คู่มือโรงเรียนพ่อแม่ฉบับหญิงตั้งครรภ์

ฉบับ โรงเรียนพอ่ แม่ คุณแมต่ งั้ ครรภ์ พมิ พ์ครัง้ ท่ี 2 : มกราคม 2556 จานวนพิมพ์ : 500 เล่ม งบประมาณ : สานักงานหลกั ประกนั สุขภาพแห่งชาติ(สปสช) ศูนย์อนามัยท่ี 8 นครสวรรค์ โรงเรียนพ่อแม่ ฉบับ คุณแม่ตัง้ ครรภ์_ _ นครสวรรค์ : แอบ็ บกี้ ราฟฟิ ค,2556. 24 หน้า.

คำนำ คมู่ อื โรงเรยี นพ่อแมฉ่ บับ คุณแม่ต้งั ครรภเ์ ล่มนี้ เปน็ คูม่ ือทจ่ี ัดทาขนึ้ โดยนา สาระความรูแ้ ละขอ้ แนะนาในการดแู ลสง่ เสริมสุขภาพหญิงต้งั ครรภแ์ ละส่งเสรมิ พฒั นาการลูกน้อยตงั้ แต่ในครรภ์ จนถึงการเตรยี มตวั กอ่ นคลอด และการเลีย้ ง ลกู ด้วยนมแม่ เพอื่ ให้คณุ พอ่ คุณแมแ่ ละครอบครัวใช้เป็นเคร่อื งมอื ในการดูแลบตุ ร หลานใหม้ สี ขุ ภาพท่ดี ี มีพัฒนาการสมวัย คณะผู้จัดทาหวังเปน็ อย่างย่ิงว่าคมู่ อื ฉบับนจ้ี ะเป็นประโยชนต์ ่อ พ่อ-แม่ และ ครอบครัวรวมถึงผสู้ นใจต่อไป โรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพ ศนู ยอ์ นามัยที่ 8 นครสวรรค์ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข 1 มกราคม 2556

สำรบญั 1 3 อาการอย่างไรทบี่ อกวา่ ตง้ั ครรภ์ 4 ตรวจเลอื ดเพื่อค้นหาโรคอะไร 7 การดแู ลสุขภาพ 10 การออกกาลังกาย 13 พัฒนาการของลกู น้อยในครรภ์ 15 การส่งเสรมิ พัฒนาการ 18 อาการท่พี บบอ่ ยในขณะตง้ั ครรภ์ 20 อาการผิดปกติที่ตอ้ งมาก่อนนัด 23 การเตรยี มตัวเตรียมใจในการคลอด ประโยชน์ของนมแม่

“แม่ ” คาๆนี้เป็นคาที่มีความหมาย และ ทรงคุณค่ามหาศาลสาหรับมนุษย์ทุกคน นับแต่วันแรกที่เร่ิมตั้งครรภ์คุณแม่จะมี การเปลี่ยนแปลง พร้อมๆกับพัฒนาการ ของ ลูกน้อยในครรภ์ การดูแลชีวิตน้อยๆที่สาคัญในชีวิต ของท้ังสองคนร่วมกันจึงเริ่มข้ึนนับต้ังแต่ บัดน้ีเป็นต้นไป อาการอย่างไรท่ีบอกว่าต้ังครรภ์ ประจาเดือนขาด เต้านมโตขึ้น คล่ืนไส้ อาเจียน แพ้ท้อง ปัสสาวะบ่อย ท้องขยายโตขึ้น ทารกในครรภ์ดิ้น จะเริ่มรู้สึกเมื่อตั้งครรภ์ได้ 4 เดือน และจะชัดเจนขึ้นเมื่อต้ังครรภ์ 5 เดือน อารมณ์เปลี่ยนแปลง อาจหงุดหงิด โกรธง่าย ใจ น้อย

ฝากครรภ์ ...คร้ังแรกจะต้องทาอะไรบ้าง ตรวจปสั สาวะ ชั่งน้าหนัก วัดความดนั โลหติ เจาะตรวจเลือดท่จี าเป็น ตรวจครรภ์ ตรวจหัวนมเตา้ นม ฉีดวัคซีนปอู งกนั บาดทะยกั

