อช 31002

100 3. สรปุ การดําเนินการธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตั้งแตระดับทําใหพออยูพ อกิน พนความอดอยาก แบงปนผูที่ยังอดอยากไดกาวไปสูการสรางความอยูดีมีสุขที่จะตองเพิ่มผลผลิต สราง รายไดใหพอเพียงกับการดํารงและพฒั นาคุณภาพชวี ติ และเก็บออมสรางทนุ เพอื่ กา วยางไปสูความม่ังมีศรี สุขที่สามารถขยายธุรกิจออกไปสูตลาดการแขงขัน สรางงานสรางรายไดใหกับคนในชุมชนของตนเอง เปนสวนหนึ่งของการสรางความเขมแข็งทางเศรษฐกิจชองชุมชน การดําเนินธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หากพิจารณาความสัมพันธระหวาง หลักเศรษฐกิจพอเพียงกับขัน้ ตอนทางธรุ กจิ จะสรุปไดว า 1. การเริม่ ตนธุรกิจจะตองเริม่ ตนที่ความมีเหตุมีผล ซึ่งเปนเรือ่ งของขอมูลสารสนเทศ ตา ง ๆ ที่ผูทําธุรกิจจะตองศึกษาความตองการ แสวงหาความเขาใจจนบอกไดวาจะทําอะไร เพราะอยางไร 2. เมื่อรูวาทําอะไร อยางไร ก็จะตองกําหนดความพอดีของภารกิจทีจ่ ะทําแตใหสัมพันธ กับสภาพชวี ิต ทุนตา งๆ ท่มี ีอยูไมท ําอะไรเกนิ เลยจนสรา งความเดอื นรอนสูความลม เหลวใหก บั ตนเอง 3. เมื่อรูวาทําอะไรแคไหน จะตองทําอยางมีภูมิคุมกันใหปลอดภัยไมลมเหลว ดวยการ วางเปาหมายการดําเนินงานและความคาดหวังตางๆ ในรูปแบบธุรกิจใหสอดคลองกับจุดแข็ง จุดออน โอกาส อปุ สรรคตางๆ และทบทวนตรวจสอบความอยาก ความติดยึดในตัวเราใหถองแท 4. เมือ่ กําหนดเปาหมายความคาดหวังตางๆ ของธุรกิจที่คาดวามีความปลอดภัยไม ลมเหลวชัดเจนแลว ก็ถึงขั้นตอนการปฏิบัติการในธุรกิจ จะตองทําแผนปฏิบัติการเขาสูก ารปฏิบัติจริง ข้ันตอนนจ้ี ะตองใชองคความรูตา งๆ ในรูปของสหวิทยาการ ผูประกอบอาชีพจะตองมีความรอบรูดวยการ แสวงหาความรู ทดลองตรวจสอบความรูอยางกระจางทุกดานที่จะนําเขามาใชดําเนินการ 5. การดําเนินปฏิบัติการสูค วามสําเร็จใหผูป ระกอบการจะตองยืนอยูบนฐานคุณธรรมที่ เริ่มจากความขยัน ความประหยัด ความซื่อสัตยและความอดทน กจิ กรรมที่ 14 เมื่อศึกษาเอกสารหมายเลข 17 เขาใจดีแลว ใหผูเ รียนวิเคราะหจากประสบการณของตนเองหรือ ของผูป ระสบความสําเร็จในอาชีพ จัดทํากรอบความคิดในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิดปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง

101 เอกสารหมายเลข 18 : คมู อื จดั ทําแผนธรุ กิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งใหเหมาะสมกบั ตนเอง ในเอกสารคูมือจัดทําแผนธุรกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหเหมาะสมกับตนเอง ประกอบดวยสาระสูการปฏบิ ตั ดิ ังนี้ ตอนท่ี 1 บทนํา ความคิดรวบยอด นิยามศัพท องคประกอบของแผนธุรกิจ ตอนท่ี 2 วิธีคิด หาเหตุผล ของการขยายอาชีพ ความคดิ รวบยอด ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน รายละเอียดการดําเนินงาน ตอนที่ 3 วิธีการกําหนดทิศทาง กลยุทธการขยายอาชีพใหมีความพอดี และภูมิคุมกัน ความคิดรวบยอด ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน รายละเอียดการดําเนินงาน ตอนที่ 4 การจัดทําแผนปฏิบัติการ และสรางความรอบรู ความคิดรวบยอด ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน รายละเอยี ดขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน ตอนที่ 5 การขับเคลือ่ นแผนสคู วามสาํ เรจ็ ความคิดรวบยอด ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน รายละเอียดการดําเนินงาน

102 ตอนที่ 1 บทนาํ ความคิดรวบยอด แผนธุรกิจเปนกรอบความคิดการทํามาหากินของประชาชนบูรณาการกับปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง ทีใ่ หความสําคัญกับสิ่งที่เปนอยู มีอยูของผูประกอบอาชีพใหสามารถขับเคลื่อนเขาสู ความสําเร็จไดดวยตนเอง ดังนั้นแผนธุรกิจของชาวบานจึงเปนองครวมของการดําเนินงาน ไมใชแผน ธรุ กจิ ทวั่ ไปท่ีเปนเอกสารกาํ หนดการลงทนุ ระยะเวลา ผลกําไร แตแผนธุรกจิ ของชาวบานทีจ่ ะทําตอไปนี้ เปนแผนวิถีชีวิตการทํามาหากินที่มีการคิดและดําเนินการอยางเปนระบบบนเสนทางของความพอดี นยิ ามศพั ท เพื่อใหเขา ใจตรงกนั จงึ ขอนิยามศัพทท ี่สาํ คญั ดงั นี้ 1. ขอมลู สารสนเทศเพอื่ การขยายอาชีพ หมายถึง ขอมูล สารสนเทศทีเ่ กีย่ วของเปนเหตุเปนผล ทจี่ ะทําใหก ารพฒั นาหรือขยายอาชีพเกิดผลสําเร็จไดแก 1.1 ผลผลติ เราจะทําอะไรแลว ขายไดแ นๆ 1.2 ลกู คา คือใครที่จะมาซือ้ หรือใชบริการของเรา มีมากนอยเทาใด วัฒนธรรมชีวิตพวกเขา เกี่ยวของกับผลิตผลที่เราจะทําขายใหอยางไร ซื้อใชบอยๆ หรือนานๆ จะใชที สงผลกับการขายผลผลิต ของเราใหห มด มีรายไดพอเพยี งกบั การดาํ รงชีวติ และขยายธรุ กจิ ไดห รือไม 1.3 ทุน ถา เราจะทาํ ผลผลิตหรือบริการ เรามที ุนดานตา งๆ เพยี งใดเชน (1) เงินทุนมีพอทีจ่ ะเดินธุรกิจไปไดหรือไม ถาไมพอจะมีแหลงสํารองเงินทุนจากที่ใด มาใหใช (2) ทดี่ ิน มีขนาดเทาใด ถาจะทาํ ผลิตผลทคี่ ดิ เอาไว จะไดผ ลผลติ พอเพียงหรอื ไม (3) อุปกรณ เครื่องมือที่มีอยูจะสามารถใชดําเนินการไดเพียงใด จะตองมีอะไรเพิ่มเติม หรอื จะดดั แปลงของที่มอี ยใู ชไ ดหรอื ไม 1.4 ความสามารถของตนเองและทีมงานสัมพันธหรือไปกันไดกับผลิตผลหรือบริการที่จะ ทํา ถาไมพอจะไปเรียนรูท่ีไหน และพื้นฐานของเราเรียนรูไ ดหรือไม จะตองเตรียมและพัฒนาทักษะ ความรพู น้ื ฐานดานใด อะไรบาง 2. ทิศทางธุรกิจ หมายถึง การพัฒนาหรือการขยายอาชีพเราจะไปทางไหน แบบไหน ตองมี ภาระสําคัญอะไรบาง และในแตภาระเราจะมีกลวิธีหรือวิธีการอยางไร ที่มีความพอดีกับสภาพที่เปนอยู ของเรา 3. วิสัยทัศน หมายถึง ความตองการใหเกิดขึ้นโดยรวมสุดทายปลายทางของแผนธุรกิจท่ี ตอ งการใหเ กิดและไปถึงไดจริง 4. พันธกิจ หมายถึง พันธะอันเปนภาระสําคญั ทจ่ี ะตองทําเพอ่ื ใหเกิดผลตามวิสยั ทัศนท่กี าํ หนดไว 5. กลยุทธสูค วามสําเร็จ หมายถึง กลวิธี วิธีการทีจ่ ะนํามาใชใหการดําเนินงานเกิดความพอดีสู ความสําเร็จตามวิสัยทัศน

103 6. แผลกลยุทธ หมายถึง กรอบของการจัดการใหการดําเนินงานพัฒนาหรือขยายอาชีพ เปนไป ตามวสิ ยั ทัศนท จี่ ะชวยช้นี ําถึงกระบวนการในการจัดทาํ แผนปฏบิ ตั ิตอ ไป 7. แผนปฏิบตั ิ หมายถึง การนํากรอบการจัดการในแผนกลยุทธมาจัดทํากระบวนการปฏิบัติงาน ตัง้ แต การลงทุน การผลติ หรอื บริการ ลกู คา และการตลาด ตลอดทัง้ การพัฒนาตนเอง เปนเอกสารข้ันตอน การดําเนินงาน การตรวจสอบหาขอบกพรองและการปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง 8. การขบั เคลื่อนแผน หมายถึง การดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการวาผูป ระกอบการอาชีพ ควร จะมีบทบาทอะไร อยางไรบาง จะดําเนินการบริหารจัดการทรัพยากรอยางไรใหเปนไปตามขัน้ ตอนของ แผนปฏบิ ตั ิ และการควบคมุ คณุ ภาพ 9. เหตผุ ล หมายถึง เหตุที่ทําใหเกิดผลสําเร็จของการพัฒนาขยายอาชีพ 10. ความพอดี หมายถึง ความถูกตอง ความพอดีกับทตี่ องการดานทนุ เวลาและคณุ ภาพ 11. ภมู ิคมุ กัน หมายถึง สงิ่ ท่ที ําใหปลอดภยั ตอ ความลม เหลว 12. ความรอบรู หมายถึง ภูมิปญญาทีจ่ ะเขาถึงองคความรูท ัง้ ระบบของการพัฒนาและขยาย ขอบขายอาชีพ 13. คณุ ธรรมหมายถึงหลักดาํ เนินวถิ ีธรุ กจิ เขา สูค วามเขมแข็งถกู ตองตามทาํ นองคลองธรรมของสงั คม องคป ระกอบของแผนธรุ กจิ องคประกอบของแผนธุรกิจประชาชนควรประกอบดวย องคประกอบของวิถีธุรกิจตัง้ แตการคิด หาเหตุผลของการขยายอาชีพ กําหนดทิศทางกลยุทธของการขยายอาชีพใหมีความพอดีและมีภูมิคุมกัน กําหนดแผนปฏิบัติสรางความรอบรูตามแผนและขับเคลื่อนแผนไปอยางมีคุณธรรม ดังนี้ 1234 คดิ หาเหตผุ ลของ กําหนดทิศทาง กําหนดแผนปฏบิ ัติ ขบั เคลือ่ นแผนสู การขยายอาชีพ กลยุทธของการ สรางความรอบรู ความสัมพันธ ขยายอาชีพใหมี ตามแผน อยา งมีคุณธรรม การคิดจัดระบบขอมลู 1. การกําหนดวิสยั ทศั น 1. การจัดทาํ แผนดานทุน 1. การศกึ ษาทําความเขาใจ สารสนเทศดา นผลผลิต 2. การกําหนดพนั ธกจิ 2. การจัดทาํ แผนการผลิต ลกู คา ทนุ และ 3. การกําหนดกลยุทธ 3. การจัดทาํ แผนดานลกู คา แผนปฏบิ ัติการ ความสามารถของตนเอง 4. การจดั ทําแผนกลยทุ ธ 4. การจดั ทาํ แผนพัฒนา 2. การปฏิบตั กิ ารตามแผน ตนเอง 3. การตรวจสอบหาขอ บกพรอ ง 4. การปฏิบัติการแกไข ขอ บกพรอ ง องคประกอบทัง้ 4 ขอดังกลาวใหเปนองคประกอบในการจัดทําแผนธุรกิจตามแนวคิด ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียงท่ีจะตองเรียนรฝู กทาํ ตอ ไป

