ัง์ถนูกา้ํ เทกําินลศาักยยภทารพัพทยี่ทาํากลราทยาวงัฎทจะักเรลกลาดรลฟงื้นจตาัวกขกอางรธทรํารปมรชะามตงิ ทป่ีผริดิมากณฎขหยมะามยูลแฝลอะยกเฉาลรจี่ยับต่อสคัตนว์เนมมเมพพีีํา้าปป่ิ่ิมมเตกรรสสริิ ินมมููงงฐศขขาาาัก้ึึ้ณณนนนยจจขขภาาใยยกกนาะะพห๑๑มมทล..ููลล๐๐่ีทาฝฝ๔๔ํายออลพกกยยา้ื นยิิโโเเกกลลทวิิกกดดัฎ่ี ขรรขขจอััมม้ึ้ึนนักง//ปปรปคคกีีลลรนนาะะะ//รววเฟ๒๒ทัันนื้น๖๖ศตใใ..๑๑นนัวคปป๙๙ขุ ณีีอพพลลภง้้าาธ..าศศนนรพ..รตตน๒๒มัันน้ํ า๕๕ชทาปป๕๕ตี่ อรร๓๓ิ ิิมมยปเเู่าาใรปปนณณิม็็นนเามมกณ๑๑ลลณขพพ..๑๑ฑยิิษษ๑๑ะ์ ดททมี มกกาาูลีงงแิิโโฝลลออนอกกาายวกกรรเโฉััมมาานลศศ//้ มี่ยคคเเกกลตนนิินน่อด//คววคคลัันนน่่าางมแลาะตมรคี ฐวาานมเสในย่ี หงใลนากยารพข้ืนาทดแ่ีขคอลงนปนร้ําะสเะทอศาดคเุพณอ่ื ภกาาพรอนปุ้ําโทภี่อคยบู่ใรนโิ ภเกคณในฑอ์ดนีมาคีแตนวโน้มลดลงและมีความเส่ียงในการขาดแคลนนํ้าสะอาดเพื่อการอปุ โภคบริโภคในอนาคต1 ประมวลจากแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติฉบับท่ี ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)1 ประมวลจากแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติฉบับท่ี ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

2 บทท่ี ๑ ท�ำ ไมต้องปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสัดส่วนประชากรแบง่ ตามรายได้ สัดสว่ นรายได้ของประชากร๔๐% ๑๐% ประชากรกลุ่มทร่ี วยทส่ี ดุ ๑๔% ๓๕% ประชากรกลุม่ ทร่ี วยทส่ี ดุ ประชากรกลุ่มทมี่ ีฐานะปานกลาง ประชากรกลุ่มท่มี ีฐานะปานกลาง๕๐% ประชากรกลุม่ ท่รี ายไดต้ ่าํ สดุ ๕๑% ประชากรกลุ่มทมี่ รี ายไดต้ ํา่ สดุ หากทุกภาคส่วนไม่ร่วมมือกันแก้ไขปัญหาดังกล่าวประเทศไทยจะสูญเสียความสามารถในการแข่งขัน รายได้เฉล่ียของประชาชนจะไม่สามารถยกระดับให้ดีขึ้นได้คุณภาพชีวิตของประชากรโดยเฉล่ียจะตํ่าลง ปัญหาความเหล่ือมล้ําจะยิ่งทวีความรุนแรงรวมถึงทรัพยากรธรรมชาติจะยิ่งร่อยหรอเส่ือมโทรมในที่สุดประเทศไทยจะไม่สามารถพัฒนาได้อย่างย่ังยืนในระยะยาว ด้วยเหตุน้ีการพัฒนาประเทศจึงต้องมีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้อย่างจริงจัง2 โดยต้องมีความรู้ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ ความพอดีและพอประมาณบนพ้ืนฐานของเหตุและผลของแต่ละบุคคลซ่ึงแตกต่างกันไปตามสถานะ ต้องรู้เท่าทันและมีคุณธรรมกํากับการกระทําอยู่เสมอ ไม่ทําให้ตัวเองได้ดีแต่ผู้อ่ืนหรือสังคมเดือดร้อน หรือส่ิงแวดล้อมได้รับผลกระทบ การจะพัฒนาได้อย่างย่ังยืนนั้นต้องมาจากรากฐานของความคิด ซ่ึงปัจจัยความสําเร็จท่ีสําคัญของการพฒั นาทยี่ ่งั ยืนท้ังในระดับบุคคล ชุมชน และประเทศชาติ คือ การปลูกฝังทัศนคติและพฤติกรรมท่ีเริ่มตั้งแต่ระดับบุคคล ทั้งในเร่ืองการบริโภค การผลิต การดําเนินธุรกิจการพัฒนาการเกษตรและอุตสาหกรรมท่ีคํานึงถึงความยั่งยืน กล่าวได้ว่า ปรัชญาของ2 คาํ กล่าวปาฐกถาของพลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทร์โอชา นายกรัฐมนตรีในพธิ เี ปดิ การประชุม G๗๗๗๗

บทท่ี ๑ ทำ�ไมตอ้ งปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 3เเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงมมีีคคววาามมเเปป็็นนสสาากกลล เเปปรรีียยบบเเสสมมืืออนนววััคคซซีีนนทที่่ีชช่่ววยยสสรร้้าางงภภููมมิิคคุุ้้มมกกัันนจจาากก ““โโรรคค””ทที่ี่เเกกิิดดจจาากกคคววาามมปปรระะมมาาทท คคววาามมไไมม่่แแนน่่นนออนน แแลละะคคววาามมเเสส่ืื่ออมมโโททรรมมออัันนเเนนื่ื่อองงมมาาจจาากกผผลลกกรระะททบบททาางงดด้าา้ นนเเศศรรษษฐฐกกจิิจ สสังังคคมม สสภภาาพพแแววดดลลอ้้อมม “เศรษฐกิจพอเพียง” เเปป็็นนปปรรััชชญญาาทที่ี่พพรระะบบาาททสสมมเเดด็็จจพพรระะปปรรมมิินนททรรมมหหาาภภููมมิิพพลลออดดุุลลยยเเดดชช ททรรงงมมีีพพรระะรราาชชดดํําารรััสสชช้ี้ีแแนนะะแแนนววททาางงกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตตแแกก่่ผผสสกกนนิิกกรรชชาาววไไททยยมมาานนับบั ตตง้ั้ังแแตต่่ พพ..ศศ.. 22551177 เเพพ่ื่ืออใใชช้้เเปป็็นนแแนนววททาางงกกาารรดดํําารรงงชชีีววิิตตโโดดยยยยึึดดหหลลัักกคคววาามมพพออเเหหมมาาะะพพออดดีีคคววาามมมมเีีเหหตตุผผุ ลล แแลละะคคววาามมไไมมป่ป่ รระะมมาาทท ซซ่ึง่งึ พพรระะบบาาททสสมมเเดด็จ็จพพรระะปปรรมมินินททรรมมหหาาภภูมมู พิพิ ลลออดดลุุลยยเเดดชชททรรงงถถืืออปปฏฏิิบบััตติิดด้้ววยยพพรระะอองงคค์์เเอองงมมาาออยย่่าางงตต่่ออเเนนื่่ือองงยยาาววนนาานน แแลละะไไดด้้ททรรงงเเตตืืออนนลล่่ววงงหหนน้้าาใใหห้้มมีีคคววาามมรระะมมััดดรระะววัังงใในนกกาารรพพััฒฒนนาาปปรระะเเททศศใใหห้้มมีีคคววาามมสสมมดดุุลลททั้้ังงดด้้าานนเเศศรรษษฐฐกกิิจจแแลละะสสัังงคคมมภปปภฐฐาามมยยพพใใตตรระะ้้กกรรรราาะะชชแแดดสสาําํ รรโโัสสัลลววกกา่่าาาดดภภว้ว้ ิิยยววััเเฒฒศศรรนนษษ์์ ฐฐดดกก้้ววิจิจยยพพกกออาาเเรรพพพพียยี ัังงฒฒคคนนววาาาาออมมยยวว่าา่่่าา33งง ““เเปป็็นนลลํําาดดัับบขขั้ั้นน”” โโดดยยไไดด้้ททรรงงมมีีแหตโแคเคแตหโแคเคมมรรบบตตแวตแ ตคลตจ ววััววววรรงงื่อือ่เพพพาอน้ืาาาล้ิอึธโโก่่บบขขงมููาางงหหมพพมตตรรมมงระน่ษคีคาากมม้้ออพพเะหทรระลปะขขตมมนนอ้ืนื้นวห่าอรสสผลผบออ�ำาาำ�รปรนาึ้้ึรนนีีาเเฐกฐกยกลัตดศํําารมมิิะกกดดมชทบราาวแแสิินนาามคคับหวทีพีพิิมดดเ“ด“เ“ด“มนนชพพริสี่มปรรตตรรตมมยััแญญิบาตาี....ิขขกออด“นเเลา้้้..ลล.วร.วาัาาด่อนเ่่กกีรีลใใจจ....ูริโม�นำ้ก้ึก้ึนนก.วกกกทะงไไไ์ชชนชแาาณ.ททยยิดิดอะดะะ่ืปปป.หเมย๑นินิาาาามม้นัรกวก้้ขขดดพสบัเขขี่่ี.์ไไออ.คครรีรรค๙เเยใมาบ่.ก.าาาพออน้มมื.ลลหหรข.ชึน้้นึแแพพยยททท”รวั็เมมณัดห4พ1พพ41พฐววื่งงกิน้ัพมอ่่้้้บบขมมลลพ่่าามมออขาััฒฒ่ี่ีาจจราาปปารฑรรเร9ร9่าาอืคใกกออน้้มบบัรฒววกมเะมเั่นนั่กกะะภธธะะรริตะะหนนปม่ิหหวงเจจงมมฎม่่ราาพพททันนัคคกนูะะขบบมกกรรพ้้อดปจจบาาาาะะอหหจจัดลลิดงงอาอชอชรรววํําาาาิคงว้ปปรรรรรพมนนรพพขบระะพพปรงรรววโโกาามมาาชมชะยมมกกออนะ้เรรึลมกกคคระเเคููดดืืรันชชออคคออจบกดดพีพีชปปมรระะฎฎ๒หอวลรระแแรรบบอถถคานนคครานมม่ถถัาาาเเําาํ๕ออาเุ็็ัะะนนงงดาางผรบทททลลิวทคญึึววงงโโกกชวรร้้คคกกาา๑สกกททคคุเเชชลาลคคสง22รรริทศศศะะแสััสน่่ออสสมมร๗าาขพนินิมมมออั่่ัแแมยงงะววสยืนืออตนนา้เเ55เเรรกนนืืออีีัอผคค้ออมนนนาาเลลเพพานนำงั้น�่ออบบถ่ดั้้ันนอด22ค44ิดดด..ลททพถถนนัััดสนนว้ว้น้ั้ันเ..จ่ือ่ือื่่ือูอะะ็จกวนช..ยัจจพร้้ววรร5น5้ื้้0า0าพพนรนูกกำ�งหหรเเงงไไตจ็จใใดํําาจยยเเละฐปปเแรรขะะาา11ใใึึรรกกรรหหมมป้้เเองึึงวาาวววไลนนรรปปึะะ็็าา้นนววนคคมมจ7จ7็าานนดดง้้ยวับบ้ิิงธธจจททโโรร่่าายย็็นนะะ่อ่อ้ไไีีกกออััดดรระะาาปปปปคคํําาตตตตยยาาชชกกเเรรโโรรรรววสสปป้้อ้อ้ออรรคคททลาลาะะาากกรรททะะงงงง็็นนรรสสมมุุาาผผเเ็็ทททท้า้าไไททงง่ี่ีปปววนววนเเกแคอขทคหโก“ววมมงงลลสกสกคํํํําาาาศศาบวนนัันุรร้มน็่ีอเเร่าั่าัเแแงง.่่เเสสตตรสสดดาารืืปออ.าืะะอบยไไนชาสสเเพพ๔กก.งจแแรรออมรราาําาํททน้้ววฉฉกนนถ็ดหหานพึกูตกะีีรบ่บ่รยยททมมรมิิมเเ่อืกุ้มยุม้ยธ้ลลาทยยาลลวเาัวเั้ย้ัยอนนะะอรรปมมนังลลจัณณัมสคค่ี่ีเเคคชชรรา่นีน่เเมมิิมปรัับดดะะหหใ็็ไไจจน็หอวตปีอทืํํววาาาาอววนูตตูพีมมา้ี้ีฑฑพพครรรพาเงมมไมา่ไดดปปัาานรีกกจจา่าตสโจชอัววัคมอไ่ะ่ะสสงดดอะูดมมรราติติะะมมอเืัับบะะดัดะ.ว.กเเมบิรรปมมนเกะํํถาาะะอ.อ.้้ๆนสสแแเเขขทรรเเ้นิทำโขข..�จจสา็นทปปงึคคััใดดนะะ้๒ัชชงงตมมออออนนศรำสห�้ั้ัรรนนแมมมไไไไรรรัั๕แญญค็็นนนนขไบบัหหงงสวมโปดดโ่่ลิญิญนน้มอเเมทขขะะาาบรอื๔มมันคึเเรรส้ข่มมนคคะา้้ีพงหสสยยยนอวนอวเเบขข๐เใใ�สสำอร่ิิ่มมหหอจถกงออเพพรรฉนหหอัังงคาืืออพราานน้นัน้ัยงััาํํดดาาจ้างดด็ไาาล็็บบววภเญ้ีัรราดดา่กนม้ตม้ตมอเพคคสสพะแแววมิบบจ้้ววรตนนรรไูมมททเ่าเไััพีพีววรพตตาๆๆิทิทูงูงแแััะียญญยยปกสามรษรษสพิีรััพทเขเขะเ้้่ีน่ีนเเงรลลโออดิก่ก่ถถียยยเปลล�ิิ่ำดบบหหอออตาาอบกะ�ำลหนนนึ้ึน้ขคะะเมเาาููาากกูน็ห็็กกะเโกชพพููยมยมับรรอาญ่ัน้ึกรรตตอออี้ี้าคลลตตเกกรนไินทู่ณู่ณาตาดททสนสสโโิกยีียมวาราๆๆรยยอูหยยัันม้้ออคคะะั็็วือสุเเงไ.ลมมรรงงาจ่ยี่ี่าเเ่่ราา.เเ์์น้พัป..งงกสสเตรร.กกพพมมแแทรรกก่ยู้้าา..จลละาตตอหตตร.า..าาวัมมเา่งงีงง.เลลเับบัษษตะืืรม””ําํางร.าา่่รมออดดาากมเมพพแกกแออาเ.้้้ษวดวดลตตอทาโโตตา.มมช็ตปจมีีตตตเเ.ปป้ื้ืาานนเจกกาา็กายีเ่งับับ”ัวัวรรศศรข่เหหีห็่นจจจนเเศรรคท็็ฐฐเเเเ็วศศตต้้อ้กกออรรๆอปอปมะลลจรจเกตวตาาำ�สาาษษส่อ่อไษิินนางงาระัะักกงง็็นนนน่่ๆด�มำาาสสแะื..ไไมะฐอฐฐไไไไ..คววกก้เเ่งปงปลวส..ลตตทกปปมมว.คคสสกก””ญัิิชชน.้มมจยว้ิ..า่่งัรรัันน...่่ดด..ืๆๆืืืิออิออจจาา..ี.้.์์..ูู กกาารรตตรระะหหนนัักกออยย่่าางงจจรริิงงจจัังงถถึึงงคคววาามมหหมมาายยขขอองงปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงไไดด้เเ้ รริม่่ิมขขึน้้นึ ภภาายยหหลลงัังววิิกกฤฤตติิเเศศรรษษฐฐกกิิจจ พพ..ศศ.. 22554400 ซซึ่่ึงงพพรระะบบาาททสสมมเเดด็็จจพพรระะปปรรมมิินนททรรมมหหาาภภููมมิิพพลล33 จจาากกปปรรชััชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกจิิจพพออเเพพยีียงงสสกูู่่กาารรปปฏฏิบิบตััต.ิิ.....กกวว่าา่ 11 ททศศววรรรรษษ ((สสําาํ นนักกั งงาานนคคณณะะกกรรรรมมกกาารรพพฒัฒั นนาากกาารร เเศศรรษษฐฐกกจิิจแแลละะสสงัังคคมมแแหห่งง่ ชชาาตต,ิิ, 22555555,, หหนน้า้า 66 -- 77))

