E book เต้นกำรำเคียว

นักศกึ ษาพยาบาล ศาสตรบณั ฑติ ÃÒ¡à˧ŒÒààÅÐ ¤³Ø ¤Ò‹ ¢Í§ \"ൌ¹¡Òí ÃíÒà¤ÕÂÇ\" วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สวรรคประชารักษ นครสวรรค

CONTENT ประวัติความเปนมา ภูมหิ ลังของประเพณเี ต้นกํารําเคียว อตั ลกั ษณท์ โ่ ดดเดน่ โอกาศทีใชใ้ นการเเสดง การเเต่งกาย ดนทตี รีทีใช้ ตวั อย่างของบทเพลงเตน้ กําราํ เคยี ว ผู้เล่นเเละผเู้ เสดง การเลน่ เพลง เนอื เพลงเต้นกาํ รําเคียวส่งเสริมสุขภาพ

ประวตั ิความเปนมา \"เต้นกําราํ เคียว\" เปนการละเลน พืน้ เมอื งท่เี กา แกของชาวนครสวรรค โดยเปนเพลงทีม่ ีการ รองเลน กนั ในกลุม ชาวบานทีม่ ีอาชีพทํานา มีการในสมัยราชการท่ี 7 (ประมาณ พ.ศ. 2547) กาํ เนดิ เปนครัง้ แรกทบี่ านสระทะเล ตําบลสระทะเล อําเภอพยหุ ะคีรี จงั หวดั นครสวรรค โดยหลวงศรีบุรขี วญั เปนผูประดษิ ฐเ น้อื รอ ง เลนกันแพรห ลายในบา นสระ ทะเลและตําบลใกลเ คยี ง เชน ตาํ บลเขาทอง ซ่งึ เน้ือเพลงแตล ะตอนสะทอนใหเหน็ สภาพความเปนอยขู องชาวไทยอยางชดั เจน ลักษณะการรําไมอ อ นชอยเหมือนการรํา ไทยท่วั ๆไป จะถือเอาความสนกุ เปน หลัก มีทั้งเตนและรําควบคกู นั ไป สว นมือทัง้ สอง ของผรู าํ ขางหนึง่ จะถอื เคียว อีกขา งหนง่ึ ถอื รวงขา วท่เี กย่ี วแลว จงึ ไดชือ่ “เตน กํารําเคียว” การเลนเพลงเตน กํารําเคยี วของชาวบา นตําบลเขาทองในปจ จบุ นั มคี วามเปน มาจากการรวมกลมุ ชาวบา นซึง่ มี นางเพญ็ วัดตูม ขา ราชการบํานาญอดตี ผูชวยผูอํานวย การโรงเรยี นเขาทองเปนผูริเร่ิมการอนรุ กั ษก ารละเลนพ้นื บา นในจงั หวัดนครสวรรคได รวมกลมุ ชาวบานที่ตําบลเขาทองไปศกึ ษาการเลน เพลงเตนกํารําเคยี วท่ีตาํ บลสระทะเล อําเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรคอ นั เปน สถานท่ที เ่ี ปน ตน กําเนิดการเลนเพลงเตนกาํ รําเคียวโดยมีนายเจริญ ทองขาว และนายฉลวย ทองขาว (เปน พน่ี องกัน) ซงึ่ เปนชาว ตาํ บลสระทะเลเปนผถู า ยทอดการเลนเพลงท่ีเคยเลน กนั ในอดตี และ ตอ มาไดเขารวม กลมุ ชาวบา นเขาทองเพอื่ แสดงการละเลนพน้ื บานของจงั หวัดนครสวรรคใหกบั ประชาชน ทว่ั ไปไดช มในวนั สาํ คัญตาง ๆ นบั วา เปนจดุ เร่ิมตนของการรวมกลุมชาวบานที่เลนเพลง เพื่อการรกั ษาอนุรักษเพลงพน้ื บานในจงั หวัดนครสรรคใ หค งอยสู ืบไป ปจจบุ นั เพลง เตนกาํ รําเคียวของอําเภอพยหุ ะครี ี มีกลมุ ชาวบา นในตําบลเขาทองประมาณ 2-3 คน เทา น้ันทีย่ ังสามารถรอ งเพลงเตนกําราํ เคยี ว และแสดงการละเลน เพลงพน้ื บา นอ่นื ๆ ได BCN SPRNW กิจกรรมพฒั นานกั ศึกษาเเละทํานบุ าํ รงุ ศิลปวฒั นธรรม นกั ศึกษาพยาบาลศาสตร์ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนสี วรรค์ประชารกั ษ์ นครสวรรค์