104 ตอนที่ 2 วิธคี ิดหาเหตุผลของการขยายอาชพี ความคิดรวบยอด วิธีการคิดหาเหตุผลการขยายอาชีพ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพือ่ ใหไดขอมูล สารสนเทศ เกี่ยวกับผลิตผลหรือบริการที่จะทํา ลูกคาและตลาดที่จะขายผลิตภัณฑ ทุนดานตางๆ ทีจ่ ะ นํามาใชและมีอยูจ ริงตลอดทัง้ ความสามารถของผูป ระกอบอาชีพเอง ทีจ่ ะเปนเหตุเปนผลเพียงพอ ใช ตดั สนิ ใจขยายอาชพี ใหเกิดผลสําเรจ็ ได ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน 1 3 4 5 การ สรปุ ผล รวบรวม ประเมนิ ตัดสินใจ จดั ทําเอกสาร เหตผุ ล 2 เลอื กเหตผุ ล การขยายอาชีพ วเิ คราะห สําคญั ขั้นตอนการดําเนินการดังกลาวอาจไมจําเปนที่จะตองทําครบทุกขัน้ ตอน เพราะขอมูล บางตัวที่ไดมามีความสําคัญ สามารถลัดขั้นตอน ขามขั้นไปอภิปรายนําไปสูความเปนเหตุเปนผลได รายละเอยี ดการดําเนินงาน 1. การรวบรวมขอมูล เปนขั้นตอนการแสวงหา รวบรวมความรู โดยใชเครื่องรับรูใ นกายของ เรา 1.1 การรับรูด วยตา เชน การสังเกต จับตามอง การอาน ทีส่ ามารถรูและใหเหตุผลทีถ่ ูกตอง แลว จดบนั ทกึ 1.2 การรับรดู วยหู เชน การฟงอยางวิเคราะห แยกประเด็นสําคัญออกมาใหได 1.3 การรับรูดวยจมูก คือการรับรูก ลิน่ หรือดมกลิ่นแลวใครครวญแยกประเภทอธิบาย ลักษณะเทียบเคียงกับกลิน่ ที่คุนเคยหรือบอกความแปลก แยกได 1.4 การรับรูดวยลิน้ คือการชิมรสคิดใครครวญ เทียบเคียงกับรสทีค่ ุนเคยหรือบอกความ แปลก แยกได 1.5 การรับรูดวยกาย คือการที่ตนเองเขาไปสูส ภาวะแวดลอมที่สามารถรับรูบอก ความเย็น ความรอ น ความแขง็ ความออนนมุ หรอื สมั ผสั ท่พี งึ พอใจหรอื แปลกแยกออกไป จากรายละเอียดขางตนดังกลาว เปนการเก็บภาพรวมขอมูลที่ใชชีวิตของตนเองเปนฐาน การเรยี นรทู ําไดต ลอดเวลา เพียงแตผเู รยี นใหความสาํ คัญตอ สิ่งทรี่ ับรูใหสามารถรูและใหเหตุผลที่ถูกตอง ดวยการแยกใครครวญแยกประเด็นเทียงเคียงกับประสบการณและบอกความแปลกแยกออกไปได และ จดบันทึกใหตนเองสามารถเขาใจและระลึกถึงได

105 2. การวิเคราะหข อมลู เปนขั้นตอนที่นําผลการรวบรวมขอมูลมาศึกษาพิจารณาดวยตนเอง โดย มีขนั้ ตอนดงั นี้ 2.1 จัดขอมูลเขาพวกดวยการนําขอมูลที่จดบันทึกไวมาพิจารณาแยกเปนหัวขอแลวจัดเขา กลุมพวกเดียวกัน 2.2 จัดลําดับความสําคัญของขอมูลดวยการนําขอมูลแตละกลุม มาพิจารณาวามีหัวขอใดทีม่ ี ความสําคัญมากที่สุดเรียงลําดับไปจนถึงความสําคัญนอย 2.3 จัดกลุม ขอ มูลที่มีความสัมพนั ธ บงชีถ้ ึงเหตุผลของการขยายอาชีพในแตล ะเหตผุ ล 3. สรุปผล เปนขั้นตอนการนํากลุมขอมูลทีม่ ีความสัมพันธบงชี้ถึงเหตุผลในแตละกลุม เหตุผล มาพิจารณาเชือ่ มโยงกับประสบการณของตนเอง และปรากฏการณตางๆ เขียนเปนเหตุผลของการขยาย อาชีพเปนขอๆ 4. ประเมินตัดสินใจเลือกประเด็น เปนขัน้ ตอนตัดสินใจวาการขยายอาชีพครัง้ นีค้ วรมีเหตุผลที่ สาํ คัญจรงิ ๆ ดว ยการนําเหตุผลตา งๆ ทส่ี รปุ ไดมาศึกษาพิจารณาวาควรจะมีเหตุผลทีส่ ําคัญจริงกีเ่ หตุผลใน การขยายอาชีพ 5. จัดทําเอกสารเหตุผลการขยายอาชีพ เปนขั้นตอนนําผลการสรุปและประเมินเลือกเหตุผล การขยายอาชีพมาจัดเขียนเปนเอกสารนําทางในการดําเนินกิจกรรมขยายอาชีพตอไป ตัวอยา งเอกสาร เหตุผลของการขยายอาชพี เหตุผลการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย ของ นายขนั ติ หนแู ดง ไรทนเหน่อื ย เลขท่ี 19 หมู 8 ตาํ บลหนองแขม อาํ เภอโคกสําโรง จังหวัดลพบุรี ผลการศึกษาเหตุผลในการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย พบวามีเหตุผลทีน่ ําไปสูค วามสําเร็จ 4 องคประกอบดวยกันคือ 1. องคป ระกอบดา นผลิตผล 2. องคประกอบดานลูกคา 3. องคประกอบดานตนทุน 4. องคประกอบดานความสามารถของผูดําเนินงาน

106 องคประกอบดานผลิตผล ผลิตผลเกษตรอินทรียทั่วๆ ไปพบปญหาการปนเปอ นของโลหะหนัก และเชือ้ โรค ทางเดินอาหาร ดังนัน้ เหตุผลที่จะนําไปสูค วามสําเร็จ คือ การจัดการระบบการผลิตใหปราศจากการ ปนเปอ นสารโลหะหนักและเชื้อโรคทางเดินอาหารจึงมีปจจัยเหตุที่จะตองดําเนินการประกอบดวย 1. ยกเลิกการใชปุยคอกทําปุยหมกั เพราะปจ จุบนั เกษตรกรผูเล้ียงสัตวใชอาหารสําเร็จรูปที่ผาน กระบวนการทางอุตสาหกรรม ซึ่งมีโลหะหนักปนเปอน เลี้ยงสัตว การทําเกษตรอินทรีย ไมสามารถหา มลู สตั วจ ากการเล้ียงโดยธรรมชาติในจาํ นวนทีเ่ พียงพอตอการพฒั นาคุณภาพดินได 2. พัฒนาปยุ อนิ ทรยี ทําใหป ลอดภยั จากจุลนิ ทรียบูดเนา และมคี ณุ คา ทางอาหารสูง จึงสรุปเหตุผลการพัฒนาเพือ่ การขยายอาชีพในองคประกอบดานผลผลิตคือ ผลผลิต เกษตรอนิ ทรยี ไ มป นเปอ นสารโลหะหนกั และจลุ ินทรียบ ดู เนา องคป ระกอบดา นลกู คา ลูกคาผูบ ริโภคอาหารเกษตรอินทรีย มีเจตคติที่ดีตอผลิตผลเกษตรอินทรีย แตไมรูจ ัก และเขาถึงกระบวนการผลิตของเกษตรกรได บริโภคไปบนความกังวลใจวาใชของจริงหรือไม จึงอาศัย ความเชื่อถอื ผูจัดจาํ หนายเปน สําคญั ดงั นั้นการขยายอาชีพของไรทนเหนือ่ ย จําเปนตองสรางความรูค วาม เขาใจ และการเห็นคุณคาอาหารเกษตรอินทรียที่อางอิงระบบนิเวศนธรรมชาติเปนฐานการผลิต องคประกอบดา นทนุ การขยายอาชีพเกษตรอินทรีย จําเปนตองขยายพื้นทีก่ ารผลิต การเพิม่ ปริมาณน้ํา และ การพฒั นาคุณภาพดนิ จําเปน ตองใชทุนดา นตา งๆ เพ่ิมข้นึ รวมจาํ นวน 870,000 บาท ดงั น้ี 1. เงินสํารองจายคาแรงงานเพิม่ 10 คน จนกวาจะไดผลตอบแทนคนละ 6,000 บาท ตอเดือน รวม 3 เดอื นเปน เงนิ 180,000 บาท 2. ซอ้ื รถไถพรวนดนิ ขนาด 30 แรงมา เปนเงิน 360,000 บาท 3. คาสํารวจเจาะน้ําบาดาลขนาด 6\" จาํ นวน 1 บอ เปน เงิน 120,000 บาท 4. คาระบบกระจายและใหน้ํา 30 ไร เปนเงิน 210,000 บาท รวมเปน เงินทุนทจ่ี ะตองใชเพ่ิมอกี จาํ นวน 870,000 บาท องคประกอบดานความสามารถ การนําเสนอความรู ความเขาใจใหกลุม ผูบริโภค ชองทางที่ตนทุนต่าํ ที่สุดคือ การเปด เว็บไซดไรทนเหนื่อย เพือ่ นําเสนอสาระเนือ้ หาและการแลกเปลี่ยนเรียนรู จะตองพัฒนาเว็บไซดเปน ระยะๆ ในสาระทันตอ การเขามาเรยี นรขู องลูกคาและผูสนใจ จึงตองทาํ เอง

107 สรปุ เหตผุ ลเพือ่ ความสําเร็จของการขยายอาชพี จากองคประกอบทัง้ 4 ดานดังกลาวไรทนเหนือ่ ย มีเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพ ประสบความสําเร็จ 5 ดา นดงั น้ี 1. ตองพฒั นาคณุ ภาพของดินไมใหม โี ลหะหนักอนั ตรายปนเปอน 2. ตองควบคุมระบบการหมักสังเคราะหในกิจกรรมตางๆ ใหจุลินทรียบูดเนาลดต่ําลง 3. ตอ งใหความรูค วามเขา ใจและการเหน็ คณุ คา อาหารเกษตรอินทรีย แกล ูกคาและผูส นใจ 4. ตองระดมทุน 870,000 บาท ใชขยายการดําเนินงาน 5. ตองพัฒนาบุคลากรภายในใหมีความสามารถพัฒนาเว็บไซดไดดวยตนเอง เหตุผลทัง้ 5 ประการจะเปนเหตุผลนําไปสูค วามสําเร็จของการขยายอาชีพที่จะทําให คุณภาพผลผลิตสูงขึ้น ตรงกับความตองการของลูกคา และสามารถขยายสวนแบงของตลาดออกไปได

108 ตอนที่ 3 วิธกี ารกาํ หนดทิศทาง กลยุทธ การขยายอาชีพใหมคี วามพอดแี ละมีภูมคิ ุมกนั ความคิดรวบยอด การทําธุรกิจไมวาจะทําระดับใด จําเปนตองมีทิศทางใหมองเห็นผลสําเร็จ ภาระงานที่ จะตองทําและกลยุทธสูความสําเร็จใชเปนความคิดสูการปฏิบัติจริง จะทําใหเราวางธุรกิจอยูใ นความพอดี อยางมีภูมิคุมกัน ไมใชทําไป คิดไป ลงทุนไป อยางไรทิศทาง ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน 123 ทิศทางธุรกิจ 2. กลยุทธ 3. แผน วิสัยทัศน กลยุทธ แผนกลยทุ ธ ภารกิจ จากแผนภูมิ ทําใหมองเห็นวาการกําหนดทิศทาง กลยุทธ การขยายอาชีพ ประกอบดวย 1. การคิดเขียนทิศทางธุรกิจ ประกอบดวยวิสัยทัศนทีต่ องการใหเกิดอยางมีความพอดี และ ภารกิจสาํ คัญท่ีจะนําไปสคู วามสาํ เรจ็ 2. การคิดเขยี นกลยทุ ธห รือวิธีการสรางความสําเร็จตามพันธกิจ ซึ่งจะมีเปาหมายอยางชัดเจน 3. การคิดเขียนแผนกลยุทธดวยการนําเปาหมายกลยุทธมาวิเคราะหใหมองเห็นตัวบงชี้ ความสําเร็จ ปจจัยนําเขาที่สําคัญ และกิจกรรมที่จําเปนตองทําเปนแผนทิศทางไปสูค วามสําเร็จของการ ดาํ เนนิ ธรุ กิจ

109 รายละเอียดการดาํ เนินงาน 1. การกําหนดทิศทางธุรกิจ เปนการคิดใหมองเห็นอนาคตของการขยายอาชีพใหมีความพอดี จะตองกําหนดใหไดวาในชวงระยะขางหนาควรจะไปถึงไหน อยางไร ซึ่งประกอบดวย ขอความ วิสยั ทัศนวาจะไปถึงไหน และขอความพันธกิจวาจะไปอยางไร โดยมีวิธกี ารคดิ และเขียนดงั นี้ 1.1 การเขียนขอความวิสัยทัศน การขยายอาชีพ มีลักษณะโครงสรางการเขียนที่ประกอบดวย ก. ชวงระยะเวลาทีเ่ ราไปสุดทางของการขยายอาชีพในชวงนี้ จะเปนระยะเวลา กีป่  พ.ศ. อะไร ข. ความคิด เปาหมาย ลักษณะความสําเร็จทีเ่ ราจะไปถึงอยางมีความพอดี และทาทาย ความสามารถของเรา คืออะไร ตัวอยา งขอ ความวสิ ยั ทัศน “ พ.ศ. 2551 ไรทนเหนอ่ื ยผลิตผักสดผลไมเกษตรอนิ ทรยี เ ขา สูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปร จากขอความวิสัยทัศน ตัวอยางขางตน สามารถจําแนกใหมองเห็นโครงสรางการเขียนไดดังนี้ ก. ชวงระยะเวลาที่จะไปสุดทาง คือ ป พ.ศ. 2551 ข. ขอความ ความคิดลักษณะความสําเร็จทีจ่ ะไปถึงอยางมีความพอดีและทาทาย คือไรทน เหนื่อยสามารถผลิตผกั สด ผลไม เกษตรอินทรยี เขา สูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปรไ ด จึงอาจสรุปไดวาการกําหนดวิสัยทัศนไมใชเปนการกําหนดเพือ่ ความนาสนใจ แตเปนการ กําหนดใหมองเห็นทิศทางของธุรกิจที่เราจะตองฝาฟนอุปสรรคตางๆ ไปใหถงึ ได 1.2 การเขียนภารกิจ การเขียนขอความภารกิจเปนการดําเนินการตอเนื่องจากการกําหนด วิสัยทัศน วาเราจะตองมีภารกิจทีส่ ําคัญ อะไรบาง ทีเ่ ราทําใหการขยายอาชีพบรรลุผลสําเร็จไดตาม วสิ ยั ทศั น โดยมแี นวทางการคดิ และเขยี นดงั น้ี 1.2.1 การวิเคราะหวา หากจะใหเกิดความสําเร็จตามวิสัยทัศน จะตองมีภารกิจอะไรบาง ในทางธรุ กิจมภี าระที่สาํ คญั 4 ประการ คือ ก. ภารกจิ ดา นทนุ ดาํ เนนิ การ ข. ภารกิจดา นลกู คา ค. ภารกจิ ดา นผลผลิต ง. ภารกจิ ดานการเรียนรพู ฒั นาตนเองและองคก ร ดงั นน้ั การดาํ เนนิ การขยายอาชพี อาจใชภ ารกจิ ทง้ั 4 กรณมี าคิดเขียนภารกจิ นาํ ไปสคู วามสาํ เรจ็ ได 1.2.2 โครงสรางการเขียนภารกิจมีองคประกอบรวม 3 ดาน คอื ก. ทําอะไร (บอกภาระสําคัญที่กระทบตอความสําเร็จ) ข. ทําไมตองทํา (บอกเหตผุ ลหรือจุดประสงค) ค. ทําอยางไร (บอกวิธีดาํ เนนิ การทส่ี าํ คัญ และสงผลตอความสําเร็จจริง)