4 บทท่ี ๑ ท�ำ ไมต้องปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งอดุลยเดชทรงยํ้าให้เห็นความสําคัญ ที่มีเศรษฐกิจแบบ “พอมีพอกิน” พัฒนาคนคคนอนอหหกกใใอตตกกเเปปกตไพพคแกมหหนนอ็อ็็พพ็้้ดอ้อ้มมมออาานา็พ็ตีมอรรคอ“้้สสหยย่เเยยมุลาาพอ๔อออจจงง่ปวียียีอควรร.เราาอน.ู่ททู่่ยยืรพด่ใใยาเเรเ.วาาบบาจจธหถถูตพัพะพพมมนะตหหคคุ่่เีีเถถนลาัีเมยภรเเรา้้ามอสส้อะะยี้ดอาามสสวยียียววา้้า้า้างคพพาททยาเงาาางชมมรรกโชมมพนพพเพาางงณิก““““.ดคเเไลกุุกดด.ถออไ็ถถ..มมีีขข.พยีีทือือม้มมมอออเเ..วดา..�ำ”าภ้ ชปป....ไศศปปงร็ม็ม่ดววไูท่รนน..้””าามรน๒าา““พพสแปัรรรรจก่่นุนจาาทเส่รรเเงใใ๕้ขอตะะกกออแแนษษาเปสสออดุจี้กนนำ้ย�ะะบออ๔วย่กพพเเตตรืุุ้้โมมาา่เเ็หฐฐอะอททงคคพีา่ํ้็มมยมาต๑ะพพ4พ4พพจพจเเเออคค่่มกกพออมงพชชะเง่ดมขขววใอศศนาาาาทีียยใรรรราีรนนิิจจไมปปหอาาเเาาืููไ่ตตอม็็มธธนมมกกศพรยํะณณาบะะะะมงงพพ.าสสมมรร้มจจเ.นนััมบททตััคโววปีคีคยววีโ่ีรรรร.ยกหค่วว่อลตตะะออคนนีีคตต้วงาอาาววจจววเาาเาาี่่ีถถนรนภนนวกท็มมนาวเเอ้อ้ออรรี้ี้กกอาางชชชชาาาาัชคทููกกพพะะาอเมสาามมสสพงงาารคคมมางงค็็หหมดดดด�มมนำญยตตสวมมมมยีียากกณณจาาอาาไไคคคมมอา่วอาํําาาํํมม่าถเวออออโงงกกาีีดดาาะจดงรริดขขเล่ืรรรรดิิดนาา้ัาานเเไมมกกััขรรพตตชช็จมมะ22้้ร””ปปไไพัสสัสัสัภ“มตยยออาีกเพรรมกอมมี––ัยยัออยอภภ55กกนฉอ้กเเขขอ็นน็ คคสนิพ็ออรงงีนนงนแแขั่่งพพสสงงลง้อม็็มออาา44ะเเคออววํอใาเงงนหหหไไอใลล่อือื่สสุุดดิศยนัฒัฒมปนีคีคองงเพพาามมรรคันันไห้ี11พงมมมงงมะะคพพรรรโโพรเยมมัับบววก้่่เเรพัหนนญนนยพพีใใใตตาม่วษหหููู่ไอืือไาาารหห็ชเววรรไนนบบงรอยินา้ไี้ไีดดาาบ่่กงงมะนนมมเูู่ฐ็นน็ดดะะ่่าามมูมศหปโโค้้ทรราาอ็ที้้ปยททฟ่ชกโโรรบบปปออรเเตไไจจ่ใ่ใยนนรรรวมมาาลลดฏสสนีุ่มษ่าามมมชชรริเจ่อู้มกกะาาารราาาปบเเิเภภีีกกกกาากกเมฐงงงมรรเ่เ่่่หกบีพโโททเะะฟาามนต็ักกศศเเกกิินนลลนนฐฐพ็็ศออืืออาา็ไไขขีไสสจจยติอืวสอสสจิ า็็รรภาาพพณดภภรมดดม้ออ้ธธนนรนนขุม็ม็่ย”ําําววราเมมษษนนูมร้ ิิพบบยยีีษอ้้อออเเนนััออตตแแเเิพษดดฐฐขขดดแแยยยยียาาััลลววเเเเฐลเเกกาอืือออฉฉพพมมยย็็จจออูู่่่่งาาะะตตกจิิจงงไไนนลลมงงพพาาอื่่อืคคลลีีมมยยสแตเขร่่ชชิจววสสสิมิมมมคคา––มมมืมืาววตรรออิ่่่ฟฟวีวีงงง่่แาใาางงิิพพกาาาาจพปพ่ะะคกาาเเีีงคคกติติเชมมุุ่่หหมมสสบขรรกกฐแตตรารนรปปมมรรทท่ววอ้จะไไคีีคม็ะะาาเเาอาาผกรรสะะบ้้าาสหหฟฟรรออววจํํ าารปะคคนเเเคคงวว่าาน่ววชชมม�ขขสำมมาร้้นนรรชมมืือออองงขนนาากกเนมมาดชยี้นน“โโดา็มม็มับนินิ ั่ั่นนมม่“อวยยไไาามรฐฐลละะดิเเดนอืงินมมเเบพเรรททย22มมงคคเเยยสำ�าาานว้สสภภจไไศทออไไ้าชาารพพเกแนนรรยสารร่่ิิดดขขอะ55รยีียปมมไไนนรนสั งงกกีมวิซษกรมมกกมรรคคมออววปปดดขรม44ห่่หหเ้้อออิ็็ตออำ้�ชรรรฐหสสั้ไหห็็่ี่่ววาายอนพพงงา้วว้ งไยยีรรเเืพ22อขกษษัยยาคททาางย่่ิิงงบเเปยยคาาไรบบููหหนิจภออศศพวมมกกมมูู่่เเาาพาเอ”ภภกกํําางซซพปปตมูสีีริรรรรก่เยยเเก่่ออมมไออ๒ั็็หเเกํมาูมาํู้้ะฒิพัพพวมอาาษษด็็ฤนนบบฐสส๕ั่ั่นนดดะะไไบ็นอิพพิเกกลิืนอ้ากนปปตีีฐฐพสสยย๔ีียยรรไไาคคเาอเเน็็นไไลลส็รรอกกท”าิ้้๒าาท””ยีดดุุคขขงงบบดดดงงเคาตตออยสงงงจิจิสาุลขขเเา้้เีี วเจจยยบบม้้ออูขรพพพ่ดดปปยทแแพพางปออาเไะะ็เมเงงเีียยนนลลุุตตีด็น่ัวเฒขออออฏฏดงงมศพพมมแสจ็นนยย้เนแแ่่ววช็มเเมคคเเิิรสบบลาั่่ันนนออพพพพ่ั่่นเเาาผผคคทัษ่มนะเดดนนัั ตตเเคคพพเขายีีย่่นนนนี่ีีลอืถยยพพคฐอชชงงิิออ็คตตออมงงืนมูกดดอองงงงกีียยไไื่่ื..นนนนนนน่ืื่ิินนนนดดิจ..งง..้้้ีี้ซแครใมแไทบ2แมบไทคใรแ2มมหหาาลลวว่ึงลลงุุ่่ง))รรั้ั้งง่่ขยยฟฟเเ้้าากกะะใใิปิปโโะะนนมมนนนภภไไกกััุุ่่มมบรรบปป้น้นดดเเบแแาาคคััชชออเเสสัั ญญหห้้ออรรฟฟลลธญญคค้ืื้ออถถททลลรยยหหะะืืออรรออาาาากรกักั่่ออ่่าานนััววขขยยาาาาบบมากกงงงงเเออขขออททรเเเััรรททนนาาแแนททงงกกออนรรรรืืออเเลล่ัั่คคววยี ภศภศี่ี่ยยงงทท้อแแนนะะถถรรมสสรรววาา่ีวว่ีมลลใเเใออึึษษงงปเเััคคงงปป่า่าชชะะนชชบบฐฐคครกก33คค้้็็ออนนิิงง““ํากกะคคมมาานนววปยยตต))ออเิิจจรรรราาพไไิิเเนน่่าารััปปนนพพววททมมเเััววณงงักกชเเศศรรดดออสสปปยยคคญษษสสัันนีทชชเเาาัับบน็ไไน็ุุ้้พพมมถถมมตตญญดด์์า่ดี แแททคคเเีียยาาขรรััคคพ้้พีงออรราาพ่ี่พีงง่่าาบบอาคคกกยย่ื่ืขขอมอมเเมึง่่ึงงััชชนีีนขขหห่่เเออุุ่่งงาาแแเขปปเเ่่ออนนเเชชศรรงงงหมหมงนนอ็็งงนนืืยยุุออเรเมมื่่ืง่อ่งอง้้คคนนผผศศกกษั่ั่หหงงตตไชชเเนนใใลลรรทาายยหหฐนนหหาานนษษใใิิรรตตยืืกนกนกลล””นน้้มมสสภภใฐฐิแแจมมืืออชชหีีกกรรดดกกเเััณณพลลีีกกุุมมจจ้้าาาานนค้ ้วว้ ิิจจรระะงงอาาาาชชฑฑงยย่ื่ื ออพพงรรงสสรรกกอเนนกกาา์์ววหหพงงปปออััยกกงงาานนมมจจใัใัตตียคคลลเเู่สรราานนกกาาพพองอถถสสรรมมููืบกกลลกกกกมีีบบรรกกยุุยปปโโไพพุุ่่มมาาาป้้าาดดรรงงโโรร11รรเเืืชชใงงภภตตพพรรยยิิโโรรชรร))ผผภภคคมมั้ั้่่ววงงรรื่่ืออาา้จลลปปบบมมออคคววยยททะกกกกรรรรแมแมยยจจไไํํชาาาาดด็็ใใััิิโโรรชชูู่่ึึบกงกงบ่ภภวรรหหตตงง้้ มมญญิิจจนนแแแแยรรคค้้เเลลาากกพพลลแปป่่ววพพาาใใออเเรรนนมมะะกขขปปีีรรยยื้ื้นนรรดดชชคคใใร้รไอองง็็มมนนจจฐฐจจขรร่่ววููปปพพงงตตเเกกาานนวััยววยพพเเออออ่่าานนาาเเศศิกใใกกรรงง่ืื่ออาากกหหรรขขฤรราาืืออหหสสผผๆัๆับบ้้เเออษษตรรนนกกรราาลลคคงงธธิตตทฐฐ้้าาออิริรดดิิตตคคววํําาาางงกกายยกกเเาากกมมคคววรรงิิ จจ่่าพาพาามมคคาางงววาาเงงรรพพศื่ื่ออรราามมรรตตววพพกกรมมััคคออาากกกก้้เเออรรออษมมมมมม้้เเษษาาาาะะงงเเพพถถฐตตพพขข่ั่ันนรรกกจจาานนกคคีีตตาายยาาคคีียยาาไไิััดดยยยยจวว้้รราาาางงงงงง้้ซงึ่ ขนบธรรมเนียมประเพณที ี่ดงี ามของไทยให้คงอย่สู บื ไป

ปรัชญปารขัชอญงเศาขรษองฐเกศจิ รพษอฐเกพิจียพงอแเลบพะทียหงทลแั่ีกล2กะาหรลทกั รกงางราทนรคงงือาอนะคไรืออะบไรทที่ ๒ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทาน พระบรมราชานุญาต ใหส้ าํ นกั งานคณะกรรมการ พฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ นําบทความทีอ่ ธิบาย “ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ไปเผยแพร่ เพอ่ื เปน็ หลกั คดิ และแนวทาง ปฏบิ ตั ิแกเ่ จ้าหนา้ ทีข่ องรฐั นกั ทฤษฎี นักธรุ กจิ ตลอดจนประชาชนท่วั ไป “เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาท่ีช้ีถึงแนวทาง การดํารงอยู่และปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ ต้ังแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให้ดําเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพ่ือก้าวทันต่อโลกยุคโลกาภิวัตน์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผลรวมถึงความจําเป็น ท่ีจะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี พอสมควรต่อการมีผลกระทบใด ๆอันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ท้ังน้ี จะต้องอาศัย ความรอบรู้ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย่างย่ิงในการนําวิชาการต่าง ๆ มาใช้ในการวางแผนและการดําเนินการทุกข้ันตอน และขณะเดียวกัน จะต้องเสริมสร้างพ้ืนฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าท่ีของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสํานึกในคุณธรรม ความซ่อื สัตย์สุจรติ และใหม้ คี วามรอบรู้ที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตด้วยความอดทนความเพียร มีสติ ปัญญา และความรอบคอบเพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อการรองรับการเปล่ียนแปลง อย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ท้ังด้านวัตถุ สังคม ส่ิงแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกได้เป็นอยา่ งด”ี 44 จากปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบตั .ิ ..กว่า 1 ทศวรรษ (สํานกั งานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ, 2555, หน้า 9)

6 บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและหลักการทรงงานคอื อะไรปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ปปรระะเเททศศชชาาตติิ ปปรระะชชาาชชนนสสมมดดลุลุ ยย่ั่ังงยยนืืน พพรรอ้อ้ มมรรบัับตตออ่่ กกาารรเเปปลลียยี่่ นนแแปปลลงงภภูมมู คิิคุมุ้้มกกันันใในนดดา้้านนววตตัั ถถุุ // สสงงัั คคมม //สสงิิ่ง่ แแววดดลล้ออ้ มม // ววฒััฒนนธธรรรรมม นนาํําสสูู่่ททาางงสสาายยกกลลาางง พพออปปรระะมมาาณณ คคววาามมพพออเเพพยีียงง มมเีเี หหตตุผผุ ลล ใใมมนนภีภีตตููัววัมมททคิิคี่ี่ดดุ้้มมุ ีีกกนัันรรออรรบบะะคครรมมูู้้ววรรััดดาาออรรมมบบะะรรววคคูู้้ งังั ออบบ บบนน ซซ่ออืื่ คคสสววััตตาาคคยยมมณุุณ์ส์สเเพพจจุุ ธธยยีี รรรรตรตริิ รรมมมมออีีสสดดตตททิิ นน ้้ ปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงเเปป็็นนทท้ัั้งงหหลลัักกคคิิดดแแลละะแแนนววททาางงกกาารรปปฏฏิิบบััตติิตตนนใในนกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตต โโดดยยเเนน้้นนกกาารรปปฏฏิิบบััตติิตตนนบบนนททาางงสสาายยกกลลาางง เเพพื่่ืออใใหห้้สสาามมาารรถถพพึึ่่งงตตนนเเอองงไไดด้้มมแแลลีี ๓๓ะะรรปปออดดรระะพพกกน้น้ าาจจรราา55กกววคคกกิิืืออฤฤตตติติ ่่าางง ๆๆ ททีอ่อี่ าาจจเเกกิิดดขข้ึ้นนึ โโดดยยคคุณณุ ลลกัักษษณณะะททส่ีสี่ าํําคคััญญขขอองงคคววาามมพพออเเพพีียยงง”” 11.. คคววาามมพพออปปรระะมมาาณณ หหมมาายยถถึึงง คคววาามมพพออดดีีตต่่ออคคววาามมจจํําาเเปป็็นนแแลละะเเหหมมาาะะสสมมกกัับบฐฐาานนะะตตนนเเอองง ไไมม่่นน้้ออยยเเกกิินนไไปป ไไมม่่มมาากกเเกกิินนไไปป ไไมม่่เเบบีียยดดเเบบีียยนนตตนนเเอองงแแลละะผผูู้้ออื่่ืนนซซึึ่่งงเเมม่่ืืออพพิิจจาารรณณาาจจาากกสสภภาาพพสสัังงคคมมแแลละะววััฒฒนนธธรรรรมมไไททยย จจะะพพบบวว่่าาคคววาามมพพออปปรระะมมาาณณนน้ั้ันนนนับบั เเปป็็นนแแนนววปปฏฏบบิิ ตัตั ิททิ ม่ี่มี มีมี าายยาาววนนาานนแแลล้้วว สสัังงเเกกตตไไดด้้จจาากกกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตตขขอองงคคนนไไททยย ““พพออออยยูู่่พพออกกนินิ ”” ““พพง่ึึง่ ตตนนเเอองง”” ““ปปรระะหหยยัดดั เเรรยีียบบงง่า่ายย แแลละะไไดด้้ปปรระะโโยยชชนน์์สสููงงสสุุดด”” โโดดยยมมุุ่่งงเเนน้้นนใใหห้้มมีีกกาารรใใชช้้ททรรััพพยยาากกรรททีี่่ตตนนเเอองงมมีีออยยูู่่หหรรืืออทท่ี่ีชชุุมมชชนนทท้้อองงถถ่ิ่ินนขขอองงตตนนมมีีออยยูู่่ออยย่่าางงมมีีปปรระะสสิิททธธิิภภาาพพสสููงงสสุุดด55 ปปรระะมมววลลจจาากกปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงแแลละะกกาารรปปรระะยยุุกกตต์์ใใชช้้ ((สสําาํ นนัักกงงาานนคคณณะะกกรรรรมมกกาารร พพััฒฒนนาากกาารรเเศศรรษษฐฐกกิิจจแแลละะสสัังงคคมมแแหห่่งงชชาาตติิ,, ๒๒๕๕๖๖๐๐)),,เเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงง รร่่ววมมเเรรีียยนนรรูู้้ สสาานนขข่่าายย ขขยยาายยผผลล ((สสําํานนัักกงงาานนกกอองงททุุนนสสนนัับบสสนนุุนนกกาารรววิิจจััยย,, 22554499,, หหนน้้าา 1100--1111)),, แแลละะรร่่ววมมเเรรีียยนนรรูู้้ปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจ พพออเเพพยีียงงแแลละะเเกกษษตตรรททฤฤษษฎฎีใใี หหมม่เ่เพพ่ืออ่ื กกาารรพพฒัฒั นนาาทท่ียีย่ ังังยยืนืน ((สสํําานนักักงงาานน กกศศนน..,, หหนนาา้้ 33--44))

บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและหลักการทรงงานคอื อะไร 7ก่อนที่จะแสวงหาแหล่งทุน วัตถุดิบ หรือส่ิงของจากภายนอก มีการวางแผนการใช้ให้เหมาะสมกับสภาวะเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เป็นการใช้อย่างรู้คุณค่าดแู ลรกั ษาส่ิงทม่ี ีและพัฒนาต่อยอดใหด้ ยี ิ่งขน้ึ 2. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเก่ียวกับระดับของความพอเพียงและการดําเนินการอย่างพอเพียงนั้นต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผลตามหลักวิชาการหลกั กฎหมาย หลักคณุ ธรรม และวัฒนธรรมทด่ี งี ามโดยคาํ นึงถงึ ปจั จัยทีเ่ กีย่ วขอ้ ง ตลอดจนคาํ นงึ ถึงผลทีค่ าดว่าจะเกิดขึน้ จากการกระทํานั้น ๆ อย่างรอบคอบ ถ้วนถี่ “รู้จุดอ่อน จุดแข็งโอกาส อุปสรรค” และคาดการณผ์ ลทจ่ี ะเกิดขึ้นอย่างรอบคอบ “รู้เขา รเู้ รา รู้จักเลือกนําสงิ่ ที่ดีและเหมาะสมมาประยุกต์ใช้” ทั้งน้ี ความมีเหตุผลในปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีความหมายที่สะท้อน ถึงความเข้าใจผลที่อาจเกิดข้ึนจากการกระทํา ณ สถานการณ์ใดสถานการณ์หน่ึง โดยความมีเหตุผลจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยการส่ังสมความรู้และประสบการณ์มาอย่างต่อเนื่อง มีการศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบและรู้วิธีประมวลปัจจัยท่ีซับซ้อนมาประยุกต์ใช้ในการตัดสินใจ เพื่อให้ความคิดและการกระทําอยู่ในกรอบที่ถูกต้องตามหลักเหตุผล ดังน้ัน ความมีเหตุผลในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเนน้ การตดั สนิ ใจและการปฏิบัตบิ นพนื้ ฐานของความร้แู ละประสบการณ์ 3. การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัวเอง หมายถึง การไม่ประมาทในการดําเนินชีวิตมีการเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงด้านเศรษฐกิจ สังคมสิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากทั้งในประเทศ และต่างประเทศ เพ่ือให้สามารถบริหารความเส่ียง ปรับตัว และรับมือได้อย่างทันท่วงที โดยคํานึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ต่าง ๆ ท่ีคาดว่าจะเกิดข้ึนในอนาคตทั้งในระยะสั้นและระยะยาวทั้งน้ี การมีภูมิคุ้มกันในตัวท่ีดี อาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือเกิดจากความไม่ประมาทซ่ึงต้องดําเนินไปพร้อม ๆ กับความมีเหตุผล และความพอประมาณ หลีกเลี่ยงความต้องการที่เกินพอดีของแต่ละบุคคล เป็นการสร้างวินัยในตัวเองให้เกิดขึ้นในระดับบุคคลเพื่อปกป้องตัวเองจากกระแสบริโภคนิยม หรือความเปลี่ยนแปลงที่เกิดข้ึนจากกระแสโลกาภิวัตน์ต่าง ๆ เป็นกลไกการรองรับผลกระทบจากสถานการณ์ต่าง ๆ โดยดําเนินการอยา่ งเป็นข้นั เป็นตอน เริ่มจากการ “แกไ้ ขปัญหาทีจ่ ดุ เล็ก” หรอื คดิ Macro ทาํ Micro ในการดําเนินชีวิตให้อยู่ในระดับพอเพียงน้ัน ต้องอาศัยท้ังเงื่อนไขความรู้และคณุ ธรรมเป็นพ้นื ฐาน ดงั นี้  ความรู้ คือ ความรู้เกี่ยวกับวิชาการต่าง ๆ อย่างรอบด้าน ซ่ึงจะช่วยพัฒนาทักษะการประกอบอาชีพและการดําเนินชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ โดยจําเป็นต้องมี