ต ร ว จ เ ลื อ ด . . . . เ พ่ื อ ค้ น ห า โ ร ค อ ะ ไ ร บ้ า ง โรคเลือดจางธาลัสซเี มยี เป็นโรคทางกรรมพนั ธส์ุ ามารถถ่ายทอดไปให้ลูกได้ ความรุนแรงขึ้นกับชนิดของโรค โรคตับอักเสบบี ถ้าแม่ว่าเป็นโรคนี้ หลังคลอดลูกน้อยทุกคนจะได้รับการ ฉีดภมู ิต้านทานโรคตบั อกั เสบบีให้ภายใน 24 ชวั่ โมงและใหร้ ว่ มกบั วคั ซีนตับอกั เสบบี โรคซฟิ ิลิส ถา้ แม่มเี ช้ือซิฟิลิส แลว้ โดยรักษา ปอู งกันปลอ่ ยให้เปน็ ซา้ ซาก จะส่งผลต่อสมองของลกู ในครรภ์ และอาจเกดิ ความพิการได้ โรคเอดส์ แมท่ ตี่ ิดเชื้อเอดสล์ ูกอาจไม่ตดิ เชื้อ ถ้าคุณแมไ่ ดร้ ับยาตา้ น ไวรสั เอดส์ตงั้ แต่อายุครรภ์ 7 เดอื นขนึ้ ไปและไดร้ ับการดแู ลอย่าง ถูกวิธตี อ่ เนื่อง จะพบโอกาสท่ลี กู จะตดิ เชอ้ื เพยี ง 3% เทา่ น้ัน นอกจากนยี้ งั มกี ารตรวจค้นหา “เดก็ กลุ่มอาการดาวน์” ซง่ึ ควรตรวจในระหว่างอายคุ รรภ์ 4-5 เดือน

ก า ร ดู แ ล สุ ข ภ า พ . . . . ร ะ ห ว่ า ง ต้ั ง ค ร ร ภ์ ใส่เสอ้ื ผา้ สบาย สวมรองเทา้ สน้ เตีย้ รบั ประทานอาหารที่เหมาะสม เพิ่ม ไข่วนั ละ 1-2 ฟอง นมจดื วนั ละ 1-2 แก้ว เคร่อื งในสัตว์ ปลา ผกั และผลไม้ ควรใสเ่ กลือไอโอดีนผสมในอาหารแต่ละวันเล็กน้อย อาหารทะเลมไี อโอดีนไมเ่ พียงพอ โรคเอ๋อ หรือภาวะปญั ญาออ่ นในเด็กแรกเกดิ เกดิ จากการท่แี มข่ าดไอโอดนี ในขณะตงั้ ครรภ์ หลกี เลี่ยง อาหารทีม่ ีไขมันสงู อาหารเคม็ จัด หวานจัด อาหารที่ทาจากแปงู เช่น ขนมปัง ขนมเค้ก

งด น้าชา กาแฟ ของหมักดอง เครอื่ งดืม่ ทม่ี แี อลกอฮอล์ น้าอัดลม และบุหร่ี เพราะจะทาให้มีปญั หาต่อพฒั นาการของลกู น้อยในครรภ์ ระมดั ระวงั เร่ืองการใชย้ า… ยาบางชนดิ สามารถผ่านรกไปยงั ทารกได้ ดื่มน้าอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว พักผ่อนใหม้ ากกว่าท่ีเคย หลีกเลี่ยงการยกของหนักหรือทางานทีอ่ อก แรงมากเกินไป ออกกาลังกายอย่างเหมาะสม เพศสมั พนั ธม์ ไี ด้ตามปกติ ยกเว้น แตใ่ นคุณแมท่ ่ีเคยมีประวตั ิแทง้ ง่าย มีรกเกาะต่าที่เส่ียงตอ่ การมีเลอื ดออกเท่านนั้ ที่ควรงด ทา่ ร่วมเพศทเ่ี หมาะสมคุณพอ่ อาจใชว้ ิธี ตะแคงหรือเขา้ ทางด้านหลงั หรือน่งั หันหน้าเขา้ หากัน

เตรยี มหัวนม ลานนม ..ใหอ้ ยู่ในลักษณะปกติ หลีกเล่ยี งการกระตนุ้ หวั นม เพราะจะมีผลทาให้มดลกู บบี รัดตวั ส่งผลใหเ้ กดิ การคลอดก่อนกาหนดได้ ผอ่ นคลายความวิตกกังวล ...ความเครียดจะผา่ นรกไปหาลูกน้อยในครรภ์มผี ลตอ่ ทารกหลายอยา่ ง เช่น ยับยั้ง การ แบ่งตัวของดีเอ็นเอ น้าหนักน้อย เล้ียงยาก เจ็บปุวยบอ่ ย และสาคัญคือความเครียด ...มีผลต่อพฒั นาการทางสมองทารก ควรตรวจรักษาโรคฟนั ผุ ให้เรยี บร้อยในช่วงอายุครรภ์ 4-6 เดอื น ฟันผุเป็นสาเหตหุ น่ึงที่อาจทาให้คลอดก่อนกาหนดได้