110 ตัวอยา งขอความภารกิจของไรท นเหนือ่ ย 1. ขยายพ้นื ทกี่ ารผลติ 20 ไร เพื่อใชผลิตผักสดอนิ ทรยี  ดว ยการพฒั นาคุณภาพดินดวยปยุ พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหานาํ้ ใหไ ดว นั ละ 300 ลูกบาศกเมตร 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพื่อขยายการตลาดดวยการจัดทําเว็บไซดของตนเอง จัดทําสารคดี เผยแพร สัปดาหล ะ 1 เรื่อง และเว็บบอรดแลกเปลี่ยนเรียนรูกับลกู คา และผสู นใจ 3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหเปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรยี ยโุ รป เพ่อื ใหสามารถสงออก ตา งประเทศได ดวยการพัฒนาคณุ ภาพดนิ ไมใ หปนเปอนโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรให เปนระบบนิเวศนธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข ขอบกพรองไดดวยการสรางความตระหนักใหเห็นความสําคัญของมาตรฐานคุณภาพ และรวม เขียนเอกสารขั้นตอนการทํางาน จากตัวอยางขอความภารกิจของไรทนเหนื่อย นํามาจําแนกขอความตามลักษณะโครงสรางการ เขยี นไดด งั น้ี ทําอะไร ทําไมตอ งทํา ทาํ อยา งไร 1. ขยายพนื้ ท่กี ารผลติ 20 ไร เพ่อื ใชผ ลติ ผกั สดอินทรีย โดยการพฒั นาคณุ ภาพดินดว ยปุย พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหา นาํ้ วนั ละ 300 ลูกบาศกเ มตร 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพือ่ ใหล กู คา ม่นั ใจวา ไดบ รโิ ภค ดว ยการจดั ทาํ เวบ็ ไซดข องตนเอง อาหารคุณภาพ สะอาด ปลอดภยั จดั ทาํ สารคดีเผยแพรส ปั ดาหละ 1 เรื่อง และเวบ็ บอรด แลกเปลี่ยน เรียนรกู บั ลูกคา 3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตให เพอื่ ใหส ามารถสงออกไปสู ดว ยการพฒั นาดนิ ไมใหป นเปอ น เปนไปตามมาตรฐานเกษตร ประเทศสิงคโปรได โลหะหนกั ตามมาตรฐานพฒั นา อนิ ทรยี ย ุโรป ระบบนิเวศแปลงเกษตรใหเปน ระบบนิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตาม เพื่อใหสามารถติดตามหา ดวยการสรางความตระหนกั ให ขน้ั ตอนได ขอบกพรองและปฏบิ ตั ิการแกไข เห็นความสําคัญของมาตรฐาน ขอบกพรองได คณุ ภาพผลผลติ และรวมเขียน เอกสารขั้นตอนการทํางาน

111 จึงสรุปไดวาการขยายอาชีพใหเกิดความพอดีนัน้ เปนไปตามศักยภาพของผูป ระกอบ อาชีพ แตการกําหนดทิศทางขยายอาชีพนั้นตองมองเห็นทิศทางที่จะไปถึงและรูวามีภารกิจอะไรบาง ตอง ทําอยางไรใหมองเห็นรูปธรรมของการขยายอาชีพที่กาวออกไปขางหนา 2 การระบุกลยุทธ การทีจ่ ะขยายอาชีพใหบรรลุตามวิสัยทัศน ตองมีแนวทางปฏิบัติสู ความสําเร็จ เพื่อชัยชนะเราเรียกวา กลยุทธ ดังนัน้ การกําหนดกลยุทธเพือ่ ใหการขยายอาชีพสูค วามสําเร็จ จงึ กาํ หนดกลยทุ ธจากภารกิจทจ่ี ะทําทัง้ 4 ดา นตามแนวคดิ ดังน้ี 2.2 นาํ ขอความภารกิจในสวนทําอยางไรมาพิจารณาวามีกิจกรรมที่จะตองทําอะไรบาง ตวั อยา ง การพิจารณาในสวน ทําอยางไรของภารกิจที่ 1 มีกจิ กรรมท่ีตองทําดงั นี้ 1. พฒั นาคุณภาพดินดว ยปยุ พืชสด 2. เพิ่มแรงงาน 10 คน 3. จดั ใหมนี ้ําใชเพมิ่ วันละ 300 ลูกบาศกเมตร 2.3 คิดพิจารณาวา กิจกรรมใดเปนกิจกรรมทีย่ ุง ยากและเปนแกนหลักสําคัญของความสําเร็จใน ภารกิจนี้ จะตองใชเทคนิควิธีอะไรเขามาเปนกลยุทธในการทํางานดังตัวอยาง กจิ กรรม สรุปผลการพจิ ารณา ลําดับ เทคนิควธิ กี ารท่จี ะใช ความสําคัญ เปนกลยุทธ 1. พฒั นาคุณภาพดิน เปนกิจกรรมที่ตองทํากรอบการ ดว ยปุยพืชสด ผลติ เปนระยะๆ อยา งตอเน่ือง 1 ใชจอบหมุนฟนดนิ และ 2. เพิ่มแรงงาน 10 คน เพียงประกาศรับสมัครแลวชี้แจงให วชั พชื เขา ดว ยกัน ทํางานตามขั้นตอน 3 3. จดั นํา้ เพิ่มวันละ 300 วา จางผรู บั เหมา สํารวจ เจาะหานาํ้ 2 - ลกู บาศกเมตร ทาํ เสร็จแลว กใ็ ชไ ดเ ลย - 2.4 สรปุ ระบุกลยุทธ และเปาหมายกลยุทธดวยการนําผลการวิเคราะหกําหนดเทคนิควิธีการมา เปนกลยุทธ และนําขอความสวนที่บอกวาทําอะไรมาเปนเปาหมายกลยุทธ ดังตัวอยางนี้ 2.4.2 กลยทุ ธดาํ เนนิ การคอื การใชจอบหมนุ พัฒนาคุณภาพดิน 2.4.3 เปาหมายกลยุทธค อื การพฒั นาคุณภาพดนิ 20 ไร

112 ตวั อยา งผลการพิจารณากําหนดกลยุทธข ยายอาชีพเกษตรอินทรยี ข องไรท นเหนื่อยดงั นี้ ผลการพิจารณาขอ ความทาํ ขอ ความภารกจิ ในสวน ทาํ ขอความกลยทุ ธส คู วามสําเร็จ อยางไร และกําหนดเทคนิควิธีใน อยา งไร นาํ มาใชกําหนด ของการขยายอาชพี กจิ กรรมทสี่ าํ คัญสง ผลตอ เปาหมายกลยุทธ ความสําเรจ็ ของภารกจิ 1. ใชจ อบหมนุ พัฒนาคุณภาพ ขยายพ้ืนทกี่ ารผลติ 20 ไร ใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดิน ดนิ ในการขยายพืน้ ทก่ี ารผลติ จาํ นวน 20 ไร 2. ใชเ ว็บไซดเ ผยแพร สรา งความเชื่อถือใหกับลูกคา ใชเ ว็บไซดเผยแพรความรู ความเขาใจเกษตรอินทรีย ทางอนิ เตอรเน็ต 3. ใชองคความรูระบบนิเวศ ยกระดบั คุณภาพผลผลิตใหไ ด ใชองคความรูระบบนิเวศ ธรรมชาติ พัฒนาระบบนิเวศ ตามมาตรฐานคุณภาพเกษตร ธรรมชาติยกระดับคุณภาพ ผลผลติ เขา สมู าตรฐานเกษตร แปลงเกษตร อนิ ทรยี ย ุโรป อนิ ทรยี ย ุโรป 4. พัฒนาคณะทํางานใหรเู ทา กนั พัฒนาคนงานใหทํางานตาม ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพให ขน้ั ตอนได คณะทาํ งานรเู ทา ทันกัน รวมกนั ทํางานตามขั้นตอนได 3 แผนกลยุทธ ใชเปนแผนภาพรวมของการขยายอาชีพ เปนเครื่องมือควบคุม ภาพรวม ของการจัดการขยายอาชีพที่ประกอบดวยเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพสําเร็จกับองคประกอบดานการ ควบคุมเชิงกลยุทธ ทําใหเกิด 16 ตาราง บรรจุเงือ่ นไขสูค วามสําเร็จไวสําหรับจัดทําแผนปฏิบัติการ และ ควบคุมภาพรวมของการดําเนินงาน ก. องคประกอบดานเหตุผลสูความสําเร็จของการขยายอาชีพประกอบดวย (1) ดานการลงทุน (2) ดานลูกคา (3) ดานผลผลติ (4) ดา นการเรยี นรพู ฒั นาตนเอง ข. องคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธประกอบดวย (1) เปาหมายกลยุทธ (2) ตัวบงชี้ความสําเร็จ (3) ปจจัยนําเขาดําเนินงาน (4) กจิ กรรม / โครงการที่ตองทํา

113 3.1 การเขียนแผนกลยุทธทั้งหมดจะตองบรรจุอยูใ นเอกสารหนาเดียว เพื่อใหมองเห็น ความสัมพันธรวมระหวางตารางท้ัง 16 ตารางดังตัวอยาง ตวั อยา งเอกสาร แผนกลยทุ ธ วิสัยทัศน “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมเกษตรอินทรียเขาสูต ลาดอาหารคุณภาพ ประเทศสิงคโปรได” เงอ่ื นไข ภารกิจดานการลงทุน ภารกิจดา นลูกคา ภารกิจดานผลผลิต ภารกิจดานการ พฒั นาตนเอง เปาหมายกลยุทธ ขยายพื้นทก่ี ารผลติ 20 ไร สรา งความเช่ือถอื ใหก ับ ยกระดับคณุ ภาพ พฒั นาคนงานใหท าํ งาน ลูกคา ผลผลติ ใหไ ดต าม ตามขั้นตอนได มาตรฐานการเกษตร อินทรียย ุโรป ตัวบง ช้ีความสําเรจ็ - พฒั นาคณุ ภาพเปน ดนิ - ยอดสัง่ ซอ้ื เพ่ิมขนึ้ จนเต็ม - ผลการวเิ คราะห - คนงานยึดการทาํ ตาม อนิ ทรยี ครบ 20ไร ปรมิ าณการผลติ ผลผลติ ไมพ บธาตุ เอกสารคูม อื ดําเนนิ งาน - โครงสรางดินเปน เมลด็ กลม - ลกู คา เขา มาแลกเปลย่ี น โลหะหนกั ที่ระบุใน - คนงานรเู ทา ทนั กนั สนี า้ํ ตาล ความเขา ใจเกษตรอนิ ทรยี  มาตรฐาน ในเว็บเพจส - ปราศจาก จุลนิ ทรยี บูดเนา ปจ จัยนาํ เขา - จอบหมนุ ขนาดหนา กวา ง 120 - สารคดกี ารผลติ เกษตร เมล็ดพนั ธุ - เอกสารข้ันตอนการ อนิ ทรียไ รท นเหนอ่ื ยภาค ออรแ กนคิ ทาํ งาน ดําเนินงาน ซม. ภาษาองั กฤษและไทย - เอกสารตรวจตดิ ตาม - เมล็ดพนั ธปุ ยุ พชื สด - จุลนิ ทรีย พด.1 พด.2 และ คณุ ภาพ พด.3 กจิ กรรมโครงการ - กจิ กรรมการพฒั นาดินดา นปยุ - จัดทาํ สารคดคี วามรูแ ละ - ผลิตเมล็ดพนั ธพุ ชื ผกั - ฝก อบรมการทาํ งาน พชื สด แสดงผลงานเกษตรอินทรยี  ตวั ท่สี ามารถทาํ ได รวมกัน เพ่ือใหมี - สํารวจขดุ เจาะบอน้ําบาดาล เดือนละ 1 เรอ่ื ง ความสามารถเทา ทนั กนั ขนาด 300ม3/วนั - ติดตัง้ เวบ็ ไซด - จัดทาํ เอกสารขน้ั ตอน - จา ยแจก DVD ความรู การทาํ งานในแตล ะ เกษตรอินทรียไรทนเหน่อื ย กจิ กรรม - ฝก การใชเ อกสาร ขน้ั ตอนการทาํ งาน จากเอกสารตัวอยาง ทําใหมองเห็นสาระสําคัญทีเ่ ปนเหตุเปนผลตอความสําเร็จของการ ขยายอาชีพเกษตรอินทรยี ไรท นเหนอ่ื ย