8 บทที่ ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคืออะไรค ว า ม ร อ บ ค อ บ ใ น ก า ร นํ า ค ว า ม รู้ เ ห ล่ า นั้ น ม า พิ จ า ร ณ า ใ ห้ เ ช่ื อ ม โ ย ง สั ม พั น ธ์ กั นเพ่ือการวางแผน และความระมัดระวังในการนําไปประยุกต์ใช้ให้เกิดผลในทางปฏิบัติทุกข้ันตอน โดยนําหลักวิชาและความรู้เทคโนโลยีท่ีเหมาะสมมาใช้ ทั้งในข้ันการวางแผนและปฏิบัติอย่างรอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง กล่าวคือ นําวิชาการต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้องมาศกึ ษาอยา่ งรอบดา้ น และมคี วามรอบคอบที่จะนําความรู้เหล่าน้ันมาพิจารณาให้เช่ือมโยงกันเพือ่ ประกอบการวางแผน ตลอดจนมคี วามระมดั ระวงั ในขั้นของการปฏิบตั ิ  คุณธรรม คือ ความซื่อสัตย์ สุจริต มีความอดทน มีความเพียรและใช้สติปัญญา ในการดําเนินชีวิต ซึ่งถือเป็นพ้ืนฐานในการเสริมสร้างความเข้มแข็งของบคุ คล สงั คม และประเทศชาติ เมื่อมีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ทั้งในระดับบุคคลครอบครัว ชุมชน/หมู่บ้าน องค์กร และสังคมไทย จะนําไปสู่การพัฒนาท่ีสมดุลพร้อมรับการเปล่ียนแปลงท่ีอาจเกิดขึ้น และมีความย่ังยืน ท้ังในด้านเศรษฐกิจ สังคม ส่ิงแวดล้อมและวฒั นธรรมหลกั การทรงงาน ในการดําเนินการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตต้องมีการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชา ซ่ึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนให้แก่พสกนิกรในทุกพื้นท่ีได้อย่างสอดคล้อง กับภูมิสังคม ด้วยการ “เข้าใจเข้าถึง พัฒนา” และยึดหลักการทรงงาน 23 ประการ ดังน้ัน จึงควรน้อมนํามาเป็นแบบอย่างในการพัฒนาตนเอง พัฒนาชุมชน/หมู่บ้าน และพัฒนาสังคมโดยรวมต่อไปซึง่ หลักการทรงงาน 23 ประการ ประกอบดว้ ย

บทท่ี ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไร 9 หลกั การทรงงาน 23 ประการ61. ศกึ ษาขอ้ มลู อยา่ งเป็นระบบ การที่จะพระราชทานโครงการใดโครงการหนึ่ง จะทรงศึกษาข้อมูลรายละเอียด อย่างเป็นระบบ ท้ังจากข้อมูลเบื้องต้น จากเอกสาร แผนท่ี สอบถามจากเจ้าหน้าท่ี นักวิชาการ และราษฎรในพื้นท่ีให้ได้รายละเอียดที่ถูกต้อง เพ่ือที่จะพระราชทาน ความช่วยเหลอื ได้อยา่ งถูกตอ้ งและรวดเร็วตามความตอ้ งการของประชาชน2. ระเบดิ จากขา้ งใน หมายความว่า ต้องสร้างความเข้มแข็งให้คนในชุมชนท่ีเราเข้าไปพัฒนา ให้มีสภาพพร้อม ท่ีจะรับการพัฒนาเสียก่อน มิใช่การนําเอาความเจริญหรือบุคคล จากสงั คมภายนอกเข้าไปหาชมุ ชนหมู่บ้านทีย่ ังไมท่ นั ได้มีโอกาสเตรียมตวั หรือต้งั ตัว3. แกป้ ญั หาทจ่ี ดุ เลก็ ทรงมองปัญหาในภาพรวม (Macro) ก่อนเสมอ แต่การแก้ปัญหาจะเร่ิมจาก จุดเล็ก ๆ (Micro) คือ การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าท่ีคนมักจะมองข้าม “...ถ้าปวดหัว คิดอะไรไม่ออก…ตอ้ งแกไ้ ขการปวดหวั นี้กอ่ นเพ่ือใหอ้ ย่ใู นสภาพท่คี ดิ ได้...”4. ทาํ ตามลาํ ดบั ขนั้ ทรงเร่ิมต้นจากสิ่งท่ีจําเป็นท่ีสุดของประชาชนก่อน ได้แก่ สาธารณสุข ต่อไปจึงเป็นเร่ืองสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐาน และส่ิงจําเป็นสําหรับประกอบอาชีพ การพัฒนาประเทศต้องสร้างพ้ืนฐาน คือ ความพอมี พอกิน พอใช้ ของประชาชน สว่ นใหญก่ ่อน จงึ ค่อยสรา้ ง ค่อยเสริมความเจรญิ และเศรษฐกิจขน้ั สงู โดยลําดับต่อไป5. ภูมสิ งั คม การพฒั นาใด ๆ ตอ้ งคํานงึ ถงึ (1) ภมู ปิ ระเทศของบรเิ วณนัน้ (ดนิ , น้ํา, ป่า, เขา ฯลฯ) (2) สังคมวทิ ยา (นิสยั ใจคอของผคู้ น ตลอดจนวฒั นธรรมประเพณีของท้องถ่ิน)6. องค์รวม ทรงมีวิธีคิดอย่างองค์รวม (Holistic) หรือมองอย่างครบวงจรทรงมอง เหตกุ ารณ์ท่เี กดิ ขน้ึ และแนวทางแก้ไขอย่างเชอ่ื มโยง7. ไมต่ ดิ ตํารา การพัฒนาตามแนวพระราชดําริมีลักษณะของการพัฒนาท่ีอนุโลมและรอมชอม6 หลกั การทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพติ ร (สาํ นกั พระราชวงั )

10 บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคอื อะไร หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 กับสภาพธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม และสภาพของสงั คมจิตวิทยาแห่งชมุ ชน8. ประหยดั เรยี บงา่ ย ไดป้ ระโยชนส์ งู สดุ ท ร ง ใ ช้ ห ลั ก ใ น ก า ร แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า ด้ ว ย ค ว า ม เ รี ย บ ง่ า ย แ ล ะ ป ร ะ ห ยั ด ราษฎรสามารถทําได้เอง หาได้ในท้องถ่ิน และประยุกต์ใช้ส่ิงท่ีมีอยู่ในภูมิภาคน้ัน ๆ มาแก้ไขปัญหา โดยไม่ต้องลงทุนสูง หรือใช้เทคโนโลยีท่ีไม่ยุ่งยากนัก “ให้ปลูกป่า โดยไม่ตอ้ งปลกู ปา่ โดยปลอ่ ยให้ขึน้ เองตามธรรมชาติ จะได้ประหยัดงบประมาณ”9. ทาํ ใหง้ า่ ย (Simplicity) ทรงคิดค้น ดัดแปลง ปรับปรุง และแก้ไขงานการพัฒนาประเทศ ตามแนวพระราชดําริโดยง่าย ไม่ยุ่งยากซับซ้อน ทรงโปรดท่ีจะทําสิ่งยาก ให้กลายเปน็ ง่าย ทาํ สง่ิ ท่ีสลับซบั ซอ้ นให้เข้าใจง่าย10. การมีสว่ นรว่ ม ทรงเป็นนักประชาธิปไตย เปิดโอกาสให้สาธารณชน ประชาชน หรอื เจ้าหนา้ ทีท่ กุ ระดับไดม้ าร่วมกันแสดงความคิดเหน็ เกี่ยวกับเรือ่ งที่ต้องคํานึงถึง ความคิดเห็นของประชาชน หรือความต้องการของสาธารณชน “...ต้องหัดทําใจ ให้กว้างขวางหนักแน่น รู้จักรับฟังความคิดเห็น แม้กระท่ังความวิพากษ์วิจารณ์ จากผู้อ่ืนอย่างฉลาด เพราะการรู้จักรับฟังอย่างฉลาดนั้นแท้จริง คือ การระดม สติปัญญาและประสบการณ์อันหลากหลายมาอํานวยการปฏิบัติบริหารงาน ใหป้ ระสบความสาํ เร็จทส่ี มบรู ณ์น่นั เอง...”11. ประโยชนส์ ว่ นรวม “...ใครต่อใครก็มาบอกว่า ขอให้คิดถึงประโยชน์ส่วนรวม อาจมานึกในใจ ว่าให้ ๆ อยู่เร่ือย แล้วส่วนตัวจะได้อะไร ขอให้คิดว่า คนท่ีให้เพ่ือส่วนรวมน้ัน มิได้ให้แต่ส่วนรวมอย่างเดียว เป็นการให้ เพ่ือตัวเองสามารถที่มีส่วนรวม ที่จะอาศัยได้...” พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงระลึกถึง ประโยชนข์ องสว่ นรวมเป็นสําคญั เสมอ12. บรกิ ารท่จี ดุ เดียว ทรงให้ “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ” เป็นต้นแบบ ในการบริหารรวมที่จุดเดียวเพื่อประโยชน์ต่อประชาชนท่ีจะมาใช้บริการ จะประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย โดยมีหน่วยงานราชการต่าง ๆ มาร่วมดําเนินการ และให้บริการประชาชน ณ ท่ีแห่งเดียว “...เป็นสองด้าน ก็หมายถึงว่า ที่สําคัญ

บทท่ี ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคอื อะไร 11 หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 ปลายทาง คือ ประชาชนจะได้รับประโยชน์ และต้นทางของเจ้าหน้าที่จะให้ ประโยชน์”13. ใชธ้ รรมชาตชิ ว่ ยธรรมชาติ ก า ร เ ข้ า ใ จ ถึ ง ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ ต้ อ ง ก า ร ใ ห้ ป ร ะ ช า ช น ใ ก ล้ ชิ ด กั บ ธ ร ร ม ช า ติ ทรงมองอย่างละเอียด ถึงปัญหาของธรรมชาติ หากเราต้องการแก้ไขธรรมชาติ จะต้องใช้ธรรมชาติเข้าช่วยเหลือ เช่น การแก้ไขปัญหาป่าเส่ือมโทรม โดยพระราชทาน พระราชดําริ การปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก (ต้นไม้) ปล่อยให้ธรรมชาติช่วยในการฟื้นฟู ธรรมชาติ14. ใชอ้ ธรรมปราบอธรรม ทรงนําความจริงในเร่ืองความเป็นไปแห่งธรรมชาติ และกฎเกณฑ์ ของธรรมชาติมาเป็นหลักการและแนวปฏิบัติที่สําคัญในการแก้ปัญหาและ ปรับปรุงเปล่ียนแปลงสภาวะที่ไม่ปกติ เช่น การนําน้ําดีขับไล่นํ้าเสีย การใช้ ผกั ตบชวาบําบัดน้ําเสยี โดยดดู ซึมส่ิงสกปรกปนเปอื้ นในนา้ํ15. ปลกู ปา่ ในใจคน “...เจ้าหน้าท่ีป่าไม้ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน แล้วคนเหล่านั้น ก็จะพากันปลูกต้นไม้ ลงบนแผ่นดิน และรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง...” การที่จะ ฟ้ืนฟทู รัพยากรธรรมชาตใิ ห้กลบั คนื มาจะต้องปลูกจติ สํานึกใหค้ นรักป่าเสยี กอ่ น16. ขาดทนุ คอื กาํ ไร “...ขาดทุนคือกําไร Our loss is our gain… การเสียคือการได้ ประเทศ ก็จะก้าวหน้าและการที่คนจะอยู่ดีมีสุขนั้น เป็นการนับที่เป็นมูลค่าเงินไม่ได้...” หลักการ คือ “การให้”และ “การเสียสละ” เป็นการกระทําอันมีผลเป็นกําไร คือ ความอยู่ดีมีสุขของราษฎร “...ถ้าเราทําอะไรท่ีเราเสีย แต่ในที่สุดท่ีเราเสียน้ัน เป็นการไดท้ างออ้ ม ตรงกบั งานของรัฐบาลโดยตรง เงินของรัฐบาลหรืออีกนัยหนึ่ง คอื เงินของประชาชน ถ้าอยากใหป้ ระชาชนอยดู่ ีกินดีก็ตอ้ งลงทนุ ...”17. การพง่ึ ตนเอง การพัฒนาตามแนวพระราชดําริเพื่อแก้ไขปัญหาในเบื้องต้นด้วยการ แก้ไขปัญหาเฉพาะหนา้ เพื่อใหเ้ ขาแขง็ แรงพอทจี่ ะดํารงชวี ติ ไดต้ ่อไป แลว้ ขน้ั ตอ่ ไป ก็คือ การพัฒนาให้เขาสามารถอยู่ในสังคมได้ตามสภาพแวดล้อม และสามารถ “พึง่ ตนเองได”้ ในทีส่ ดุ

12 บทที่ ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไร หลกั การทรงงาน 23 ประการ618. พออยูพ่ อกนิ สําหรับประชาชนที่ตกอยู่ในวงจรแห่งความทุกข์เข็ญนั้นได้พระราชทาน ความช่วยเหลือให้เขาได้สามารถอยู่ในข้ัน “พออยู่พอกิน” เสียก่อนแล้วจึงค่อย ขยับขยายให้มีขีดสมรรถนะท่ีก้าวหน้าต่อไป “...ถ้าโครงการดี ในไม่ช้าประชาชน จะได้กําไร จะได้ผล ราษฎรจะอยูด่ ีกินดีขึน้ จะไดป้ ระโยชนต์ อ่ ไป...”19. เศรษฐกจิ พอเพยี ง เป็นแนวทางการดําเนินชีวิตเพื่อสร้างความเข้มแข็งหรือภูมิคุ้มกันทุกด้าน ซ่ึงจะสามารถทําให้อยู่ได้อย่างสมดุลในโลกแห่งการเปลี่ยนแปลง ปรัชญานี้ สามารถประยกุ ตใ์ ชไ้ ดท้ งั้ ในระดับบคุ คล ชมุ ชน องค์กร และทุกภาคสว่ น20. ความซอื่ สตั ย์ สจุ รติ จริงใจตอ่ กนั “...ผู้ท่ีมีความสุจริตและบริสุทธ์ิใจ แม้จะมีความรู้น้อยก็ย่อมทําประโยชน์ ให้แกส่ ว่ นรวมได้มากกวา่ ผทู้ มี่ ีความร้มู าก แตไ่ ม่มีความสจุ ริต ไม่มีความบรสิ ุทธิใ์ จ...”21. ทาํ งานอยา่ งมคี วามสุข พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระเกษมสําราญ และทรงมีความสุขทุกคราที่จะช่วยเหลือประชาชน “...ทํางานกับฉัน ฉันไม่มี อะไรจะให้นอกจากการมีความสุขร่วมกัน ในการทําประโยชน์ให้กับผู้อน่ื ...”22. ความเพยี ร : พระมหาชนก พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงริเริ่มทําโครงการต่าง ๆ ในระยะแรกท่ีไม่มีความพร้อมมากนัก และทรงใช้พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ท้ังส้ิน แต่พระองค์ก็มิได้ท้อพระราชหฤทัย มุ่งม่ันพัฒนาบ้านเมืองให้บังเกิดความร่มเย็น เป็นสุข23. รู้ – รกั – สามคั คี รู้ : การที่เราจะลงมือทําสิ่งใดนั้น จะต้องรู้เสียก่อน รู้ถึงปัจจัยท้ังหมด รู้ถึงปัญหา และรถู้ ึงวิธีแกป้ ัญหา รัก : เมื่อเรารู้ครบด้วยกระบวนความแล้วจะต้องเห็นคุณค่า เกิดศรัทธา เกิดความรกั ที่จะเข้าไปลงมือปฏบิ ตั แิ ก้ปญั หานัน้ ๆ สามัคคี : เมื่อถึงขั้นลงมือปฏิบัติต้องคํานึงเสมอว่าเราทําคนเดียวไม่ได้ ต้องร่วมมือร่วมใจกัน สามัคคีกันเป็นหมู่คณะ จึงจะเกิดพลังในการ แก้ปญั หาให้ลุล่วงดว้ ยดี

การประยกกุ ารตป์ใรชะป้ยกุรตัชใ์ ญช้ปารขชั บอญทงาทเขศ่ี อ3รงเษศฐรษกฐิจกพิจพออเเพพยียี งง บทที่ ๓ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นทั้งวิธีการประกอบอาชีพและวิถีการดํารงชีวิตที่นําไปสู่ชีวิตที่มีความทุกข์น้อยลง หรืออีกนัยหนึ่ง คือ ชีวิตท่ีมีความสุขเพ่ิมข้ึนโดยมีจุดเน้นอยู่ที่การมีภูมิคุ้มกันท่ีดีเพ่ือให้ไม่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงที่ไมอ่ าจคาดเดาล่วงหน้าได้ หรือหากได้รับผลกระทบก็สามารถฟื้นตัวได้ในเวลารวดเร็วพอสมควร การจะมีภูมิคุ้มกันท่ีดีได้น้ันต้องมาจากการพ่ึงตนเองเป็นส่วนใหญ่ หมายถึงใช้ทรัพยากรที่มีอยู่เองหรือหาได้ง่ายในท้องถิ่นให้มากที่สุด ถ้าสามารถพึ่งตนเองได้มากเท่าไหร่ ภูมิคุ้มกันก็จะมีสูงมากข้ึน ไม่ว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะมีความรุนแรงมากเพียงใดก็สามารถจัดการได้ แต่การจะพึ่งตนเองได้น้ันจําเป็นต้องเป็นผู้ท่ีมีความพอประมาณ คือ ทําทุกอย่างเท่าที่จะสามารถทําได้เอง ไม่ทําเกินกําลังความสามารถหรือโลภมาก แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องไม่ยืดยาด หรือเฉื่อยเนือยดงั น้ัน ความพอประมาณจงึ เปน็ วิธีการทส่ี ําคญั ทจี่ ะหนนุ ช่วยความสามารถ ในการพ่ึงตนเองให้มีความชัดเจนย่ิงขึ้นและสัมฤทธ์ิผลได้จริง และเม่ือมีความพอประมาณแล้วก็ไม่มีความจําเป็นต้องไปเอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน สามารถดําเนินการทุกอย่างได้อยา่ งซ่อื สัตย์สุจริต มคี วามเพยี ร มีความอดทน ตลอดจนมีความเมตตากรุณาต่อผู้อื่นนน้ั ก็คือ ความมีเหตุมีผลตามความหมาย ของเศรษฐกจิ พอเพียง7 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้มีพระราชดํารัสเกีย่ วกบั แนวทางการดําเนินชีวิตด้วยความพอเพียง ซ่ึงประกอบด้วย การรู้จักประมาณตนมสี ติ มีความรู้ตัว รอบคอบ รู้จักผิดชอบช่ัวดี มีความละอายช่ัวกลัวบาป ขยันหม่ันเพียรซือ่ สตั ย์สจุ รติ ไมเ่ หน็ แก่ตวั ไมเ่ อารดั เอาเปรยี บผู้อืน่ “ ท ุก ค น ต ้อ ง ห มั ่น ใ ช้ป ัญ ญ า พ ิจ า ร ณ า ก า ร ก ร ะ ทํา ข อ ง ต น ใ ห ้ร อ บ ค อ บอยู่เสมอ ระมัดระวังทาํ การทุกอยา่ งดว้ ยเหตผุ ล ด้วยความมีสติ และดว้ ยความรู้ตัว”87 เศรษฐกจิ พอเพียง ร่วมเรยี นรู้ สานขา่ ย ขยายผล (สาํ นักงานกองทนุ สนับสนนุ การวจิ ยั , 2549)8 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑติ ของจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2516,ตามรอยพระราชดาํ ริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาต,ิ หน้า 25)

ความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่างทห14ุกนอึ่งยทา่ ี่สงําดค้วัญยตเปนเ็นอพง.ิเ..ศ”ษ10คือ ความขยันหมั่บนทเทพี่ ีย๓รกาพรปยราะยยุกาตมใ์ ชฝป้ ึกรัชหญัดาปขอรงะเศกรอษฐบกกิจาพรองเพายี นง “...การรู้จักประมาณตน ได้แก่ การรู้จักและยอมรับว่าตนเองมีภูมิปัญญาและความสามารถในด้านไหน เพียงใด และควรจะทํางานด้านไหนอย่างไร...จะทําให้ค น เ ร า รู้ จั ก ใ ช้ ค ว า ม รู้ ค ว า ม ส า ม า ร ถ ท่ี มี อ ยู่ ไ ด้ อ ย่ า ง ถู ก ต้ อ ง เ ห ม า ะ ส ม กั บ ง า น …ส่วนการรู้จักประมาณสถานการณ์นั้น ได้แก่ การรู้จักพิจารณาสถานการณ์ต่าง ๆทีเ่ กดิ ข้นึ ใหท้ ราบชดั ถึงความเป็นมาและที่เป็นอยู่ รวมทั้งที่คาดว่าจะเป็นไปในอนาคต...การรู้จักประมาณตนและรู้จักประมาณสถานการณ์ จึงเป็นอุปการะอย่างสําคัญที่จะเกื้อกูลใหบ้ ุคคลดําเนนิ ชวี ิตและกจิ การงานไปได้อย่างราบร่นื และก้าวหน้า...”9 “คุณสมบัติที่จําเป็นสําหรับทุกคนน้ันท่ีสําคัญ ได้แก่ ความรู้จักผิดชอบช่ัวดีความละอายช่ัวกลัวบาป ความซื่อสัตย์สุจริต ทั้งในความคิดและการกระทําความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อื่น ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่างหนึ่งที่สําคัญเป็นพิเศษ คือ ความขยันหมั่นเพียร พยายามฝึกหัดประกอบการงานทุกอย่างด้วยตนเอง...”10 “...การรู้จักประมาณตน ได้แก่ การรู้จักและยอมรับว่าตนเองมีภูมิปัญญา9แลพะรคะบวรามมรสาโาชมวาาทรพถรใะนรดาช้าทนาไนหแกน่บัณเพฑียิตงขใอดงจุฬแาลละงคกรวณร์มจหะาทวิทํายงาาลนัยดเ้ามื่นอวไันหทน่ี 1อ8ย่ากรงกไรฎ.า.ค.จมะ2ท5ํา1ใ6ห,้ตคานมรเอรยาพรรู้จะรักาชใดชํา้คริสวู่ า“ปมรรัชู้คญวาขาอมงเสศราษมฐากิจรพถอทเพี่มียีอง”ย(ู่ไสดําน้อักยง่าานงคถณูกะตก้รอรงมเกหารมพาัฒะนสากมากรัเบศงรษาฐนก…ิจ2เ1แเสกทศ0กล5่ารเ่ีวะอ้ืกษ2รนสกิดฐ0รพังกกคูลู้ขจ,ริจามะใึน้ัตกแหแรบาลใปหรรบ้มหะ่งมรู้จรสุคช้ทระองัักาคารคยมตโปลามพชิ,าบแดรวหรณหาะะชนาํ ทง่รตเ้ามัดชนาพนา3ถาชรนิต1ณดึงแะิ,ชคํา)รลหสรีวาวะนิชสติถาาู้่ทรแมา“ู้จา3ลปนเนัก1ปะรแก)ปัช็นกกาญ่รบมจิ ระาัณกาณขมแาฑอ์นรลาิตงงณขะั้เนศาอทสนรงไี่เษมถไปดฐปหา้็นแกาไนิจวอกดกิทพย่้อยาอกู่ยารเรา่าพลวณรงัยียมรศร์งทาจ”ู้รจีนบึ้ังงัก(คทสเรพปรําน่ื่ีคินน็ินจแาทักาอดลรงรุวปะวาิโณน่ากกรคจฒ้าาาณะวรสเเหะมะถปกน่ืออา็นรว้ายนรันไ.ม่าป.กท.กง”ใี่าา2สน9รร2ําอพณคนัฒม์ัญติถานุ่นคาาทางกตี่จยา.นๆะ.ร. “คุณสมบัติที่จําเป็นสําหรับทุกคนนั้นท่ีสําคัญ ได้แก่ ความรู้จักผิดชอบชั่วดีความละอายช่ัวกลัวบาป ความซื่อสัตย์สุจริต ทั้งในความคิดและการกระทําความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่างหนึ่งที่สําคัญเป็นพิเศษ คือ ความขยันหมั่นเพียร พยายามฝึกหัดประกอบการงานทุกอยา่ งดว้ ยตนเอง...”109 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑิตของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม 2516,ตามรอยพระราชดําริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ, หนา้ 31)10 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑิตของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เม่ือวันท่ี 22 มิถุนายน2520, ตามรอยพระราชดําริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ, หนา้ 31)

แนวทางการประยกุ ตใ ชป รัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งในการดําเนนิ ชีวติ บทท่ี ๓ การประยกุ ต์ใชป้ รัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงความพอประมาณ รกู ิน  กินแตพอเพยี ง ไมซ้อื /ทําอาหารมากเกนิ ความจาํ เปน/เหลอื ท้งิ ความรู ความมเี หตุผล  กนิ อาหารทม่ี ปี ระโยชนต อ สุขภาพตามวัย การมีภมู คิ ุมกัน รูอ ยู  ดําเนินชวี ิตอยางมีสติ ลด ละ เลิกอบายมุข ไมด่ืมของมนึ เมา ไมม ่วั สุม  ศกึ ษาปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งใหเ ขาใจอยางถอ งแท การใชความรู  ศึกษาหาความรเู พ่มิ เตมิ อยเู สมอ การมีคณุ ธรรม รใู ช ยาเสพตดิ ไมเ ท่ียวกลางคืน  เขารวมกจิ กรรมการแลกเปลยี่ นเรยี นรู  การผลิตเพอ่ื บรโิ ภคในครวั เรอื น เชน ปลกู ผกั สวนครวั หรือเล้ยี งสัตว  ศกึ ษาบทเรียนจากประสบการณของผูอื่น  ถอดบทเรียนชวี ิตตนเอง ไวบรโิ ภคเองตามความเหมาะสม มีการวางแผนในการดาํ เนนิ ชวี ิต พดู คุยแลกเปลยี่ นความ คิดเห็นกันในครวั เรือน  ใชเ ส้ือผา ใหคุมคา คมุ ราคา ไมมีมากเกนิ ไป  ใชข องใชในบา น เชน สบู แชมพู ยาสฟี น ผงซักฟอก ฯลฯ คณุ ธรรม อยา งประหยดั คมุ คา หรอื อาจทําเองไวใ ชใ นบา น  ปฏิบัตศิ าสนกจิ ตามหลกั ศาสนาท่ีนบั ถอื  มีการคัดแยกขยะ และการผลติ ปยุ ชีวภาพ/น้ําหมกั ไวใชเอง  ปฏิบัตติ นตามหลกั ธรรมคาํ สอนของศาสนาท่ีตนนบั ถอื  ไมเปด เครอ่ื งใชไ ฟฟา ท้งิ ไว ปดดวงไฟท่ไี มจาํ เปน  มจี ิตใจเออ้ื เฟอ เผอื่ แผแ กเพ่อื นมนุษย  สรางบานใหพอเหมาะกับจาํ นวนคนและฐานะ  สงเสริมใหค นในครอบครวั ปฏบิ ตั ธิ รรม  ใชย านพาหนะ เชน รถยนต รถจักรยานยนต ตามความจําเปน  มีสว นรว มในการพฒั นาชุมชน  วางแผนการใชจายอยา งมีเหตุผล  ขวนขวาย ใฝหาความรู และพัฒนาตนเองอยา งสม่ําเสมอ 15  ตัดสนิ ใจอยางมีเหตผุ ล ศึกษาขอมูลใหร อบคอบ รอบดา น และพิจารณาความเส่ียงท่ีอาจเกดิ ข้นึ  ประกอบสมั มาชีพดว ยความสุจรติ มีความขยันขันแขง็ ประหยดั อดออม มีการจดบญั ชคี รวั เรอื น ตัดทอนคา ใชจ า ยท่ีไมจ ําเปน เพอ่ื ใหสามารถพง่ึ ตนเองได  รูรกั สามัคคี มีน้าํ ใจ รจู ักแบงปน ชวยเหลือเกอ้ื กูล  ปฏบิ ตั ติ นตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ไมซ อื้ สิทธ์ิ ขายเสียง

16 บทท่ี ๓ การประยกุ ต์ใช้ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกิจพอเพียงมิได้หมายความเพียงแต่บุคคลพึ่งพาตนเองได้ (Self –Sufficiency) แต่สามารถใช้ได้ทั้งกับ บุคคล กลุ่มบุคคล ชุมชน องค์กรทั้งภาครัฐและภาคเอกชน โดยมลี าํ ดบั ข้ันการดําเนนิ การ ดังน1้ี 1 ระดับที่หนึ่ง เศรษฐกิจพอเพียงแบบพ้ืนฐาน เน้นความพอเพียงในระดับบุคคลแลระคะรดอับคทรี่วั ๑ยดึ ถอื เหศลรักษกฐารกทิจ่ีวพ่า “อตเนพเปีย็นงทแี่พบึ่งบแหพ่งน้ืตนฐ”าคนือ การท่ีสมาชิกในครอบครัวพอมีรรพวว่ใพเหอนนมมกล้นื ก้นกคินัฐกนัลรคากสเุ่อมนวพาาบาหรรรมือ่มมะะคทรามีกดดพรือร่งุี่วาถัับบัไปวอร่าปสพททัจรเนส“พ่วจี่่ีสอสู่คอตมีัยยาอมวงนมคสงงคีาเใิพขี่ดมวเเปนศศาอเอขร็มนรรรงก่ม้วษษตะคทิมนแด้อฐฐรี่พขมกกองับส็งกึ่ืงอิบิจจบภาแาพพครรมาุคหออรพย่วาค่งวัเเใมน้ืรพพนลตรถฐพกีียยแนักาสงึ่ลงงลน”ษตนแแมุ่ ะหาบบนคอชครผบบเืาองือรอลวคกกปองปกบว้า้าไจับารา้ววาดจนะรไคหม้ กัยโท/รนตยชสลีั่สว้าช้อุมีข่ ยคมนชงอคึดือากนง์ือเชคถารกริืกยอรียาอกรนบรสรคะรู้แรด้าลัวงับกเคพคเปวรึง่ าตือลมนข่ียพเ่านอยอแงเไลคพดะวีย้ าแงมกดร้ป้ว่วยัญมกมหาือราระหว่างชมุ ชน กลมุ่ องค์กร ภาคเอกชน เพื่อประโยชนข์ องสว่ นรวมรว่ มกนัตคสแSแuลลราวม้าfะะาfงปคภมicภรรเาieปมูอคัชnบลิคญเอcดรเี่้มุคยาyศกะั รกงนข)ชรดวันอันแนษแัยบง้ัใปนคแกรเตหึดฐทโศลรด่อืลวถล่ก้ชสี่รหกงะยมุ่มอืะิีวษจานามยดทหชติแมฐมพร่ึงีลกลาก้ังกับือาคนอําวรจักิจเ้ปรรดศะ้เบทาอพกรอถพัญบัดรก้าาอม่บ่ีวใษีบัขยนรภหเ๒ชนมคพทั้นฐคง/า้ารํไรชากยี่ีมวยกวัดวรัปกงุม่าาิานจิ ไ่ว้อทเมรชชดษพรอ“ศมยดพุมั้ นัง้ ตกชหอา่กํารชกอนแผเงญเมันษนพนัตเบลเลพาปาเินี่อยะฐสปยพยี ข็นเกบงภักงนคงื่รอแทอาคุาดคอ่ืจิะวรบม่ีพยงมว้งคาโพุ่เบดงใจยึ่งยแมศลนไแะังพกอลชปเนรทหนา้ืนพกะเนษส1้ี่ีรําเ่งพปฐกลี 1ยตไรู่์คฐปาริุ่ดวเนมงยี กวะนรสมขแ”บางเิ ีจย่กู กท้ึนตเมุแคคาพนนลศ่อบรเือบคมุ่้ชนรขอดยุ คลาู้ก้คมบแาเ่ําตคพมรางวแลกชงิใรลรกี าี ยขหชกทุว้ามมาพ็งงีว้สเดร่ีสวพช่ึปภมงิตารเมหอนพรมอว่ลาาา็วเมายยปานชี่พยรอา่คตใิกแฏถา้ีนงยงนดิ ในลมอิ งบคนะยเีคใ์คั กตอนหวู่รริรงาอรจาอมไะทดกึ งบดสดทไ้ั เงค้ดขุปับภ่าร(ใ้ปม็Sบนนัวาฏกeพุทคคกlลิบอfคส่ีราาัมตัดุล–ฐรงีิพอกนิ สารมะาดรถับสทนี่สอองงควเศามรษต้อฐกงกริจาะพรดอพเับ้ืนพฐียทางนี่แ๓หบรบอื กปเ้าศัจวจรหัยษนส้าฐี่ขอคกงือจิครพยอกอบรคเะพรดัวับยี คพงวึ่งแาตบมนพเบอองกเไพด้าีย้วงไดก้วลยการรรว่วมมกกนัลเุ่มพรื่อมะมีกดุง่าับไรปทรส่วี่สคู่ มาวมคาิดมเศเขรร่้มวษมแฐขมกภกง็ือาิจาภรคพราสเอย่วอรเใมก้าพนรงชกียัเกนคลงษแุ่มรเาบอืชพผบขา่อืลว่ากปปบย้ารรา้วะคนะไโกวโ/ยยชลาชชมุมคนนชรือข์่วน์ เมอรกมงียาสอืรนว่สรรนระู้แ้ารหลงววกเมค่าเรปงร่วชือลมุมข่ียกช่านันยนแลคกะวลาแุม่ มกอร้ปง่วัคญม์กมหรือาระหว่างชมุ ชน กลมุ่ องคก์ ร ภาคเอกชน เพ่ือประโยชนข์ องส่วนรวมร่วมกัน ดังนั้น การน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติจึงเป็นการสร้างภูมิคุ้มกนั ใหช้ ีวิต ครอบครัว ชุมชน สังคม และประเทศชาติให้สามารถอยู่รอดท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง ทั้งจากภายนอกและภายในที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และหากได้ปฏิบัติตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งอย่างตอ่ เน่อื งจะนําไปสกู่ ารดาํ รงชีวติ อย่างมีความสขุ ในทส่ี ดุ11 รว่ มเรยี นรปู้ รัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่เพื่อการพัฒนาท่ียงั ยืน (สํานักงาน กศน.,หน้า 5)

ตัวอย่างควาตมัวสอํายเรา่ ็จงคในวกาขมาอรสงนเำ�ศไอ้เปรรมปบ็จษนใรฐทนําะกทกหยจิ าีุ่กลพ4รตกั นอ์ใป้อเชพรม้ ชัียนญงำ�ไหาปขลปอกัรงะปยเรศุกชั รตญษ์ใฐชาก้ จิ พบอทเทพีย่ี ๔ง พระบาทสมเด็จพระ ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พ ร ะ ร า ช ท า น ห ลั ก ป รั ช ญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง เพ่ือท่ีจะให้พสกนิกรชาวไทย ได้เข้าถึงทางสายกลางของชีวิต และเพื่อคงไว้ซึ่งการพัฒนาที่ยั่งยืน จุดเด่นของปรัชญาน้ี คือ แนวทางท่ีสมดุล เราอาจคิดว่าปรัชญาน้ีเป็นเรื่องไกลตัว เป็นเร่ืองเฉพาะเกษตรกร ชาวนา ชาวสวน แต่ยังมีบุคคลหลากหลายอาชีพหลายเพศ หลายวัย องค์กรท้ังภาครัฐและภาคเอกชนได้น้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติอย่างจริงจัง จนประสบความสําเร็จสามารถดํารงตนอยู่ได้แม้จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ จึงได้นําเรื่องราวความสําเร็จของความพอเพยี งมาถา่ ยทอดพอสังเขป ดงั นี้เกษตรกร ปัญหาใหญ่ของเกษตรกร คือ การมีความคิดที่ว่า “ทํามาก ได้มาก” จึงมุ่งเน้นการปลูกพืชเชิงเด่ียว มีการใช้สารเคมีและปุ๋ยปริมาณมากซึ่งล้วนต้องซื้อจากนายทุนทงั้ ส้นิ ประกอบกบั การประสบปัญหาการขาดน้าํ ในหนา้ แล้ง น้ําทว่ มในหน้าฝน จงึ สง่ ผลให้เกษตรกรประสบปัญหาหนี้สิน ปัญหาสุขภาพท่ีเกิดจากการใช้สารเคมีปริมาณมากและภาวะยากจน เกษตรทางเลือก...วถิ ใี หมข่ องคนคลองจนิ ดา12 ตําบลคลองจินดา อําเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม เป็นพ้ืนที่ราบลุ่มมีดิน น้ํา อุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การปลูกผัก ผลไม้อย่างยิ่ง แต่หลายสิบปีท่ีผ่านมากลับได้รับผลกระทบจากการใช้สารเคมี โดยมีการใช้ปุ๋ยเคมี และยาฆ่าแมลงสูงถึง12 เศรษฐกิจพอเพียง ร่วมเรียนรู้ สานข่าย ขยายผล (สาํ นักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 2549,หน้า 50-54)