ก า ร อ อ ก กา ลั ง ก า ย . . . ใ น ข ณ ะ ตั้ ง ค ร ร ภ์ เร่ิมทาได้ต้ังแต่ 3 เดอื นขนึ้ ไป ถา้ ไม่มีรกเกาะต่า ความดันโลหติ สูง โรคหัวใจ โรคไทรอยด์ มปี ระวัตแิ ทง้ บอ่ ย มีประวตั ิคลอดก่อนกาหนด ท่าหมุนไหล่ น่งั ขัดสมาธิ ใช้ปลายนิว้ ทั้ง 2 ข้างแตะ ไหล่ทงั้ 2 ขา้ งโดยศอกแนบลาตวั หมุนแขนไปดา้ นหน้า ไป ด้านข้าง เพอื่ กลบั ไปสทู่ า่ เดิม หลงั จากน้นั หมุนไหล่ไปในทิศทางตรงกัน ขา้ ม ท่ายืดด้านข้างลาตัว น่ังขัดสมาธิ มอื ข้างหน่ึงวางไว้บนพื้น เหยียดแขนอีกขา้ ง หนง่ึ ขา้ มศรี ษะไปทางซ้าย กลับส่ทู า่ ตัวตรง หลังจากน้นั ให้ เปล่ียนข้าง ท่าบริหารเท้า เรม่ิ ต้นน่งั ตัวตรง เหยยี ดขาทงั้ 2 ขา้ งไปข้างหนา้ พรอ้ มเหยียดปลาย เท้าให้ตรงขน้ึ ไปข้างหน้า แขนทั้ง 2 ข้างวางขา้ งลาตัว จากน้นั ค่อยๆงอเขา่ และยกเท้าทั้ง 2 ข้างขึ้น

ท่าบิดลาตัว น่ังขัดสมาธิ ยืดตัวตรง วางมือ 2 ขา้ ง ไว้ท่ี พ้นื ข้างลาตัว ตามองตรงไปข้างหน้าบดิ ลาตวั ไปขา้ งซ้าย พร้อม กับวางแขนซ้ายไวด้ ้านหลัง เพื่อคอยพยุงตัวตอ่ มาทาสลับข้าง ท่าเหยียดสะโพก และต้นขา นงั่ พับเพียบพรอ้ มกบั เหยยี ด แขน วางมือ 2 ขา้ งไว้ด้านหลงั ค่อยๆ ยกสะโพกให้พ้นพื้น เพ่ือเหยียดสะโพก และต้นขา แลว้ วางสะโพกลง ท่าบริหารกล้ามเนื้อหน้าท้อง เพื่อลดการเกดิ หนา้ ท้องแตกลายและปรแิ ยก นอนหงายชนั เข่า ทั้ง 2 ขา้ ง มืออยใู่ นทา่ คลา้ ยกอดอก สดู หายใจเขา้ ลกึ ๆยกศีรษะพ้นพื้น แขม่วท้อง พรอ้ มกับหายใจออก ใช้มอื ดันกล้ามเนือ้ หนา้ ทอ้ ง 2 ขา้ งไปหาแนวกลางของลาตัว เกรง็ ค้างไวน้ ับ 1–5 แลว้ ลดศีรษะบนพื้นอย่างชา้ ๆพร้อมกบั หายใจเขา้ มือคลายการกดที่หนา้ ท้อง พร้อมกับคลายการแขมว่ ทอ้ ง