ภมู หิ ลัง \"เต้นกําราํ เคียว\" เตน กํารําเคยี วเปน การละเลน พืน้ บา นท่เี กา แกแ บบหนึ่งของชาวชนบท สันนษิ ฐานวา เกิดขน้ึ สมัยรัชกาลที่ ๕ เปน ครง้ั แรกท่ีบานสระทะเล ตาํ บลสระทะเล อาํ เภอพยหุ ะคีรี จงั หวดั นครสวรรค เลน กันแพรหลายในบา นสระทะเล และตําบลใกลเ คยี ง เชน ตําบลมวงหกั เปน ตน อนง่ึ มผี รู เู ก่ยี วกับเพลงพนื้ บา นคนหน่ึง กลาววา แตเ ดิมชาวบา นเรียกการละเลน ชนิดนีว้ า \"เตนกํา” แตกรมศิลปากรไดไ ปถา ยทอด และนาํ ไปเผยแพร ก็ไดเพ่มิ คําวา \"ราํ เคียว” ตอทาย จงึ ทาํ ใหป ระชาชนทงั้ หลายรจู ักการละเลนแบบนใ้ี นชอื่ ของ \"เตน กาํ ราํ เคียว” การนํา เพลงเตนกําราํ เคยี วไปเผยแพรนั้น กรมศิลปากรไดดัดแปลงทารําและเน้อื รองใหม เพื่อให สุภาพข้ึน และใชร ะนาดเปนเคร่ืองดนตรปี ระกอบในตอนตนและตอนทาย เพลงเตนกาํ รํา เคยี วนน้ั ถือเปน เพลงพ้นื บา นของภาคกลางดว ย การแสดงเตน กาํ ราํ เคียว เปน การแสดงถึง วิถชี ีวิตของชาวบาน เปน ศลิ ปะการแสดงประเภทหนึง่ ของตาํ บลพังตรุ อําเภอพนมทวน จงั หวดั กาญจนบุรี ประชาชนสว นมากยึดอาชพี การทาํ นาเปน หลกั หลังจากการเก็บเกย่ี วขาว แลว ชาวนารสู ึกเหนด็ เหน่อื ยและดวยนิสยั รักความสนุก ประกอบกับการเปนคนเจาบทเจา กลอนของคนไทยดว ย ก็ชักชวนกนั ผอ นคลายความเมอ่ื ยลา ดว ยการตัง้ วงเตนกาํ รําเคยี ว การเลนเตน กํารําเคยี วมักเรมิ่ เลนเพลงเกย่ี วขาวกอนเสมอ