18 บทท่ี ๔ ตวั อยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการนอ้ มนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ต์ใช้70 ล้านบาทต่อปี ส่งผลให้สุขภาพของคนในชุมชนถดถอย สภาพแวดล้อมย่ําแย่แต่ด้วยความตระหนักรู้ในปัญหาท่ีชุมชนประสบอยู่ สมาชิกใน 10 ครัวเรือนจากจาํ นวนท้ังส้ิน 2,000 ครัวเรือน ของชุมชนคลองจินดาทั้งหมด จึงได้รวมตัวกันใชห้ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งในการประกอบอาชพี โดยทาํ การเกษตรแบบปลอดสารมุ่งเน้นการปลูกผักหลากชนิดเพื่อให้เกิดการพึ่งพิงกันตามธรรมชาติ ลดและเลิกการใช้สารเคมี ซึ่งการปรับตัวเข้าสู่การเกษตรแบบปลอดสารนั้นต้องใช้เวลาดังนั้น สวนของสมาชิกจึงมี 3 รูปแบบ คือ สวนที่ลดการใช้สารเคมี สวนท่ีเลิกใช้สารเคมี และเม่ือสามารถปรับตัวได้ก็จะนําไปสู่สวนที่ปล่อยให้ธรรมชาติดูแลกันเองโดยท่ีไมต่ ้องใส่ป๋ยุ ใส่ยาไดใ้ นทส่ี ุด นอกจากนี้ แนวคิดหลักของกลุ่มคือการมุ่งเน้นให้เกิดวิถีการพึ่งพิงกันตามธรรมชาติซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การปลูกใบพลูกับต้นทองหลางเมื่อใบทองหลางร่วงลงดินแล้วย่อยสลายจะทําให้ดินอุดมสมบูรณ์ใบพลูงามสะพรั่งหรือการพ่ึงพากันของต้นมะนาวกับต้นกระถินณรงค์ มะนาวเป็นพืชท่ีไม่ชอบน้ําขังขณะท่ีกระถินณรงค์มีคุณสมบัติดูดซับน้ําทําให้เกิดความพอดีและใบกระถินก็เป็นปุ๋ยใหต้ ้นมะนาวมีลูกใหญ่ หรือการปลูกต้นพริกไว้ใกล้ต้นกล้วยถือเป็นการสร้างสมดุลกันของพืช เพราะพริกเป็นพืชท่ีชอบนา้ํ ส่วนต้นกล้วยมีน้าํ มาก ถึงแม้ว่าผักผลไม้ปลอดสารจะเป็นที่ต้องการของตลาดมาก แต่กลุ่มเกษตรคลองจินดาผลิตตามกําลังที่มีเท่านั้นและที่สําคัญ คือ ไม่ต้องมีการรับประกันความปลอดภัยจากหนว่ ยงานใด แต่การนั ตดี ว้ ยความซอื่ สตั ยข์ องผู้ผลิตเท่านนั้ แหล่งขอ้ มูลเพ่ิมเติม ชุติมา นอ้ ยนารถ กลมุ่ เกษตรกรยัง่ ยืนคลองจินดา 91/2 หมู่ 7 ตําบลคลองจนิ ดา อาํ เภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม โทร 08 9257 1909 วิถีเกษตรผสมผสาน...น้ําซึมบอ่ ทราย มรี ายไดต้ ลอดทั้งปี นางพิมพ์ โถตันคํา13 จากบ้านนาขาม ตําบลนาม่อง อําเภอกุดบากจังหวัดสกลนคร เป็นหญิงแกร่งที่ผ่านช่วงชีวิตยากลําบากมาต้ังแต่วัยเด็ก จบการศึกษา13 ตัวอยา่ งความสาํ เร็จ : เกษตรกรในโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดําร,ิ (สาํ นักงาน ก.ป.ร. , 2558,หน้า 130 – 133)

บทที่ ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เร็จในการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้ 19เพียงช้ันประถม 4 เร่ิมทํางานช่วยพ่อแม่ตั้งแต่อายุ 10 ปี รับจ้างเก่ียวข้าว ตัดอ้อยหาเงินช่วยครอบครัวเร่ือยมา หลังแต่งงานไม่นานสามีก็เสียชีวิต จึงตัดสินใจกู้เงินธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) เพื่อลงทุนปลูกอ้อยในท่ีดินของตนแต่กลับขาดทุนมีหนี้สินนับแสนบาท นางพิมพ์ โถตันคํา จึงมารับจ้างดายหญ้าในสวนของปราชญ์ชาวบ้านเครือข่ายอินแปง พ่อเขียน ศรีมุกดา และมีโอกาสได้ยินการบรรยายเร่ืองเกษตรผสมผสานตามแนวทางทฤษฎีใหม่ให้กับผู้มาดูงาน นางพิมพ์ โถตันคําจึ ง ล ง มื อ ป ฏิ บั ติ ต า ม แ น ว ท า ง เ ก ษ ต ร ผ ส ม ผ ส า น ด้ ว ย ค ว า ม มุ่ ง มั่ น ตั้ ง ใ จ แ น่ ว แ น่โดยเร่ิมจากการปลกู พชื สวนครัวทุกชนิดที่กินได้ เช่น ขิง ข่า ตะไคร้ พริก มะเขือ ผักบุ้งมะละกอ เป็นต้น ผ่านไปเดือนแรกผักบุ้งเร่ิมแตกยอดให้ได้กินและเหลือขายได้เงินมาเลี้ยงครอบครัว และเม่ือได้รับการสนับสนุนพันธ์ุพืชไร่พืชสวนจากศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ เช่น ล้ินจี่ ถ่ัวลิสง ข้าวโพด และพันธุ์ปลา นางพิมพ์ โถตันคํา จึงได้จัดสรรที่ดินในรูปแบบเกษตรผสมผสาน ทํานาอินทรีย์ เลี้ยงปลา เล้ียงกบ ปลูกผัก ไม้ผลต่าง ๆด้วยหลักท่ีว่า “ปลูกทุกอย่างที่กินและกินทุกอย่างที่ปลูก” โดยเน้นการบํารุงพืชด้วยป๋ยุ หมัก – นํา้ หมักชวี ภาพ ทีท่ าํ ข้นึ เอง ปัจจุบัน นางพิมพ์ โถตันคํา ได้รับการคัดเลือกให้เป็นแบบอย่างการเรียนรู้ทางการเกษตรแบบผสมผสาน ตามแนวทางปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง และได้รับเชิญไปเป็น วิท ย า ก ร ใ ห้ศูน ย์ศึกษ า การพัฒนาภูพานฯ เพื่อเผยแพร่แนวทางปฏิบัติของปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งให้กับเกษตรกรและผู้ศกึ ษาดูงานจากทอ้ งทต่ี า่ ง ๆ แหลง่ ข้อมูลเพมิ่ เตมิ นางพมิ พ์ โถตันคํา เลขที่ 93 หมู่ 3 บา้ นนาขาม ตาํ บลนาม่อง อาํ เภอกุดบาก จังหวดั สกลนครวสิ าหกจิ ชุมชน กปิเยาะห์ และ ผ้าคลุมผม...อาชพี บนฐานวฒั นธรรม กปิเยาะห์ และ ผ้าคลุมผม เป็นองค์ประกอบสําคัญในวัฒนธรรมการแต่งกายของชาวมุสลิมที่จําเป็นต่อวิถีชีวิตประจําวันของพ่ีน้องมุสลิมทั้งใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ และตา่ งประเทศ อย่างไรก็ตาม ตําบลกะมิยอ อําเภอเมืองปัตตานี จังหวัดปัตตานีซึ่งเป็นแหล่งผลิตกปิเยาะห์แหล่งใหญ่ที่สุดในจังหวัด มีจํานวนผู้ผลิตกปิเยาะห์มากถึง78 กลุ่ม แต่เนื่องจากต่างคนต่างผลิต ต่างคนต่างขาย จึงทําให้ผลิตภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐานเท่าทค่ี วร และถูกพอ่ ค้าคนกลางกดราคา

20 บทที่ ๔ ตัวอย่างความสำ�เรจ็ ในการน้อมน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกต์ใช้ ในปี พ.ศ 2546 ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียน (กศน.) จังหวัดปัตตานีร่วมกับผู้นํากลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์ในตําบลกะมิยอ วิเคราะห์ปัญหาร่วมกันพบว่าปัญหาสําคัญ คือ “ความไม่รู้” กลุ่มผู้ผลิตส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าตลาดอยู่ท่ีไหน และตลาดต้องการอะไร จึงคอยแต่พ่ึงพาพ่อค้าคนกลาง และสาเหตุสําคัญที่หมวกกปิเยาะห์ถูกกดราคาเน่ืองจากคุณภาพการตัดเย็บไม่ได้มาตรฐาน สมาชิกขาดทักษะด้านฝีมือและขาดระบบการบริหารจัดการท่ีดี ดังน้ัน จึงเร่ิมแก้ไขปัญหาโดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทาง เริ่มต้นด้วยการสํารวจข้อมูลการผลิตกปิเยาะห์ในพื้นที่และพัฒนาการบริหารจัดการในรูปแบบกลุ่มสหกรณ์ออมทรัพย์ ด้วยการจัดตั้ง“กลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิมจังหวัดปัตตานี” ในปี พ.ศ. 2547โดยเงินทุนที่ได้จากการระดมหุ้นจากสมาชิกนํามาใช้เพื่อประโยชน์ใน 2 ส่วนคือ ส่วนหนึ่งเป็นเงินทุนหมุนเวียนในการจัดซ้ือวัสดุในการผลิตมาจําหน่ายให้สมาชิกในราคาต่ํากว่าท้องตลาด และใช้เป็นทุนสํารองในการรวบรวม กปิเยาะห์ส่งออกไปประเทศซาอดุ อิ าระเบยี โดยตรงเพ่ือลดปญั หาการถูกกดราคาโดยพ่อค้าคนกลาง ผลจากการรวมกลุ่มเพียงปีแรกกลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิมจังหวัดปัตตานีสามารถส่งออกกปิเยาะห์ได้ถึง 223,000 ใบ คิดเป็นมูลค่าทั้งสิ้น 3,345,000 บาท มีผลกําไรสุทธิ 362,966 บาท โดยผลกําไรส่วนหน่ึงทางกลุ่มได้นําไปช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสในสังคมตามหลักศาสนาอิสลาม ความสําเร็จดังกล่าวเกิดจากชุมชนได้เรียนรู้ปัญหาร่วมกัน นําศักยภาพและความรู้ที่มีในชุมชนมาพัฒนาไปสู่การรวมกลุ่มเปน็ วสิ าหกจิ ชุมชนที่เข้มแขง็ ในปัจจบุ ัน แหล่งข้อมูลเพ่ิมเติม กล่มุ ผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิม จงั หวดั ปตั ตานี 53/5 หมู่ 2 ตาํ บลกะมิยอ อาํ เภอเมืองปตั ตานี จงั หวดั ปตั ตานี 94000 โทร 08 9976 4886ธุรกจิ ขนาดกลาง (ภาคเอกชน) ธรุ กจิ สมยั ใหม่ ควบคไู่ ปกบั การสรา้ งคน สรา้ งความมน่ั คงในทอ้ งถ่ิน บริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียริ่ง (2005) จํากัด14 อยู่ภายใต้การบริหารงานโดยนายสมพงษ์ พวงเวียง อดีตนักบวช จบศาสนบัณฑิต มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณ14 คมู่ ือตัวอย่างความสาํ เร็จการประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประเภทธรุ กิจขนาดกลาง (สาํ นักงาน ก.ป.ร.)

บทที่ ๔ ตัวอย่างความสำ�เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยกุ ต์ใช้ 21ราชวิทยาลัย เดิมประกอบอาชีพครู และหันเหชีวิตมาเป็นผู้ประกอบการ แต่ยังไม่ละท้ิงจติ วิญญาณความเป็นครทู ่ีมีความปรารถนาจะใหค้ วามร้แู ละพัฒนาคน บริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียร่ิง (2005) จํากัด เร่ิมก่อตั้งข้ึนเมื่อปี พ.ศ. 2539ซึ่งเป็นปีเริ่มต้นวิกฤติเศรษฐกิจของประเทศไทย เป็นโรงงานผลิตและประกอบช้ินส่วนอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ มีพนักงานมากกว่า 350 คน และรองรับกําลังการผลิตได้วันละ 50,000 ช้ินเป้าหมายสําคัญของบริษัท คือ เน้นการสร้างงาน สร้างรายได้ สร้างความม่ันคง ในท้องถิ่นและพัฒนาศักยภาพของบุคคลอย่างย่ังยืน โดยน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ในทุกกระบวนการดําเนินงาน โดยมุ่งเน้นการทําธุรกิจที่ตนเองชํานาญการวางแผนการลงทุนที่เหมาะสม การบริหารสัดส่วนหน้ีสินของบริษัทไม่ให้เกินเงินทุนก า ร ข ย า ย กิ จ ก า ร อ ย่ า ง พ อ เ พี ย ง จ า ก กํา ไ ร ส ะ ส ม แ ล ะ เ งิน กู้ใ น ป ร ะ เ ท ศ บ า ง ส่ว นการวางแผนการผลิตโดยเน้นที่คุณภาพและการส่งมอบสินค้าให้ตรงเวลา การลดการพ่ึงพาวัตถุดิบจากต่างประเทศโดยนําภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้ อาทิ การทําปากกาจับชน้ิ งานจากขอนไม้และไม้แปรรูป การทําเข็มดึงลวดทองแดง ซ่ึงทํามาจากไม้ไผ่ซ่ึงช่วยลดค่าใช้จ่ายในการนําเข้าอุปกรณ์จากต่างประเทศได้จํานวนมาก และมีการควบคุมมิให้มีสารเคมีปนเปื้อนออกสู่สภาพแวดล้อมเพ่ือมิให้มีผลกระทบต่อคน สัตว์และสิ่งแวดล้อม นอกจากน้ี บริษัทได้ให้ความสําคัญกับการพัฒนาพนักงานอย่างต่อเน่ืองโดยพนักงานสามารถปรับเปลี่ยนหน้าที่การทํางานได้ทุก ส่วนของโรงงานเพ่ือเป็นการเตรียมพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงจากปัจจัยภายนอกท่ีอาจเกิดข้ึนส่งเสริมให้พนักงานอยู่ดีมีสุขด้วยการส่งเสริมให้วางแผนการใช้จ่ายด้วยการจัดทําบัญชีครัวเรือน การส่งเสริมอาชีพให้กับพนักงานและคนในชุมชนโดยรอบด้วยการจัดพื้นที่เป็นศูนย์เรียนรู้ อาทิ การเลี้ยงกบในกระชัง การเล้ียงปลาในนาข้าว การเล้ียงวัวการเล้ียงหมู การปลูกพืชเศรษฐกิจ อาทิ แก้วมังกร ข้าวโพดหวาน ฟักทองปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และการปลูกพืชผักสวนครัว ควบคู่ไปกับการจัดกิจกรรมลด ละ เลิกอบายมุข โครงการรักษาศีล 5 ทุกวันพระ โครงการเยาวชนต้นกล้าเศรษฐกิจพอเพยี ง การดําเนินงานของบริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียริ่ง (2005) จํากัด มิได้มุ่งเน้นผลกําไรสูงสุด แต่เน้นแนวคิดที่ว่าทุกคนที่อาศัยในชุมชนสามารถร่วมกันพัฒนาชุมชนของตนเองให้เข้มแข็งขึ้นได้ ด้วยความพอเพียงของทุกฝ่าย ไม่เอารัดเอาเปรียบซ่งึ กนั และกัน อันจะก่อใหเ้ กิดประโยชน์สขุ ในสงั คมไดอ้ ยา่ งย่งั ยืน

22 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใ์ ช้ แหลง่ ขอ้ มลู เพิ่มเติม บริษทั โสมภาสเอ็นจิเนยี ริง่ (2005) จํากดั บ้านหัวหนอง ตาํ บลดอนหว่าน อาํ เภอเมืองมหาสารคาม จังหวดั มหาสารคาม มุง่ สู่องคก์ รแหง่ ความสขุ ...บรษิ ทั บาธรูม ดีไซน์ จํากดั บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จํากัด15 เร่ิมก่อตั้งข้ันเม่ือ 16 ปีที่แล้ว เป็นธุรกิจนําเข้าสินค้าในห้องน้ําจากต่างประเทศ แต่เน่ืองจากการพึ่งพาสินค้าจากต่างประเทศเพียงอย่างเดียวทําให้เม่ือเกิดวิกฤติต้มยํากุ้ง ธุรกิจจึงประสบความเสียหายอย่างหนักมีปัญหาหนี้สินจํานวนมาก ในช่วงนั้นเองนายวัชรมงคล เบญจธนะฉัตร์ ประธานกรรรมการบริษัท บาธรูม ดีไซน์ จาํ กัด ได้มีโอกาสฟังการบรรยายจาก ดร. สุเมธ ตันติเวชกุลเกี่ยวกับการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ ซ่ึงในตอนแรกเข้าใจว่าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใช้ได้เฉพาะผู้ท่ีทําการเกษตรเท่านั้นแต่แท้จริงแล้วหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกต์ใช้ได้กับทุกธุรกจิ ทกุ กิจการ ดว้ ยการพัฒนาอย่างสมดลุ ท้ัง 4 มิติ มิติท่ี 1 คือ ธุรกิจหรือองค์กรต้องเรียนรู้ที่อยู่อย่างสมดุล มีความพอประมาณคือ รู้เรา รวู้ ่าเราเก่ง หรือถนัดอะไร จะพัฒนาองค์กรอย่างไร ดังนั้น บริษัท บาธรูมดีไซน์ จํากัด ซึ่งประสบปัญหาจากการนําเข้าสินค้าต่างประเทศ จึงได้มุ่งทําธุรกิจท่ีตนถนัด โดยเริ่มสร้างแบรนด์ของตนเอง มีการออกแบบและผลิตอ่างอาบน้ําท่ีมุ่งอํานวยความสะดวกให้กับลูกค้าด้วยการนําไอเทคโนโลยีที่คิดค้นขึ้นเองมาใช้ในการสั่งการระบบเปิดปิดน้ําในอา่ งอาบนํ้าผา่ นโทรศัพท์มือถือ มีระบบ Recycle นํ้าที่ล้นจากอ่างน้ําวนเพื่อนํากลับมาใช้ใหม่ และมีการคิดค้นนวัตกรรมเพื่อพัฒนาสินค้าอย่างต่อเนื่อง ทําให้ได้รับรางวัลมากกว่า 40 รางวัล จากทั้งในและต่างประเทศ และมีสินค้าส่งออกไปขายมากกวา่ 30 ประเทศทว่ั โลก มติ ทิ ่ี 2 คือ ความมเี หตุมีผล คือ ร้เู ขา ด้วยการให้ความรักกบั คนอืน่ ให้เหมอื นกบัคนในครอบครัว ซ่ึงจะทาํ ให้ธรุ กจิ พฒั นามาตรฐานสนิ ค้าใหด้ ที ่สี ดุ เพ่อื สรา้ งความประทับใจให้กับลูกค้า และรักพนักงานทุกคนเหมือนเป็นพี่น้องกัน ดังนั้น จึงมีการเล้ียงอาหาร15 การบริหารธุรกจิ ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง (สํานักงานคณะกรรมการพเิ ศษเพือ่ ประสานงาน โครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดําริ, 2555)

