วิชาทักษะการขยายอาชีพ อช31002

0 หนงั สือเรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ า ทักษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนาย หนงั สอื เรียนเลม น้ีจัดพมิ พด วยเงนิ งบประมาณแผน ดินเพ่ือการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรับประชาชน ลิขสทิ ธเิ์ ปน ของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลําดับที่ 24/2554

1 หนงั สือเรยี นสาระการประกอบอาชีพ รายวิชา ทักษะการขยายอาชพี (อช31002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ลขิ สทิ ธิ์เปนของ สํานกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลําดบั ที่ 24/2554

2 คํานํา สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดดําเนินการจัดทํา หนังสือเรียน ชุดใหมนีข้ ึน้ เพื่อสําหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มีวัตถุประสงคในการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณธรรม จริยธรรม มีสติปญญาและศักยภาพในการประกอบอาชีพ การศึกษาตอ และสามารถดํารงชีวิตอยูใ น ครอบครัว ชุมชน สังคมไดอยางมีความสุข โดยผูเรียนสามารถนําหนังสือเรียนไปใช ดวยวิธีการศึกษา คนควาดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรมรวมท้ังแบบฝกหัดเพื่อทดสอบความรูความเขาใจในสาระเน้ือหา โดยเมื่อศึกษาแลวยังไมเขาใจ สามารถกลับไปศึกษาใหมได ผูเ รยี นอาจจะสามารถเพ่ิมพูนความรูหลังจาก ศึกษาหนังสือเรียนน้ี โดยนําความรูไปแลกเปลี่ยนกับเพ่ือนในชั้นเรียน ศึกษาจากภูมิปญญาทองถ่ิน จากแหลงเรยี นรูแ ละจากส่อื อน่ื ๆ ในการดําเนินการจัดทําหนังสือเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ไดรับความรวมมือที่ดีจากผูท รงคุณวุฒิและผูเ กี่ยวของหลายทานที่คนควา และเรียบเรียงเนื้อหาสาระจากสื่อตางๆ เพ่ือใหไดส่ือที่สอดคลองกับหลักสูตร และเปนประโยชน ตอผูเ รียนทีอ่ ยูนอกระบบอยางแทจริง สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอขอบคุณคณะท่ีปรึกษา คณะผูเรียบเรียง ตลอดจนคณะผูจัดทําทุกทานท่ีไดใหความรวมมือดวยดี ไว ณ โอกาสน้ี สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย หวังวาหนังสือเรียน ชุดนีจ้ ะเปนประโยชนในการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะประการใด สํานักงาน สงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอนอมรับไวดวยความขอบคุณยิ่ง สํานกั งาน กศน.

3 สารบญั หนา คาํ นํา คาํ แนะนําการใชหนังสอื เรยี น โครงสรา งรายวชิ าทกั ษะการขยายอาชพี 4 บทที่ 1 ทักษะในการขยายอาชีพ 5 6 เร่ืองท่ี 1 ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ 7 เรื่องที่ 2 ทักษะการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการขยายอาชีพ 21 บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมีความมั่นคง 30 เร่ือง การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมั่นคง 31 บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพื่อการขยายอาชีพ 41 เรื่องที่ 1 การวิเคราะหทําความเขาใจและรูจกั ตัวตนที่แทจริง 42 เรื่องท่ี 2 การพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเ ปน ลกั ษณะนิสัย 46 บทที่ 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ 51 เรื่องท่ี 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชีพ 52 ตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เรื่องที่ 2 ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพ เพื่อความมั่นคง 57 ตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทท่ี 5 ความรเู บื้องตนเกย่ี วกบั การบรหิ ารจัดการในการขยายอาชีพ บทท่ี 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ 64 ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง 82 เรื่องที่ 1 องคประกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง 83 เร่ืองที่ 2 การจดั ทําแผนธุรกจิ 90 บทที่ 7 การขบั เคล่อื นธุรกิจเพ่ือการขยายอาชีพ 125 เรื่องที่ 1 การควบคุมใหการขยายอาชีพเปนไปตามแผนกลยุทธ 126 เร่ืองท่ี 2 การตรวจสอบใหการปฏิบัติการขยายอาชีพเกิดผลตามแผนปฏิบัติการ 133 บทท่ี 8 โครงการขยายอาชพี 137 เร่ือง การจัดทําโครงการขยายอาชีพเพื่อนําเสนอแหลงทุน 138

4 คําแนะนาํ การใชห นงั สือเรยี น หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เปนแบบเรียนทจ่ี ดั ทาํ ขึน้ สําหรบั ผูเรียนท่ีเปน นกั ศึกษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ ผูเ รียนควร ปฏบิ ัติดังน้ี 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ มาตรฐานการเรียนรูร ะดับ และ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวงั และขอบขายเนือ้ หาของรายวิชาน้ัน ๆ โดยละเอยี ด 2. ศึกษารายละเอียดเนือ้ หาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด ถาผูเ รียน ไมเขาใจควรกลับไปศกึ ษาและทําความเขา ใจในเน้ือหาน้ันใหมใหเขาใจ กอนท่จี ะศึกษาเร่อื งตอ ๆ ไป 3. ครูควรทบทวนสาระสําคัญของรายวิชาชองทางการขยายอาชีพ (อช 31001) ใหผูเรียน สามารถเชื่อมโยงระหวางรายวิชาได ทําใหเกดิ ความเขาใจตอเนื่องกับรายวิชาทักษะการขยายอาชีพ 4. หนังสือเรียนเลมนีเ้ นนการจัดการเรียนรูในลักษณะกระบวนการสวนใหญ จะยกตัวอยาง อาชีพเกษตรกรรมแตอาชีพอื่นๆ ก็สามารถนํากระบวนการไปใชได 5. หนงั สอื เรียนเลม นี้มี 8 บท คือ บทท่ี 1 ทกั ษะท่เี ก่ยี วของกับการขยายอาชีพ บทท่ี 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมีความมั่นคง บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพอื่ การขยายอาชีพ บทท่ี 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ บทท่ี 5 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการบริหารจัดการในการขยายอาชีพ บทท่ี 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทท่ี 7 การขับเคลื่อนธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพ บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ

5 โครงสรางรายวิชาทักษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย มาตรฐานการเรยี นรรู ะดับและผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง มาตรฐานการเรยี นรรู ะดับ 1. มีความรู ความเขาใจ ทักษะในการขยายอาชีพ เพือ่ สรางความมัน่ คงบนพืน้ ฐานความรูใ น กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด ที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีทีเ่ หมาะสม มีความ หลากหลายทางชีวภาพ พัฒนาตอยอดและประยกุ ตใ ชภ ูมปิ ญ ญา 2. มีความรู ความเขาใจ และสามารถจัดทําแผนงานและโครงการธุรกิจเพือ่ ขยายอาชีพเขาสู ตลาดการแขงขัน ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อสูความมั่นคง ผลการเรียนรทู ี่คาดหวัง 1. อธิบายทักษะที่เกี่ยวของในกระบวนการผลิตและการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีในการ ขยายอาชีพทีต่ ดั สินใจเลือก 2. ตรวจสอบระบบความพรอมในการขยายอาชีพใหมีความมั่นคง 3. ปฏบิ ตั กิ ารวิเคราะหต นเองและพฒั นาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเ ปนลกั ษณะนสิ ยั 4. อธิบายความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพ เพื่อการขยายอาชีพได 5. ดําเนินการจัดทําและหรือปรับปรุงแผนธุรกิจดานการจัดการการผลิตหรือ การบริการและ ดา นการจดั การ การตลาด ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได 6. ตรวจสอบระบบธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพได 7. ปฏิบัติการจัดทําแผนและโครงการขยายอาชีพได ขอบขา ยเนือ้ หา บทท่ี 1 ทักษะในการขยายอาชีพ บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมีความมั่นคง บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพอื่ การขยายอาชีพ บทที่ 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ บทที่ 5 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการบริหารจัดการในการขยายอาชีพ บทท่ี 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทที่ 7 การขับเคลื่อนธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพ บทที่ 8 โครงการขยายอาชีพ

6 บทท่ี 1 ทกั ษะในการขยายอาชีพ ผลการเรียนรทู ่คี าดหวัง อธิบายทักษะที่เกี่ยวของในกระบวนการผลิตและการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีในการ ขยายอาชีพท่ตี ัดสนิ ใจเลอื ก ขอบขา ยเน้ือหา เรอื่ งท่ี 1. ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ เร่ืองท่ี 2. ทักษะการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการขยายอาชีพ ส่ือประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 1 ใบความรูเรื่องทักษะการทํางานบนฐานขอมูล 2. เอกสารหมายเลข 2 ใบความรเู รอ่ื งการตอยอดภูมิปญญายกระดับความรูใหส งู ขึน้ 3. เอกสารหมายเลข 3 ใบความรูเรื่องการสรางความหลากหลาย เพื่อความมั่นคงในอาชีพ 4. เอกสารหมายเลข 4 ใบความรูเรื่องการประเมินประสิทธิภาพ นวตั กรรม เทคโนโลยี 5. เอกสารหมายเลข 5 ใบความรูเ รื่องการวิเคราะหเพ่ือจําแนกบทบาท หนาที่นวัตกรรม เทคโนโลยี