อตั ลกั ษณท์ ีโดเดน่ การเลนเพลงเตนกาํ รําเคียวน้ันผูเลนเปนชาวบานที่มาเกี่ยวขาวไม จํากัดจํานวน ชาย-หญิง โดยจะจับคูเลนกันเปนคูๆ ประมาณ ๕ คู ถึง ๑๐ คู การแตง กายท้ังของฝายชายและหญิงคือชุดท่ีใสในการทํานา ฝายชายจะนุงกางเกงขากวยและ สวมเส้ือ หมอหอมสีดําหรือสีน้ําเงินเขมมีผาขาวมาคาดเอว สวมหมวกสานใบ ลาน ฝายหญิงจะนุงโจงกระเบนสีดาํ หรือโจงกระเบนผาลายก็ได และสวมเสื้อแขน กระบอกสีดาํ หรือสีนาํ้ เงินเขม สวมงอบ อุปกรณการเลน ประกอบดวย เคียวเก่ียว ขาวคนละ ๑ เลม พรอมกับกาํ รวงขาวคนละ ๑ กาํ สถานที่เลน แตเดิมจะเลนกันใน ทองนาท่ีเกี่ยวขาวหรือลานดินกวางๆ ในทองนา สําหรับวิธีการเลน จะแบงผูเลน ออกเปน ๒ ฝาย คือ ฝายชายและฝายหญิง แตละฝายจะยืนอยูคนละครึ่งวงกลม แตละคนถือเคียวเก่ียวขาวไวดวยมือขวา ฝายชาย ท่ีเปนพอเพลงจะเปนผูเตนออกไป กลางวง ตามจังหวะปรบมือของลูกคู พอเพลงจะรองชักชวนแมเพลงกอนเพื่อให ออกมาเพลงแรก คือ เพลงมา สาํ หรับลูกคูเปนชายจะนําเคียวและรวงขาวมาเหน็บไว ขางหลัง เพ่ือตบมือ ใหจังหวะ สวนลูกคูฝายหญิงยังคงถือเคียวและรวงขาวเหมือน เดิมแลวเดินตามกันไปเปนวงกลม สําหรับพอเพลงและแมเพลงน้ัน จะเปล่ียนกัน หลายคนก็ได นอกน้ันก็เปนลูกคูคอยรองวงรับนอกจากน้ียังมีการรําลอหรือเรียกวา \"ลอกํา” กลาวคือเม่ือพอเพลงเดินเขาไปใกลแมเพลงก็หาทางเขาใกลฝายหญิงให มากท่ีสุดเมื่อสบโอกาสก็ใชดามเคียวหรือขอศอกกระทุงใหถูกตัวฝายหญิง ฝายหญิง จะใชเคียวและรวงขาวปดปองถาหากพอเพลงเขาไปผิดทาก็อาจถูกรวงขาวฟาด การ ลอกํานี้ พอเพลงที่เตนเกงๆ จะทําไดนาดูมากเพราะทาทางสวยงามเปนที่ สนุกสนานคร้ืนเครง ในขณะที่รองเพลง พอเพลงจะแสดงทาทางใหสอดคลองกับ เนื้อเพลงดวย การแสดงเตนกาํ ราํ เคียวมีเครื่องดนตรีประกอบดวย กลอง ฉ่ิง ฉาบ แคน และมีผูแสดงจํานวน ๑๐-๒๐ คน

ผเู้ ล่น เปนชาวบา นที่ประกอบอาชพี ทาํ นา มภี ูมลิ ําเนาอยูในตําบลเขาทอง ผูเลน เปน ชายและหญงิ ท่ี ออกจากบา นไปทอ งทุงนาเพือ่ เกีย่ วขา วโดยตางฝายตางไปชว ยกันเก่ียวขา ว ในลักษณะการเอาแรงกันจะ ไมม กี ารวาจา ง ซ่ึงชาวนามักใชเวลาพักหลงั จากการเกีย่ วขา วในแตละวนั รองเพลงกันโดยจะแบงเวลาพัก ออกเปน ชวง คือ ชวงเวลากลางวนั และชวงเวลาบา ยประมาณบาย 2 หรือ บา ย 3 โมงเยน็ จะเลน เพลงที่ลานในนาขา ว หรือใตร มไมกลางทงุ นา เพือ่ ผอนคลายความเหนด็ เหนื่อยจากการทาํ งานใน นาขา วมาทัง้ วัน โดยรอ งแกกนั ระหวางฝา ยชายและฝา ยหญงิ