ท่าบริหารกล้ามเนื้อหน้าท้อง และกล้ามเน้ืออุ้งเชิง กรานพร้อมกัน ทาท่าเหมือนท่าบรหิ าร กลา้ มเนื้อหนา้ ท้อง แต่เพ่มิ การขมิบก้น และยกก้น ลอยเล็กน้อยโดยใหห้ ลังชิดกันกับพืน้ ขณะทแ่ี ขมว่ ท้องพร้อมกับหายใจออก เกร็งค้างไว้นบั 1–5 แลว้ คลาย พร้อมกบั หายใจเขา้ ท่าบริหารกล้ามเน้ือหน้าท้อง และกล้ามเน้ืออุ้ง เชิงกรานพร้อมกัน นอนหงายชันเขา่ ท้งั 2 ขา้ ง สดู หายใจเข้าลกึ ๆ แขมว่ ท้อง ขมบิ กน้ และเหยยี ดขา 2 ข้างออกไป จากลาตัว พร้อมกับหายใจออก นับ 1–5 แลว้ ดึงขา กลบั เขา้ หาลาตัว พรอ้ มกับคลายการเกร็งกลา้ มเน้ือ และหายใจเขา้ ท่าบริหารกล้ามเน้ือหน้าท้อง และกล้ามเน้ืออุ้งเชิงกรานพร้อมกัน อยู่ในท่าคลาน สูดหายใจเขา้ ลกึ ๆ แขมว่ ทอ้ ง ขมบิ กน้ โก่งหลังบรเิ วณเอวขนึ้ พรอ้ มกับ หายใจ ออกนบั 1–5 แล้วทาหลงั ตรงคลายการเกรง็ กลา้ มเนื้อ และหายใจเขา้ การผ่อนคลายภายหลังการบริหารร่างกาย นอนในทา่ สบาย เกร็งและคลายกลา้ มเนอ้ื เปน็ พักๆ โดยเริม่ จากขอ้ เทา้ เลื่อนขึ้นไปยงั กล้ามเนื้อบริเวณขา ต้นขา องุ้ เชงิ กราน สะโพก ลาตัว แขน พรอ้ มกบั หายใจเข้าช้า ๆ การขมบิ ก้นวนั ละหลาย ๆ ครั้งชว่ ยใหก้ ระบังลมมีความยืดหยนุ่ ดที าให้การคลอดงา่ ยข้ึน

พัฒนาการ ..ของลูกน้อยในครรภ์ ปลายเดือนแรก ตวั ยาวราว 6 มิลลิเมตร หัวใจเริ่มสูบฉีดเลอื ด ปลายเดือนท่ีสอง ตวั ยาวประมาณ 2.5 ซม. ขนาดเล็กกวา่ นว้ิ ก้อยนดิ เดยี ว แขนขาเริม่ งอก อ้าปากหุบปากได้ มหี นอ่ ฟันขนึ้ ป ล า ย เ ดื อ น ท่ี ส า ม ตัวยาวประมาณ 8 ซม. หนักเท่ากบั ลิปสติกหนึง่ แทง่ นิว้ มือ นวิ้ เท้าครบ มลี ายฝุามือฝุาเทา้ ปลายเดือนที่ส่ี ตัวยาวประมาณ 20 ซม. หนักเทา่ ไข่ไก่ 1 ฟอง เรม่ิ ด้ินให้รู้สึกเหมอื นถูกปลาตอด

ปลายเดือนท่ีห้า ตวั ยาว 30 ซม. หนกั ประมาณคร่ึงกโิ ลกรัม เรมิ่ ได้ยนิ เสียงต่างๆ จากโลกภายนอก ดิน้ แรงมากข้ึน โดยเฉพาะเวลาที่ได้ยินเสยี งพอ่ แม่หรือเพลงที่คุน้ เคย ปลายเดือนท่ีหก ตวั ยาว 35 ซม. หนักเกือบ 1 กโิ ลกรัม เริม่ ลมื ตาฝึกการมอง เรม่ิ ฝึกการหายใจ ฝึกการดดู น้ิวหัวแมม่ ือ ปลายเดือนท่ีเจ็ด ตวั ยาว 40 ซม. หนักประมาณ 1,500 กรัม ตาเริ่มเพง่ มองจดุ สนใจ อวยั วะต่างๆ พัฒนาเกือบเตม็ ที่ แม่จะเรม่ิ อดึ อดั มากข้ึน

ปลายเดือนที่แปด ตัวยาว 45 ซม. หนักประมาณ 2,200 กรมั อวยั วะทุกส่วนสมบูรณ์เต็มท่ี ต้องการไขมันเคลือบผวิ เพิ่มอยู่ เพ่อื ทีจ่ ะสามารถใช้ควบคุมอุณหภมู ขิ องรา่ งกายได้ เมื่อตอ้ งออกจากมดลูก ปลายเดือนท่ีเก้า ตวั ยาว 50 ซม. หนักประมาณ 3 กิโลกรัม นอนงอตัวกอดตัวเองไว้คล้ายลกู บอล ดน้ิ แรงขึ้นจนแมเ่ จ็บหนา้ ทอ้ ง