7 เร่ืองที่ 1 ความจําเปนในการฝก ทักษะอาชีพ ลกั ษณะบง ชค้ี วามสําเร็จของการเรยี นรู 1. มีความเขาใจทักษะการทํางานบนฐานความรู 2. เขา ใจการเรยี นรูตอ ยอดภูมปิ ญ ญา ยกระดบั ความรใู หสงู ข้ึน 3. เขาใจความหลากหลายทางชีวภาพ และกิจกรรม เพื่อความมั่นคงของอาชีพ แผนปฏิบัติการเรยี นรู ลกั ษณะบงช้ีความสําเรจ็ ของการเรยี นรู กิจกรรม การวดั ผล ประเมินผล สือ่ การเรียน 1. มีความเขาใจทกั ษะ เรยี นดวยตนเอง การทาํ งานบนฐานความรู 1. ผูเ รยี นแตละคนทําความเขา ใจ 1. การระบุเหตุการณของ เอกสารหมายเลข 1 การประกอบอาชพี ท่ี ใบความรูเรอ่ื งทักษะการ เรือ่ งทักษะการทาํ งานบน ตองใชค วามรูข อ มลู ทาํ งานบนฐานขอ มลู สารสนเทศ ฐานขอ มลู จากเอกสารใบความรู 2. ทบทวนประสบการณก าร ทาํ งานบนฐานขอ มูลของ ตนเองแลวบูรณาการความรู เขา ดว ยกนั หาแนวทาง วธิ กี ารทาํ งานบนฐานขอ มูลเพือ่ ขยายขอบขา ยอาชพี ของตนเอง 2. เขา ใจการเรียนรตู อ เรยี นดวยตนเอง 1. การระบภุ มู ปิ ญ ญาท่ี เอกสารหมายเลข 2 ยอดภมู ปิ ญ ญา 1. ผูเรยี นแตล ะคนทําความเขาใจ จะใชเปนความสามารถ ใบความรูเร่ืองการ ยกระดบั ความรูใหสูงขึน้ หลกั ของการขยาย ตอ ยอดภูมปิ ญญา เรื่องการตอยอดภูมิปญญา ขอบขา ยอาชพี ยกระดับความรูใหสงู ขึ้น ยกระดับความรใู หสงู ข้ึน เรียนโดยกลมุ 2. ใหค ณะผูเรียนท่เี ปน กลุมอาชีพ ลกั ษณะเดยี วกนั รวมกลุมกัน 2. การกาํ หนดแนวทาง คนหาภูมปิ ญญาทีจ่ ะตอ งใชเ ปน การยกระดับความรู ความสามารถหลกั และกาํ หนด ใหส ูงขนึ้ แนวทางยกระดับความรูใหส ูงขน้ึ 3. เขาใจความ เรยี นรูดวยตนเอง 1. ไมคิดเชงิ เดยี่ ว เอกสารหมายเลข 3 หลากหลายทางชวี ภาพ ทาํ ความเขา ใจเร่อื งการสราง ความ 2. การบูรณาการความ ใบความรูเ รอื่ งการสราง และกจิ กรรมาเพ่อื ความ หลากหลายในอาชพี เพือ่ ความ ความหลากหลาย เพื่อ มน่ั คงของอาชพี มั่นคง ลดอัตราเสย่ี งของตลาด หลากหลาย สรา ง ความมน่ั คงในอาชพี ความมน่ั คง

8 เอกสารหมายเลข 1 : ใบความรู เรอ่ื ง ทกั ษะการทาํ งานบนฐานขอ มลู การขยายอาชีพหลายคนใชวิธีทําตามกระแสความนิยม เห็นเขาไดดีก็จะทําตามเขาดวย คิดตัดสนิ ใจดวยความรสู ึก บางคนก็ประสบผลสําเร็จแตหลายคนพบความลมเหลว แตหากเราหันมามอง คนประสบความสําเร็จอาชีพมัน่ คง เราจะเห็นวาบุคคลเหลานีจ้ ะทําอะไรตองคิดอยางถีถ่ วน หาความรู ขอมูลมากมายมาใชคิดชั่งน้ําหนักโอกาสความสําเร็จ จัดระบบทําการทดลองสรุปผลจนมั่นใจจึงจะมีการ ลงทุน การกระทําลักษณะนีเ้ ปนลักษณะของคนทํางานบนฐานขอมูล ผูเ รียนการศึกษานอกระบบจึงมี ความจําเปนทีจ่ ะตองพัฒนาทักษะการทํางานบนฐานขอมูล เพือ่ ใหการขยายอาชีพเริม่ ตนไดเหมาะสม เฉพาะกบั ตนเอง กรอบแนวคิดการทาํ งานบนฐานขอมลู    สรางแบบจําลอง ฐานขอมลู อาชพี อาชีพสาํ หรบั ตนเอง ทนุ ปฏบิ ตั กิ ารใชแ ละ ผลติ ภัณฑ สรุปบทเรียน ลูกคา ตนเอง แผนภูมิกรอบแนวคดิ การทาํ งานบนฐานขอ มูล จากแผนภูมิกรอบแนวคิดการทํางานบนฐานขอมูล แสดงใหเห็นวา การทํางานบน ฐานขอมูลจะมีกิจกรรมอยางนอย 3 กิจกรรมทีจ่ ําเปนสําหรับการพัฒนาตนเองของผูเรียนที่จะตองเรียนรู สรางเปนพฤติกรรมใหเปนลักษณะนิสัยในอันที่จะเปลี่ยนแปลงหรือขยายขอบขายอาชีพสูความมั่นคง ฐานขอมลู อาชพี การดําเนินการทางธุรกิจ มีองคประกอบรวม 4 องคประกอบดวยกัน คือ (1) องคประกอบดานทุน (2) องคป ระกอบดา นผลติ ภัณฑ (3) องคประกอบดานลูกคา (4) องคประกอบดานตนเอง องคประกอบดังกลาวเปนฐานขอมูลอาชีพที่ผูเ รียนจะตองจัดระบบขอมูลไวใชทํางาน โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี

9 1. องคประกอบดา นทุน ประกอบดว ย 1.1 ทุนอสังหาริมทรัพย ไดแก บาน ทีด่ ิน โรงงาน ของที่เรามีอยู หรือตองจัดซือ้ จัดทํา ไวใ ชท าํ ธุรกจิ 1.2 ทุนเงิน มีหรือยัง ถายังไมมีแหลงเงินทุนอยูท ีไ่ หน จะเขาถึงไดอยางไร จะสูก ับ ดอกเบย้ี ไดหรอื ไม 2. องคป ระกอบดานผลติ ภัณฑ ประกอบดว ย 2.1 คณุ ภาพของผลติ ภัณฑ ตลาดตองการอยางไร 2.2 กระบวนการผลติ ท่ีตองใช 2.3 นวตั กรรม เทคโนโลยี การลดตน ทนุ เปน อยางไร 2.4 นวตั กรรม เทคโนโลยี การผลิตจะเขาถงึ ไดร ะดบั ใด 2.5 บรรจภุ ณั ฑ 2.6 การเก็บรักษา 3. องคป ระกอบดานลกู คา ประกอบดว ย 3.1 คานิยมเปนอยางไร 3.2 ชองทางเขาถงึ ลกู คา 3.3 การสรางความภักดีใหเกิดกบั ลกู คา 3.4 การสงเสริมการขาย 4. องคประกอบดา นตนเอง ประกอบดว ย 4.1 ความรูทักษะการดําเนินงาน ตองมีอะไรบาง 4.2 การพัฒนาทีมงาน คนงาน จะตองทําอะไร อยางไร 4.3 ความนาเชื่อถือของเรา 4.4 สังคมสิ่งแวดลอม กับสถานประกอบการของเรา จากรายละเอียดพอสังเขปดังกลาวขางตน ผูเ รียนจะตองสืบคน เรียนรู ทําความเขาใจ อยางลึกซึง้ สําหรับตัดสินใจออกแบบระบบทํางานหรือจะคอย ๆ ศึกษา สรางความมั่นใจดานการจัดทํา แบบจําลองอาชีพแลวทดลองทําเพื่อสรุปผล ตัดสินใจกําหนดขนาดธุรกิจ หรอื จะยกเลกิ เปลยี่ นความคิด

10 การสรา งแบบจาํ ลองอาชพี แบบจําลองอาชีพ เปนเหมือนสมมติฐาน เพื่อการพิสูจนของการทําอาชีพ โดยมีขัน้ ตอน ดาํ เนนิ การดงั น้ี ขัน้ ตอนที่ 1 การศกึ ษาเบ้อื งตน เพอื่ สรุปขอ มลู สรางแบบจําลองอาชีพ โดยเริ่มตนวิเคราะหฐานขอมูลอาชีพที่เราจะทําทั้ง 4 องคประกอบแลวนําขอมูลมา กําหนดรูปแบบเบื้องตน เพื่อการทดลองสรุปขอมูลสารสนเทศ ดังตัวอยาง ธุรกิจเปาหมาย กจิ กรรม วธิ ีการทาํ งาน สมมติฐาน ปจจัยนาํ เขา ปลูกมะเดอ่ื ฝรง่ั อบแหง - ขยายพันธุ 1. ใหผ ลผลิตลูกสด 1. มะเดอ่ื ฝร่ังสาย เขา สูตลาด - งานผลิตปุยหมัก 5 กก./ตน /ป พันธุญ ี่ปนุ - งานผลิตจลุ นิ ทรยี  2. ไดผลผลิตแหง 2. ขไ้ี กทาํ ปยุ หมัก - งานปลูกบาํ รุงรักษา 1.5 กก./ตน /ป 3. จุลินทรยี  พด. 1 - งานอารกั ขาตน พืช 3. พน้ื ท่ี 1 ไรส ามารถ พด. 2 และ พด. 3 - งานเกบ็ เกยี่ ว ปลูกได 400 ตน 4. พนื้ ทดี่ นิ 1 ไร - งานอบแหง - งานบรรจหุ บี หอ ข้ันตอนท่ี 2 การจดั ทาํ แบบจําลอง หลงั จากการศึกษาเบ้ืองตน ผลการทดลองไดขอมูลสารสนเทศตามทีก่ ําหนดแลวนํามาจัดทํา แบบจาํ ลองธุรกิจการผลิตลกู มะเดือ่ ฝรง่ั อบแหง (Fix) เขาสตู ลาดใหไ ดสปั ดาหล ะ 200 กก. ดังตัวอยา งน้ี 1. รูปแบบการดาํ เนินงาน เปาหมาย เกณฑชวี้ ัด กิจกรรมวิธีการทํางาน ปจจัยดําเนินงาน ผลติ มะเดือ่ ฝร่งั อบแหง ความสําเร็จ 1. ขยายพันธุโดยวธิ ปี ก ชาํ 1. สารเคมีเรงรากพชื (Fix) เขา สตู ลาด 1. ผลผลิตสดได 5กก./ สปั ดาหล ะ 200 กก. ตน /ป แปรรปู เปน 2. ผลติ ปุยหมกั จากมูลไก 96 ตนั /ป 2.ถุงและขยุ มะพรา ว ปก ชาํ ผลแหง ได 1.5 กก./ตน /ป 2. ตองปลกู ตนมะเดอ่ื ฝรัง่ 3. งานผลติ จุลนิ ทรีย 9,600 ลติ ร/ป 3. มลู ไก 96 ตนั จาํ นวน 6,400 ตน 3. ใชพ น้ื ท่ี 16 ไร 4. งานปลูกบํารุงรักษา 16 ไร 4. จุลนิ ทรยี  5. งานอารักขาพืช - พด. 1 6. งานเก็บเกีย่ ว - พด. 2 7. งานอบแหง - พด. 3 8. งานบรรจุหีบหอ 5. ทดี่ ินพฒั นา คณุ ภาพแลว 16 ไร