การเล่นเพลง จะเลนกนั หลงั จากการเลนเพลงเกยี่ วขา วแล ผูเ ลนฝา ยหญงิ และ ฝา ยชายจะยนื คนละพากเปน รปู ครง่ึ วงกลม แตล ะคนถอื เคียวซึง่ เปน เครือ่ ง มือทใี่ ชเ กย่ี วขา ว เครือ่ งแตง กายของทัง้ สองฝา ยอยใู นชดุ ท่ลี งเกี่ยวขาว คอื ผูชายใสเสื้อมอยอ ม นงุ กางเกงขาสัน้ ผา ขาวมาคาดเอวสวมหมวก มือขวา ถือเคียวมือซา ยถอื รวงขาว สว นฝายหญงิ ใสเสอ้ื แขนยาวนงุ โจงกระเบน ใส งอบ มอื ขวาถือเคียว อกี ขางหนงึ่ ถอื รวงขาว การรอ งเพลงจะไมม ีการรอ งบท ไหวครู จะเร่ิมจากฝายชายเปนผูรอ งกอ น โดยมพี อ เพลงจะเปน ผูทอ่ี อกไป กลางวงราํ ตามจังหวะปรบมอื ของลูกคูแ ลว รองเชิญฝายหญิงหลงั จากลกู คู รอ งรบั ฝายชายแลวแมเ พลงฝา ยหญิงเมื่อไดยินการรอ งเชญิ ก็จะรองรับฝายชาย พรอ มกบั ราํ ประกอบการรองคกู ับฝา ยชายไปท่กี ลางวงโดยฝา ยชายและฝา ย หญงิ จะรองรบั และรําคกู นั ไป ผทู ย่ี ืนอยรู อบวงจะเปน ลกู คูรอ งรบั ปรบมอื เตน ไปตามจังหวะเพลงแลว จะเปลี่ยนคใู หมไปเร่ือย ๆโดยลักษณะของการเตน รํา กาํ เคียว เรียกวา \"ทาลอ กาํ \" คอื มือท่ีกาํ ขาวอยูจะสายไปสา ยมา

โอกาสทีใช้ ในอดีตจะเลนกันในฤดูเก่ียวขา วเมอื่ ถงึ เวลาพกั ในชว งเวลาเชา กลางวัน และตอนบา ย มี เคยี วเปน เคร่ืองมือประกอบการเลน แตป จ จบุ ันโอกาสของการเลนเปลย่ี นไปเปนการเลน เพ่อื การแสดง ซ่งึ ไมไดลงไปเลน เพลงชวงพักการเก่ยี วขา วเหมอื นดังแตกอน มเี พยี งการเลนตามงานทไ่ี ดรบั เชิญใหไ ป แสดงท่มี ุงเพอ่ื การอนรุ ักษเปน หลัก และมกี ารเลน เฉพาะที่มกี ารเชิญจากหนวยงานตาง ๆ ทัง้ หนว ยงานทาง ราชการ หรอื หนวยงานเอกชนใหไปแสดง โดยยงั ยึดหลักการรอง การแตงกาย และวิธีการเลนเพลงตาม รปู แบบการเลน ในอดีต เหตผุ ลหนึ่งที่โอกาสการเลนเพลงเปล่ียนไปนัน้ มสี าเหตมุ าจาก ในปจจบุ ันการ ทํานามกี ารใชเครอื่ งทนุ แรงจากเคร่ืองจกั รกลมากกวา แรงงานทีม่ าจากคน ซึ่งชวยในดานเวลาของการเก็บ เกีย่ วใหไดเ รว็ ขน้ึ ดงั นัน้ การเลน เพลงในนาขา วทเ่ี คยมกี ารรวมกลมุ พอเพลงแมเ พลงไดมากกม็ กี ารรวมกลมุ หอยลงตามไปดว ย จนไมป รากฏใหเ หน็ วาในปจ จุบันจะมกี ารเลนเตน กาํ รําเคยี วในลานขาวเลย คงเหลือ แตภ าพเหตุการณไ วโดยแสดงไวใ นระบบของเทคโนโลยี เชน วีดทิ ัศน โดยสมมติสถานท่ีทีล่ านบส ถานที่ ถายทาํ แทนการเลนในสมัยกอ น หรือใชสถานทีอ่ ่ืนตามแตจ ะสมมติ ดนตรที ีใช้ ตามแบบฉบบั ของชาวบา นแบบเดมิ ไมม ีดนตรปี ระกอบเพยี งแตล ูกคทู กุ คนจะปรบมือ และรอ ง เฮ เฮว ใหเ ขา จังหวะ การเเต่งกาย เคร่อื งแตง กายของทั้งสองฝายอยใู นชุดท่ลี งเกยี่ วขา ว คือ ผูชายใสเส้อื มอยอม นงุ กางเกงขา สนั้ ผา ขาวมา คาดเอวสวมหมวก BCN SPRNW กิจกรรมพฒั นานกั ศึกษาเเละทํานบุ าํ รงุ ศิลปวฒั นธรรม นกั ศึกษาพยาบาลศาสตร์ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนสี วรรค์ประชารกั ษ์ นครสวรรค์