114 ตอนท่ี 4 การจัดทาํ แผนปฏิบัติการและการสรางความรอบรู ความคิดรวบยอด การทําแผนปฏิบัติการเปนการดําเนินงานตอเนือ่ งจากแผนกลยุทธ ดวยการจัดทํา รายละเอยี ดใหเหน็ แนวปฏิบัติ ในแตล ะภารกจิ ทีจ่ ะนําไปสูความสําเรจ็ ตามวิสัยทศั นทีต่ ้ังไว ขน้ั ตอนการทํางาน 1 กําหนดเปาหมายของธุรกิจ 2 กาํ หนดจดุ ประสงคก ารดาํ เนินงาน 3 7 จัดทําเอกสารแผนปฏิบัติการ กาํ หนดลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็ 8 4 สาํ รวจความรอบรขู องตนเอง กาํ หนดผลท่เี กิด 5 กําหนดกิจกรรมและเหตุการณ 6 กาํ หนดทรพั ยากรดาํ เนินงาน

115 รายละเอยี ดขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน 1. การกาํ หนดเปาหมายของภารกิจ ดวยการวิเคราะหแผนกลยุทธในสวนเปาหมายกลยุทธของ แตละภารกิจมาใชกําหนดเปนเปาหมายแผนปฏิบัติการดังตัวอยางนี้ 1.1 ภารกิจดา นการลงทุน เปาหมายปฏิบัติการ คือ “ขยายพ้นื ทีก่ ารผลิตเกษตรอนิ ทรียเ พมิ่ 20 ไร” 1.2 ภารกิจดา นลกู คา เปา หมายปฏบิ ัตกิ าร คือ “สรางความเช่อื ถอื ใหก บั ลกู คา” 1.3 ภารกจิ ดานผลผลติ เปาหมายปฏบิ ัติการ คือ “ยกระดบั คณุ ภาพผลผลิตใหไดมาตรฐานเกษตรอนิ ทรียยุโรป” 1.4 ภารกิจดานการพัฒนาตนเอง เปาหมายปฏิบัติการคือ “พัฒนาความสามารถและทัศนคติคนงานใหทํางานตามขัน้ ตอนในเอกสารคูม ือ ปฏิบัตกิ ารเกษตรอินทรียไรทนเหน่ือย” 2. กําหนดจุดประสงคการดําเนินงาน ดานเกณฑเปาหมายวาควรจะมีจุดประสงคดําเนินงานที่ สําคัญอะไรบาง ตัวอยางเชน ขยายพน้ื ทกี่ ารผลติ 20 ไร พัฒนาคุณภาพดิน จดั หานาํ้ ใหเพยี งพอ จากแผนภูมิทําใหมองเห็นไดวา เปาหมายการขยายพืน้ ทีก่ ารผลิต 20 ไร มีจุดประสงค การดําเนินงาน 2 ดานคือ การพัฒนาคุณภาพดิน และการจัดการน้ําใหเพียงพอและเขียนเปนจุดประสงค การดาํ เนนิ งานไดด งั ตวั อยา งน้ี เปาหมายขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร มจี ดุ ประสงคด าํ เนินงานดงั น้ี 1. เพ่ือพัฒนาคณุ ภาพดนิ ใหเปนดนิ อินทรยี ไ ด 2. เพ่ือสํารวจและขุดเจาะนํา้ บาดาลใหเ พียงพอได 3. กําหนดลักษณะบงชีค้ วามสําเร็จ ดวยการวิเคราะหจุดประสงคดําเนินงานวาลักษณะบงชี้ ความสําเร็จเปนอยางไร ดังตัวอยางนี้ จดุ ประสงคด าํ เนนิ งาน ลักษณะบง ชคี้ วามสําเรจ็ 1. เพ่อื พฒั นาคุณภาพดนิ ใหเ ปนดนิ อนิ ทรยี ได 1.1 มีอนิ ทรยี วตั ถใุ นดนิ 2. เพอ่ื สํารวจขุดเจาะนํา้ บาดาลไดน ้าํ เพียงพอ 2.1 พบน้ําใสสะอาด

116 4. กําหนดผลที่เกิด ดวยการวิเคราะหลักษณะบงชีค้ วามสําเร็จรวมกับความตองการจําเปนที่ แทจ ริงแลวระบผุ ลทเ่ี กดิ ดังตัวอยา งน้ี จดุ ประสงคด าํ เนนิ งาน ลักษณะบงช้คี วามสําเรจ็ ผลทเ่ี กดิ 1. เพื่อพฒั นาคุณภาพดินใหเปน 1.1 มอี ินทรยี ว ตั ถุในดิน - ซากพืชยอยสลายเปน สีนํา้ ตาล ดนิ อินทรยี  พรอมปลดปลอยธาตุอาหารให พืช - โครงสรา งดินเปน กอนกลม - ดินมกี ลนิ่ หมกั เหมือนเห็ดหรอื ตะไครน ้าํ 2. เพื่อสํารวจขุดบอบาดาลไดนาํ้ 2.1 พบน้ําใสสะอาด - นํ้ามคี า PH 6.8 - ปรมิ าณนาํ้ ที่ได 15ม3/ชม. เพียงพอ 5. กําหนดกิจกรรมและเหตุการณ ดวยการวิเคราะหผลทีเ่ กิดวาถาจะใหเกิดผลดังกลาวจะตอง ทํากิจกรรมและมีเหตุการณอะไรบางและสามารถทําไดจริง ดังตัวอยางนี้ จดุ ประสงคก าร ลกั ษณะบง ชีค้ วามสาํ เรจ็ ผลท่เี กิด กิจกรรมและเหตผุ ล ดาํ เนนิ งาน 1. เพื่อพฒั นา 1.1 มีอินทรียวตั ถใุ นดิน - ซากพืชยอยสลายเปนสี 1. ปลูกปุยพืชสดประกอบดว ย คณุ ภาพดินให น้ําตาลพรอมปลดปลอยธาตุ เหตกุ ารณท จ่ี ะตองทําดังน้ี เปนดนิ อนิ ทรีย อาหารใหพ ชื (1) ไถบุกเบิกพรวนดนิ - โครงสรา งเปนดนิ กอนกลม (2) หวานเมล็ดปอเทือง - ดนิ มีกล่นิ หมักเหมือน (3) ใหน้ําทกุ 3 วนั (4) บํารุงดูแลรักษาจนอายุครบ เห็ดหรือตะไครน ้าํ 40 วนั 2. สบั พรวนปยุ พืชสดคลกุ เขา กับดินประกอบดวยเหตุการณ ดงั น้ี (1) สบั พรวนตน ปอเทืองคลกุ ลงดนิ (2) ใหนาํ้ ผสมจุลินทรีย พด.2 ทกุ 2 วนั (3) ครบ 15 วนั ตรวจสอบการ หมักสลายของดิน

117 จุดประสงคการ ลักษณะบงชี้ความสาํ เร็จ ผลทเ่ี กดิ กิจกรรมและเหตุผล ดาํ เนนิ งาน (4) สับพรวนใหซากยอยสลาย กระจายตัวอยางสม่ําเสมอ (5) เมื่อกระบวนการหมักครบ 25 วัน ทําการตรวจสอบวา เปนไปตามผลที่เกิดหรือไม 6. กําหนดทรพั ยากรการดําเนนิ งาน ดว ยการวเิ คราะหก ิจกรรมและเหตุการณวาจะใชทรัพยากร วสั ดุ แรงงาน และระยะเวลา เทา ไร กิจกรรมและเหตุการณ ระยะเวลา แรงงานท่ี วัสดุ เคร่อื งจักรกล ของงาน ตองใช 1. การปลกู ปุยพืชสด (1) ไถบกุ เบกิ จากหนา ดนิ 20 ไร 1 วนั 1 คน นํ้ามันดเี ซล 100 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp 1 วนั 1 คน นํ้ามนั ดีเซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp (2) ไถแปรยอ ยดนิ 20 ไร 1 วนั 4 คน เมลด็ ปอเทือง 100 กก. - (3) หวา นเมลด็ ปอเทือง 20 ไร 14 วนั 1 คน - - (4) ใหน ํ้าทุก 3 วนั 1 คน - - (5) บํารุงดแู ลรักษาจนอายุ 40 วัน 45 วนั 2. หมักปุย พืชสด 1 คน น้าํ มันดีเซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp (1) ไถสับพรวน ปอเทืองคลุกลง 1 วนั ดนิ พว งจอบหมุนขนาด 1.20 เมตร (2) ใหนํา้ ผสมอนิ ทรยี  พด.2 ทุก 2 8 วนั 1 คน จลุ ินทรียขยายจาก พด.2 - วนั จาํ นวน 3,200 ลิตร - (3) ตรวจสอบการหมักสลายของ 1 วนั 1 คน - ซากปุยพืชสดเขา กับดนิ (4) ไถสบั พรวนใหซ ากพืชยอ ย 1 วนั 1 คน น้ํามนั ดเี ซล 60 ลติ ร รถแทกเตอร 35 Hp พว งจอบหมุนขนาด สลายกระจายตัวอยาง 1.20 เมตร สม่ําเสมอ (5) เมื่อการหมักครบ 25 วัน ทาํ 1 วนั 1 คน - - การตรวจสอบวาเปนไปตาม ผลท่ีเกิดทกี่ ําหนดไวห รือไม

118 ตวั อยางบางสวนของแผนปฏิบัตกิ ารขยายอาชพี เกษตรอินทรียไ รท นเหนอื่ ย แผนปฏิบัติการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย ไรทนเหนือ่ ย เลขท่ี 19 หมู 8 ตําบลหนองแขม อาํ เภอโคกสาํ โรง จงั หวดั ลพบรุ ี วสิ ยั ทัศน “พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมเ กษตรอินทรียเขาสตู ลาดคุณภาพประเทศสิงคโปร” ภารกจิ การขยายอาชีพ 1. ขยายพ้ืนทีก่ ารผลติ 20 ไร เพือ่ ใชผลติ ผักสดอินทรยี  ดวยการพัฒนาคุณภาพดินโดยปุยพืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน และจดั หานาํ้ ใชว นั ละ 300ม3 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคาเพื่อขยายตลาดดวยการจัดทําเว็บไซต จัดทําสารคดีเผยแพร และเวบ็ บอรดแลกเปลยี่ นเรียนรกู บั ลกู คา และผสู นใจ 3. ยกระดับคุณภาพผลผลติ ใหเ ปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรียย ุโรป เพ่ือใหสามารถสงออก ตางประเทศดวยการพัฒนาคุณภาพดินไมใหปนเปอ นโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรใหเปนระบบ นิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข ขอบกพรองดวยการสรางความตะหนักใหเห็นความสําคัญของมาตรฐานคุณภาพและรวมเขียนเอกสาร ขั้นตอนการทํางาน กลยทุ ธสูค วามสาํ เร็จของการขยายอาชพี เพือ่ นําไปสคู วามสาํ เรจ็ จึงกาํ หนดกลยุทธดาํ เนินการดังน้ี 1. ใชจอบหมนุ เปน หลักพฒั นาคณุ ภาพดินในการขยายพ้นื ทกี่ ารผลติ จาํ นวน 20 ไร 2. ใชเวบ็ ไซตเผยแพรความรูความเขาใจเกษตรอินทรียทางอินเตอรเน็ต 3. ใชองคค วามรรู ะบบนเิ วศธรรมชาตยิ กระดับคุณภาพผลผลิตเขา สมู าตรฐานเกษตรอนิ ทรยี ย โุ รป 4. ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพใหคณะทํางานรูเทาทันกันรวมกันทํางานตามขั้นตอนได

119 เงอ่ื นไข ภารกจิ ดา นการลงทุน ภารกิจลกู คา ภารกิจดา นผลผลติ ภารกิจดานพฒั นา ตนเอง เปาหมายกลยุทธ ขยายพื้นทก่ี ารผลติ 20 สรางความเชื่อถือ ใชมาตรฐานเกษตร พฒั นาคนงานให ไร ใหกบั ลูกคา อนิ ทรยี  ทํางานตามขั้นตอนได ตัวบงชี้ความสําเร็จ - ดินมีคณุ ภาพเปนดิน - ยอดสั่งซ้อื เพม่ิ ขึ้นจน - ไมพบธาตุโลหะ - คนงานยดึ การทํางาน อินทรยี ครบ 20 ไร เตม็ ปรมิ าณการผลติ หนกั ตามมาตรฐานใน ตามเอกสารคูมือ ผลผลิต ดาํ เนนิ งาน - โครงสรางคิดเปน - ลูกคาเขามา เมล็ดกลมสนี า้ํ ตาล แลกเปลยี่ นเรยี นรู - ปราศจากจุลินทรีย - คนงานรูเทาทันใน เกษตรอนิ ทรยี ใ นเว็บ บดู เนา กิจกรรมตางๆ ทํางาน บอรด แทนกนั ได ปจจยั นําเขา - จอบหมุนขนาด 120 สารคดีเกษตรอินทรยี  เมลด็ พันธุจากแปลง - เอกสารคูมือ ไรท นเหนือ่ ยภาค ออรแกนคิ ดาํ เนนิ งาน ดาํ เนนิ งาน ซม. - เอกสารตรวจติดตาม - เมล็ดพันธุป ุยพชื สด ภาษาไทย – องั กฤษ คณุ ภาพ - จุลนิ ทรีย พด.1 พด.2 และพด.3 กจิ กรรมโครงการ - การพฒั นาดนิ เปน - จัดทําสารคดีความรู ผลิตเมล็ดพันธุบ างสาย - ฝกอบรมการทํางาน และแสดงผลงาน พันธุที่สามารถทาํ ได รวมกนั รูเทา ทันกัน ปยุ พืชสด - สํารวจขุดเจาะน้ํา เกษตรอนิ ทรยี เ ดือนละ - จัดทําเอกสาร บาดาลขนาด 300ม3/วัน 1 เร่ือง ขั้นตอนการทํางานใน - ตดิ ตั้งเวบ็ ไซต แตละกิจกรรม - แจกจา ย DVD - ฝก การใชเอกสาร ความรูเกษตรอินทรีย ขั้นตอนการทํางาน ไรทนเหนอ่ื ย 7. การจัดทําเอกสารแผนปฏิบัติการ ดวยการทําสาระจากผลการวิเคราะหทั้ง 6 ดานมาจัดเปน เอกสารแผนปฏิบัติการทีส่ ามารถใชเปนเอกสารคูม ือบริหารจัดการของผูป ระกอบการขยายอาชีพ โดยมี โครงสรางการจัดเอกสารดังตัวอยางนี้ 1. ชื่อแผนขยายอาชีพ 2. วิสัยทัศนการขยายอาชีพ 3. พันธกิจการขยายอาชีพ 4. กลยุทธด าํ เนนิ การ