11 2. เอกสารขัน้ ตอนการทํางาน เปนการนํากิจกรรมวิธีการไปจัดทํารายละเอียดวิธีการ ขั้นตอนการทํางานเปนเอกสาร เพื่อใหคนทํางานไดใชปฏิบัติตาม ปฏิบัติการใชและสรุปบทเรียน ขั้นตอนนี้เปนการปฏิบัติการเริ่มตนทดลองเต็มรูปแบบการทําธุรกิจจริงดานการวางแผน ปฏิบัติการ(Plan) ทํางานตามแผนปฏิบัติการ(Do) ติดตามตรวจสอบหาขอบกพรอง (Check) ปฏิบัติการ แกไขขอบกพรอง (Action) เปนวงจร PDCA โดยในทุกขัน้ ตอนตองมีการจดบันทึกขอมูลเกีย่ วกับ ปรากฏการณ ผลที่เกิดและผลกระทบอยางเปนระบบ เพือ่ นํามาสรุปบทเรียนพัฒนาระบบธุรกิจใหมี ประสิทธิภาพอยางตอเนื่องเขาสูความมั่นคง สรปุ การประกอบธุรกิจทัง้ ภาคการผลิต ภาคบริการ เปนอาชีพอิสระทีผ่ ูป ระกอบการตอง สรางภูมิคุมกันใหกับธุรกิจของตนเอง จะตองอาศัยขอมูลสารสนเทศทางอาชีพมากมาย ซึง่ สามารถจํากัด ขอบเขตลงได 4 องคประกอบ คือ (1) ทุน (2) ผลิตภัณฑหรือบริการที่จะทํา (3) ลูกคา และ (4) ตนเอง มา ใชตั้งแตเริ่มตนคิดตัดสินใจ กําหนดแบบจําลองอาชีพใหเหมาะสมกับตนเอง และปฏิบัติการใชสรุป บทเรียนเปนองคความรูท ีจ่ ะตองถูกพัฒนาใหสูงสุดเปนระยะ ๆ ดวยตนเอง การกระทําดังกลาวหรือเรือ่ ง ของการใชขอมูลสารสนเทศเขามาใชทํางานทั้งสิน้ จําเปนที่ผูเ รียนจะตองพัฒนาทักษะการทํางานบน ฐานขอมูลไปอยางตอเนือ่ ง

12 กิจกรรมที่ 1 1. ผเู รียนพิจารณาอาชีพของตนเอง หรืออาชีพทสี่ นใจวา มีความจําเปนตองฝกทักษะเพื่อขยายอาชีพ ดานใดบาง อยางไร 2. ผูเรียนสรางแบบจําลองอาชีพที่ตนเองประกอบอยู หรืออาชีพตามความสนใจ หรือถอดบทเรียน การจําลองอาชีพจากภูมิปญญามา 1 อาชีพ โดยมีองคประกอบ 2 ขั้นตอน คือการศึกษาเบือ้ งตน เพื่อสรุปขอมูล สรางแบบจําลองอาชีพ และการจัดทําแบบจําลอง

13 เอกสารหมายเลข 2 : ใบความรู เรอ่ื ง การตอ ยอดภูมปิ ญญายกระดบั ความรใู หส งู ข้ึน การถายทอดภูมิปญญาจากเจาขององคความรูไ ปสูบ ุคคลทีร่ ับการถายทอด สวนใหญจะ ใหความสําคัญกับเทคนิค ขัน้ ตอน วิธีการของการทํางานหรือการแกปญหา แตในความเปนจริงแลว ภูมิ ปญญายังมีองคประกอบอืน่ ๆ อีกมากมาย เปนองครวมทีจ่ ะนําไปสูค วามสําเร็จ มัน่ คง ยัง่ ยืนได แตผูรับ การถายทอดมักจะมุง ไปรับเทคนิควิธีการมากกวา เชน ภูมิปญญาแยกอินทรียก็จะใหความสําคัญกับ วิธีการทําปุยหมัก ปุย น้าํ เทานั้น ทั้ง ๆ ยังมีสวนประกอบอืน่ ๆ ทีส่ ําคัญมากมาย ดังนัน้ การตอยอดภูมิ ปญญาจึงเปนเรื่องที่จะตองมีกระบวนการคิดวิเคราะหอยางเปนระบบ เพือ่ ยกระดับความรูใ หสูงขึ้น สอดคลองไปกับยุคสมัย กรอบความคิด การถา ยทอดภมู ปิ ญ ญานาจะมีกรอบแนวคิด ดงั นี้ ขน้ั ตอนการวิเคราะห ข้นั ตอนศึกษา ขน้ั ตอนพฒั นา ภมู ปิ ญ ญา เจาะลกึ 1.1 วิเคราะหภ มู ปิ ญ ญาระบภุ ารกิจ ระบุความรสู ารสนเทศ ตอยอดภูมปิ ญ ญา ป รั บ แ ต ง พั ฒ น า เ ข า สู ยุ ค 1.2 วิเคราะหภารกิจระบกุ จิ กรรม และขอมูล ศึกษาทบทวน สมัย 1.3 วเิ คราะหก จิ กรรมระบุข้ันตอนระบบ ทําความเขาใจใหก ระจา ง 1.4 วิเคราะหขั้นตอนระบบ ระบุเทคนิควิธีการ

14 1. กรอบการคดิ วเิ คราะห ภูมปิ ญญาและการศึกษาเจาะลึก กรณกี ารผลิตผลมะเดอื่ ฝรง่ั อบแหง ภารกจิ กิจกรรม ขั้นตอนระบบของภูมิปญญา เทคนิควิธีการ สารสนเทศ ความรทู ี่จาํ เปน ผลติ ผลสด 1 การขยายพันธุ 1.1 การขวน้ั ก่ิง 1.1.1 เลอื กตาํ แหนง ใตตา 1.1.2 ใชมีดขวน้ั รอบก่ิง 1.1.3 ขดู เยอ่ื เจริญออก 1.4 ทาฮอรโมนเรง ราก ชนดิ ของฮอรโมน ใหปดทับรอยแผล เรง รากและวิธใี ช ดา นบน ท่ีมีจาํ แหนา ยใน ทองตลาด 2 การปลูกบํารุงรักษา 1.2 การหอวัสดุตอน 3 การอารักขาพืช ผลิตผล 1 การเก็บเกี่ยว อบแหง 2 การแปรรปู 3 การบรรจุภัณฑ 2. กรอบการคดิ พฒั นาตอ ยอดภมู ิปญ ญาเขาสูยุคสมยั ภูมปิ ญญา ทฤษฎแี นวคดิ ยคุ ใหม 1. ภารกจิ ของภูมิปญญา 1. ความเหมาะสมของ 1.1 บทบาทหนาที่ของ การบริหารจัดการคุณภาพ ผูประกอบการธุรกิจ 2. กจิ กรรม ข้ันตอนระบบ 1.2 การบริหารทรัพยากรดําเนินงาน ของภูมิปญญา 2. ความเหมาะสมของ ระบบการผลิต 1.3 การบรหิ ารการผลิต 3. เทคนิควิธีการ 1.4 การควบคุมคุณภาพ 3. ความเหมาะสมของ 2.1 คุณภาพผลผลิต เทคนิควิธีการ 2.2 ประสิทธิภาพของกระบวนการผลิต 2.3 ความสามารถของปจจัยนําเขา 3.1 ความสามารถลดตนทุนและเวลา 3.2 มีความถูกตอง เสียหายนอย 3.3 สง่ิ แวดลอ มปลอดภยั

15 จากกรอบแนวคิดดังกลาว ผูเรียนจะพบวา การขยายอาชีพหรือพัฒนาอาชีพเขาสูความ มัน่ คงเปนเรื่องของการคิด วิเคราะห การใชสารสนเทศขอมูล การประยุกตใชความรู เปนเรือ่ งสําคัญของ การตอยอดภมู ปิ ญญามายกระดับความรูใหสูงขึ้น การตอ ยอดภูมิปญ ญายกระดบั ความรูใหสงู ขนึ้ เปนกระบวนการขั้นตอนการวิเคราะหภูมิปญญาทองถิ่น เพื่อใหมีความรูเ กิดความ กระจางในองคความรูข องภูมิปญญานําไปสูก ารวิเคราะห ระบุ ทฤษฎีแนวคิดยุคใหมใชยกระดับความรู ใหสูงข้ึนดงั แผนภมู นิ ี้

16 ภูมปิ ญ ญาผลิตผลมะเดื่อฝรง่ั อบแหง การวิเคราะหระบบ เพื่อระบุทฤษฎีแนวคิด ยคุ ใหมใ ชย กระดบั ความรใู หสงู ขน้ึ ภารกจิ ความเหมาะสมของ การบรหิ ารจัดการ 1. การผลิตผลสด - บทบาทเจาของธุรกิจ ขอมูลสารสนเทศ 2. การผลิตผลแหง - การบริหารทรพั ยากร ยกระดับความรูใหสงู ข้นึ - การบริหารการผลติ - การควบคุมคุณภาพ 1. การบรหิ ารจดั การคณุ ภาพ กจิ กรรมระบบ ความเหมาะสมของระบบ ISO 90001/2000 การดําเนินงาน - คุณภาพผลผลติ ขอมูลสารสนเทศ - ประสิทธิภาพของ ยกระดับความรูใหส งู ขน้ึ กระบวนการ - ความสามารถของ 1. การกําหนดมาตรฐานผลผลิต ปจ จยั ดาํ เนินการ 2. การจดั การระบบ ISO 3. การควบคมุ เชงิ กลยทุ ธ ความเหมาะสมของ เทคนิควิธีการ 1. การขยายพันธุ ปจ จัย การขว้ัน การหอ ก่ิงพันธุ 2. การปลูก นาํ เขา กงิ่ วสั ดุ พรอ มปลูก 3. การอารักขาพืช ขน้ั ตอน 1. เลือกตําแหนง ใตตา 1. นาํ ถงุ ขนาด 2” บรรจขุ ุย วธิ ีการ 2. ขวน้ั เปลอื กใตตา มะพรา ว ทํางาน 3. ขูดเยอื่ เจรญิ มีความชนื้ มดั ปากถงุ ใหแ นน 4. ทาฮอรโ มนเรงราก 2. ผา ถุงมคี วามยาวหุมรอยแผล ใหมิดชดิ 3. มัดตุมดวยเชือกฟางตดิ กับกงิ่ ใหแ นน 4. ทาฮอรโมนเรง ราก