บทท่ี ๔ ตัวอย่างความส�ำ เร็จในการน้อมน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกตใ์ ช้ 23กลางวันฟรีให้กับพนักงานประมาณ 500 คนเป็นประจําทุกวัน เพื่อช่วยลดรายใช้จ่ายในชีวติ ประจาํ วนั จดั พ้นื ท่ีบรเิ วณหลงั โรงงานให้พนักงานสลบั กันใช้เวลาหลังเลิกงานทํานาปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ เล้ียงปลา เล้ียงกบ เพื่อจําหน่ายภายในโรงงานเป็นรายได้เสริมให้ทุนการศึกษากับบุตรของพนักงานทุกคนจนเรียนจบปริญญาตรี และจัดกิจกรรมสังคมสงเคราะหท์ กุ วนั พุธใหพ้ นกั งานสลับกนั ไปชว่ ยงานสังคมสงเคราะหท์ ส่ี ถานเล้ียงเดก็ กาํ พร้าสถานเล้ียงดูคนชรา แล้วให้กลับมาเล่าสู่กันฟังว่าความสุขจากการให้นั้นมีความสุขยิ่งกว่าการได้รบั นายวัชรมงคล เบญจธนะฉัตร์ เน้นยํ้าว่า ส่ิงท่ีเรียนรู้จากหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คือ การสร้างความสมดุลระหว่างความสุขกับความสําเร็จและระหว่างความรู้กับคุณธรรม สิ่งที่สําคัญ คือ องค์กรต้องมีคนเก่งและคนดีจึงจะสมดุล ดังนั้น จึงได้กําหนดให้การเข้าร่วมกิจกรรมช่วยเหลือสังคม การมีน้ําใจและการแบง่ ปัน เปน็ หนง่ึ ในตัวชีว้ ัดในการประเมินขึ้นเงนิ เดอื นของพนักงาน มิติท่ี 3 องค์กรต้องมีเป้าหมายไม่ใช่เพียงแค่เงินหรือผลกําไรสูงสุดแต่ต้องมุ่งสร้างความสุขจากการแบง่ ปันเพอ่ื ใหค้ นรอบข้างมคี วามสุข มิติที่ 4 การแบ่งปันประโยชน์อย่างสมดุลกับผู้ท่ีเก่ียวข้อง คือ พนักงาน ลูกค้าชมุ ชน สังคม และสงิ่ แวดลอ้ ม กล่าวได้ว่าเป้าหมายสูงสุด บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จํากัด คือ การเป็นองค์กรแห่งความสุข ทมี่ ีความสขุ จากการแบ่งปนั ประโยชน์กลับคืนสูช่ ุมชนและสงั คม แหลง่ ข้อมลู เพิ่มเตมิ นายวชั รมงคล เบญจธนะฉัตร์ บรษิ ทั บาธรูม ดีไซน์ จํากดัอาชพี อน่ื ๆ (ผชู้ ว่ ยผใู้ หญบ่ ้าน) ความรู้เรมิ่ ตน้ จากการจดบนั ทกึ …จดเพราะดี ไม่ใชห่ นา้ ที่ทต่ี อ้ งทาํ คนส่วนมากมักละเลยการจดบันทึกในชีวิตประจําวัน เช่น บัญชีครัวเรือนบัญชีค้าขาย ปฏิทินการเกษตร โดยอ้างว่า “ไม่มีเวลา” หรือ “จดแล้วท้อ เมื่อเห็นรายรับน้อยกวา่ รายจา่ ย” แตน่ ายประวทิ ย์ แขนงาม16 จากบ้านยอด ตาํ บลบ้านยอด อําเภอสองแควจังหวัดน่าน กลับเห็นความสําคัญของการจดบันทึกดังกล่าว ทําให้สังเกตเห็น16 ความรจู้ ากการปฏิบตั ขิ องครภู มู ิปญั ญาแหง่ ลุม่ น้าํ ยาว จ.น่าน (สถาบันสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมปดิ ทอง หลงั พระ สบื สานแนวพระราชดําร,ิ 2559, หน้า 40 – 45)

24 บทที่ ๔ ตวั อยา่ งความสำ�เรจ็ ในการนอ้ มนำ�หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้ความไม่สมดุลของรายได้กับต้นทุนจากการปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ โดยพบว่าตนเองปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ 11 ไร่ มีต้นทุนสูงถึง 18,000 – 20,000 บาท/ไร่ แต่ขายได้เพียง 50,000 บาท/ไร่ ยังไม่ได้รวมค่าแรงตนเองแต่อย่างใด ข้อมูลดังกล่าวทําให้นายประวิทย์ แขนงาม ตัดสินใจปรับเปล่ียนไปสู่การเกษตรแบบผสมผสาน โดยปลูกมะนาวมะแขวน่ ขา้ ว มะม่วงหิมพานต์ เงาะ และพืชผกั สวนครวั ด้วยความอยากเรียนรู้ นายประวิทย์ แขนงาม จึงได้เร่ิมจดบันทึกทุกคร้ังที่มีการประชุมประชาคมร่วมกันระหว่างโครงการปิดทองหลังพระฯ กับชาวบ้านเพราะมองว่าสาระจากการพูดคุยกนั ในวงประชุม คอื โอกาสทท่ี าํ ให้รู้ว่า “ปิดทองมีโครงการอะไรจะไปทําฝายตรงไหน ต้องการแรงงานชาวบ้านกี่คน” กล่าวได้ว่าเป็นการพัฒนาจากการจดบันทึกเพ่ือประโยชน์ของตนเองมาเป็นการจดบันทึกเพ่ือรักษาผลประโยชน์ของหม่บู ้าน และได้รบั เลอื กให้เปน็ ผชู้ ว่ ยผูใ้ หญบ่ า้ นยอด ในปี พ.ศ. 2557 เทคนิคท่ีนายประวิทย์ แขนงาม ใช้ในการจดบันทึก คือ 1) อย่ามองการจดบันทึกเป็นหน้าที่ แต่เป็นสิ่งท่ีทํายามว่าง 2) ใช้การทยอยจด แทนการจดแบบรวดเดยี ว เพอ่ื ป้องกนั ความเบื่อหนา่ ยและการหลงลืม 3) ไม่จําเป็นต้องจดลงแบบฟอร์มที่ราชการแจกให้ เพราะสาระของการจดอยู่ที่การเข้าใจในข้อมูลท่ีจด เช่น จดบนสมุดกระดาษ หรือบางรายก็จดที่ข้างฝาบ้าน 4) หากเป็นการจดเรื่องนัดหมายควรจดในปฏิทิน แต่ถ้าจดรายรบั รายจา่ ยควรจดบนสมดุ หากเกษตรกรรู้ความแตกต่างระหว่างต้นทุนกับรายรับก็จะสามารถใ ช้เ ป็น ข้อ มูล ใ น ก า ร พัฒ น า ก า ร เ ก ษ ต ร ใ ห้มีป ร ะ สิท ธิภ า พ ม า ก ขึ้น เ ช่นหากสัดส่วนระหว่างต้นทุนกับรายได้มีน้อยก็ควรหาพืชทางเลือกอื่น แต่หากเป็นในทางตรงข้าม สัดส่วนมีมากก็จะช่วยให้เกษตรกรมีแรงกายแรงใจที่จะทํากจิ กรรมนั้นใหด้ ตี อ่ ไป แหลง่ ข้อมูลเพิม่ เตมิ นายประวทิ ย์ แขนงาม เลขท่ี 45 หมู่ 2 บา้ นยอด ตาํ บลบ้านยอด อาํ เภอสองแคว จังหวดั น่าน

บทท่ี ๔ ตัวอย่างความสำ�เร็จในการน้อมน�ำ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยุกตใ์ ช้ 25องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน เทศบาลตําบลอุโมงค์17...การพัฒนาท่ีมุ่งสร้างชุมชนเข้มแข็งด้วยหลักการพ่งึ ตนเอง ตําบลอโุ มงค์ อาํ เภอเมืองลําพูน จงั หวัดลาํ พนู มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่มตามแนวชายฝั่งตะวันตกแม่น้ํากวง มีสภาพดินเป็นดินร่วนซุยเหมาะแก่การประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีจุดเด่นท่ีคนในชุมชนมีการรวมตัวกันเพื่อช่วยเหลือซึ่งกันและกันอย่างเข้มแข็ง ให้ความสําคัญกับการอนุรักษ์สืบสานวัฒนธรรมท้องถิ่น การส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถ่ินและปราชญ์ชาวบ้าน โดยมีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในกจิ กรรมการดําเนินงานทส่ี าํ คญั ดังน้ี 1. การจัดสวัสดิการชุมชน เป็นการออมในลักษณะการให้สัจจะต่อตนเอง ต่อชุมชน ด้วยการออมเพียงวันละ 1 บาท ภายใต้ “กลุ่มออมทรัพย์สวัสดิการประชาชนตําบลอุโมงค์” โดยมีการนําเงินออมมาจัดสวัสดิการให้กับสมาชิกครอบคลุมตั้งแต่การเกิด แก่ เจ็บ และตาย ใน 8 ลักษณะ คือ การเกิด ทุนการศึกษาการบวช เกณฑ์ทหาร การทําบุญตามประเพณี บํานาญผู้สูงอายุ การเจ็บป่วยและการเสยี ชวี ิต ภายใต้หลักการทีว่ ่า “ให้อยา่ งมีคุณค่า รบั อยา่ งมศี ักดิ์ศร”ี 2. การจัดการสิ่งแวดล้อม โดยเน้นการจัดการขยะที่ถูกวิถีเพื่อดูแลสุขภาพของคนในชุมชน โดยแกนนําชุมชนร่วมกับเทศบาลตําบลอุโมงค์ใช้สื่อท่ีมีในชุมชน คือวิทยุชุมชนให้ความรู้เก่ียวกับปัญหาขยะที่มีในชุมชน จนชุมชนเกิดความรู้ความเข้าใจและให้ความร่วมมือในการคัดแยกขยะในครัวเรือน โดยมีการจัดตั้งกลุ่มธนาคารขยะเพื่อให้คนในชุมชนมีรายได้จากการขายขยะที่คัดแยก การอนุรักษ์พันธุ์ปลาการประดิษฐ์เตาประหยัดพลังงาน และการทาํ โครงการหมบู่ ้านสเี ขยี ว 3. การจัดการศึกษา โดยให้ความสําคัญกับการพัฒนาเด็กก่อนวัยเรียนและการพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนให้มีคุณภาพอย่างต่อเน่ือง โดยมุ่งให้มีการเรียนรู้การดําเนินชีวิตตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถ่ินโดยเน้นให้ผู้ปกครองและชุมชนมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งก่อให้เกิดความผูกพันระหว่างศูนย์พฒั นาเด็กเลก็ ผปู้ กครอง และชมุ ชน 4. การพัฒนาอาชีพ เพื่อสร้างรายได้เสริมให้แก่คนในตําบลอุโมงค์เน่ืองจากผลผลิตลําไยเป็นผลผลิตหลักในพื้นที่ ในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยวจะมีผลผลิตออกมากจนล้นตลาด ดังนั้น แม่บ้านในพ้ืนที่จึงรวมตัวกันจัดตั้งเป็นกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร17 บทเรียนการขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน (มูลนิธิสถาบนั วจิ ัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียง, 2558, หนา้ 1-1)

26 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยุกต์ใช้บ้านไร่ และจดทะเบียนจัดต้ังเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนลําไยอบแห้งเน้ือสีทองบ้านไร่เพอ่ื ดาํ เนนิ กิจกรรมแปรรปู ลําไยสดเป็นลาํ ไยอบแห้งเน้ือสที อง นอกจากนี้ ยังมกี ารส่งเสริมให้มีการปลูกพืชไร้ดิน (Hydroponics) โดยเปลี่ยนจากดินมาใช้เปลือกมะพร้าวและปุ๋ยอินทรีย์ควบคู่กันเพื่อลดการใช้สารเคมีให้น้อยที่สุดและการปลูกพืชผักผลไม้ปลอดสารพิษเพ่ือให้คนในชุมชนมีสุขภาพร่างกายท่ีแข็งแรงขึ้นจากการบริโภคพืชผลทางการเกษตรที่ปลอดสารพิษ และมีรายได้เพ่ิมขึ้นจากการจําหน่ายผลผลิตทร่ี ักษาสขุ ภาพ แนวทางการพัฒนาของเทศบาลตําบลอุโมงค์เริ่มต้นจากจุดเล็ก ๆและส่งเสริมให้กระจายไปเต็มพื้นที่ด้วยหลักการพ่ึงตนเอง และการช่วยเหลือเก้ือกูลซึ่งกันและกัน โดยยึดแนวทางการพัฒนาแบบองค์รวมด้วยการน้อมนําปรัชญาข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง ม า ป ร ะ ยุ ก ต์ ใ ช้ ร่ ว ม กั บ ห ลั ก ธ ร ร ม คํา ส อ น ต า ม วิ ถี พุ ท ธเพ่ือสร้างการเปล่ียนแปลงของคนในตําบลในทกุ มิติ แหลง่ ขอ้ มลู เพิม่ เตมิ เทศบาลตาํ บลอโุ มงค์ อําเภอเมอื งลาํ พนู จงั หวดั ลาํ พนู องค์การบริหารสว่ นตําบลหนองสาหรา่ ย18...ชมุ ชนสุขภาพดดี ้วยวถิ พี อเพียง ตําบลหนองสาหร่าย อําเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี มีพื้นท่ีเป็นที่ราบคิดเป็นร้อยละ 70 ของพื้นที่โดยประมาณ มีคลองชลประทานสําหรับทําการเกษตรส่วนอีกร้อยละ 30 ของพื้นท่ีเป็นเขตพื้นที่ แล้งซํ้าซากไม่มีน้ําเพียงพอสําหรับการเกษตรเกษตรกรต้องอาศัยน้ําบาดาลและการทําฝนเทียมเพ่ือให้ได้น้ํามาทําการเกษตรอาชพี หลักของคนในตําบล คอื อาชพี เกษตรกรรม และมกี ารเลี้ยงสัตว์เปน็ อาชีพเสริม ในช่วงหลายปีท่ีผ่านมาชุมชนเริ่มปรับเปลี่ยนวิถีการดาํ เนินชีวิตโดยน้อมนําแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ โดยเริ่มจาก 1) การลดรายจ่ายในครัวเรือนและลดต้นทุนการผลิตด้วยการใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยชีวภาพซึ่งได้จากมูลวัวในพ้ืนที่มาใช้แทนปุ๋ยเคมี โดยมีการต้ังกลุ่มโรงงานอาหารดิน เพ่ือใช้มูลวัวมาเป็นวัตถุดิบในการทําปุ๋ย การลดรายจ่ายค่าแรงงานด้วยการลงแขกในการทํานา การปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษ การตั้งกลุ่มโรงสีข้าวชุมชน 2) การเพ่ิมรายได้ด้วยการประกอบอาชีพเสริมเช่น สบู่โปรตีนไหม การเพาะเห็ด การสานตะกร้า 3) การประหยัด ด้วยการส่งเสริม18 บทเรยี นการขับเคลอ่ื นหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งโดยองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถนิ่ (มูลนธิ ิสถาบนั วิจัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง, 2558, หน้า 22-1)

บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เรจ็ ในการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกต์ใช้ 27การออมเพื่อเป็นสวัสดิการชุมชน เช่น กลุ่มชมรมผู้สูงอายุ กลุ่มแกล้งจน กลุ่มสัจจะออมทรัพย์ และกองทุนบุญขยะเพ่ือเป็นสวัสดิการสําหรับผู้ด้อยโอกาส 4) การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ โดยมีการใช้พลังงานทดแทน เช่น ก๊าซขี้หมู เพื่อทดแทนนํา้ มันและกา๊ ซธรรมชาติ นอกจากนี้ องค์การบริหารส่วนตําบลหนองสาหร่ายได้ส่งเสริมให้คนในชุมชนรวมกลุ่มกันปลูกข้าวปลอดสารพิษในพ้ืนท่ีสาธารณะประมาณ 40 ไร่ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ของคนในชุมชน โดยมุ่งหวังให้คนในชุมชนได้บริโภคข้าวท่ีปลอดสารเคมี หากมีผลผลิตเหลือก็จําหน่าย ประกอบกับในพ้ืนท่ีมีผู้สูงอายุประมาณ 700 – 800 คน จึงส่งเสริมใหจ้ ดั ต้งั เป็นชมรมสมุนไพรเพอื่ จาํ หน่ายผลผลติ สมุนไพรจากสวนสมุนไพรจาํ นวน 5 แห่งในพื้นที่ ไปยังตลาดภายในและภายนอกชุมชน โดยสมุนไพรที่มีช่ือเสียง คือ แก่นตะวันอีกท้ัง ยังได้ร่วมมือกับโรงเรียนในพื้นท่ีจัดทําหลักสูตรปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียน เพือ่ ให้เดก็ นักเรยี นไดเ้ รยี นรูก้ จิ กรรมต่าง ๆ อาทิ การเล้ียงปลา การปลูกผักและการจดั การขยะ แหลง่ ขอ้ มลู เพ่ิมเติม องค์การบริหารส่วนตาํ บลหนองสาหรา่ ย ตาํ บลหนองสาหร่าย อําเภอดอนเจดยี ์ จังหวดั สพุ รรณบุรีหมู่บ้านเศรษฐกจิ พอเพยี งตน้ แบบ หมู่บ้านโป่งศรีนคร...ใช้ทรัพยากรอย่างรู้ค่า นําภูมิปัญญามาเป็นทุนเพ่อื สร้างรายได้ บ้านโป่งศรีนคร หมู่ 11 ตําบลโรงช้าง อําเภอป่าแดด จังหวัดเชียงรายจัดตั้งเม่ือวันที่ 11 พฤศจิกายน 2542 ปัจจุบันมี 109 ครัวเรือน ประชากร 334 คนคนในหมู่บ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม (ทํานา) ซึ่งพึ่งพานํ้าฝน เป็นหลักเ นื ่อ ง จ า ก ต ้อ ง ก า ร แ ข ่ง ข ัน ก ัน ใ ห ้ไ ด ้ผ ล ผ ล ิต ใ น ป ร ิม า ณ ม า ก จึ ง มี ก า ร ใ ช้ ปุ๋ ย เ ค มีและสารเคมีปราบศัตรูพืชในปริมาณมากขึ้นตามไปด้วย ส่งผลให้คนในหมู่บ้านมีสุขภาพแย่ลง มีหนี้สินเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนี้ ยังมีค่านิยมในการกู้เงินสร้างบ้านเพื่ออวดฐานะ บริโภคสินค้าจากเมือง และก่อให้เกดิ ขยะในปริมาณมากขึน้ จากปัญหาดังกล่าว พัฒนากรจากสํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอป่าแดดจึงได้จัดประชุมประชาคมหมู่บ้านเพื่อแนะนําให้มีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาพัฒนาหมู่บ้านโดยมีผู้นําชุมชนเป็นแกนนําสําคัญ นับต้ังแต่ปี พ.ศ. 2549ในการดําเนินงานมีการวางแผนชุมชน และประสานความร่วมมือกับโรงเรียน วัด