120 5. แผนกลยุทธขยายอาชีพ 6. แผนปฏบิ ัตกิ ารดา นทุน - เปาหมายดําเนินงาน - จุดประสงคดําเนินงาน - แผนปฏิบตั ิการ 7. แผนปฏิบตั ิการดา นผลผลติ - เปาหมายดําเนินงาน - จุดประสงคดําเนินงาน - ลกั ษณะบงช้ีความสาํ เรจ็ - แผนปฏบิ ัตกิ าร 8. แผนปฏบิ ัติการดา นลูกคา - เปาหมายดําเนินงาน - จุดประสงคดําเนินงาน - แผนปฏิบัตกิ าร 9. แผนปฏบิ ตั กิ ารดา นการพฒั นาตนเอง - เปาหมายการดาํ เนนิ งาน - จุดประสงคการดําเนินงาน - แผนปฏิบตั กิ าร แผนปฏิบตั กิ ารดา นทนุ 1. เปาหมายดําเนินงาน “จะดําเนนิ การขยายพน้ื ท่กี ารผลติ เกษตรอนิ ทรียเ พมิ่ 20 ไร” 2. จุดประสงคการดําเนินงาน เพื่อใหบรรลุเปาหมายการดําเนินงานจงึ กาํ หนดจดุ ประสงคก ารดาํ เนนิ งานดงั น้ี - เพอื่ พฒั นาคุณภาพดินใหเ ปนดนิ อินทรียไ ด - เพื่อสํารวจขุดเจาะน้ําบาดาลใหเพียงพอตอการดําเนินงาน 3. แผนปฏิบตั กิ ารดานทุน จุดประสงคท ่ี 1 เพ่อื พฒั นาคณุ ภาพดินใหเปน ดินอินทรีย

121 ลกั ษณะ กจิ กรรมและเหตกุ ารณ เวลา แรงงาน วัสดุ เครอ่ื งมอื บงชี้ ผลที่เกิด ของ ท่ีตองใช ความสําเร็จ 1.1 การปลูกปยุ พืชสด งาน นาํ้ มันโซลา 100 รถไถ 35 แรงมา (1) ไถบกุ เบกิ ตากหนา ดิน 20 ไร 1 คน 1. มปี ุย (2) ไถแปรยอ ยดิน 20 ไร 1 วนั 1 คน ลติ ร รถไถ 35 แรงมา พชื สด (3) หวา นปอเทือง 20 ไร 1 วัน 4 คน เพียงพอ (4) ใหน้าํ ทุก 3 วนั 1 วนั 1 คน นา้ํ มันโซลา 60 - (5) บาํ รงุ รักษา 14 วนั 1 คน 45 วนั ลติ ร - 1 คน 1 คน เมลด็ ปอเทือง - 1 คน 100 กก. 1 คน 1 คน - 1 คน - 2. ซาก 1.2 สบั พรวนปยุ พืชสดคลุกหมกั ลง 1 วนั น้ํามันโซลา 60 รถไถ 35 แรงมา พชื ยอย ดนิ ลติ ร - มี สลายเปน (1) ไถสับพรวนปุย พืชสดคลกุ ลงดนิ 8 วนั จลุ นิ ทรีย พด.2 อินทรียวัตถุ สนี ้าํ ตาล (2) ใหน ํ้าผสมจุลนิ ทรยี  พด.2 ทกุ 2 วนั - ในดนิ 1 วนั ขนาด 3,200 ลติ ร (3) เมื่อครบ 15 วัน ตรวจสอบการ - สลายของซากพืชในดิน 3. เกดิ 1.3 หมกั สงั เคราะหด ินใหม ี อินทรียมี อนิ ทรยี วัตถุ นาํ้ มันโซลา 60 รถไถ 35 แรงมา กลน่ิ หอม (1) ไถสับพรวนซากพืชใหกระจาย 1 วนั ลติ ร - - เหมอื น สม่ําเสมอ 12 วนั - เหด็ (2) หมักสงั เคราะหตออีก 25 วนั โดย - โครงสรา ง ใหนา้ํ ทุก 2 วนั 1 วนั ดนิ รวมตวั (3) ตรวจสอบการยอยสลายและการ เปน กอ น เกดิ อนิ ทรียวตั ถุ กลม

122 จุดประสงคท ่ี 2 เพื่อสํารวจขุดเจาะน้ําบาดาลใหเพียงพอตอการดําเนินงาน ลกั ษณะ ผลท่เี กดิ กจิ กรรมและเหตกุ ารณ เวลา แรงงาน วัสดุ เครือ่ งมอื บง ช้ี งาน ทีต่ อง ความสําเร็จ ใช 1. 1.1 สํารวจขุดเจาะน้ําบาดาล 7 วนั - 120,000 บาท ระบบใชลมดัน ปริมาณ (1) จางบริษัทขุดเจาะ หวั เจาะกระแทก น้าํ ทีไ่ ด (2) ตรวจสอบปรมิ าณน้ําที่ไหล หนิ 15ม3/ชม. ยอ นกลับมาใหไ ดไ มตาํ่ กวา 15ม3/ ชม. 2. 1.2 จัดระบบการกระจายน้ํา 1 4 คน ทอ PVC หนา 2 น้ิว หวั สบู นาํ้ ขนาด กระจาย (1) ตดิ ตงั้ หัวสบู นํา้ ระดบั ลกึ 10 เสน 2 แรงมา น้าํ เต็ม (2) ติดต้ังเคร่อื งดนั นํา้ 1 1 คน - เครื่องดันน้าํ พื้นที่ 20 4 คน ขนาด 2 แรงมา ไร สง ออก 2 นว้ิ 10 วนั (3) จัดระบบจายน้ําในแปลง ความดนั 4.5 – 5 เกษตร บาร 8. สํารวจความรอบรูของตนเอง เมื่อทําแผนปฏิบัติการเสร็จผูข ยายอาชีพควรทบทวนตนเองวา มีความรอบรูเ พียงพอหรือไมดวยการ พิจารณาตนเองในชองกิจกรรมและเหตุการณวามีขอใดทีย่ ังไม ชัดเจนหรือรูไมจริง ก็ควรแสวงหาความรูใหพ อเพียงทีจ่ ะทาํ ใหก ารดาํ เนินงานผดิ พลาดนอ ยลง

123 ตอนที่ 5 การขบั เคล่อื นแผนสูความสาํ เร็จ ความคิดรวบยอด การขับเคลือ่ นแผนสูความสําเร็จอยางมีคุณธรรม เปนการจัดการดําเนินงานอยางเปนระบบ เปน วงจรหมุนเวียนที่เริม่ ตนจากการศึกษาทําความเขาใจแผนกําหนดแนวปฏิบัติ (P) แลวดําเนินการทํางาน ตามแนวปฏบิ ตั ทิ ก่ี าํ หนด (D) ระหวางปฏิบัติงานตามแนวปฏิบัติตองดําเนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง (C) และปฏิบัติการแกไขขอบกพรองใหหมดไป (A) การจัดการตามวงจร PDCA ดังกลาวจะตองอยูบน ฐานคุณธรรมทีป่ ระกอบดวย ความขยัน ความประหยัด ความซือ่ สัตย และความอดทน จะนําไปสูก าร ขับเคลอ่ื นแผนสูค วามสาํ เรจ็ อยา งมีคณุ ธรรม ขน้ั ตอนดาํ เนนิ งาน 1. ศกึ ษาแผนกาํ หนดแนวปฏิบตั ิ (P) ขยนั 2. ทํางานตามแนวปฏิบัติ (D) P 3. ตรวจสอบหาขอบกพรอง(C) ประหยัด 5 ประเมนิ A CD ซือ่ สัตย 4. ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง (A) อดทน รายละเอียดการดําเนินงาน 1. การศกึ ษาแผนและกาํ หนดแนวทางปฏิบัติ ดวยการนําแผนปฏิบัติการมาศึกษาทบทวน วาจะ ทําอะไร อยางไร ตองปรับปรุงแกไขแผนในสวนใด กําหนดแนวทางปฏิบัติบนฐานของความขยัน ประหยดั ซอ่ื สตั ย และอดทน 2. ทํางานตามแนวปฏิบัติ ดวยการนําแนวปฏิบัติมาเขียนเปนเอกสารใบสัง่ งาน ใชสรางความ เขาใจกับผูรับผิดชอบ แลวมอบหมายใหทําตามแนวปฏิบัติ 3. ตรวจสอบหาขอบกพรอง เปนการทํางานของผูป ระกอบการหรือผูร ับมอบหมายดําเนินการ ติดตามการทํางานของผูรับผิดชอบ วาทําตามขั้นตอนหรือไมทํา และเกิดผลเสียหายอยางไร ลักษณะความ รนุ แรงเปนอยางไร เกิดผลกระทบอะไรบาง 4. ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง เปนการทํางานรวมกันระหวางผูป ระกอบการกับผูร ับ มอบหมายใหทํางาน รวมกันคิดหาแนวทางแกไขขอบกพรองลดความเสียหาย

124 5. การประเมินพัฒนา เปนการประเมินเทียบเคียงผลการดําเนินงานทีเ่ กิดจริงกับผลทีเ่ กิดตาม แผนกําหนดวาสอดคลองเกิดไดจริงหรือเกิดไมได เปนเพราะการวางแผน หรือวาเปนเพราะบุคลากร ถา ความผิดพลาดเกิดจากแผนก็ดําเนินการพัฒนาแผน แตถาความผิดพลาดเกิดจากบุคลากรจะตองทบทวน วาเกิดจากอะไร เชน เกิดจากความรูความเขาใจสับสน ก็ดําเนินการทบทวนใหความรูสรางความเขาใจให ชัดเจน แตถาเกิดมาจากทัศนคติตอการทํางานไมดี ไมใหความสําคัญตอการทํางานตามขัน้ ตอน ก็ควรจะ สับเปลี่ยนหนาที่ไมตองมีความรับผิดชอบมากนัก กจิ กรรมท่ี 15 ผูเ รียนศึกษาเอกสารหมายเลข 18 แลวใชกรอบความคิดที่สรุปได พัฒนาตนเองตามขอ 3 ประเมินเทียบเคียงความคิดและตัวอยางตามเอกสารหมายเลข 18 มีความเปนไปไดทีจ่ ะใชกับชีวิตจริงได หรือไม มขี อบกพรอ งอะไรและควรปรับปรุงพัฒนาการจัดทําแผนธุรกิจของตนเองแบบใด

125 บทที่ 7 การขบั เคล่ือนธรุ กจิ เพื่อการขยายอาชีพ ผลการเรียนรูท ่คี าดหวงั สามารถตรวจสอบระบบธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพได ขอบขายเนอื้ หา เร่ืองท่ี 1. การควบคุมใหการขยายอาชีพเปนไปตามแผนกลยุทธ เร่อื งท่ี 2. การตรวจสอบใหการปฏิบัติการขยายอาชีพเกิดผลตามแผนปฏิบัติการ สอ่ื ประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 19 แบบบันทึกระบบรายการกฎ ระเบียบทสี่ าํ คญั 2. เอกสารหมายเลข 20 ใบความรูเรื่อง การจัดทํากฎ ระเบียบการดําเนินงาน 3. เอกสารหมายเลข 21 ใบความรูเรื่อง การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ 4. เอกสารหมายเลข 22 ใบความรูเรื่อง การตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการ 5. เอกสารหมายเลข 23 แบบบันทึกผลการตรวจสอบหาขอบกพรอง และสรุปผลขอบกพรอง

126 เรอื่ งท่ี 1 การควบคุมใหก ารขยายอาชพี เปนไปตามแผนกลยทุ ธ ลักษณะบงชค้ี วามสําเร็จของการเรยี นรู 1. จัดระเบียบการทํางานได 2. กาํ กบั ดแู ลใหก ารดาํ เนนิ งานเปน ไปตามแผนกลยทุ ธไ ด แผนปฏบิ ตั ิการเรยี นรู ลกั ษณะบงชค้ี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู กิจกรรม การวัดผล ประเมินผล สือ่ การเรียน 1. จัดระเบียบการทํางานได เรยี นรดู วยตนเอง 1. ผลการคดิ สว นตัววา เอกสารหมายเลข 19 1. ใหผูเ รียนคิดวิเคราะหวา แบบบันทึกรายการ การทํางานรวมกัน กฎ ระเบยี บท่สี าํ คัญ การดําเนินงานรวมกันหลาย ควรจะมีกฎระเบียบที่ เอกสารหมายเลข 20 ฝาย ควรจะมกี ฎระเบยี บ ใบความรูเ ร่ืองการ สําคัญดานใดบาง จัดทํากฎ ระเบียบการ ท่ีสําคัญอะไรบาง แลวเขียน ดาํ เนนิ งาน บันทกึ ลงในเอกสารหมายเลข 19 เอกสารหมายเลข 20 ใบความรเู ร่อื งการกาํ กบั 2. ใหผ ูเ รยี นศึกษาเอกสาร 2. ผลการคิดกฎ ระเบียบ ดูแลการขยายอาชีพ หมายเลข 20 ใบความรเู รื่อง การทํางานให เหมาะสมกับสภาพ การจัดทํากฎระเบียบ การขยายอาชีพของ การดาํ เนินงาน แลว คิด เปรยี บเทียบกบั ส่ิงที่ตนเองคดิ ตนเอง เอาไวต ามเอกสารหมายเลข 20 แลว ดาํ เนินการพฒั นา กฎ ระเบียบการทํางานให เหมาะสมกับสภาพการ ดําเนินงานขยายอาชีพของ ตนเอง 2. กาํ กบั ดูแลใหการ เรียนรูดวยตนเอง 3. ผลการจดั ทําผงั การ ดาํ เนนิ งานเปน ไปตาม 1. ใหผเู รยี นศกึ ษาเอกสาร แผนกลยทุ ธ ไหลของงานที่ใช หมายเลข 21 ใบความรู กํากับ ดแู ลการ เร่ืองการกาํ กับ ดูแล ดําเนินการขยายอาชีพ การขยายอาชีพ 2. ใหผเู รยี นทดลองจัดทาํ ผัง การไหลของงานการขยายอาชีพ

127 เอกสารหมายเลข 19 : แบบบนั ทึกรายการกฎ ระเบียบท่สี าํ คญั ขอ เสนอแนะ ขอใหผูเ รยี น คิดพิจารณาวาในการขยายอาชีพ เราจะตอ งมีผรู วมงานระดับตาง ๆ เพ่ิมเขา มามากมาย เราควรคํานึงถึงอะไรบางที่จะตองนํามาเปนกฎ ระเบียบของการทํางาน รวมกัน ขับเคลื่อนแผนการขยายอาชีพไปสูความสําเร็จ อะไรทจี่ ะตอ งนํามากําหนดเปนระเบยี บ ขอ กําหนดเก่ียวกับระเบียบที่ควรจะมี ตัวอยาง 1.1 เวลาการเขา – เลกิ งาน ………………….. 1.การเขาปฏิบัติงาน 1.2 การแตงกาย ............................................... 1.3 จรรยา มารยาท ...........................................