17 เอกสารหมายเลข 3 : ใบความรู เรื่อง การสรางความหลากหลายเพื่อความมั่นคงในอาชีพ กรอบความคิด ความหลากหลาย ผลผลติ เพิ่ม มีรายได อาชีพ ทางชีวภาพและ ม่ันคง กจิ กรรม ย่ังยืน การหมนุ เวยี น เปลีย่ นรปู บน ความหลากหลาย รปู แสดงผังความสัมพนั ธข องการสรา งความหลากหลายสคู วามมนั่ คงในอาชีพ การสรางความหลากหลาย การสรางความหลากหลายในอาชีพเปนภูมิปญญาเพือ่ ใชสรางภูมิคุม กันใหกับการดํารง อาชีพตามหลักทฤษฎีใหมของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวรัชกาลปจจุบัน มีพระราชประสงคทีจ่ ะให อาชีพเกษตรกรสูค วามเขมแข็งมัน่ คงยัง่ ยืน ดวยการใหปลูกขาว ปลูกผัก ผลไม และเลีย้ งไก ไวกินใน ครอบครัวเหลือขาย เลี้ยงหมูไวเปนเงินเก็บ เงินออม ปลูกไมใชงาน ใชเปนเชือ้ เพลิง ใหรมเงา จัดการ บานเรือนใหสะอาด ชีวิตก็จะร่ํารวยความสุข (จากความจําของผูเ ขียน เมื่อครัง้ เขาเฝาถวายงานโครงการ เกษตรธรรมชาติถาวรนิมิตอันเนื่องมาจากพระราชดําริ จังหวัดนครนายก พ.ศ. 2537 โดยมีพระมหาถาวร จติ ตภาวโรวงศม าลัยเปน ผูอ ปุ ถมั ภ) พระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวบงชีถ้ ึงการสรางความหลากหลายทาง ชีวภาพ การหมุนเวียนเปล่ียนรูปบนความหลากหลายไดผลผลิตพอเพียงกับการกินอยู และเหลือขายเปน รายไดใชดาํ รงชวี ิต

18 ตัวอยาง การหมุนเวียนบนความหลากหลายทางชีวภาพของอาชีพเกษตรกร การหมนุ เวยี นระหวา งชวี ภาพ ผใู ห ผูรบั ประโยชนจากการหมนุ เวยี น ชีวภาพ ส่ิงทไ่ี ด รําขาว ผกั - รําขาวใชเ ปนอาหารจุลินทรีย พัฒนาดิน ฟางขาว ไมผ ล - ฟางขางเปนอินทรียวัตถุใชทําปุยหมัก ไมใชงาน ขาว รําขาว เปด ฟางขาว ไก - หมนุ เวยี นเปน อาหารสตั ว หมู ปลา เศษผักผลไม เปด ผัก สว นกนิ ไมไ ด ไก - หมนุ เวยี นเปน อาหารสตั ว ไมผล ขายไมได หมู ปลา ไมใชงาน ใบรว งหลน ลงหนา ดิน ขาว - ใบตกลงดินยอยสลายเปน ปุย อินทรยี  (ไมปาตระกูลถัว่ ) ผกั ไมผ ล เปด อจุ จาระ ขาว - ใชทาํ ปุยหมกั บาํ รุงดนิ ใหธ าตุอาหาร ไก ปสสาวะ ผัก แกพ ชื หมู ขน ไมผล ไมใชงาน จากตัวอยางการหมุนเวียนดังกลาวทําใหเกษตรกรสามารถลดตนทุนลงได หากมีการ จัดการวางแผนการทํางานตามสูตรพระราชทาน 3 + 3 + 3 + 1 ประกอบดวยพืน้ ทีน่ ้าํ 3 สวน ใชกักเก็บน้าํ เล้ยี งปลา พื้นท่ีทาํ นา 3 สวน จะมีผลผลิตพอเพียงหมุนเวียนระหวางชีวภาพ พืน้ ทีป่ ลูกผักผลไมและไมใช งาน 3 สวน และพื้นทีอ่ ยูอาศัย เลี้ยงสัตวและทางเดินอีก 1 สวน โครงสรางสูตรพระราชทานดังกลาวจะ สามารถจัดระบบการผลิตทพ่ี ึง่ พาปจ จัยภายนอกไดนอ ยทส่ี ุด

ตวั อยา ง การเปล่ยี นรูป แปรรปู ยกระดับมลู คาผลผลิต 19 ชีวภาพ ผลผลิต ขาวเปลือก การแปรรปู ยกระดบั มลู คา - ขาวกลอง ขาว ราํ - ขาวขาว แกลบ - ธัญพชื เพอ่ื สขุ ภาพ - หวั ผกั กาดขาว - เช้อี เพลงิ แทง - ผักกาดเขยี ว - หวั ไชโปวหวาน - เก้ียมฉาย ผกั - กงฉาย - ผกั กาดดอง - พริกช้ฟี า - นาํ้ พริกเผา - หวั หอม - นาํ้ พรกิ ตาแดง - หัวกระเทียม - กระเทียมดอง - ผลไมอ บแหง ผลไม - ผลไมก วน ไมผล - น้ําสมสายชูหมัก - ถาน ไมโ ตเรว็ ไมเชอ้ื เพลงิ - นาํ้ สม ควนั ไม ไมใชงาน - เครอ่ื งเรอื น - กระดาน เนอ้ื หมู - หมสู ม - หมแู หนม หมู มนั หมู - หมกู ุนเชียง - สบูเ หลวอาบนา้ํ - สบูลางชาม - แคบหมู จากตัวอยาง จะเห็นวา การแปรรูปทําใหเกิดความหลากหลายทางกิจกรรมมากมายทีจ่ ะ ทําใหเกิดการเพิม่ ผลผลิตและผลิตภัณฑสามารถใชอยู ใชกินเหลือขาย เพิ่มมูลคาสรางใหเกิดรายไดสู ความมั่นคงยั่งยืนได

20 ปจจยั แหง ความสําเร็จ ปจจัยแหงความสําเร็จของการสรางความหลากหลายทางชีวภาพและกิจกรรมทีจ่ ะ จัดการใหความหลากหลายตาง ๆ นัน้ ลงตัว คงไมมีสูตรสําเร็จเปนเรื่องทีผ่ ูเ รียนจะตองเรียนรูคนพบได ดวยตนเองจากวิธีการตาง ๆ เชน 1 การสืบคนขอมูลสารสนเทศตาง ๆ นํามาวิเคราะหหาความลงตัวแลวจัดระบบการ ดาํ เนนิ งาน 2 การถอดบทเรียนจากผูป ระสบความสําเร็จนําขอมูลสารสนเทศทีไ่ ดมาจัดระบบให เหมาะสมกับตนเอง 3 การทดลอง เพือ่ ตรวจสอบระบบการดําเนินงานที่ไดมาจากขอมูลสารสนเทศวา เกดิ ผลตามความรูเพียงใดจะตองเพิม่ เติมพัฒนาอะไร จึงอาจจะสรุปไดวา ปจจัยแหงความสําเร็จของการใชความหลากหลายทางชีวภาพและ กิจกรรมมาสรางความมั่นคงยัง่ ยืนในอาชีพไดอยางลงตัว คือ การทํางานบนฐานขอมูลและใช กระบวนการวิจยั มาเปน เคร่ืองมอื ของผเู รยี นน่นั เอง กิจกรรมท่ี 2 ใหผูเ รียนบอกการหมุนเวียนบนความหลากหลายทางชีวภาพ หรือกิจกรรมในอาชีพของตนเอง หรือสมั ภาษณผ ปู ระกอบอาชีพทส่ี นใจมา 1 อาชีพ ตามรูปแบบ ดังนี้ การหมนุ เวยี นระหวางชีวภาพหรือกิจกรรม ประโยชนจ ากการ ผูให หมนุ เวียน ชีวภาพ สง่ิ ท่ไี ด ผูร ับ

21 เรื่องที่ 2 ทักษะการใชน วัตกรรมและเทคโนโลยีเพ่ือการขยายอาชพี ลกั ษณะบง ชค้ี วามสาํ เร็จของการเรยี นรู 1. ประเมนิ ประสิทธภิ าพตดั สนิ ใจยอมรบั หรือปฏเิ สธนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยไี ด 2. มีความรู ความเขาใจและจําแนกบทบาทหนาที่ของนวตั กรรมหรอื เทคโนโลยไี ด 3. ปฏิบัติการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีไดอยางคลองแคลว แผนปฏบิ ัตกิ ารเรียนรู ลักษณะบงชี้ความสําเรจ็ ของการเรยี นรู กจิ กรรม การวัดผล ประเมินผล ส่ือการเรียนรู 1. ประเมินประสิทธิภาพ เรยี นดว ยตนเอง ตัดสนิ ใจ ยอมรบั หรอื 1. ผเู รยี นทําความเขาใจเกย่ี วกับ 1. ความสามารถตอบสนอง เอกสารหมายเลข 4 ปฏเิ สธนวตั กรรมหรือ การประเมินประสิทธิภาพ วัตถุประสงค เร่ือง การประเมนิ นวัตกรรมหรอื เทคโนโลยีจาก 2. ประหยัดคา ใชจ าย เทคโนโลยไี ด ประสิทธภิ าพ เอกสารใบความรู 3. ทําใหงานดําเนินไปอยาง นวตั กรรมเทคโนโลยี 2. ปฏิบัติการประเมินนวัตกรรม รวดเรว็ เทคโนโลยีที่ภาครัฐและ เอกชนเสนอใหใ ช 2. มีความเขาใจ สามารถ เรยี นดว ยตนเอง จําแนกบทบาท หนาที่ 1. ผูเรยี นนาํ นวัตกรรมหรือ 1. บอกบทบาท เอกสารหมายเลข 5 เทคโนโลยีที่ตดั สินใจใชม า 2. บอกหนาที่ ของนวัตกรรมหรือ เร่ือง การวิเคราะหเพอ่ื เทคโนโลยไี ด วเิ คราะห ศกึ ษา บทบาท หนาที่ จาํ แนก เพอ่ื ทราบรายละเอยี ดและ บทบาทหนาทขี่ อง ประยุกตใ ชใหถกู ตอ งไดดวย นวตั กรรมเทคโนโลยี การศึกษาตัวอยางการวิเคราะห จากเอกสารใบความรู 3. ปฏบิ ัตกิ ารใชน วัตกรรม เรยี นดว ยตนเอง - และเทคโนโลยีไดอ ยาง ใหผูเรียนศึกษาขั้นตอนการทํางาน 1. ใชน วัตกรรม เทคโนโลยี คลองแคลว ของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลว อยางคลองแคลว ทําตาม ตรวจสอบหาขอบกพรอง ของตนเองในการใชนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวฝกการใชงานจน คลองแคลว