การส่งเสริมพัฒนาการ ..ทารกในครรภ์ เสริมการได้ยิน ด้วย เสียงหัวใจแมเ่ ต้น เสียงพ่อแม่ทีห่ มั่นพูดคุย ร้องเพลง อ่านหนังสอื ใหล้ กู ฟงั บอ่ ยๆ เสียงเพลงคลาสสิก เพลงบรรเลง จงั หวะเย็นๆ ฟังสบายๆ ชว่ งหลงั มอ้ื อาหารของแม่ เปน็ ช่วงเวลาท่ีเหมาะในการเสรมิ การไดย้ นิ เพราะเป็นชว่ ง ท่ีลกู รับรู้ได้ดีสดุ เสริมการสัมผัส การลูบไล้สัมผัสหน้าท้องบ่อยๆ ทาให้ลูกรู้สึกอบอุ่น มั่นคง และสงบอารมณด์ ี เลยี้ งง่ายมพี ัฒนาการสงู กว่าเกณฑ์

เสริมการเคลื่อนไหว การน่งั เกา้ อ้ีโยกแลว้ โยกตัวเบาๆ เป็นการพฒั นาการทรงตัว และการเจริญเตบิ โต ทาใหท้ ารกเกดิ การเรียนรู้มีไหวพรบิ และปรบั ตัวได้ดี การออกกาลังกาย เสริมการมองเห็น ใชไ้ ฟฉายสอ่ งผา่ นหน้าท้อง ในระยะต้ังครรภไ์ ด้ 7-8 เดอื น ขึ้นไป เปน็ การสร้างความสนใจใหเ้ กิดความอยากรู้อยากเหน็

อ า ก า ร ท่ี พ บ บ่ อ ย . . . ใ น ร ะ ห ว่ า ง ต้ั ง ค ร ร ภ์ อาการคล่ืนไส้อาเจียน หลังมอ้ื อาหารใหเ้ ดนิ เลน่ ย่อย อาหารสักครู่ ควรเลือกกนิ อาหารอ่อนๆ ยอ่ ยง่าย กนิ น้อยๆ แต่บ่อยมอ้ื เช้าตืน่ นอนใหจ้ บิ น้าขิงอุ่นๆ หาของเปรยี้ วกินเลน่ ระหวา่ งวัน รับประทานยาแก้แพ้ท้องและ ยาวติ ามนิ บี 6 ตามแพทย์สง่ั เพื่อ บรรเทา อาการ โลหิตจาง กินอาหารทมี่ ธี าตเุ หล็กมากข้ึน เช่น ตบั เครอื่ งในสัตว์ เนื้อสัตว์ ไข่แดง

กนิ อาหารรสเปรี้ยวที่มีวติ ามินซีเพ่มิ ช่วยใหด้ ดู ซึมธาตุเหล็กได้ดี เลยี่ งนา้ ชา กาแฟ กนิ ยาวติ ามินรวมเสรมิ ธาตเุ หล็กใหต้ อ่ เน่อื งตามแพทย์สั่ง หลกี เล่ียงการกินยาวิตามินรวมเสริมธาตุเหล็ก พร้อมแคลเซียมและนม การขาดธาตเุ หลก็ จะมผี ลกระทบต่อ…  เพิม่ ความเสย่ี งของการแทง้  เพิ่มความเสย่ี งต่อการตกเลือดระหวา่ งคลอด  ลูกนา้ หนักต้า่ กว่าเกณฑ์  การเรียนรู้ของลูกต่้ากว่าที่ควรเป็นอย่างถาวร ท้าให้เด็กไม่สามารถ พัฒนา ได้เทา่ กับเด็กปกติ การรักษาในภายหลงั ไมช่ ่วยให้พฒั นาการดีเทา่ ปกติ ตะคริว กนิ อาหารทมี่ ีแคลเซียมเพิม่ เชน่ นมวันละ 1-2 แก้ว โยเกิรต์ ปลาเลก็ ปลาน้อย ปลาปนุ กุ้งแห้ง ผักใบเขยี วเข้ม กนิ ยาแคลเซียมตามแพทย์ส่ัง เลีย่ งการกินยาแคลเซยี มพร้อมวติ ามินรวมเสริมธาตเุ หล็ก

การนวดเพ่อื คลายตะครวิ 3. เส้นเลือดขอด เส้นเลอื ดขอด หลีกเลยี่ งการเดนิ ยนื หรือน่งั หอ้ ยเท้านานๆ ใช้ผ้าพนั แผลชนดิ ยดื พนั รอบจากเท้ามาถึงใต้หวั เข่าหรอื โคนขา ควรหาหมอนหนุนเท้าให้สูงกว่าปกติเวลานอน