28 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใ์ ช้กนเมหมนเกหพพาาํําาาานนื่ื่ออรรเเทท่่ ววกกสสออํําายยง่่งณณออกกเเงงสสมมฑฑิิาาจจรรทท์์นนกกิมิม66รรรรคครรััพพาาววรรดดยยชชาามม้้าา์์ มมกกเเนนใใปปเเาานนออ็็นนททรร้อือื้พพทท่ี่ีปปออืื้้ออนนุุนนาารรงงททรระะขขคคทีีทีี่่ยยรรออ์์ กกี่ด่ดีุุ่่กกววงงรรีขีขชชตตมมปปออุุมม์์จจกกงงกกชชาาัั นนหหคคนนกกมมรรปปกกบู่บู่กกออรรลล้า้าาาัังงชช่่าานนรรสสญญววจจ่่ ววคคััดดาานนืืออขขฐฐททาาออกกนน้้งงออาาเเกกงงรรศศาาถถลลรรรริ่ิ่นนดดษษเเรรรรฐฐแแาาีียยกกยยนนลลิิจจจจะะรรพพ่่าาูู้้ ภภยยกกออาาาาเเเเคคพพรรพพใใปปีียย่ิ่ิมมชชงงรรรร้้ททะะาา33รรยยชชััพพไไาาหหดดยยสส่่วว้้าาัักกงงงงกกคคาารร22รรมมออปปใใยยเเรรนนงง่่าาะะื่่ืออพพงงหหนนรรื้้ื นนยยูู้้คคไไททััดดขข่่าา่ี่ีกกเทสขกทเสขกพพลลออววี่ี่ลลมมื่่ื อัอัมุุ่่มสสงงุุ่่ ีีมมคคคคโโกกดดววไไฮฮนนิิาากกมมาามมใใรร้้าามมกกสสนนดดผผรรหหเเววหห้้ตตววชชลลาาลลมมยยยยุุิิมมตตดดาาูู่่คคบบ์โ์โชชแแปปกกดดวว้้าานนลล่งง่หหาาออนนศศะะมมลลกกแแรรสสจจรราาหหลลนีีน่่ววึึงงถถยยะะคคกกญญมมาาเเรรกก่่ออแแพพ้้บบาาออใใรรกกื่ื่ััออนนหหงงงงกกลลสสรรจจ้้เเททุม่มุ่ลลกก่่ววรรัั ดดุุนนุุ่่เเิิมมดดมม้้าาลลกกแแกกใใงงไไย้ีี้ยาาจจมรมรมมลลงงรรขขาาุุ้้่่่่ปปมมขขถถเเออยยููสสลลอองงพพงงไไิิ นนาาววงงื้้ืททนนดด//ััสสแแททุุกกก้้กใใดดผผุุหหนนกกภภบบิิกก่่นน้้ าาลแลแชชาาแแดดคคุุุุ่่กกมมมมรรลลิินนสส่่ชชคคชชตตะะ่่ววุุมมนนัันนกกดดนนนนชชลลใใเเใใออนนนนกกยยุ่ม่มุ นนกก็็ หหลลปปบบพพไไจจุุ่่ ุ๋ยมม๋ยุมดมดเเื้ื้นนาาสสหหูู้้่่แแออบบททกกื้ื้ ออมมกกาา้้าา่ีี่ นนโโกััก่่ผผชชนน้ี้ีดดกกชช้้ีีาาพพยยยยลลีววี ไไัังงจจมมุุ่่มมภภดดกกมมัั กกีีววเโทรแจเรโจทแธธ้้าาแแลลีีกกขขััปปดดึึาลาลนนสสพพุุงงกกุ่กุ่กมมาา้้ เเงงะะ่่ สสมมาาาางง่่สสปปรรเเววคคคค่่นนกกงงศศคค่่แแ็็ววนนรรัั ลลววาาผผลลไไจจรรววนนรรศศขขาารรรรมมุุ่่ มมลลื่ื่ีีมมออมมูู็็นนขขนนททออาางง้้ ไไออใใรรกกงง้้าายยี่ผี่ผขขงงเเคคหหกก่่ววออววมมลล์์กรกร่่ชชผผออมม้้รรหหืืววมมุุ่่่ีอ่ีอมมคคยยูู้้กกนนสสมมมมไไงงมมททดอดอววูอูองงะะวืวืออดดจจผผูู่่ ัับบรราากกขขอองงเเขขิิ้้ตตูู้้ าาััรรชชพพททนนลล้้้้ ออากากาาออใใัั ีีิิพพํุํุบบนนมมศศนนยยยยจจุุ้้ าางงงงงงุ์ุ์

บทที่ ๔ ตวั อยา่ งความส�ำ เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ตใ์ ช้ 29การประกวดหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง “อยู่เย็น เป็นสุข” ปี 2558 ระดับจังหวัดและมีการจัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้ชุมชน ปี พ.ศ. 2558 โดยได้รับงบประมาณจากกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย และงบประมาณตามโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตของจังหวัดเชียงราย ปี พ.ศ. 2559 ในความรับผิดชอบของสํานักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดเชียงราย นอกจากน้ี ยังมีหลายหน่วยงานเข้ามาร่วมส่งเสริมสนับสนุน ได้แก่ ศูนย์เรียนรู้ของ ธกส. สํานักงาน กศน. สํานักงานเกษตร และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และได้ประกาศจัดต้ังศูนย์เรียนรู้หมู่บ้านปลอดขยะระดับประเทศโดยนายกรัฐมนตรีได้เป็นประธานเปิดศูนย์เรียนรู้ฯ เม่ือวันท่ี 28 พฤศจิกายน2559 ซ่งึ ศูนยเ์ รยี นรู้ฯ ดงั กลา่ ว ประกอบดว้ ย 1๕ ฐาน คือ1. ฐานการเรยี นรกู้ องทุนขยะซง่ึ มกี ิจกรรมการเรยี นรู้เพ่ือสร้างรายได้จากเศษวัสดเุ หลอื ใช้2. ฐานการเรยี นรู้กลุ่มอาชพี จักสานไมไ้ ผ่3. ฐานการเรียนรูก้ ารทอ่ งเที่ยวบ้านโฮมสเตย์4. ฐานการเรียนรู้สถาบันการจัดการเงนิ ทนุ ชุมชน5. ฐานการเรียนรูก้ ารทําไมก้ วาดดอกหญา้6. ฐานการเรยี นรูเ้ คร่ืองมือดกั กุง้ สานยอ7. ฐานการเรียนรูก้ ารเล้ียงหมู ไก่ และเป็ด8. ฐานการเรยี นรู้การทําปุย๋ หมักชีวภาพ

30 บทท่ี ๔ ตวั อยา่ งความสำ�เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้9. ฐานการเรียนรกู้ ารตัดเย็บเส้อื ผ้า10. ฐานการเรียนรธู้ นาคารข้าว11. ฐานการเรียนรู้การทาํ ไมถ้ ูพนื้12. ฐานการเรยี นรูก้ องทนุ แมข่ องแผน่ ดิน13. ฐานการเรยี นรู้กองทุนสวัสดิการชมุ ชน14. ฐานการเรียนรกู้ ารเล้ียงปลา และกบ15. ฐานการเรียนรู้การปลูกผกั ปลอดสารพิษ แหลง่ ขอ้ มูลเพ่มิ เติม หม่บู า้ นโปง่ ศรีนคร หมู่ที่ 11 ตาํ บลโรงช้าง อาํ เภอปา่ แดด จงั หวดั เชียงราย

กระบวนขกกอรางะรเบศขวรับษนเฐคกกลาิจือ่ไรปพขนสับกอกู่ าเเพคารรนลยี ป้อืง่อฏไมบนปิบนทกสตัาํ ู่กาทจิหราี่นลรน๕เกัปป้อปฏน็มริบวนชั ตัถิำ�ญจิชีหานีวลขเติปักอน็ ปงวเรศิถัชรีชษญีวฐิตากิจพบอทเพทยี ่ี ง๕ รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทยมีคําสั่งกระทรวงมหาดไทยที่ 310/2560ลงวันท่ี 9 มีนาคม 2560 แต่งต้ังคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.)เพ่ือเป็นกลไกในการขับเคล่ือนแนวทางการดํารงชีวิตภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในระดบั พน้ื ที่ โดยมีรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทยและรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นท่ีปรึกษา ปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้อํานวยการศูนย์ผบู้ รหิ ารหน่วยงานในสงั กัดกระทรวงมหาดไทย และผู้แทนจากกระทรวงที่เกีย่ วข้องเป็นกรรมการ อธิบดีกรมการพัฒนาชุมชน และท่ีปรึกษาด้านการปกครอง สํานักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นกรรมการและเลขานุการร่วม (เอกสารในภาคผนวก )และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ได้เห็นชอบให้มีการสร้างความเข้าใจเพื่อน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต ครอบคลุมพื้นท่ีทุกหมู่บ้าน/ชุมชนท่ัวประเทศ 75,032 หมู่บ้าน 5,700 ชุมชน ประกอบด้วย4 ขนั้ ตอน คือ ( Way of life )๗๕,๐๓๒ ๔ ๖๐ ๕,๗๐๐ ๓ ๖๐ ๒ ๖๐ ๑ ๖๐

32 บทที่ ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการนอ้ มน�ำ หลกั ปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถีชวี ิต 1. การค้นหาและเตรียมครูฝึกระดับอําเภอ ดําเนินการในช่วงเดือนเมษายน –เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2560 โดยให้อําเภอจัดต้ังทีมครูฝึกระดับตําบลเพ่ือเผยแพร่สร้างความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปในพื้นท่ีทุกหมู่บ้าน/ชุมชนโดยพจิ ารณาตามความเหมาะสมของพ้ืนท่ีอําเภอ ซึง่ ในแตล่ ะทีมครฝู กึ ควรประกอบด้วย1) ข้าราชการ เช่น พฒั นาการอําเภอ ปลัดอําเภอ ท้องถ่ินอําเภอ ข้าราชการครู เกษตร2) ผู้นําท้องที่ ท้องถิ่น 3) ปราชญ์ชาวบ้าน หรือคนต้นแบบ 4) ผู้นําศาสนา หรือตามท่ีคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับอําเภอ (ศจพ.อ.) เห็นสมควร มีหน้าท่ีเป็นครใู นการถ่ายทอดความรู้ความเขา้ ใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและการนําไปสู่การปฏิบตั ิจนเป็นวิถชี ีวติ แกป่ ระชาชนในหมูบ่ ้าน/ชุมชน 2. การฝึกสอนหรือถ่ายทอดความรู้ ครูฝึกระดับอําเภอและระดับตําบลร่วมกันถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตแก่ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน ให้ครอบคลุมทั้งประเทศระหว่างเดือนมิถุนายน ถึง เดือนกันยายน พ.ศ. 2560 ภายใต้การกํากับ ส่งเสริมและสนับสนุนจากคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.)และระดบั อําเภอ (ศจพ.อ.) 3. การนําไปปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต ครูฝึกและคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.) และระดับอําเภอ (ศจพ.อ.) รวมทั้งหน่วยงานต่าง ๆ ในพ้ืนที่ สนับสนุนและส่งเสริมให้ประชาชน หมู่บ้าน/ชุมชนน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต หลังจากท่ีได้รับการถ่ายทอดความร้คู วามเข้าใจจากครูฝึก ตงั้ แต่เดอื นมิถนุ ายน พ.ศ. 2560 เป็นตน้ ไป 4. หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองเป็นหมู่บ้านที่ได้น้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติ สําหรับหมู่บ้านและชุมชนที่สามารถดําเนินการขับเคล่ือนให้เกิดผลสําเร็จเป็นรูปธรรม ในช่วงเดือนสิงหาคม ถึงเดือนกันยายนพ.ศ. 2560 จะเป็นการประกาศโดยประชาชนเพื่อสร้างความดีถวายเป็นพระราชกุศลแด่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ส่วนประชาชนและหมู่บ้าน/ชุมชนอื่นๆที่อยู่ระหว่างการต้ังปณิธานและขับเคลื่อนกิจกรรมก็ดําเนินการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต เมื่อเกิดผลสําเร็จตามเป้าหมาย

บทท่ี ๕ กระบวนการขบั เคล่ือนการน้อมน�ำ หลกั ปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปส่กู ารปฏบิ ตั ิจนเปน็ วิถชี วี ิต 33และมีความพร้อมก็ให้หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองต่อเน่ืองต่อไป โดยคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.) และระดับอําเภอ (ศจพ.อ.)เปน็ ผูร้ วบรวมรายงาน การประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.)ครั้งท่ี 1/2560 เม่ือวันอังคารท่ี 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2560 ได้เห็นชอบและกําหนดรายละเอยี ดการดาํ เนนิ งาน ดงั น้ี 1. การกาํ หนดแนวคิดหลกั (Theme) การดาํ เนนิ งาน เพื่อน้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณ โดยการน้อมนาํ และเผยแพร่หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานของในหลวงรัชกาลท่ี 9ไปสู่การปฏบิ ัตเิ พ่ือแก้ปญั หาความทุกขย์ ากของประชาชน และสร้างความอยเู่ ยน็ เป็นสุขให้ครอบคลุมท่ัวทั้งประเทศ และเกิดความยั่งยืน จึงกําหนดแนวคิด การดําเนินงาน คือ“สืบสานปรัชญาของพ่อ สานตอ่ การพฒั นาทีย่ ง่ั ยนื ” 2. การกาํ หนดโครงสรา้ งการขับเคลือ่ นการดาํ เนนิ งาน เพ่ือสนับสนุนการดําเนินงานของศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.)ให้มีประสิทธิภาพ จึงกําหนดโครงสร้างขับเคลอ่ื นการดําเนนิ งาน ดังนี้

34 บทที่ ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพยี งไปสู่การปฏบิ ัติจนเป็นวถิ ีชวี ิต ๒.1 โครงสร้างคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด(ศจพ.จ.) ประกอบด้วย ผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นผู้อํานวยการศูนย์ รองผู้ว่าราชการจังหวัดที่ได้รับมอบหมาย เป็นรองผู้อํานวยการ หัวหน้าส่วนราชการประจําจังหวัดนายอาํ เภอ ผู้บรหิ ารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคเอกชน ภาคการศึกษา ภาคประชาชนเป็นกรรมการ หัวหน้าสํานักงานจังหวัดและพัฒนาการจังหวัด เป็นกรรมการและเลขานุการร่วม (รายละเอียดในภาคผนวก) โดยให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด(ศจพ.จ.) มีอาํ นาจหนา้ ที่ ดงั นี้ 1) บริหารจัดการ กําหนดแนวทาง เพื่อสนับสนุนการดําเนินงานตามที่ศูนยอ์ าํ นวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กระทรวงมหาดไทย กําหนด 2) บูรณาการแผนงาน โครงการ กิจกรรม และงบประมาณ ตลอดจนประสานการดําเนินงานร่วมกับส่วนราชการ หน่วยงานเอกชนและภาคประชาชนเพ่อื ใหเ้ กดิ การขับเคลือ่ นการดําเนินชวี ิตภายใตห้ ลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 3) กาํ กบั เรง่ รัด ดูแล ตรวจสอบติดตามการปฏิบัติงานของหน่วยงานต่าง ๆและศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งในพื้นท่ี 4) รายงานผลการดําเนินงาน ตลอดจนปัญหา/อุปสรรค ข้อขัดข้องให้ศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กระทรวงมหาดไทยทราบทุกระยะ 5) ปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามท่ีผู้อํานวยการศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง กระทรวงมหาดไทย มอบหมาย ๒.2 โครงสร้างคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอําเภอ(ศจพ.อ.) ประกอบด้วย นายอําเภอเป็นผู้อํานวยการศูนย์ หัวหน้าส่วนราชการประจําอําเภอ ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและท้องที่ ภาคเอกชน ภาคการศึกษาภาคประชาชน เป็นกรรมการ พัฒนาการจังหวัด เป็นกรรมการและเลขานุการ(รายละเอียดในภาคผนวก) ให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งอําเภอ (ศจพ.อ.) มีอํานาจหน้าท่ี ดังนี้

บทท่ี ๕ กระบวนการขบั เคล่ือนการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถชี วี ิต 35 1) ส่งเสรมิ สนับสนุน และบูรณาการการดําเนินงานในพื้นที่เพ่ือให้มีการขับเคลื่อนการดําเนินชีวิตภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ตามแนวทางท่ีศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกระทรวงมหาดไทย และศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งจงั หวดั กําหนด 2) บูรณาการแผนงาน โครงการ กิจกรรม และงบประมาณตลอดจนประสานการดําเนินงานร่วมกับส่วนราชการ หน่วยงานเอกชน และภาคประชาชนใ น พื ้น ที ่เ พื ่อ ใ ห ้เ ก ิด ก า ร ข ับ เ ค ลื ่อ น ก า ร ดํ า เ นิ น ชี วิ ต ภา ย ใ ต้ ห ลั ก ป รั ช ญ าของเศรษฐกิจพอเพยี ง 3) รายงานผลการดําเนินงาน ตลอดจนปัญหา/อุปสรรค ข้อขัดข้องให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจงั หวัดทราบทุกระยะ 4) ปฏิบัติงานอ่ืน ๆ ตามท่ีผู้อํานวยการศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัดมอบหมาย ๒.3 โครงสร้างคณะอนุกรรมการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต รองปลัดกระทรวงมหาดไทย(นายประยูร รัตนเสนีย์) เป็นประธานอนุกรรมการ ผู้บริหารของกระทรวงมหาดไทยผู้แทนกรมในสังกัดกระทรวงมหาดไทยที่เกี่ยวข้อง เป็นอนุกรรมการ ผู้อํานวยการสํานักนโยบายและแผน สํานักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย และผู้ที่อธิบดีกรมการพัฒนาชมุ ชนมอบหมาย เป็นอนุกรรมการและเลขานุการร่วม โดยให้คณะอนุกรรมการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตมอี ํานาจหนา้ ที่ ดงั นี้ 1) ประสานและบูรณาการหน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้องเพ่ือจัดทําข้อเสนอแนวทางการดําเนินงานให้คณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทยพิจารณา และขับเคลื่อนตามแนวทางท่ีคณะกรรมการบริหาร ศูนย์อํานวยการข จั ด ค ว า ม ย า ก จ น แ ล ะ พั ฒ น า ช น บ ท ต า ม ห ลั ก ป รั ช ญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย งกระทรวงมหาดไทย กําหนด 2) อํานวยการ กํากับ เร่งรัด ดูแล ตรวจสอบ ติดตาม และประเมินผลการดําเนินงานของหน่วยงานต่าง ๆ ในสังกัดกระทรวงมหาดไทยที่เกี่ยวข้อง