22 เอกสารหมายเลข 4 : ใบความรู เร่ือง การประเมนิ ประสิทธิภาพนวตั กรรม เทคโนโลยี กรอบความคิด ความถูกตองได ตามวัตถุประสงค ประสทิ ธิภาพ ลดตน ทนุ รวดเรว็ จากแผนภูมิสามารถอธิบายไดวา ประสิทธิภาพมีองคประกอบรวมอยางนอย 3 องคประกอบ คือ (1) ความถูกตองเปนไปตามวัตถุประสงค (2) มีความรวดเร็ว และ (3) สามารถลด ตน ทุนรายจายได นอกจากนั้นในแตละองคประกอบจะตองมีความสัมพันธตอกัน หากนํากรอบแนวคิดนี้ มาอธิบายกับประสิทธิภาพของนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยอี าจจะสรปุ ไดว า ประสิทธิภาพของนวัตกรรม เทคโนโลยีการประกอบอาชีพขึ้นอยูกับองคประกอบ ดังนี้ 1 ความสามารถทํางานไดถูกตองตามวัตถุประสงคและมขี องเสยี นอ ย 2 ประหยัดคาใชจาย 3 ทาํ งานไดร วดเรว็

23 ประเมินการทาํ งานใหถ ูกตอ งตามวตั ถุประสงคของเทคโนโลยี การประเมินความสามารถทํางานไดตามวัตถุประสงคของนวัตกรรม เทคโนโลยี ผูเ รียน ตองคดิ ลักษณะบง ช้คี วามสําเร็จ และตัวชว้ี ัดความสาํ เรจ็ ดวยตนเอง ดังตวั อยา งนี้ ตวั อยา ง การประเมินการทํางานใหถูกตองตามวัตถุประสงค องคป ระกอบการประเมิน ลักษณะบง ชค้ี วามสําเร็จ เกณฑช้วี ดั ความสาํ เรจ็ ของงาน 1. การทําไดตามวัตถุประสงค 1. เนอ้ื งานทน่ี วัตกรรม เทคโนโลยี 1. ความสามารถขั้นต่ําที่ยอมรับได ทําได รอยละ 90 ของเนื้องาน 2. ความเสียหายของผลงาน 2. ผลงานท่ีเสยี หายหรือไมผาน 2. ความเสยี หายขนั้ สูงสดุ ทยี่ อมรบั คุณภาพ ไดร อ ยละ 5 ของงาน จากตัวอยางเกณฑการประเมิน เพือ่ ใหเห็นรูปธรรมจึงขอยกตัวอยางการกําหนดเกณฑการ ประเมินการทํางานไดถูกตองของนวัตกรรม เทคโนโลยี ดงั น้ี ตวั อยา ง เกณฑการประเมินการทํางานไดถูกตองของนวัตกรรมจลุ นิ ทรยี  องคประกอบการประเมิน ลกั ษณะบง ช้ีความสาํ เรจ็ เกณฑช ้ีวัดความสาํ เร็จของงาน 1. การหมักสังเคราะห หลังจากปรุงสวนผสมกบั จลุ ินทรีย กระบวนการหมกั ตอ งแลว เสรจ็ อนิ ทรยี วตั ถใุ หเปนปยุ หมัก เสรจ็ แลว กระบวนการหมกั ตอง ภายใน 5 – 7 วนั โดยกระบวนการ ดาํ เนินการแลว เสรจ็ ภายใน 5 – 7 จุลินทรยี  100% วนั โดยกระบวนการของจลุ ินทรยี  2. ความเสียหายของปยุ หมัก อนิ ทรียวัตถุควรจะไดรับการยอ ย จะมีอินทรยี วัตถทุ ่ียงั ไมย อ ยสลาย สลายใหมากท่สี ุด ไดไมเ กินรอยละ 10 ตวั อยา ง การประเมินเทียบเคียงการทํางานไดตามจุดประสงคของจุลินทรีย 2 สาํ นกั องคประกอบการประเมิน เทคนิคการใช พด.1 + พด.2 จลุ นิ ทรียเอกชน กระบวนการหมกั ตอ ง กระบวนการหมกั ความรอน กระบวนการหมักความรอนสูงมาก ดาํ เนนิ การแลว เสรจ็ ภายใน 35°C - 40°C และเย็นลงทั้งหมด ตองใชแรงงานคนเขาไปกลับกอง 5 – 7 วนั โดยกระบวนการ ภายใน 5 – 7 วนั เปน กระบวนการ ปุย ทกุ ๆ 6 ชั่วโมง เพ่อื รกั ษา อุณหภมู ิตอ ง 35°C - 40°C ของจลุ ินทรีย ทํางานของจุลินทรีย 100% อินทรยี วัตถุควรจะไดร ับ มอี นิ ทรยี วัตถทุ ร่ี าเดนิ มากกวา มีอินทรยี วัตถุทรี่ าเดนิ ไดเพยี งรอ ย การยอยสลายใหม ากท่ีสุด รอ ยละ 95 ละ 70 จากตาราง บงชี้ใหเห็นวา จุลินทรีย พด.1 + พด.2 สามารถทํางานไดถูกตองตาม วัตถปุ ระสงคมากกวาชนิดอนื่

24 ประเมนิ ความประหยัดคา ใชจ า ย เปนการประเมินเทียบเคียงระหวางนวัตกรรมเทคโนโลยีอันใหมทีจ่ ะนําเขามาใช เทียบเคียงกับนวัตกรรม เทคโนโลยีเกา โดยมีตัวแปรการประเมินประกอบการ 1 ราคานวัตกรรม เทคโนโลยีตองจายเทาไร 2 คาใชจายระหวางการใชเทาไร 3 ลดรายจายจากเดิมเทาไร ตัวอยาง การประเมินเทียบเคียงคาใชจายนวัตกรรม เทคโนโลยี เปาหมาย : พรวนดินใหละเอยี ดบนพ้ืนที่ 3 ไร ใหแลว เสร็จไมเกิน 6 ชั่วโมง (1 วนั ) ใชแ รงงานคน ขดุ พรวนดว ยจอบ ใชเครื่องจอบหมนุ แบบเดนิ ตามเคร่อื งยนต 5 แรงมา 1. ราคานวัตกรรมเทคโนโลยี 1. ราคานวัตกรรมเทคโนโลยี - ตอ งใชคน 15 คน คาแรงงาน - รถพรวนแบบเดินตามราคาคันละ 40,000 บาท ทํางานได 1 คน/200 บาท/วนั ตองจาย 4,000 ชั่วโมง คิดคาใชจายชั่วโมงละ 100 บาท คาแรงงาน 3,000 บาท - พืน้ ที่ขนาด 3 ไร ใชเวลาทํางาน 3 ชั่วโมง ตอ งเสยี คา ใชจ า ย 300 บาท 2. คาใชจายระหวางการใชงาน 2. คาใชจายระหวางใชงาน - เคร่ืองด่ืมชกู าํ ลงั 15 ขวด 150 บาท - คา นํา้ มันเชื้อเพลิง 3 ชั่วโมง ขนาด 6 ลติ ร - นํา้ เย็น 50 บาท เปน เงนิ 180 บาท รวม 200 บาท - คาใบมีดพรวนเสยี หาย ประมาณ 300 บาท - คาแรงคนงาน 1 คน 200 บาท รวม 680 บาท รวมรายจายทั้งหมด 3,200 บาท รวมรายจายทั้งหมดเปนเงิน 980 บาท 4. ลดรายจายจากเดิม คาใชจายโดยแรงงานคน 3,200 บาท คาใชจายโดยเครื่องจอบหมุนแบบเดินตาม 980 บาท จึงสามารถลดรายจายได 2,220 บาท

25 ประเมินความรวดเร็ว เปนการประเมินเทียบเคียงหรือเปรียบเทียบระหวางการใชเวลาทํางานจากนวัตกรรม เทคโนโลยีที่จะนําเขากับนวัตกรรม เทคโนโลยีที่ใชอยูเ ดิม ดังตัวอยางการพรวนดินการใชแรงงานคนกับ เครื่องจักรกลขนาดเล็ก พบวา เครื่องจักรกลขนาดเล็กพรวนดิน ใชเวลาเพียง 3 ชัว่ โมง แตแรงงานคน จะตองใชเวลาถึง 6 ชั่วโมง ตองพบกับความยุงยากในการจัดการคนใหทํางานไปตามเปาหมาย สรปุ การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชประกอบอาชีพ จําเปนตองประเมินให มองเห็นเหตุผลการนําเขามา ความคุมคา และศักยภาพในการเปนภูมิคุมกันใหอาชีพมั่นคงยั่งยืน จึงตองมี การประเมินดวยองคประกอบทัง้ 3 ดานและตัวแปรรวมตาง ๆ จึงมีความจําเปนที่จะตองแสวงหาความรู ขอมูลใหมากพอที่จะใชประเมินตัดสินใจ ดังนัน้ การประเมินประสิทธิภาพนวัตกรรม เทคโนโลยีจึงเปน สวนหนึ่งของการทํางานบนฐานความรู

26 เอกสารหมายเลข 5 : ใบความรู เรอ่ื ง การวิเคราะหเพือ่ จําแนกบทบาทหนา ที่ของนวตั กรรม เทคโนโลยี การเขาสูอาชีพเมือ่ ดําเนินธุรกิจไปจนประสบผลสําเร็จ มักจะถูกจับตามอง ทําตามกัน มาก สวนแบงการตลาดจึงมีขนาดเล็กลงโดยลําดับ จนถึงวันหนึง่ จะเกิดวิกฤติ จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตอง พัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพออกไปหรือเรียนรูท ําในสิง่ ที่คนอื่นทําไมได เพือ่ ใหอยูไ ดอยางมั่นคง ยง่ั ยืน การพฒั นาหรอื ขยายอาชพี จะตองใชน วัตกรรม เทคโนโลยีเขามาชวย ปญ หาดงั กลา วสามารถแสดงใหเ หน็ ขน้ั ตอนของพฒั นาการไดด งั น้ี 4 ถาไมมีการพฒั นาธรุ กิจจะเปน ขาลง จําเปนตองขยายขอบขาย จึงมีความตองการใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชงาน 3 ธุรกิจในอนาคตจะมีผูคนเขามาเรียนรูทําตาม ทาํ ใหเ กดิ วิกฤตสิ ว นแบงตลาด 2 ธรุ กจิ อยูในชวงพัฒนาขยายตัว จะมีคนจับตามองพรอมทําตาม 1 ธุรกิจระยะฟกตัวของ การเขาสูอาชีพ แผนภมู ิแสดงวงจรชีวิตของอาชีพ ปญหาท่ตี อ งการคาํ ตอบของผูประกอบธุรกิจ ปญหาการเลือกนวัตกรรม เทคโนโลยีของผูป ระกอบอาชีพ การตัดสินใจเลือก นวตั กรรม เทคโนโลยีไดตรงกับปญหาความตองการในธุรกิจใหมากทีส่ ุด ตรงนีเ้ ปนจุดกําเนิดภูมิปญญา แตเรายังอยูในสภาวะที่ทําเองไมไดอาศัยการนําเขาดวยตัวเราเอง เพือ่ ใหไดนวัตกรรม เทคโนโลยีที่ เหมาะสมลงตัวกับงานอาชีพของเรามากที่สุด