ผชู ม ในอดีตผูชมเปนผทู ี่เกี่ยวขาวอยใู นทองนาใกล ๆ กับที่วา เพลงกัน มที ้งั ชายและหญิงทอ่ี ยใู นวยั หนุมสาวจนถงึ วยั กลางคน ผชู มบางคนอาจจะมสี ว นรว มในการเลนดวย การปรบมือเปน ลูกคูถอื วาไดผอนคลายความตงึ เครียดไป ดวย ผูช มท่เี ปน ฝา ยหญิงและชายสว นใหญจะเขา ขา งฝา ย เดยี วกนั กับตน คอื ผหู ญงิ เขาขา งฝายแมเพลงดว ยกนั สว น ผูชายก็เขา ขา งฝายพอ เพลง ในปจ จุบนั ผชู มเปนชาวบานทว่ั ๆ ไปทง้ั ที่อยูในหมบู านและประชาชนท่วั ไป แทนผชู มทเ่ี คยชม ขณะท่ตี นเองกําลงั เก่ยี วขาวอยใู นทองนาหรือในขณะที่ ตนเองกําลงั พักผอ นหลังจากเก่ยี วขา วในลานนาขาว เนอ่ื งจากไมมีการเลน เพลงในลานนาขาวเหมือนดงั แต กอ น เพราะการเก็บเกยี่ วใชเ คร่ืองจกั รกล และคนเพยี งเลก็ นอย รวมท้งั ไมม ีผสู นใจรองเลนเหมอื นดังแตก อ น มีเพียง ผูท่เี คยรอ งเลน เทา น้ันท่ีย้ังรองเลน อยู แตกไ็ มไ ดรองอยใู น ทุงนาดงั เชน แตก อ น (วันเพญ็ วดั ตมู , สัมภาษณ) BCNSPRNW

บทเพลง บทเพลงทร่ี อ งมีหลายบท เชน เพลงมา เพลงเดนิ เพลงไป เพลงราํ เพลงบิน เพลงรอน เพลงแถ เพลงยอง เพลงยาง เพลงถอง เปน ตน ใครรองเพลงอะไรก็ทําทาไปตามเพลงนัน้ เปน การเลน ทีไ่ มมดี นตรปี ระกอบมีเพียงลูกคปู รบมือและรอ งรับเทา นั้น ตอมากรมศลิ ปากรไดนําเพลงเตน กาํ ราํ เคียวไปประยุกตดดั แปลงทารําและเนอื้ รอ งเสียใหม โดยใชร ะนาดเปน ดนตรีประกอบในตอน ตนและตอนจบ และไดบรรจุเขา ไปอยูใ นหลักสตู รการเรียนการสอนของเด็กในปจ จุบนั ตวั อยางบทเพลงเตน กาํ ราํ เคียวของชาวเขาทอง ท่ีเนื้อเพลงรองโดยชาวบานเขาทองแท ๆ ไมม ีการดดั แปลงแตอ ยา งใด เพลงเดิน พอ เพลง เดนิ กันเถิดนางเอย เอย ลา แมเดนิ เดนิ หรือเดนิ แมเ ดินทลี่ ุมกระไรคุมบอนอ งอยา ทอ ตีนเดนิ จะพานวลนอ งไปทอ งพระเนิน ชมเลน ใหเ พลนิ ใจเอย ลกู คู (ช,ญ) เออ เอยวงเอยจะพานวลนองไปทอ งพระเนนิ ชมเลน ใหเพลินใจเอย ลกู คู (ช) เอาละวะ โหยย โหยย โหยย โหยย วักตาละลา แมเพลง เดนิ กนั เถิดเอย นายเอย เอยลา พอ เดนิ เดนิ หรือเดนิ เดนิ หรอื เดนิ หนทางกเ็ น่นิ เปนเนินระเถิน ตา งคนตางเดินไปเอย ลกู คู (ช,ญ) เออ เอย วงเอยหนทางกเ็ น่ินเปน เนนิ ระเถนิ ตา งคนตางเดนิ ไปเอยเอาละวะ โหยย โหยย โหยย โหยย วักตาละลา ลกู คู (ช)