รดิ สดี วงทวาร ควรรบั ประทานผกั ผลไม้ ให้มากขน้ึ จากเดมิ ดื่มนา้ ให้มากๆ ใหฝ้ กึ ขับถ่ายให้เป็นเวลา อยา่ กัน้ อุจจาระโดยไมจ่ าเป็น หมั่นขมิบกน้ บริหารกล้ามเนือ้ หรู ดู ทวาร หนกั อาการผิดปกติ ....ที่ต้องมาโรงพยาบาลก่อนวันนัด มีเลือดออกจากช่องคลอด น้าครา่ ร่ัว (แตก) หรอื มีน้าเดนิ ทางออกจากช่องคลอด ถา้ มีนา้ เดินทางหรอื เลือดออกจากช่องคลอดให้ใส่ผา้ อนามัย ก่อนเดินทางมาโรงพยาบาลเพ่ือลดความแฉะชนื้ ซง่ึ เปน็ แหล่งเจริญเตบิ โตทีด่ ขี องเชื้อโรค ทาให้ลูกตดิ เชอ้ื ได้ ลูกด้นิ นอ้ ยลง เป็นอาการที่บอกใหท้ ราบว่า ทารกในครรภ์กาลงั เปน็ ปัญหาอาจทาใหเ้ สียชวี ิตได้ ถา้ ปล่อยทง้ิ ไว้

เกินกาหนดคลอดแลว้ แต่ยงั ไม่เจ็บครรภ์ เนอื่ งจากเม่ือครบกาหนดคลอดแล้ว รกจะเริม่ เส่อื มสภาพลง แตท่ ่ีสุดแล้วการคลอด อาจเลือ่ นออกไดจ้ นถงึ 42 สัปดาห์ ปวดศรี ษะบรเิ วณหน้าผากหรือท้ายทอย รับประทานยาแก้ปวดกไ็ ม่ดขี ้ึน ตาพร่าลาย มคี วามดันโลหิตสงู มากกวา่ 140/90 มลิ ลเิ มตรปรอท อาจมีอาการบวม ตรวจพบโปรตีนในปัสสาวะ ซ่งึ เปน็ อาการของครรภเ์ ป็นพิษ ถา้ ไม่ได้การแก้ไขอาจทาให้ชกั ขณะตั้งครรภไ์ ด้ ทอ้ งแขง็ หรืออาจมอี าการเจบ็ ท้องคล้ายจะคลอด เน่อื งจากมดลูกหดรัดตัวถีข่ ้ึน จะส่งผลให้ปากมดลูกเปดิ มากขนึ้ เรอื่ ยๆ จนมากพอท่ีศรี ษะเด็กจะคลอดออกมาได้ แต่ถ้าพบอาการทอ้ งแขง็ กอ่ นถงึ กาหนดคลอด ให้มาโรงพยาบาลเพอ่ื นอนรบั ยายับยัง้ ไม่ให้เกิดการคลอดกาหนด ลดปญั หาทีจ่ ะเกิดขน้ึ กับทารกในครรภ์

การเตรยี มตวั เตรียมใจใน....การคลอด วิธีการลดความเจบ็ ปวดจากการคลอด วธิ ีธรรมชาติ 1. ขณะที่มดลูกเริ่มหดรดั ตัวแขง็ นนู ให้แมว่ างมือ ทง้ั สองขา้ งบนหนา้ ท้องบริเวณหัวเหน่า ลกั ษณะเป็นอุ้งคล้ายพนมมือ 2. แล้วลบู หรือนวดเบาๆ ขึ้นไปทางยอดมดลกู พร้อมกับหายใจเข้าลกึ ๆทางจมกู ช้าๆ (พรอ้ มกบั นบั ในใจ 1–4) 3. แล้วใหล้ ูบมอื ท้ังสองข้าง ลงตามแนวกลางลาตัวจากยอดมดลกู ตรงลงมาทห่ี ัวเหนา่ ใหม่ พรอ้ มกบั ผอ่ นลมหายใจออกทางปากช้าๆ (พร้อมนับในใจ 1–5) ทาเชน่ นีต้ ่อไปเฉลี่ย 6–9 ครั้ง /นาที จนกระท่งั มดลูกคลายตัวจงึ หายใจปกติ