27 กรอบแนวคดิ กรอบแนวคดิ การจดั การใหไ ดน วัตกรรมเทคโนโลยีทีเ่ หมาะสมลงตัวกับธุรกิจมากที่สุด มกี รอบแนวคดิ การดาํ เนนิ การดงั น้ี 1. กาํ หนดความตอ งการ 1 ระบสุ ิ่งทีจ่ ะตองทําตอ ง 2 แสวงหาความรู 3 ประเมินความสามารถ 4 ตดั สนิ ใจ ใชน วตั กรรม เทคโนโลยี ความเขาใจ เพื่อระบุ ในการทํางานไดแทจริง นําเขามาใช เขามาทํางาน นวัตกรรม เทคโนโลยี ของนวัตกรรมให งานใหเหมาะสม กระจา งดว ยตนเอง วธิ กี ารกาํ หนดความตอ งการ 1. ระบุสิง่ ที่จะตองทําและจําเปนจะตองใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใช เพื่อลดตนทุน ลด ระยะเวลา การทํางานและสรางงานใหมีของเสียหายเกิดขึ้นนอยที่สุด ตวั อยา ง สิง่ ที่จะตองทาํ และจําเปนตองใชน วัตกรรม เทคโนโลยี (1) การพรวนดินใหละเอียดและผสมปุย หมักคลุกเคลาลงดินใหกระจายสม่ําเสมอตองใช แรงงานคนจํานวนมาก คาใชจายสูง งานหนัก คนงานสูไ มไหว ทิง้ งานลาออก จําเปนตองใชเทคโนโลยี การพฒั นาดนิ (2) ชวงฤดูหนาวเบญจมาศไมออกดอก ถาสามารถทําใหออกดอกไดจะทําใหการปอนสินคาเขา ตลาดไมขาดชวง จําเปนตองใชเทคโนโลยีการบังคับพืชใหออกดอกนอกฤดูกาล 2. บอกบทบาทหนาที่ที่จะตองนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใช ตวั อยาง (1) ทาํ ใหแ สงของวนั ในชว งเดอื นธนั วาคม – กุมภาพันธ มคี วามยาวขึ้น เพือ่ กระตุนตาดอกเบญจมาศ (2) เกษตรอินทรียพืชขาดไนโตรเจน แตขอกําหนดหามใชปุยเคมี จําเปนตองใชไนโตรเจนจาก ธรรมชาติ แสวงหาความรู ความเขาใจเพื่อระบุนวตั กรรม เทคโนโลยที เ่ี หมาะสม ดวยการนําผลการวิเคราะห (1) ระบุสิง่ ทีต่ องทําและ (2) บทบาทหนาที่ที่จะตองนํา นวัตกรรมเทคโนโลยีเขามาใชไปสืบคนขอมูลสารสนเทศและศึกษา สังเกตจากผูร ูภูมิปญญาตาง ๆ ตองสรุป ดว ยตนเองวา ควรจะใชเ ทคโนโลยีอะไรและจาํ แนกบทบาทหนาท่ใี หช ัดเจน ดงั ตวั อยา ง ตวั อยางท่ี 1 เทคโนโลยีการหมักดอง เทคโนโลยี บทบาท หนา ท่ี ลูกแปงขาวหมาก ยอ ยแปง สรางน้ําตาล ลกู แปงเหลา ยอ ยนา้ํ ตาล สรา งแอลกอฮอล แลคโตบาซิลลัสในเครือ่ งดื่ม ยอ ยโปรตนี ยอ ยถ่วั เหลืองใหเ ปนกรดยูรคิ ยาคูลท ยอยปลาใหเปนนํา้ ปลา

28 ตัวอยา งท่ี 2 เทคโนโลยีบังคับพืชออกผลนอกฤดูกาล เทคโนโลยี บทบาท หนา ท่ี แสงหลอดฟลูออเรสเซนท สรา งแสงใหว นั ยาวขน้ึ กระตนุ ใหพ ชื ตองการวันแสงยาว ออกดอก นํ้าหมกั พืชผกั ผลไม เรงใบพืชใหสะสมอาหารแกตัว กระตนุ ผกั กนิ ดอกใหอ อกดอก ฮอรโมนเรง การออกดอก อยา งรวดเร็ว สม่ําเสมอทั้งแปลง กระตุนไมผ ล (มะมวง) ออกดอก เรงใบไมผลใหแ กเ ร็วขึ้น นอกฤดกู าล กระตุนใหต นสม ทงิ้ ใบออกจาก การงดนาํ้ ตน ไม ทําใหต นโทรม ใบรวง ดอกพรอมกนั ตวั อยางที่ 3 เทคโนโลยพี ฒั นาดนิ ดว ยแทรกเตอร บทบาท หนา ท่ี เทคโนโลยี ผานกระทะ ไถบุกเบิก พลกิ หนา ดินจากลางขึ้นบน ผานหัวส่ิว ไถแหวกดนิ ระดบั ลกึ สลายดนิ ดานใหแ ตกนาํ้ ซมึ ลึกลง ในดนิ ได โรตาร่ี ตีสับดนิ สับดนิ ใหละเอียด เพื่อการปลูก ผักและนาขาว ประเมินความเหมาะสมและตัดสินใจ เมือ่ ไดศึกษาบทบาทหนาทีข่ องนวัตกรรม เทคโนโลยีแลวเปนขั้นตอนการประเมินความ เหมาะสมดวยการเทียบเคียงกับเทคโนโลยีทีเ่ คยใชวาจะทําใหดีขึน้ แตกตางจากเดิมไดมากหรือปานกลาง ดงั ตวั อยาง ตัวอยางที่ 1 มะมวงน้ําดอกไม ถาเกษตรกรใหน้ําใหอาหารพืชอยางตอเนื่องอยางสมบูรณมะมวง น้ําดอกไมจะออกลูกตอเนือ่ งใหลูกตอเนือ่ งใหลูกรุน พี่ รุน นองในปริมาณพอเหมาะนําเขาสูตลาดไดเปนระยะ ๆ อยางตอเนื่องกับการที่เราตองลงทุนใหสารเคมีบังคับใหออกดอกติดผลพรอมกันนอกฤดูกาลเหมาะสมกับ ลกั ษณะตลาดท่เี รามีอยหู รอื ไม ตัวอยา งที่ 2 หมักน้ําปลา เดิมเพียงเติมเกลือกับปลาในอัตราสวนที่เหมาะสม หมักทิง้ ขามปก็จะได น้าํ ปลา แตถาเราใชเทคโนโลยีจุลินทรียแลคโตบาซิลลัสที่ตองบดปลาใหละเอียดผสมแลคโตบาซิลลัส เพิ่มเขามาจะใชเวลาหกเดือนไดน้าํ ปลา แบบใดจะเหมาะสมกวากัน เพราะถาใชเทคโนโลยีแลคโต บาซิลลัสจะตองเพิ่มคาใชจายบดปลาและคาจุลินทรีย

29 สรปุ การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชโดยไมผานการวิเคราะหเพื่อศึกษา บทบาทหนาที่และความเหมาะสมมีโอกาสที่จะเสี่ยงตอความเสียหายสิ้นเปลืองได หากเราหันมาให ความสําคัญเกี่ยวกับขอมูลสารสนเทศของนวัตกรรม เทคโนโลยี เรียนรูท ําความกระจางก็จะลดอัตราการ เสยี่ งไดด ี กจิ กรรมท่ี 3 1. ผเู รียนปฏิบัติการประเมินนวัตกรรม เทคโนโลยีที่ภาครัฐและเอกชนเสนอใหใช 2. ผูเ รียนนํานวัตกรรมหรือเทคโนโลยีทีต่ ัดสินใจใชมาวิเคราะห ศึกษา บทบาท หนาที่ เพื่อ ทราบรายละเอียดและประยุกตใชใหถูกตองไดดวยการศึกษาตัวอยาง 3. ผูเรียนศึกษาขัน้ ตอนการทํางานของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวทําตาม ตรวจสอบหา ขอบกพรองของตนเองในการใชนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวฝกการใชงานจนคลองแคลว 4. ผเู รียนวางแผนการฝก ทักษะท่จี าํ เปนตอการขยายอาชพี โดยรวมแหลง ฝกความรูที่ตองการฝก วิธีการฝก และผลการฝก

30 บทท่ี 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรา งอาชพี ใหม คี วามมน่ั คง ผลการเรียนรูที่คาดหวงั สามารถตรวจสอบระบบความพรอมในการขยายอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขายเนอื้ หา เรอ่ื ง การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมนั่ คง ส่ือประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 6 ใบความรู เรื่อง ความหมายและลักษณะองคประกอบในขอบขายอาชีพ 2. เอกสารหมายเลข 7 ใบความรู เรอื่ ง ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง 3. เอกสารหมายเลข 8 ใบความรู เรือ่ ง การวิเคราะห ตรวจสอบระบบความพรอมในการสราง อาชีพ