128 เอกสารหมายเลข 20 : ใบความรู เรอื่ ง การจัดทาํ กฎ ระเบียบการดําเนินงาน ความคิดรวบยอด การจัดใหมีกฎ ระเบียบการดําเนินงานเปนสวนหนึง่ ของการควบคุมการดําเนินงานสู ความสําเร็จ ตามหลักการบริหารจัดการยุคใหมทีจ่ ะมีขอกําหนดเปนแนวทางเดียวกันที่เริม่ ตนจากการมี ปรัชญาอุดมการณรวมกัน ระเบียบวิธีการดําเนินงาน กฎแหงความปลอดภัย และการสรางแรงจูงใจ รว มกัน เพ่อื ใหทกุ คนถือปฏบิ ัติรว มกนั โครงสรา งของกฎระเบยี บการดาํ เนนิ งาน โครงสรางของกฎระเบียบหรือขอตกลงการทํางานรวมกันจะมีองคประกอบหลัก ดังนี้ 1. แนวคิดอุดมการณของการขยายอาชีพ 2. วิถีชีวิตในการทํางาน 3. การใชว ัสดุอุปกรณ 4. การทํางาน 5. ความปลอดภัย 6. แรงจูงใจ องคประกอบทั้ง 6 ประการ เราสามารถยืดหยุนปรับบางองคประกอบออกไปหรือจะเพิ่ม องคประกอบอืน่ เขามาใหเหมาะสมกับสภาพของบุคลากร ซึง่ สวนใหญจะประกอบดวยลักษณะคน 3 ประเภท คอื 1. ผูรับผิดชอบสูง ตองการความเปนอิสระการทํางาน 2. ผูรับระเบยี บทําตามพรอมรบั รู เช่อื ฟง 3. ผูมีความรับผิดชอบต่ําตองไดรับการควบคุมอยางใกลชิด ดังนั้น การจัดทําระเบียบอาจตองใหความสําคัญกับลักษณะบุคลากรของเราวา อยูใ น กลุมใดมากที่สดุ การออกระเบียบ จะตองสมั พันธก บั ลักษณะคนสวนใหญ รายละเอียดของโครงสรา งกฎ ระเบียบการขยายอาชีพ การเขียนรายละเอียดกฎระเบียบจะตองบอกเหตุและผล และแนวปฏิบัติที่ชัดเจนเขาใจ ตรงกนั หมดทกุ คน มีลกั ษณะการวเิ คราะหเพอื่ การเขยี นกฎระเบยี บดังนี้

129 องคประกอบ ขอ บังคับ แนวปฏบิ ตั ิ อดุ มการณ วถิ ีชีวิต ทุกคนตองรับรูและทําความ การใชวัสดอุ ุปกรณ การทํางาน เขา ใจตออุดมการณ ดังนี้ ความปลอดภัย 1. สรา งคณุ ภาพผลผลติ - ทําตามขั้นตอนคูมอื ปฏิบตั ไิ มใ หผิดพลาด แรงจูงใจ 2. สรางประสิทธิผลการทํางาน - จติ ใจตอ งรับรู ยอมรบั วา เปนการกระทํา 3. ทกุ ชวี ติ ปลอดภยั ท่ถี กู ตอง 1. เวลาเริม่ ตนและเลิกงาน 1. 08.00 – 17.00 น. 2. การแตงกายรัดกุม 2. ใสเ สอ้ื นุง ทับ กางเกง ใสผ าคลุมผม ไมใ หรมุ รา ม เกาะเกย่ี ว ผลผลิตเสยี หาย 1. เบกิ รบั วัสดุอปุ กรณเคร่ืองมอื 1. ตามที่ระบุไวในใบงานเทานั้น 2. การใชว สั ดุ 2. ใชตามขอกําหนดในใบงานเทานั้น 3. การใชเครื่องมืออุปกรณ 3. ตรวจสอบความสมบูรณกอนนําไปใช หากนาํ ไปใชแ ลว เกิดเสยี หายใหแ จง รายละเอยี ดความเสียหายเพอ่ื จัดซอม 1. ทําความกระจางในขั้นตอน 1. ศึกษาเอกสารขั้นตอนการทํางานในสวน ท่รี ับผิดชอบ การทํางานของตนเองให ชดั เจน 2. ตรวจสอบจากแผนปฏิบัติการวา งาน 2. ตรวจสอบหาขอบกพรองการ เกิดผล ดาํ เนนิ งานในสว นของตนเอง ตามที่กําหนดไวใ นชองผลที่เกิดหรือไม มขี อ บกพรอ งอะไร 1. การพน จุลินทรีย 1. ตอ งสวมเสอื้ ผา ปกปด รางกายใหรัดกุม มิดชดิ ไมใหจ ลุ ินทรยี ก ระทบรางกายได 2. การทํางานกลางแดด 2. ตองแตง กายมิดชดิ สวมถุงคลุมศีรษะ บา หวั ไหล และสวมหมวกปก ปอ งกนั แสง 3. การใชมีดหวดทํางาน 3.1 ดา มมีดตองเจาะรรู อยเชือก คลอ งขอ มอื กนั มดี หลดุ 3.2 กรณีทํางานรวมกันหลายคนตองแบง พน้ื ที่ และทํางานเดินหนาทิศทางเดียวกัน 1. ทํางานขวัญดี 1.1 หามวากลาวตักเตือนระหวางคนงาน ดว ยกนั 1.2 การวากลาวตักเตือนจะมีบุคคล

องคประกอบ ขอ บงั คบั 130 2. นาํ ผลผลติ ไปบริโภค แนวปฏบิ ัติ 3. การหยุดพักระหวางทํางาน รบั ผดิ ชอบเปนผูต รวจทป่ี รกึ ษาดําเนนิ การ เอง 1.3 ใชคําพดู ทไ่ี พเราะซง่ึ กนั และกัน 2 ควรจัดแบงผลผลิตทต่ี กมาตรฐานไป บริโภคเทานั้น 3 ใหหยดุ พักไดท ้ังชว งเชา และบายรวม 2 ครัง้ ครง้ั ละ 20 นาที โดยใหห ยดุ และ เลกิ พักพรอมกัน เปนไปตามอัธยาศัย ของ แตล ะกลมุ กิจกรรมที่ 16 เมือ่ ผูเ รียนศึกษาเอกสารหมายเลข 20 แลว ดําเนินการพัฒนากฎ ระเบียบการทํางานใหเหมาะสม กับสภาพการดําเนินงานขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบความสําเร็จ

131 เอกสารหมายเลข 21 : ใบความรู เรื่อง การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ ความคิดรวบยอด การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพเปนกิจกรรมของผูประกอบการทีจ่ ะตองมีระบบ สารสนเทศใหมองเห็นความกาวหนาความสําเร็จของงานในแตละภารกิจวาไปถึงไหน ดวยการทํา กิจกรรมลักษณะความสําเร็จในแผนกลยุทธมากําหนดระยะเวลาทีต่ องใชจริง เขียนเปนผังการไหลของ งานใชเฝาระวังการดําเนินงาน การดําเนินการกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ 1. การจัดทําผังการไหลของงานของแตละภารกิจ ดวยการ 1.1 นําขอความเปาหมายกลยุทธออกมาเปนหัวเรื่องสําคญั 1.2 นํากิจกรรมออกมาจดั ลําดบั ขั้นตอนกอนหลัง 1.3 นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน จัดทําผังของงานในรูปแบบใดก็ไดที่ผูประกอบอาชีพมีความเขาใจดี (ตัวอยางผังการไหล ของงาน)   1 มี.ค.53 3 – 5 ม.ี ค.53 16 เม.ย.53 1 พ.ค.53 ตรวจสอบ ไถบุกเบิก หวา นเมล็ดพนั ธุ ไถพรวน การสลายตวั ของซาก หนาดนิ ปยุ พชื สด คลกุ ปุยพืชสด พชื ไถพรวนคลกุ พฒั นา ลงดนิ กระจายใหท ่ัว ดนิ มอี ินทรียวตั ถุ คณุ ภาพดนิ โครงสรา งดินเปน 20 ไร กอ นกลม รวนซยุ 2 มี.ค. 53 6 ม.ี ค. – 17 เม.ย. 17 – 30 เม.ย. 2 – 15 พ.ค. ไถแปรยอ ยดนิ ใหน าํ้ บํารุงรกั ษา ใหน้ําพรอม ใหน ํ้าพรอม ใหแ ตกกระจาย ตนปยุ พชื สด จลุ ินทรยี ยอ ย จลุ นิ ทรยี จ น   สลายหมกั ดนิ ซากพชื ยอ ย  สลายเปน อินทรยี วัตถุ  2. การใชผังการไหล กํากับดูแลการขยายอาชีพ ดวยการ 2.1 นําผังการไหลของงานติดผนังใหมองเห็น 2.2 ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงานวา วันทีก่ ําหนดกิจกรรมดําเนินการ เสรจ็ หรอื ไม ถาเสร็จกท็ าํ เครื่องหมายบอกใหร ูว า เสร็จ

132 2.3 ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองติดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไข ขอ บกพรอ ง 2.4 ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง 3. ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนใดประสบผลสําเร็จบาง และสําเร็จไดเพราะ อะไรเปนเหตุ จากนั้นดูวา สวนใดทีไ่ มประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผล ทั้งความสําเร็จและความเสียหายมาสรุปผล เพือ่ นําผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและ แผนปฏิบัตกิ ารใหม ปี ระสทิ ธภิ าพได กจิ กรรมท่ี 17 ใหผูเ รียนทดลองจัดทําผังการไหลของงานการขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบ ความสําเร็จจากการประกอบอาชีพ

133 เร่ืองท่ี 2 การตรวจสอบใหการปฏบิ ตั ิการขยายอาชพี เกิดผลตามแผนปฏบิ ตั ิการ ลกั ษณะบงช้ีความสาํ เรจ็ ของการเรยี นรู 1. ตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการได 2. ติดตาม แกไขขอบกพรองใหเปนไปตามแผนปฏิบัติการได แผนปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรู กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล สอ่ื การเรียน ลกั ษณะบงช้คี วามสําเรจ็ 1. ใหผ ูเรียนศึกษาเอกสาร ความเขาใจในหลักการ เอกสารหมายเลข 22 ของการเรียนรู ใบความรูเรื่องการตรวจสอบ วธิ กี ารตรวจสอบหา ใบความรู เร่ือง การ หาขอบกพรองการทํางานตาม ขอ บกพรอ ง ตรวจสอบหาขอบกพรอง แผนปฏบิ ตั ิการ ตรวจสอบหา การทํางานตามแผน ปฏบิ ัตกิ าร 2. ใหผูเ รียนคิดทบทวน ประสบการณของตนเองแลว พิจารณาวา ความรูจากเอกสาร ขอบกพรองการทํางาน เร่ือง การตรวจสอบหา ขอ บกพรอ งการทํางานตาม ตามแผนปฏบิ ัตกิ าร แผนปฏบิ ัตกิ าร มีความจําเปน ตอการขยายอาชีพในระดับที่ ทศั นคติ เหน็ ดว ยตอ เอกสารหมายเลข 23 ตนเองทาํ หรือไม ถาไมจ ําเปน หลักการความรูการ แบบบันทกึ ผลการ เพราะอะไร แลว เขยี นบนั ทกึ ผลเกบ็ เอาไวทบทวน เม่ือครง้ั ตรวจสอบหาขอบกพรอง ตรวจสอบ หา ผเู รียนมีโอกาสขยายอาชีพของ ตนเอง การทํางาน ขอบกพรอ ง และ สรุปผลขอ บกพรอง