ใช้ยาบรรเทาปวด  การใชย้ าฉดี แกป้ วด ยาอาจไปกดการหายใจลกู น้อยทาใหห้ ายใจผิดปกติ ผวิ หนังเขียวคล้าไดเ้ มื่อแรกเกิด  การฉดี ยาชาท่ไี ขสันหลัง หรอื ท่ีเรียกกนั วา่ “บลอ๊ กหลงั “ ใชใ้ นกรณีที่มีความพร้อมทางวิสัญญีแพทย์ อาจทาให้เบ่งคลอดได้ไม่ดี และต้องชว่ ยคลอด โดยแพทย์ ทาอยา่ งไรให้คลอดเร็วขึน้  บรหิ ารร่างกายในระหวา่ งต้ังครรภ์ให้คลอดง่าย  การเจาะถุงนา้ ครา่  การเบ่งคลอดที่ถกู วิธี ท้องแขง็  หายใจเข้าลึกๆ  ยกศีรษะคางชดิ อก  ปดิ ปากสนทิ  เบง่ เหมือนเบ่งถ่าย 3 คร้ัง ทอ้ งคลายตวั หายใจเขา้ ออกยาวๆ ผ่อนคลาย

การชว่ ยคลอดด้วยเครือ่ งดดู สุญญากาศ หลงั คลอด อาจพบทารกมรี อยนูนแดงที่ศีรษะตาม รอย ของเครอ่ื งดดู ท่เี ป็นซิลโิ คนนุ่มๆ จะค่อยๆหายไปเอง การชว่ ยคลอดด้วยคมี คบี หลงั คลอด อาจพบรอยแดงเปน็ แนวยาวท่ีศีรษะทารก ตามรอยของคีมคีบ จะค่อยๆจางหายไปเองได้ ผา่ ตดั คลอด ดีกว่าจริงม้ัย ใช้เวลาฟืน้ ตัวหลังคลอดนานกวา่ แม่ทีค่ ลอดทาง ชอ่ งคลอด มีโอกาสเกดิ ปัญหาต่อแม่และลูกมากกว่า

ประโยชน์ของ...นมแม่ น ม แ ม่ มี ส า ร อ า ห า ร ค ร บ ถ้ ว น ทา ใ ห้ ลู ก เ จ ริ ญ เ ติ บ โ ต อ ย่ า ง เ ต็ ม ที่ มีโปรตีนทยี่ อ่ ยงา่ ยและสามารถนาไปใช้ไดอ้ ย่างเตม็ ท่ี มนี า้ ตาลทชี่ ่วยการดูดซึมของธาตุเหล็กและแคลเซียมในลาไส้ มสี ารอาหารท่เี หมาะสาหรับการสรา้ งเซลลส์ มองของเด็กมากทสี่ ุด มกี รดไขมันทจี่ าเป็นครบถว้ น มีนา้ ยอ่ ยช่วยย่อยไขมันเพอ่ื ให้ได้พลงั งานอยา่ งเตม็ ที่ มโี ซเดียมและเกลอื แร่ตา่ ไตของทารกจึงไม่ตอ้ งทางานหนักเกนิ ไป นมแม่มีภูมิคุ้มกันโรค  ปูองกนั โรคภูมแิ พ้  ปอู งกนั การตดิ เชอื้ ในลาไส้  ปอู งกนั การเจริญเติบโตของเชอื้ แบคทีเรยี และเชอื้ รา นมแม่ดีต่อจิตใจแม่และลูก  เกิดความผูกพนั ระหว่างแม่-ลูก  ลูกจะรู้สกึ ปลอดภัย อบอุ่น ไดร้ ับความรกั เต็มเปยี่ ม  สรา้ งเสริมความมัน่ คงทางด้านจิตใจของทง้ั แม่และลูก

นมแมย่ อ่ ยง่าย ถ่ายสะดวก ทอ้ งไม่ผูก นมแม่ช่วยปกป้องสุขภาพของแม่  ลดการตกเลือดหลงั คลอด  ทาใหม้ ดลูกเข้าอู่เร็ว  รูปร่างดีขน้ึ เรว็ หลงั คลอด เพราะไดน้ าไขมนั มา ใช้สร้างน้านม  ช่วยปูองกันการตกไข่ ในระยะแรกหลังคลอดเป็นการคุมกาเนิดโดย ธรรมชาติ  ลดโอกาสการเกดิ มะเรง็ เต้านม