31 เรื่อง การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมั่นคง ลกั ษณะบงชคี้ วามสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. เขาใจขอบขายระบบธุรกิจ 2. เขาใจขอบขายระบบเศรษฐกิจพอเพียง 3. เขาใจการวิเคราะหตรวจสอบปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบในขอบขายระบบ ธุรกิจกับเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อประเมินระบุความพรอมการสรางอาชีพใหมั่นคง แผนปฏิบัตกิ ารเรยี นรู ลักษณะบงชี้ความสาํ เร็จ การวัดผลและ ของการเรยี นรู กจิ กรรม ประเมนิ ผล สอ่ื การเรียน 1. เขาใจขอบขายระบบ เรยี นรดู วยตนเอง ธรุ กิจ ใหผูเรียนศึกษาความหมายและ การระบุองคประกอบ เอกสารหมายเลข 6 ลักษณะองคประกอบรวมใน รวมในขอบขายระบบ ใบความรู เร่อื ง ธรุ กจิ ความหมายและ ขอบขายระบบอาชีพจาก ลักษณะของ ใบความรู องคประกอบใน ขอบขายอาชพี 2. เขาใจขอบขายระบบ เรยี นรดู วยตนเอง เศรษฐกจิ พอเพยี ง ใหผูเรียนศึกษาความหมายและ การระบุองคประกอบ เอกสารหมายเลข 7 ลักษณะองคประกอบการคิดใน การคิดในระบอบ ใบความรู เรือ่ ง ปรชั ญา ระบบเศรษฐกิจพอเพียงจาก เศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกจิ พอเพยี ง ใบความรู 3. เขาใจวเิ คราะห เรยี นรูด ว ยตนเอง ตรวจสอบปฏสิ ัมพนั ธ 1. ใหผเู รียนศกึ ษา วิเคราะหการ ความคิดรวบยอดของ เอกสารหมายเลข 8 ระหวางองคประกอบ ประกอบอาชีพ โดยยดึ หลกั ปฏิสัมพันธระหวา ง ใบความรู เรอื่ ง การ ในขอบขายระบบ ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง องคประกอบในอาชีพ วเิ คราะห ตรวจสอบ เศรษฐกจิ พอเพยี ง เพ่ือ กับเศรษฐกิจพอเพียง ระบบความพรอมใน ประเมินระบุความ 2. ผูเรียนทําบันทึกความพรอมใน การระบุปฏิสมั พนั ธบอก การสรางอาชีพ พรอมการสรางอาชีพ การสรางอาชีพตามความคิดรวบ ขอบกพรองที่ตองพัฒนา ใหมั่นคง ยอดของปฏสิ ัมพนั ธ ระหวา ง ใหเ กดิ ความพรอม เศรษฐกิจพอเพียงกับ องคประกอบการทําอาชีพ

32 เอกสารหมายเลข 6 : ใบความรู เรอ่ื ง ความหมายและลกั ษณะองคป ระกอบในขอบขา ยอาชพี องคประกอบในระบบอาชีพ ทุน การพฒั นา ผลผลิต อาชีพมนั่ คง ตนเอง ลกู คา แผนภูมแิ สดงความสัมพันธองคประกอบภายในระบบอาชพี จากแผนภูมิความสัมพันธองคประกอบภายในระบบอาชีพ มีองคประกอบทีส่ ําคัญและสงผล กระทบความมัน่ คงของอาชีพ 4 องคประกอบดวยกันคือ (1) ทุน (2) ผลผลิต (3) ลูกคา และ (4) การ เรียนรูพัฒนาตนเองของสถานประกอบการ ทนุ ในการประกอบอาชีพ การจัดการทุนเปนเรือ่ งสําคัญ เพราะทุนจะตองผันแปรสําคัญตอความ มั่นคงของอาชีพ ทุนมีหลายประเภทที่ผูประกอบอาชีพจะนําเขามาบูรณาการใชลงทุนประกอบการ เชน 1. เงินทุน ไดมาจากการออม จากการสะสมทุน จากการกูยืมสถาบันการเงิน 2. ทุนที่ดิน เปนทีต่ ัง้ สถานประกอบการ เปนฐานการผลิตทีจ่ ะตองมีการจัดการใหการใชทีด่ ิน เปน ไปอยางมีประสิทธิภาพ 3. ทุนทางสิง่ แวดลอม เชน การเกษตรอินทรีย ตัง้ บนพืน้ ทีป่ าเขาโดยลอม ทําใหไดความชืน้ และ ปุย ธรรมชาตมิ าตามลมและไหลมากับน้าํ ฝน ทําใหลดตนทุนเก่ยี วกบั ปยุ หมกั และจลุ ินทรยี ล งได

33 ผลผลติ เปนตัวเปาหมายการประกอบอาชีพทีจ่ ะตองมีมาตรฐาน ขอกําหนดในรูปแบบตาง ๆ ทั้งในรูป ลายลักษณอักษร ในรูปของคานิยมที่ยอมรับกันทั่วไปทีผ่ ูผลิตจะตองทําใหไดตามมาตรฐานในการจัดการ ใหเ กดิ ผลผลิตมอี งคป ระกอบรว มอยหู ลายประการ เชน 1. คุณภาพผลผลิต ตองเปนไปตามมาตรฐาน คานิยมของลูกคา 2. กระบวนการผลิต ตองสามารถลดตนทุนได 3. การจดั การผลผลติ สง มอบใหล กู คาในสภาพทม่ี คี ุณภาพใหม ากทีส่ ดุ 4. ความปลอดภัยของผลผลิต ลกู คา เปนองคประกอบที่สําคัญเพราะถาไมมีลูกคาก็จะไมเกิดการหมุนเวียนทางรายได รูปแบบ เศรษฐกิจจะเปนการทําเพือ่ อยูเพื่อกิน แบงปนกันในชุมชน ประเทศชาติคงไมมีรายไดมาพัฒนาประเทศ การประกอบอาชีพจึงใหความสําคัญกับลูกคาทีจ่ ะตองสรางความผูกพันภักดีตอกันและขยายวงกวาง ออกไป ทําใหผลผลิตจําหนายไดปริมาณสูงขึน้ ซึ่งสงผลกระทบโดยตรงตอความมั่นคง ยั่งยืนของอาชีพ สวนบุคคลและสังคมประเทศชาติ การพฒั นาตนเอง การประกอบอาชีพธุรกิจ ผูประกอบอาชีพจําเปนตองศึกษาวิเคราะหสภาพการผลิต การตลาด การลงทุน คานิยม นวัตกรรมเทคโนโลยีตาง ๆ ใหสามารถจัดการพัฒนาธุรกิจใหกาวหนาสัมพันธกับการ เปลี่ยนแปลงของสังคมโลก เพื่อสรางความมั่นคงในอาชีพใหเติบโตขึ้นไมใหอาชีพตกต่ําและตายลง ตวั อยางที่ 1 อาชีพเขียนปายประกาศถาพัฒนาตนเองไมใชคอมพิวเตอรและอิงคเจทก็ยังสามารถ ดาํ เนินธรุ กิจตอไปได แตถ าหากไมยอมรับการเปลี่ยนแปลงและเรียนรูอาชีพเขียนปายประกาศก็จะตายลง ทง้ั หมดแลว ตัวอยางที่ 2 รานโชหวยทีเ่ รียนรูพัฒนาตนเอง วิจัยระบุสินคาจําเปนของคนในชุมชน ตองใช ประจําและจํานวนมาก แลวจัดรานใหมบรรจุสินคาที่จําเปน ทําใหรานคาไมรกรุงรัง ถาหากราคาขายที่ เปนจริงไมเอาเปรียบ คนในชุมชนก็เต็มใจซือ้ ไมเสียเวลาไปศูนยการคาทีต่ องมีการเดินทาง รานโชหวยที่ ไมเ รยี นรูพ ฒั นาตนเอง จงึ ตายไปจากทอ งถ่ิน

34 เอกสารหมายเลข 7 : ใบความรู เร่อื ง ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง เชื่อวา คนไทยสามารถพัฒนาศักยภาพการคิด การกระทําใหเขมแข็งขึ้น เพือ่ สราง เศรษฐกิจแกปญหาความยากจนดวยการสรางลักษณะนิสัยประจําใหเปนบุคคลทีจ่ ะทําอะไรตองคิดหา เหตุผล คิดตัดสินใจระบบความพอดีสําหรับตนเองหรือชุมชน กําหนดแนวทางสรางภูมิคุม กันใหกับ อาชีพทีจ่ ะทํา เรียนรู สรางความรอบรูใหกระจางพึง่ พาตนเองได และมีคุณธรรม จริยธรรม สงผลใหการ พัฒนาเศรษฐกิจของบุคคล สามารถสรางความพอเพียงอยูด ีมีสุข และกาวถึงความมัง่ มีศรีสุข ดํารงชีวิต อยา งพอเพยี งเกอ้ื กูลสังคมได การเรียนรูเ พือ่ พัฒนาศักยภาพ การคิด การกระทํา ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะ มุงเนนองคประกอบแหงคุณคา 5 ประการ คือ 1. การพัฒนาทักษะการคิดหาเหตุผล 2. การพัฒนาทักษะการคิดตัดสินใจระบุความพอดีสําหรับตนเองและชุมชน 3. การพัฒนาทักษะการคิดกําหนดแนวทางสรางภูมิคุมกนั ใหกบั เรื่องที่จะทํา 4. การพัฒนาทักษะการแสวงหาความรูและสรุปองคความรูในเรื่องที่จะทํา 5. การพัฒนาเจตคตเิ พอื่ การคิดการกระทําใหเกิดคุณคาในคุณธรรมและจริยธรรม การประยุกตใชปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนการนําองคประกอบแหงคุณคา 5 ประการ ไปบูรณาการกับเหตุการณสาระทีน่ ําเขามาเกีย่ วของดวยการนํามาวิเคราะหความสัมพันธระบุลักษณะ ปฏิสัมพันธทนี่ า จะเกิดใชเปนขอ มลู สารสนเทศในการตัดสนิ ใจกําหนดแผนพัฒนาระดับตา ง ๆ การวัดผลประเมินผล ความสําเร็จของการใชปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ควรจะเปนการ ประเมินตนเองเพือ่ การพัฒนา เพราะผลสําเร็จของแตละบุคคลแตกตางกัน จึงเปนการวัดผล ประเมินผล เพ่อื บอกตนเองวา ขณะนเ้ี ราอยูตรงไหน แลวเราพอหรอื ยงั มใิ ชก ารตัดสินใจวาเกงกวาใคร ความหมายและลกั ษณะองคประกอบแหงคุณคา 5 ประการ ความมีเหตุผล หมายถึง การที่เราจะทําอะไร เราจะตองศึกษาวาอะไรเปนเหตุและลักษณะ ผลทเี่ กิดเปนอยางไรดวยการจาํ แนกออกใหไ ดวา ถา เราตอ งการใหเกดิ อะไร มอี ะไรเปนเหตทุ ่ีทําใหเกดิ เหตุท่ี 1 เหตุที่ 2 ผลที่เกิดจากความคิด ตัวอยาง เหตุที่ 3 รสชาติถูกปากคนไทยอยูแลว กลวยตากมี มกี ระแสและผลการวจิ ยั วา คนนิยมกนิ มาก กลวยตากเปนอาหารมีคุณคาสูง เปนอาหารราคาถูกหาซื้องาย