36 บทที่ ๕ กระบวนการขบั เคลอ่ื นการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเป็นวถิ ีชวี ิตกับการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบท ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้มคี วามชดั เจน และเปน็ รูปธรรม สามารถนาํ ไปส่กู ารปฏบิ ตั ิได้จริง 3) รายงานผลการดําเนินงานตลอดจนปัญหาอุปสรรค ข้อขัดข้องให้คณะกรรมการบ ริ ห า ร ศู น ย์ อํา น ว ย ก า ร ข จั ด ค ว า ม ย า ก จ น แ ล ะ พั ฒ น า ช น บ ทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย ทราบเปน็ ระยะ 4) ประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ผลการดําเนินงานเพื่อขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 5) ดําเนินการอ่นื ตามท่คี ณะกรรมการบรหิ ารศนู ยอ์ าํ นวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทยมอบหมาย ๒.4 โครงสรา้ งในการขับเคลื่อนในพ้ืนที่ ในระดับตําบลให้อยู่ในความรับผิดชอบของทีมปฏิบัติการระดับตําบล และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในตําบล ในระดับหมู่บ้านให้อยู่ในความรับผิดชอบ ของคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) หรือคณะกรรมการหมู่บ้านอพป. โดยการประสานงาน การส่งเสริมและสนับสนุนกิจกรรมจากครูฝึกระดับอําเภอและครูฝึกระดบั ตาํ บล ข้นั ตอนการดาํ เนินงาน 1. การจัดประชุมมอบนโยบายและชี้แจงแนวทางการขับเคลื่อนก า ร น้อ ม นํา ห ลัก ป รัชญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง ไ ป สู่ ก า ร ป ฏิ บั ติ จ น เ ป็ น วิ ถี ชี วิ ตเป็นการประชุมผ่านระบบวีดิทัศน์ทางไกล (Video Conference : VCS) และDOPA Channel ไปยังจังหวัดและอําเภอท่ัวประเทศ เมื่อวันจันทร์ท่ี 8 พฤษภาคม 2560โดยมีปลัดกระทรวงมหาดไทยเป็นประธาน พร้อมคณะผู้บริหารระดับกระทรวง/กรมในการประชุมได้เชิญผู้ว่าราชการจังหวัด ปลัดจังหวัด หัวหน้าสํานักงานจังหวัดพัฒนาการจังหวัด ท้องถิ่นจังหวัด ศึกษาธิการจังหวัด ผู้แทนหน่วยงานภาคเอกชน (เช่น ประธานหอการค้าจังหวัด ประธานสภาอุตสาหกรรมจังหวัดประธานสภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวจังหวัด ประธานชมรมธนาคารจังหวัด) นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเข้าร่วมประชุมเพื่อรับทราบนโยบาย กระบวนการและกรอบเวลาการขับเคล่ือนงานพร้อมกันท่ัวประเทศ 2. การจัดประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด(ศจพ.จ.) เพื่อสร้างความเข้าใจแนวทาง การขับเคลื่อนการน้อมนําหลักปรัชญา

บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสูก่ ารปฏิบัตจิ นเปน็ วถิ ชี ีวิต 37ของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต และร่วมกันกําหนดแผนปฏิบัติการในการขับเคลื่อนของจังหวัด มอบหมายภารกิจแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ชัดเจน ประสานบูรณาการงาน งบประมาณ ให้สามารถดําเนินการได้แล้วเสร็จตามเป้าหมาย ทันกรอบระยะเวลา พร้อมทั้งมอบหมายให้หน่วยงานหรือคณะทํางานระดับจังหวัด กํากับ ติดตาม สนับสนุนการทํางานของ ศจพ.อ. เพ่ือรวบรวมรายงานให้ ศจพ.จ. และ ศจพ.มท. ทราบทุกระยะ 3. การจัดประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงอําเภอ (ศจพ.อ.)เพ่ือสร้างความเข้าใจแนวทางการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบตั จิ นเปน็ วถิ ีชีวติ พรอ้ มทงั้ แต่งต้ังครูฝึกใน 2 ระดับ คือ 1) การแต่งตั้งครูฝึกระดับอําเภอ อําเภอละ 5 คน เพื่อเข้าฝึกอบรมเป็นครูฝึกเผยแพร่สร้างความรู้ความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนกรมการพัฒนาชุมชน จํานวน 11 แห่ง ระหว่าง วันท่ี ๒๙ พฤษภาคม - 9 มิถุนายนพ.ศ. 2560 โดยพิจารณาแต่งตั้งจากพัฒนาการอําเภอ ปลัดอําเภอ ท้องถ่ินอําเภอ ครู/ครูกศน. เกษตรอําเภอ/ตําบล หรือปราชญ์ชาวบ้านท่ีน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้จนเป็นวิถีชีวิต 2) การแต่งตั้งทีมครูฝึกระดับตําบลในจํานวนที่เหมาะสมกับการขับเคล่ือนในพื้นท่ีได้ทันตามกรอบระยะเวลาท่ีกําหนดโดยแต่งตั้งจากกลุ่มบุคคล ดังน้ี ข้าราชการผู้นําท้องที่ ท้องถิ่น ปราชญ์ชาวบ้านหรือคนตน้ แบบ และผ้นู าํ ศาสนา ศจพ.อ. ต้องให้ครูฝึกระดับอําเภอที่ผ่านการอบรมจากศูนย์ศึกษาแ ล ะ พัฒ น า ชุม ช น มาถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตแก่ครูฝึกระดับตําบล และจัดทําแผนปฏิบัติการให้ครูฝึกระดับอําเภอและระดับตําบลซึ่ง ศจพ.อ. แต่งต้ังลงพื้นท่ีเผยแพร่สร้างความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงทุกหมู่บ้าน/ชุมชนของอําเภอโดยให้มอบหมายภารกิจในการดําเนินงาน ดังนี้  ที่ทําการปกครองอําเภอ รับผิดชอบประสานกํานัน ผู้ใหญ่บ้านกาํ หนดวนั เวลา สถานที่ และนําประชาชนเขา้ ร่วมเวทปี ระชุม  สํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอ รับผิดชอบในการจัดครูฝึกหลักสูตร เนื้อหา สือ่ และอปุ กรณ์ในการจดั เวทีประชมุ  สํานักงานท้องถิ่นอําเภอรับผิดชอบประสานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพ้ืนที่ในการสนับสนุนงบประมาณ ค่าใช้จ่ายท่ีจําเป็นในการจัดเวทีประชุมรวมทั้งสนับสนุนกิจกรรมตามปณิธาน หรือสัญญาประชาคม ที่หมู่บ้าน/ชุมชน

38 บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสกู่ ารปฏิบัตจิ นเป็นวถิ ีชวี ติ เสนอเปน็ กิจกรรมทนี่ ้อมนาํ หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบตั ิ นอกจากน้ี ศจพ.อ. ต้องรวบรวมรายงานผลการดําเนินงาน และปัญหาอุปสรรค ให้ ศจพ.จ. ทราบเป็นระยะ หลกั สตู รและสาระสําคญั สําหรบั ครฝู ึกระดบั อําเภอและระดบั ตําบล หลักสูตรซึ่งวิทยากรของศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน ใชอ้ บรมครูฝึกระดับอําเภอ ซ่ึง ศจพ.อ. ต้องจัดให้ครูฝึกระดับอําเภอได้ถ่ายทอดให้แก่ครูฝึก ระดับตาํ บลก่อนลงพื้นทห่ี ม่บู ้าน/ชมุ ชน ๑๑. ๔.๒. ๕.๓. หลักสูตรประกอบด้วย 5 หัวขอ้ กจิ กรรมหลกั 1. นโยบายของรัฐบาลท่ีให้ความสําคัญกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นเหตุผล ความจําเป็นท่ีต้องเร่งสร้างความเข้าใจและเผยแพร่หลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงให้ประชาชนได้น้อมนําไปสู่การปฏิบัติท่ัวท้ังประเทศ โดยเฉพาะ ในห้วงเวลาที่พสกนิกรชาวไทยน้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช ด้วยการต้งั ปณิธานสรา้ งความดี ถวายเป็นพระราชกศุ ล ในช่วงเดือนตุลาคม 2560 (วิทยากรของศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน ทั้ง 11 ศูนย์ จงึ ควรใชส้ ื่อประกอบ เช่น วดี ทิ ัศน์ กระแสพระราชดํารัส คําแถลงการณ์ของนายกรฐั มนตรี การมอบนโยบายของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยตามลําดับ เป็นต้น

บทที่ ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิจนเป็นวิถชี วี ิต 39เพื่อให้ครูฝึกระดับอําเภอ และระดับตําบล ได้เข้าใจและตระหนักในการนําไปขับเคล่ือนต่อในพ้ืนที)่ 2. ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและหลกั การทรงงานคอื อะไร มีวตั ถปุ ระสงค์เพื่อให้วิทยากรและทีมครูฝึกได้ทบทวนและเรียนรู้แก่นปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้ตรงกัน รวมทั้งหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชที่จะน้อมนาํ ไปประยุกต์ใช้ในการขับเคลอ่ื นการพฒั นาในพนื้ ท่ี 3. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวัน เพื่อให้เรียนรู้และเข้าใจรูปแบบวิถีชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในระดับบุคคล ครัวเรือน ทุกอาชีพ ทุกฐานะ(ไม่ใช่เฉพาะด้านการเกษตร) ซ่ึงทีมครูฝึกจะต้องนําไปเล่าหรือถ่ายทอดให้ประชาชนในหมู่บา้ น/ชมุ ชน เข้าใจไดง้ ่ายและเห็นว่าสามารถนําไปปฏิบัติให้เป็นวถิ ีชีวิตได้ 4. ตัวอย่างความสําเร็จของการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ เพื่อให้เห็นเป็นรูปธรรมในทางปฏิบัติ สามารถอธิบายขยายความจากแก่นของหลักปรัชญาฯ ได้ง่ายข้ึน และครูฝึกสามารถแสวงหาตัวอย่างในพื้นท่ีได้ง่ายเพือ่ เปน็ ตวั อย่างในการนาํ ไปพูดคุยกับประชาชน 5. การเตรียมการขับเคลื่อนฯ เพ่ือให้ทีมครูฝึกได้ร่วมคิด ร่วมวางแผนด้วยการได้เรียนรู้เป้าหมาย ตัวชี้วัด (Checklist หรือ Guideline) การรายงาน(รายละเอียดในภาคผนวก) ให้ทีมมีความพร้อมในการกลับไปสร้างทีมครูฝึกระดับตําบล เพื่อถ่ายทอดไปสู่เวทีระดับหมู่บ้าน/ชุมชน ได้ทันตามกําหนดเวลาโดยอาจทํากิจกรรมการตั้งปณิธานรว่ มกนั ของทมี ครูฝึกหลกั สตู รและสาระสาํ คญั สาํ หรบั ครฝู กึ ถา่ ยทอดสปู่ ระชาชนในหมบู่ า้ น/ชมุ ชน๑๑. ๔.๒.๓.

40 บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคล่ือนการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏบิ ัตจิ นเปน็ วิถีชวี ิต หลกั สูตรประกอบดว้ ย 4 หวั ขอ้ กิจกรรมหลัก 1. นโยบายของรัฐบาลท่ีให้ความสําคัญกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพราะหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหนทางแก้ปัญหาความทุกข์ยากและสร้างความสุขให้กับประชาชนด้วยวิถีชีวิตที่พอเพียงและสมดุล เป็นโอกาสสําคัญยิ่งทีป่ ระชาชนจะไดน้ ้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชด้วยการสร้างความดีถวายเป็นพระราชกุศล ในช่วงเดือนตุลาคม 2560(ในพืน้ ที่อาจไมส่ ะดวกในการใช้เครื่องมือเพื่อฉายวิดิทัศน์ ครูฝึกจําเป็นต้องเล่าเร่ืองราวใหเ้ ห็นความสาํ คญั ให้เข้าใจโดยงา่ ย เกิดความสนใจและมีความตระหนกั ) 2. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไรมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทีมครูฝึกได้ถ่ายทอดแก่นปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงซ่ึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานให้ประชาชนได้เข้าใจอย่างง่าย พร้อมท้ังหลักการทรงงานเพ่ือแก้ปัญหาความทุกข์ร้อนให้แก่พสกนิกรชาวไทย ตลอดระยะเวลากว่า 70 ปีที่ทรงครองราชย์ (ครูอาจต้องเรียบเรียงและสรุปความหมายให้กระชับ เข้าใจและจดจําได้ง่าย เช่น หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงก็คือหลักการใช้ชีวิตที่สมดุล ไม่มากไม่น้อยเกินไป ไม่เบียดเบียนทั้งตนเอง ผู้อื่นและส่ิงแวดล้อม หรือหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีความสอดคล้องกับหลักประชาธิปไตย เพราะใหร้ จู้ ักทําหน้าทีห่ รือใช้สิทธิและครอบคลุมถึงความรักสามัคคีความสงบสขุ ดว้ ยหลกั คณุ ธรรม) 3. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวันและตัวอย่างความสําเร็จ เพื่อให้ทีมครูฝึกได้ถ่ายทอด และสร้างการเรียนรู้ ให้ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน เข้าใจรูปแบบวิถีชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในระดับบุคคล ครัวเรือน ที่หลากหลายอาชีพ ทุกวัยทุกฐานะ (ไม่ใช่เฉพาะด้านการเกษตร) โดยให้นําปราชญ์ชาวบ้านหรือผู้ท่ีปฏิบัติตนเห็นเป็นรูปธรรมมาร่วมพูดคุยในเวที (ควรเลือกตัวอย่างท่ีอยู่ในชุมชนหรือหมู่บ้านใกล้เคียงมคี วามใกลเ้ คียงกบั บริบทของพ้นื ท่ี เพื่อให้สามารถนําไปปฏิบัติได้ง่าย ต้ังคําถามให้เห็นว่าบุคคลนั้นใช้หลักปรัชญาฯ อย่างไร หรือแก้ปัญหาชีวิตของเขาได้ด้วยวิธีการอย่างไรเทียบกับหลักปรัชญาฯ แล้วคือส่วนไหน อย่างไร หรืออาจใช้สื่อจากส่วนกลาง หรือส่ือทท่ี มี ครฝู กึ ได้เตรียมไว้ ถ้ามีอุปกรณ์ท่สี ามารถเตรียมการได)้ 4. การน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตเพื่อให้ทีมครูฝึก ชวนคิด ชวนคุย หรือสร้างกิจกรรม ให้ประชาชนมีแรงจูงใจ

บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบัติจนเป็นวถิ ชี ีวิต 41ในการอยากตั้งปณิธาน หรือทําสัญญาประชาคมของหมู่บ้าน/ชุมชน ท่ีจะสร้างความดีสืบสานปรัชญาของพ่อ ถวายเปน็ พระราชกุศล ทีมครูฝึกใช้ตัวชี้วัด Checklist หรือ Guideline ในการอธิบายประกอบเพอ่ื เชิญชวน หรือฝากการบ้าน ให้ประชาชนได้ประเมินตนเอง หรือให้ผู้นํา หมู่บ้าน/ชุมชนประเมินศกั ยภาพพ้ืนที่ตนเอง เพื่อใช้เป็นข้อมูลสําหรับคัดเลือกกิจกรรมทําความดีร่วมกันเช่น หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง หมู่บ้านปลอดยาเสพติด หมู่บ้านปลอดอบายมุขหมู่บ้านคุณธรรม หมู่บ้านปลอดขยะ เป็นต้น แล้วประกาศตนเองเป็นหมู่บ้าน/ชุมชนที่ไดน้ ้อมนําหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติ จนเป็นวิถีชีวติ ในดา้ นตา่ ง ๆที่คัดเลือกเองตามความเหมาะสมของพ้ืนที่ซ่ึงตรงกับหลักการทรงงาน คือ“การระเบิดจากข้างใน” (ดรู ายละเอียดในแบบประเมนิ และแบบรายงานในภาคผนวก)พอประมาณมีเหตผุ ล มีภมู ิคุ้มกนั ในตวั ท่ีดี ความรู้ คณุ ธรรมรอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง ซ่อื สตั ยส์ จุ รติ ขยนั อดทน ความเพียร มีสติ

ปฏบิ ัติจนเป็นวิถชี ีวิต 412 .1 คณภาะคกผนรวกรม๑ กกลาไกรขบับเครลหิ อื่ นากรารศนนอู้ มยนำ�อ์ หลาํ กั นปรวชั ญยากขอางรเศขรษจฐกดั ิจคพอวเพาียมงไปยสาูก่ ากรปจฏนบิ ัตแิจนลเปะน็ พวถิ ฒั ีชีวิตนาชนบทต๑๑า..๑มกไปคลหตสณไาลกม่กู ะกัขหากปับรลรปรกัเรคมฏปชั ลกรบิญือ่าัชช1ปัตรนนฏ.าญบจิิบบกกขทลัตานรตไจิาขอกาหินเ1มรขปเอ.งหปาั1บนลงน็น็เเรคคกั้อวศเศณปลวศิถรมื่อะรชีนู ัชถิรกนีวนญษรยษกิตชีราาม�ำ์อขฐฐรีวกอหนำ�ากิตงก้อรนเลบศิจมจิรรวนกัพษิหําพยาฐปหอรกกศลจิอรเนูักพาพชัยปเอรอ์พรเียญพําขัชนยงีญยีจวงายากกัดงกขขรารอคะรอทงกะขวเรงจศทวราดัรเงครษมศมะวหฐวายรทากมงดิจษายไรมพาทกฐกอยวหจจเก(นพงาศนแียจิจดมลงพแะพไ.พหมลทฒัทไอะปา.ยน)เสพาดพู่ก(ฒัาศไียรทจนงพยาช.ม(นศทบ.จท)พ.มท.)

ภาคผนวก ๑ กลไกขบั เคล่อื นการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏบิ ตั ิจนเปน็ วถิ ชี ีวติ 43

44 ภาคผนวก ๑ กลไกขบั เคลอื่ นการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถชี วี ติ