เ อ ก ส า ร อ้ า ง อิ ง กนกกร สุนทรขจิต.การใช้ยาในสตรีต้ังครรภ์ความพิการต่อทารกฉบับมาตรฐาน.. กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พ์คุรุสภา , 2544. โชคชัย ชยธวัช.สร้างลูกเป็นอัจฉริยะกรุงเทพมหานคร : สานักพิมพ์ซี .พี.บุ๊คส์ สแตนดารด์ , 2546. พีรศษุ ม์ รอดอนันต์.ลูกนอ้ ย ฟนั สวย ยม้ิ ใส.กรงุ เทพมหานคร : ซีเอด็ ยูเคชนั่ , 2549. นวรัตน์ เพญ็ พิมล .บทความจากหยาดนา้ รกั สู่หน่ึงชีวติ . คอลมั ภเ์ ตรยี มตวั เตรยี มใจ โรส.บทความกินเผื่อเจ้าตวั น้อย.คอลัมภค์ ณุ แมค่ นใหม่.นิตยสารรกั ลกู . รงุ่ โรจน์ ตรนี ติ .ิ บทความเกี่ยวกบั เพศศึกษาขมบิ ขมิบขมบิ .http://www.clinicrak.com. รกั ลูกบุ๊กส์.แผนทนี่ าทางสรา้ งศกั ยภาพสมองลกู .กรงุ เทพมหานคร :บริษัทพิมพด์ ี จากัด , 2549. สายฝน – วิชัย ชวาลไพบูลย์ .40 สัปดาห์พัฒนาครรภ์คุณภาพ.พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรงุ เทพมหานคร : บริษทั พมิ พ์ดี จากัด , 2548. สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย. การออกกาลังกายสาหรับหญิงตั้งครรภ์และหญิงหลัง คลอด : โรงพิมพอ์ งคก์ ารสงเคราะหท์ หารผ่านศึก.ไมร่ ะบปุ ี สานักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย.คู่มือส่งเสริมสุขภาพแม่และเด็ก : โรงพิมพ์ชุมนุม การเกษตรแหง่ ประเทศไทยจากัด , 2549. ศนสนีย์ เสถียรสุต, มานิตย์ แสนมณีไชย และสุนทรี กุลนานันท์.จิตประภัสสรกับการ พัฒนาทารกในครรภ์และการเสริมพลังสร้างสุขภาพสตรีตั้งครรภ์ ในเวชปฏิบัติปริ กาเนดิ ในสังคมทก่ี าลังเปล่ยี นแปลง : บรษิ ทั ยูเนย่ี น ครีเอช่นั จากดั , 2553. ศูนย์อนามัยท่ี 8 กรมอนามัย.การส่งเสริมทันตสุขภาพในวัยเด็ก.นครสวรรค์ : ส่ีแควการ พิมพ์ , 2547. ศูนย์อนามัยที่ 8 กรมอนามัย.คู่มือการดูแลหญิงต้ังครรภ์และทารกแรกเกิด.นครสวรรค์ : วิสุทธิ์ การพมิ พ,์ 2548. ศูนย์อนามยั ที่ 8 กรมอนามยั .คู่มือวทิ ยากรโรงเรยี นพ่อแม่.นครสวรรค์ : พมิ พด์ ีการพิมพ,์ 2549. ศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย.พระกษีรธารา ด้วยรักจากแม่ แด่พระองค์ที.พิมพ์ครั้งที่2. กรุงเทพมหานคร : บรษิ ทั อมรินทรพ์ รน้ิ ติ้งแอนด์พับลิชชง่ิ จากัด(มหาชน) , 2550.

ร า ย ชื่ อ ค ณ ะ ผู้ จั ด ทา พิณเมืองงาม บรรพตปราการ ท่ีปรึกษา แพสุวรรณ น า ย แ พ ท ย์ ช า ญ ชั ย บุญอนันต์ น า ย แ พ ท ย์ ช า ญ ชั ย ใจแสน นางสาวพิมพ์ชนก หงษ์ไทย ค ณ ะ ทา ง า น พันธเสน นางสาวจริยา รุ่ ง จิ ร า รั ต น์ นางบุษรา สุ โ พ ธิ์ นางศศิชล พิพัฒนศิริ น า ง ส า ว ส กุ ล รั ต น พั น ร อ ด น า ย เ พ่ิ ม ศั ก ดิ์ สุ ว ร ร ณ บั ณ ฑิ ต น า ง จั น ทิ ร า น า ง เ พี ย ง ฤ ทั ย หงษ์ไทย นางสาวสิริวรรณ คา้ ชู นายศิวพล ผู้ เ รี ย บ เ รี ย ง แ ล ะ ป ร ะ ส า น ง า น นางศศิชล น า ง ส า ว วิ จิ ต ร า