134 เอกสารหมายเลข 22 : ใบความรู เรือ่ ง การตรวจสอบหาขอ บกพรอ งการทาํ งานตามแผนปฏบิ ตั ิการ ความหมาย การตรวจสอบ หมายถึง การพิจารณาหาขอเท็จจริงวา ถูกหรือผิด ดีหรือราย แตการ ตรวจสอบในการขยายอาชีพใหความสําคัญไปที่การหาขอบกพรองในการทํางานตามแผนปฏิบัติการ ดวย การตรวจสอบวา การดําเนินงานสามารถทําใหเกิดผลสําเร็จตามทีก่ ําหนดไวในแผนปฏิบัติการหรือไม ถา ไมเกิดเปนผลมาจากขอบกพรองอะไรบาง ขนั้ ตอนดาํ เนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง ในการดําเนินการตรวจสอบหาขอบกพรอง มีขั้นตอนทํางานดังนี้ 1. ผูประกอบการขยายอาชีพจะตองรูวา ควรตรวจสอบเรือ่ งอะไรดวยการนําแผนปฏิบัติ การมาพิจารณาหัวขอผลที่เกิดที่สําคัญ มีความจําเปนตองตรวจสอบอะไรบาง 2. จัดทํารายการตรวจ ดวยการนําหัวขอผลทีเ่ กิดทีค่ ัดเลือกเอาไวมาจัดทํารายการตรวจที่ ประกอบดวย รายการตรวจ รายละเอียดปฏิบัติการที่ตองตรวจดังตารางนี้ รายการตรวจ เกณฑก ารพิจารณา ผลการตรวจ ปรากฏการณขอบกพรอง ถกู ผดิ 3. จัดทําบันทึกผลการตรวจ ดวยการนํารายการตรวจมาจัดเปนเอกสารบันทึกผลการ ตรวจทีป่ ระกอบดวย รายการตรวจ (มาจากผลทีเ่ กิดระบุไวในเอกสารแผนปฏิบัติการขยายอาชีพ) เกณฑ พิจารณาทผ่ี ูประกอบการจะตองกําหนดขึ้นมาลวงหนา ผลการตรวจ การสรุปผลขอบกพรองการประเมิน ความรุนแรงของขอบกพรองและการกําหนดแนวทางแกไขขอบกพรอง ดังตัวอยางนี้

135 เอกสารหมายเลข 23 แบบบนั ทึกผลการตรวจสอบหาขอบกพรองและสรุปผลขอบกพรอ ง 1. เอกสารบันทึกผลการตรวจหาขอบกพรอ ง เกษตรอนิ ทรยี ไ รทนเหนอื่ ย ลพบรุ ี 4. ผลการตรวจ 5. ปรากฏการณเกยี่ วของ 2. รายการตรวจ 3. เกณฑก ารพิจารณา ถกู ผิด ขอมูลจากผูร บั ผิดชอบ ขอมูลจากการสังเกต ในแปลงเกษตร 6. สรุปขอบกพรอง 6.1 สรุปขอบกพรองเนื่องมาจากแผนปฏิบัติการ 6.2 สรุปขอบกพรองเนื่องมาจากบุคคลผูรับผิดชอบ 7. ผลการประเมินขอบกพรอง 8. แนวทางแกไขขอบกพรอง รายการ ผลการประเมิน ขอบกพรอง ตรวจ รายแรงมาก รา ยแรง แกไ ขได หมายเหตุ  รายแรงมาก = ไมเกิดผลตามที่กําหนดและไมทํางานตามกิจกรรมขน้ั ตอน  รา ยแรง = ไมเกิดผลตามที่กําหนด และทําตามกิจกรรมขั้นตอนไมครบ  แกไขได = ไมเ กิดผลตามที่กาํ หนด แตท าํ ตามกจิ กรรมขัน้ ตอนครบถวน 4. ปฏิบัติการตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชีพ ดังนี้ 4.1 นําเอกสารบันทึกผลการตรวจมาจัดทํารายการตรวจและเกณฑการพิจารณาดวย การเอาแผนปฏิบัติการมาพิจารณาวา การจะตรวจสอบครัง้ นีจ้ ะตรวจสอบภารกิจและผลทีเ่ กิดอะไรบาง โดยนําผลที่เกิดมาบรรจุลงมาในชองรายการตรวจแลวกําหนดเกณฑการตรวจ

136 4.2 นาํ เอกสารบันทึกผลการตรวจไปปฏิบัติการตรวจ 2 ขั้นตอน ดงั น้ี 4.2.1 ปฏิบัติการตรวจพูดคุย สอบถามกับผูรับผิดชอบเกีย่ วกับเรื่องทีจ่ ะตอง ตรวจสอบเพื่อหาขอบกพรองและสรุปบันทึกผลการสอบถาม 4.2.2 ปฏิบัติการตรวจสอบบนงาน/ในแปลงเกษตรเพื่อสังเกตตรวจสอบหา ขอ บกพรอ ง 4.3 วนิ ิจฉยั ความสัมพันธระหวา งผลการสัมภาษณและผลจากการสังเกตบนงานแลว บันทึกสรุปผลขอบกพรองเนื่องมาจากแผนปฏิบัติการและเนื่องมาจากบคุ คลผูรับผดิ ชอบ 4.4 ประเมินผลขอบกพรอง จําแนกรายการที่พบขอบกพรอง 4.5 กาํ หนดแนวทางแกไ ขขอ บกพรอ ง สรปุ การตรวจสอบหาขอบกพรองเปนระบบการบริหารจัดการอันหนึง่ ที่มุงมั่นทําเพือ่ ใหการ ขยายอาชีพบรรลุผลไดตามวิสัยทัศน แตทีส่ ําคัญกระบวนการตรวจสอบนี้ ผูป ระกอบการขยายอาชีพตอง พึงคิดถึงอยูเ สมอวา ระบบนีเ้ ปนเครื่องมือการเรียนรู ดังนัน้ การดําเนินการจริงจะตองนําไปเพื่อพัฒนา แรงงานไมใชเพือ่ การลงโทษ ดังนั้น ผูรวมงานควรจะไดรวมเรียนรูเขาถึงประโยชนของระบบการ ตรวจสอบดว ยกนั กิจกรรมท่ี 18 ใหผูเ รียนคิดทบทวนประสบการณของตนเอง แลวพิจารณาวาความรูจ ากเอกสารหมายเลข 22 เรือ่ งการตรวจสอบหาขอบกพรองการทํางานตามแผนปฏิบัติการ มีความจําเปนตอการขยายอาชีพใน ระดับที่ตนเองทําหรือไม ถาไมจําเปน เพราะอะไร แลวเขียนบันทึกผลเก็บเอาไวทบทวน เมื่อผูเรียนมี โอกาสขยายอาชีพของตนเอง

137 บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั ปฏิบัติการจัดทําแผนและโครงงานขยายอาชีพได ขอบขายเนือ้ หา เรอ่ื ง การจัดทําโครงการขยายอาชีพ เพื่อนําเสนอแหลงทุน สอื่ ประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 24 ใบความรู เรื่อง เหตุผลของการทําโครงการขยายอาชีพ 2. เอกสารหมายเลข 25 ใบความรู เรื่อง การเขียนโครงการขยายอาชีพ

138 เรอ่ื ง การจดั ทําโครงการขยายอาชีพเพ่อื นําเสนอแหลงทนุ ลกั ษณะบง ชี้ความสําเร็จ กิจกรรม การวัดผล ประเมินผล สือ่ การเรียน ของการเรียนรู 1.อานเอกสารหมายเลข 24 : ใบ 1. ทดสอบความเขาใจ เอกสารหมายเลข 24 1.บอกความสัมพันธ ความรู เรอ่ื ง เหตผุ ลของการทํา ในการศึกษาใบความรู ใบความรูเรื่องเหตุผล ระหวา งแผนธรุ กจิ ขยาย 2. ตรวจสอบเอกสาร ของการทําโครงการ อาชีพกับโครงการขยาย โครงการขยายอาชีพ ขยายอาชีพ อาชีพได 2.อานเอกสารหมายเลข 25 : ใบ โครงการขยายอาชีพ 2.รโู ครงสรา งการเขยี น ความรู เร่ือง การเขียน โครงการ โครงการขยายอาชีพ 3.ใหผูเ รยี นปฏบิ ตั ิการเขียน เอกสารโครงการขยายอาชีพ ของตนเอง 4.ใหผเู รียนนําเอกสารโครงการ ขยายอาชีพของตนเองไป นาํ เสนอผูรู ผูเชี่ยวชาญใน ทองถิ่นแลกเปลยี่ นเรียนรูหา ขอบกพรอ ง จุดแข็งตาง ๆ แลว ปฏบิ ตั ิการพัฒนาเอกสารแผน ของตนเอง

139 เอกสารหมายเลข 24 : ใบความรู เรื่อง เหตุผลของการทําโครงการขยายอาชีพ ในการเรียนรูทีผ่ านมาเปนเรือ่ งของการทําแผนธุรกิจตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ให ความสําคัญกับการใชเหตุผล การกําหนดทิศทางธุรกิจใหมีความพอดีและมีภูมิคุม กัน การกําหนด แผนปฏบิ ัติการสรางความรอบรูแ ละขับเคลือ่ นแผนสูค วามสําเร็จอยางมีคุณธรรม ซึง่ เปนเรือ่ งภายในของ ผูป ระกอบการขยายอาชีพเทานั้น แตการทําธุรกิจที่จะตองขยายตัวออกไปจําเปนตองใชทุนเพิม่ เติมหรือ ตองไดรับความชวยเหลือจากภาครัฐหรือเอกชน การใหความชวยเหลือดังกลาวผูใ หตองการทราบ รายละเอียดการดําเนินงาน มีผลลัพธเปนอยางไร มีผลที่เกิดอะไรบาง และกระทบตอสังคมชุมชนอยางไร คุม คาที่จะใหการสนับสนุนหรือไม หรือมีโอกาสที่จะสรางกําไร นํารายไดมาคืนสถาบันทางการเงินได หรอื ไม ดังนัน้ จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตองมีความรู ความเขาใจในการเขียนโครงการขยายอาชีพ เพื่อนําเสนอขอรับความชวยเหลือหรือสรางความเชื่อมั่นใหกับแหลงทุน

140 เอกสารหมายเลข 25 : ใบความรู เรอื่ ง การเขียนโครงการขยายอาชีพ โครงการเปนเอกสารภาพรวมของแผนธุรกิจ เพือ่ ใชนําเสนอตอสังคมในการเผยแพร ความคิด หรือใชนําเสนอเพือ่ ขอความชวยเหลือ สนับสนุนเงินทุน ซึ่งประกอบดวยสาระที่แสดงใหเห็น ความสําคัญและคุณคาของการดําเนินงาน ซึ่งประกอบดวย 1. ชื่อโครงการ 2. เหตุผล หลกั การ 3. เปาประสงค 4. วัตถุประสงค 5. ผลไดของโครงการ 6. วธิ ดี าํ เนนิ งาน 7. งบประมาณดําเนินการ 8. ผลดําเนินโครงการ การเขยี นโครงการ 1. การเขียนชอ่ื โครงการ โดยทว่ั ไป มี 3 องคประกอบ คือ (1) ขอความบงบอกวาทําอะไร (2) ขอความวาเปนของ ใครและ(3) นาํ เสนอใคร “โครงการขยายอาชีพเกษตรอินทรีย ชุมชนบานคลองหาด นําเสนอขอการสนับสนุนจากทางอําเภอคลอง หาด” 2. การเขยี น ความสาํ คญั และหลกั การ เปนสาระสวนทีบ่ อกความสําคัญของการจัดทําโครงการและหลักการดําเนินการ ซึง่ มี โครงสรางการเขียน ดังนี้ 2.1 โครงสรางการเขียนความสําคัญ การเขียนความสําคัญในการขยายอาชีพ ควรจะเปน สาระสาํ คัญในธรุ กจิ ซง่ึ ประกอบดว ย 2.1.1 เขียนบงบอกสภาวะแวดลอมอาชีพ ไดแก (1) สภาพทดี่ ิน สิ่งแวดลอ มทส่ี งเสรมิ การดําเนินโครงการ (2) ผลิตผลอะไรท่ีเหมาะสมในการผลิต (3) ลักษณะคุณภาพผลผลิตที่ลูกคาตองการ (4) ลูกคาเปนใคร อยางไร (5) ขายใหกับใคร สวนแบงทางการตลาดเปนอยางไร (6) จะสามารถเขาไปยึดตลาดสวนแบงตลาดไดรอยละเทาไร

141 2.1.2 เขยี นสรุปใหเห็นความสาํ คัญทเี่ กี่ยวขอ งกับ (1) การสรางงาน สรางรายไดใหกับชุมชน (2) การมีสวนรวมสรางความพอเพียงดานตาง ๆ ใหกับชุมชน 2.2 การเขียนหลักการ เปนขอความตาง ๆ เพือ่ บงบอกวา โครงการจะทําอะไร ใหใคร ทําแคไหน และทาํ อยา งไร ดังนี้ 2.2.1 จะทําอะไร ใหใ คร ดังตวั อยาง (1) มุง เนนผลติ ผกั ผลไมระบบเกษตรอินทรีย ขายใหก ับกลุมผูรกั ษาสขุ ภาพ 2.2.2 ทําอยางไรดังตัวอยาง (1) ใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบ การเกษตร 2.2.3 ทําท่ไี หน ดังตวั อยา ง (1) การดาํ เนนิ งาน จะเรมิ่ ตน ทีแ่ ปลงเกษตรของผทู ําแลว สงเสริมการเรียนรูขยาย เครือขา ยการปลกู ผกั อินทรยี ออกไป 2.3 ตวั อยางการเขยี นเหตผุ ลและหลกั การ เหตผุ ลและหลกั การ การตัดสินใจดําเนินการจดั ทาํ เกษตรอนิ ทรีย มีเหตผุ ลมาจาก 1. สภาพทีด่ ินของหมูบานคลองหาด เปนที่ดนิ เปด ปาใหม เพ่ือทําพืชไรม าเพยี ง 5 ป เกษตรกรไมรูจัก และไมเคยใชสารพิษฆาแมลงและปราบวัชพืชเขามาใชเปนพื้นที่สะอาดปราศจากสารพิษ 2. ถาหากดําเนินการผลิตพืชผัก ผลไมในระบบเกษตรอินทรีย จะทําใหผลิตผลทีไ่ ดมา สะอาดไมมี สารพิษตกคาง 3. ผักผลไมทีต่ ลาดตองการ จะเปนผลผลิตทีไ่ รสารพิษ มีการเจริญเติบโตไปตามธรรมชาติ และ รสชาตเิ ปนไปตามสายพันธุ 4. ขณะนีก้ ลุม ผูร ักสุขภาพมีจํานวนมากขึน้ เนือ่ งมาจากการประชาสัมพันธความปลอดภัยของ อาหาร ทําใหกลมุ คนกลมุ น้สี นใจซอ้ื อาหารไรสารพษิ บรโิ ภคมากขึน้ โดยลาํ ดับ 5. มีผูคาอาหารสุขภาพเขามารับซื้อถึงไรนา จํานวนไมจํากัด เพื่อกระจายสินคาเขาสูรานคาอาหาร สขุ ภาพ 6. ผลการศึกษาติดตามสวนแบงของตลาด อาหารสุขภาพพบวา ขณะนีม้ ีผักผลไมเขาสูตลาด เพียง รอยละ 0.25 ของพืชผักผลไมท ปี่ ลูกในระบบเคมี เทาน้ัน จึงอาจสรุปไดวา สวนแบงของตลาดยังสูงมาก สามารถทําแลวขายได จะเปนโอกาสในการสรางงาน สรางรายไดใหกับคนในชุมชนบานคลองหาดไดพัฒนาเศรษฐกิจเขาสูค วามพอเพียงตามอัตภาพของแตละ ครอบครัวที่เขารวมโครงการได

142 จากเหตผุ ลดังกลาว จึงอาจสรุปหลกั การดาํ เนินงานไดด งั น้ี 1. เปนการดําเนินงานท่มี งุ เนน การผลิตผกั ผลไมในระบบอินทรยี ข ายใหก บั กลมุ ผูรกั ษาสขุ ภาพ 2. การดําเนินงานใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบการเกษตร 3. การดําเนินงานจะเร่มิ ตนที่แปลงเกษตรของผูน าํ แลวสง เสริมการเรียนรูขยายเครือขายการปลูกผัก อนิ ทรยี อ อกไป 3. การเขยี นเปา หมายโครงการ 3.1 โครงสรางการเขียนเปาหมายโครงการ ประกอบดวย ขอความบงชี้วา + ปริมาณงาน + บอกระยะเวลา ทําอะไร สําเรจ็ 3.2 การเขียนขอความเปาหมายโครงการ ควรพิจารณาสิ่งตอไป (1) ขอความบงชี้วาทําอะไร ตองเปนเรื่องสําคัญ เปนหัวเรื่องหลักของโครงการ (2) ปริมาณงานที่ระบุตองมีขอความสามารถทําไดจริง (3) ระยะเวลาสาํ เรจ็ ตอ งเหมาะสมกบั ปรมิ าณงาน และมคี วามเปน ไปไดจ รงิ ทจ่ี ะทาํ สาํ เรจ็ 3.3 ตัวอยางขอความเปาหมายโครงการ จัดตั้งครัวเรือนบานคลองหาดใหทําเกษตรอินทรียครอบครัวละ 2 ไร จํานวน 200 ครอบครัว ให แลว เสรจ็ ในเดอื นพฤษภาคม 2552 4. การเขยี นวตั ถปุ ระสงคโ ครงการ เปนขอความทีข่ ยายภาพของเปาหมายโครงการใหมองเห็นภาระงานทีจ่ ะตองทําให สําเรจ็ โดยมรี ายละเอียดการคิด การเขยี น ดังน้ี 4.1 วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทําแลวทําใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมาย โครงการได เชน วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทํา จดั ตง้ั ครวั เรือน 1. ฝกอบรมศึกษาดูงาน เกษตรอินทรีย 2. จัดการสนับสนุนการจดั ต้ัง 200 ครอบครวั ระบบเกษตรอินทรีย 3. ติดตามควบคุมการ ดาํ เนนิ งาน

143 4.2 วเิ คราะหภ าระงาน กําหนดลักษณะบง ช้ีความสําเรจ็ ดังตวั อยางน้ี ภาระงานทจ่ี ะทาํ ลกั ษณะบงชคี้ วามสําเร็จ 1. จดั ฝกอบรม - สามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย 2. จดั สนบั สนนุ - สามารถดําเนินอาชีพเกษตรอินทรียได 3. ตดิ ตามและพฒั นา - อาชีพมีความเขมแข็ง 4.3 เขียนวัตถุประสงคโครงการตามโครงสรางนี้   เปนอยางไร ทําอะไร ใหใคร เพอื่ ฝก อบรม เกษตรบา นคลองหาด สามารถเขาใจเห็น ความสําคัญอาชีพ เกษตรอินทรีย ตัวอยา งวัตถปุ ระสงคโครงการ 1. เพือ่ ฝกอบรมเกษตรกรบานคลองหาดใหสามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย ได 2. เพอ่ื สนับสนนุ เกษตรบานคลองหาดใหสามารถดําเนินการประกอบอาชีพเกษตรอินทรียได 3. เพื่อติดตามพัฒนาใหเกษตรผูประกอบอาชีพเกษตรอินทรีย มีความเขมแข็งในอาชีพได 5. การเขียนผลไดข องโครงการ การเขียนผลไดของโครงการเปนการเขียนสิง่ ทีจ่ ะเกิดขึน้ อันเนือ่ งมาจากโครงการอยางมี เหตุมีผล ดวยการนําวัตถุประสงคโครงการมาวิเคราะหกําหนดผลไดที่ควรจะเกิดตามตัวอยาง วัตถุประสงคที่ 1 ขอความในวัตถุประสงค ผลไดท ี่ควรจะเกดิ 1. ฝกอบรมเกษตร 1. มีผูผา นการฝกอบรม 60 คน 2. เขาใจและเห็นความสําคัญของเกษตรอนิ ทรยี  2.1 บอกวธิ กี ารพฒั นาคณุ ภาพดินได 2.2 บอกวิธีการเพาะปลูกพืชในระบบ เกษตรอนิ ทรียได 2.3 บอกวิธีการอารักขาพืชในระบบ เกษตรอินทรยี ไ ด

144 6. การเขยี นวธิ ดี าํ เนนิ งาน เปนการเขียนเรยี งลําดับในแตละจดุ ประสงค โดยมีข้นั ตอนการเขียนดงั น้ี 6.1 ยกขอความ วัตถุประสงคและผลไดโครงการมาเปนตัวตั้ง 6.2 ดําเนนิ การวิเคราะหผลไดแตละตวั เพ่ือกําหนด กิจกรรม/ขัน้ ตอนวิธีการดําเนินงานที่ เกดิ ผลได 6.3 ระบุเกณฑชี้วัดความสําเร็จของงาน 6.4 กาํ หนดระยะเวลาดาํ เนนิ งานทเ่ี ปน จรงิ ตัวอยา งการเขียนวิธดี ําเนินงาน 6. วธิ ีดาํ เนนิ งาน 6.1 วิธีดําเนนิ งานตามจดุ ประสงคท ่ี 1 : เพื่อฝก อบรมเกษตรบา นคลองหาดใหสามารถเขาใจเห็น ความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย ผลได กิจกรรม/ขัน้ ตอนวธิ ดี าํ เนินงาน เกณฑช ีว้ ัดความสําเรจ็ ระยะเวลา ของงาน (KPI) 1. มีผูผานการอบรม 1. ประชาคมหมูบานชี้แจงรับสมัคร 100% ประชาคม 2 คร้งั 60 คน ผูสนใจเขารวมโครงการ 2. ผเู ขา อบรมมี 1. จัดสัมมนาใหมองเห็นภาพรวมของ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั ความรู ความเขาใจ เกษตรอินทรีย อบรมบอกวิธีการ 2.1 การพฒั นาดิน 2. ศกึ ษาดงู านที่ไรท นเหน่ือย พฒั นาดนิ ได 2.2 การเพาะปลูก 2.1 ศึกษา สงั เกตคุณภาพดนิ 80% ของผูเขารับการ 2.3 การอารักขาพืช 2.2 ศึกษา สงั เกตวธิ ีการเพาะปลกู อบรม บอกวธิ ีการ 2.3 ศึกษา สงั เกตวธิ กี ารอารกั ขาพืช เพาะปลูกเกษตร 3. เปดเวทีสัมมนาแลกเปล่ียนเรียนรูกับ อนิ ทรยี ไ ด 80% ของผูเขารวม บุคลากรของไรทนเหนื่อย 4. สรุปผลการศึกษาสังเกตและการ อบรม บอกวิธีการ อารักขาพืชได สัมมนา 3. เห็นความสําคัญ 3. ทบทวนสภาพเปนจริงของตนเองกับ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั อาชพี เกษตรอนิ ทรยี  ประสบการณท ไี่ ดร ับมา แลวรวมกนั หา อบรมเห็นความสําคัญ แนวทางของตนเอง ของอาชีพเกษตร อินทรีย

145 7. การเขยี นงบประมาณดาํ เนนิ การ เปน การนาํ กจิ กรรม/ขน้ั ตอนดาํ เนนิ การมาวเิ คราะหรายละเอียดของรายจาย แลวบรรจุใน โครงการ ดังตัวอยาง ตวั อยา งการเขียนรายละเอียดงบประมาณ 7. งบประมาณดาํ เนนิ การ รวมงบประมาณดําเนนิ การท้ังสิน้ 108,000 บาท มีรายละเอียดการจาย ดังนี้ รายการจาย รายละเอียดการจาย งบประมาณ ** การพฒั นาดนิ คาจางไถบุกเบิก 120 ไร x 500 บาท 60,000 บาท คาจางไถแปร 120 ไร x 300 บาท 36,000 บาท คาเมล็ดพนั ธุป ุยพชื สด 120 ไรx 5 กก. X 20 บาท 12,000 บาท 8. การเขยี นผลดาํ เนนิ โครงการ เปนการนําผลไดมา คิดวิเคราะหวา ถาการดําเนินงานเกิดผลไดตามที่กําหนด จะมีผลที่ เกิดอะไรบาง และมีผลกระทบอยางไรที่ทําใหมองเห็นคุณคาของโครงการ ดังตัวอยางนี้ 8. ผลดําเนินโครงการ หากการดําเนนิ การเกิดผลไดด งั ทกี่ ําหนดไว จะมผี ลที่เกดิ ตามมาและผลกระทบ ดังน้ี ผลได Output ผลท่เี กดิ Effect ผลกระทบ Impact 1. มีผผู านการอบรม 60 คน 1. โครงสรางความรูเกษตรเปลี่ยน 1. เกิดชุมชนแหง การเรยี นรูเกษตร อินทรยี  2. ผูอบรมมีความรูความ 2. ความคิดของเกษตรกรเห็น 2. การลดรายจายของชุมชน เขา ใจเกษตรอินทรยี  ความสําคัญกับการประยุกตใช ปจ จัยภายในใหม คี ุณคาสงู ข้ึน 3. ผเู ขาอบรมเห็น 3. มีการประกอบการอาชีพเกษตร 3. ระบบเศรษฐกิจยกระดับเขาสูความ ความสําคัญอาชีพเกษตร อินทรียขึ้นในชุมชนบานคลองหาด อยดู มี สี ุข อนิ ทรีย แบบขนานใหญ

146 กจิ กรรมท่ี 19 1. ใหผูเรียนเขียนโครงการขยายอาชีพ โดยอาจเปนอาชีพของตนเองที่ประกอบการอยู หรืออาชีพ ที่มีความสนใจ โดยโครงการมีสวนประกอบ (1) ชื่อโครงการ (2) เหตุผล หลักการ (3) เปาประสงค (4) วัตถุประสงค (5) ผลไดของโครงการ (6) วธิ ดี าํ เนนิ งาน (7) งบประมาณดําเนินงาน (8) ผลดําเนินโครงการ 2. ใหผูเ รียนนําเอกสารโครงการขยายอาชีพของตนเองไปนําเสนอผูร ู ผูเ ชีย่ วชาญ ในทองถิน่ แลกเปลยี่ นเรียนรหู าขอบกพรอง จุดแข็งตางๆ แลวปฏิบัติการพัฒนาเอกสารของตนเอง

147 ทีป่ รึกษา คณะผูจดั ทาํ 1. นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง เลขาธิการ กศน. 2. ดร.ชัยยศ อิม่ สวุ รรณ รองเลขาธิการ กศน. 3. นายวชั รนิ ทร จําป รองเลขาธิการ กศน. 4. ดร.ทองอยู แกว ไทรฮะ ทปี่ รกึ ษาดา นการพัฒนาหลักสตู ร กศน. 5. นางรักขณา ตณั ฑวุฑโฒ ผูอ ํานวยการกลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น ผเู ขียนและเรียบเรียง ขาราชการบํานาญ 1. นายอทุ ัย หนแู ดง ผูอาํ นวยการ กศน. อาํ เภอนครชยั ศรี ผูบ รรณาธกิ าร และพัฒนาปรับปรุง จงั หวดั นครปฐม กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 1. นายพิชิต แสงลอย กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นางดุษฎี ศรีวฒั นาโรทยั กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางพรทิพย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน คณะทํางาน กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 1. นายสุรพงษ มนั่ มะโน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรีรัตนศิลป กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท 4. นางสาวศริญญา กุลประดิษฐ 5. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา ผูพิมพตน ฉบับ 1. นางสาวปย วดี คะเนสม 2. นางสาวชาลินี ธรรมธษิ า 3. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา ผูออกแบบปก นายศุภโชค ศรรี ัตนศิลป