35 ความพอดี หมายถึง สิ่งที่เราจะทํามีความพอดีอยูต รงไหนที่เราสามารถเขาถึงไดจริง อยางไมทุกขยากเดือดรอนมากนัก ซึ่งเปนเรื่องของเอกตบุคคลดังตัวอยาง ตัวอยางที่ 1 นางลอยตัดสินใจปลูกกลวยน้าํ วาพันธุม ะลิออง เพือ่ ใชทํากลวยตากบน พื้นท่ี 3 ไร โดยมีขอมลู ในการระบคุ วามพอดี ดังน้ี 1. ตองใชแรงงานของตัวเองเพียงคนเดียว 2. มีความรูว า กลว ยเมื่อปลกู แลวจะใชเวลา 12 เดือน จึงใหผลผลิต ถาปลูกเดือนละ 100 ตารางวา เมื่อครบ 12 เดือน จะเต็มพืน้ ที่ 3 ไร มีผลผลิตออกมาในปริมาณพอดีกับการจัดการตากแหงได เปนระยะ ๆ 3. ผลผลิตกลว ยตากอบแหงจะมีปริมาณพอดีกับการจัดจาํ หนายดว ยตนเอง ตัวอยางที่ 2 นายเข็ม ชายพิการเดินไมได แตนัง่ เคลือ่ นทีไ่ ด ตัดสินใจปลูกหนอไมฝรั่ง 200 ตารางวา (คร่ึงไร) โดยมีขอมูลในการระบุความพอดี ดังนี้ 1. ตอ งการมรี ายไดเ พียงวนั ละ 300 บาท ใชเลี้ยงตนเอง และคุณแม 2. มีที่ดินของตนเอง 2 ไร อยูท ามกลางพืน้ ทีป่ ลูกหนอไมฝรั่ง มีบริษัทจัดจําหนายมารับ ซ้อื ถงึ ชุมชนทุกวัน 3. ถาเร่มิ ตนใชพ ้ืนท่ี 200 ตารางวาในการผลิตจะพอดีกับสภาพรางกายทําไดสบาย ๆ 4. พ้นื ที่ 200 ตารางวาสามารถใหผลผลิตไดวันละ 8 – 10 กโิ ลกรมั 5. หนอไมฝรัง่ ราคากิโลกรัมละ 40 บาท วนั หนงึ่ จะมรี ายได 300 – 400 บาท คอนขางแนนอน 6. การปฏิบัติการดูแลตนหนอไมฝรั่ง คนปกตินัง่ ทํา คนพิการจะตองนั่งอยูแลว การ เคลื่อนตวั กใ็ ชว ิธกี ารถัดไป จึงเปนกจิ กรรมท่เี หมาะสมที่สดุ ขณะนี้ ภูมิคุมกัน หมายถึง การกําหนดแนวทางการจัดการปองกันความเสียหาย ไดแก การ ออมสะสมทุนเพือ่ ปองกันสภาพคลองทางการเงินและเปนทุนขยายกิจกรรม เมื่อไดจังหวะเวลาที่สมควร มาถึง การสรางศรัทธาใหลูกคายอมรับไมทอดทิ้งเลิกซือ้ ขายกับเรา การสรางคุณภาพผลผลิตใหลูกคา เชื่อถอื ไดว า ผลผลิตที่ซ้ือมคี ุณภาพแนนอน การสรางความรักภกั ดตี อ คนรวมงานใหมีความรูสึกวา ทํางาน อยกู บั เรามีชีวติ ปลอดภัยมอี ยูมกี นิ แนน อน ความรอบรู หมายถึง เมือ่ เราคิดหาเหตุหาผลวาเราจะทําอะไรแลวคิดตัดสินใจวาควรทํา เทาไร จะพอดีกับสภาพทีเ่ ปนจริงและเขาถึงได ดังนัน้ เมื่อตัดสินใจไดและทําจริงเราจําเปนตองเรียนรู รายละเอียดตาง ๆ แสวงหาความรู ตรวจสอบความรูจ นกระจางบูรณาการเขากับประสบการณของตนเอง สรุปเปนองคความรูเพื่อใชด ําเนินการจริงได คณุ ธรรม หมายถึง ความคิด เจตนาที่เกี่ยวของกับการประกอบอาชีพเปนไปอยางมีคุณคา สอดคลองกับศีลธรรม กฎระเบียบ ขอกําหนด และไมสรางความเดือดรอนแกสังคม

36 สรุป ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนเรือ่ งของความรูสึก ความมุงมั่น การรูทันและเขาใจในสิง่ ที่จะทํา คดิ สรา งสรรคและรับรโู ลกกวา ง เพ่ือการดํารงชีวิตอยูอ ยางพอเพียงในสังคม ชุมชนของงาน และกาวเขาสู โลกแหงการแขงขันทางเศรษฐกิจในระบบทุนนิยมไดอยางมีสติปญญา ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไมไดปฏิเสธทุนนิยม แตจะใชพลังแหงสติปญญา พัฒนาตนเอง สังคม ชุมชน รวมกัน สรางทุนนิยมใหม นําพาประเทศเขาสูความเปนมหาอํานาจแหงสันติสุขที่มั่นคงยั่งยืน กจิ กรรมท่ี 4 ใหผูเรียนวิเคราะหการประกอบอาชีพของตนเอง หรือสัมภาษณภูมิปญญาในชุมชน วาไดยึดหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนแนวทางในการประกอบอาชีพหรือไม โดยวิเคราะหใหครบทั้ง 5 องคประกอบ

37 เอกสารหมายเลข 8 : ใบความรู เร่อื ง การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรา งอาชีพ กรอบแนวคิด องคประกอบของ องคประกอบของ ปฏสิ ัมพันธ ตรวจสอบกบั เศรษฐกจิ พอเพยี ง การทําอาชีพ ที่ควรจะเปน สภาพจริง สรุปความพรอม 1. เหตผุ ล 1. ทุน 2. ความพอประมาณ 2. ผลผลติ 3. ภูมิคมุ กนั 3. ลูกคา 4. ความรอบรู 4. การเรยี นรพู ัฒนา 5. คณุ ธรรม ตนเอง ใชตารางสัมพันธสองทาง วิเคราะหความสัมพันธ แผนภูมแิ สดงกรอบแนวคดิ การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรางอาชพี จากแผนภูมิดังกลาว จะเห็นวา การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสราง อาชพี มีภารกิจที่จะตอ งทาํ 2 ขัน้ ตอน คอื 1. การนาํ องคประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงและองคประกอบการทําอาชีพมาวิเคราะห โดยตารางสมั พันธส องทาง เพือ่ คดิ หาปฏิสมั พันธท ี่เกิดขึ้นระหวางองคป ระกอบ 2. นําปฏิสัมพันธที่วิเคราะหไดมาตรวจสอบกับสภาพจริงวา มีอะไรบางทีย่ ังไมพรอม แลว สรปุ ลกั ษณะความพรอมและสิ่งทีจ่ ะตองสรางใหเ กดิ ความพรอม การวิเคราะหร ะบุปฏสิ มั พันธระหวางองคประกอบ ดวยการนําองคประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงมาบรรจุในตารางสัมพันธสองทางตาม แนวตั้งแลวนําองคประกอบทางอาชีพมาบรรจุในตารางสัมพันธสองทางตามแนวนอน แลวระบุความคิด รวบยอดของปฏิสัมพันธทคี่ วรจะเปน ดงั น้ี

38 ตัวอยาง : การวิเคราะหค วามสมั พันธเ พือ่ กาํ หนดความคดิ รวบยอดของปฏสิ ัมพนั ธทคี่ วรจะเกิด องคประกอบ เศรษฐกจิ ของการ 4. การเรียนรูพฒั นา พอเพียง ทาํ อาชพี 1. ทนุ 2. ผลผลิต 3. ลูกคา ตนเอง A A1 A2 A3 A4 ความมีเหตุผล เอาจากไหน คณุ ภาพเปน เปนใคร ความสามารถ อยางไร ขายใหใคร ยกระดบั คุณภาพ B B1 อยางตอ เน่ือง ความพอประมาณ เทาไร B2 B3 จะทําเทาไร ขายแบบไหน B4 C ความสามารถที่ ภมู ิคุมกัน C1 การออม C2 C3 จาํ เปน ตอ งพัฒนา - การสะสมทุน ลูกคา ยอมรบั ความเชื่อที่จะได ใหเกิดมีอะไรบา ง D ผลติ ภัณฑท่ีดี ความรอบรู D1 D2 D3 C4 วิธีการผลิต วธิ กี ารบริโภค ความภักดีของ E - แผนธรุ กิจ บุคลากรรวมงาน คณุ ธรรม - แผนการลงทุน E3 ผลผลิตปลอดภัย D4 E1 E2 - การผลติ ระเบียบวินัยการ คณุ ภาพไดต าม - การตลาด ใชเงิน ขอ กาํ หนด - การกระจายสินคา E4 อนรุ กั ษ สภาพแวดลอ ม จากตารางสัมพันธสองทางเราจะเห็นความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธทั้ง 20 รายการ ที่ ผูเ รียนผูป ระกอบอาชีพจะตองคิดหาคําตอบในทุกรายการ (ต้ังแต A1 ไปจนถึง E4) กับสภาพทีเ่ ปนจริง ของตนเองแลวจําแนกรายการที่มีความพรอม และรายการทีไ่ มพรอม ก็จะเปนการตรวจสอบความพรอม ในการสรางอาชีพจาก 20 คําถาม แลวจัดทําบันทึกสภาพความพรอมในการสรางอาชีพ

39 ตัวอยาง บนั ทกึ ความพรอ มในการสรางอาชพี การผลติ ผลมะเด่อื ฝรง่ั (Fix) อบแหง ความคิดรวบยอดของปฏสิ ัมพันธ สภาพท่ีเปนจรงิ A1 เหตุผลเก่ียวกบั ทุน : ใชท ุนจากแหลงใด A1 ทนุ จากการออมของตนเอง B1 ความพอประมาณเกีย่ วกับทนุ : จะตองใชเ ทา ไร B1 เริ่มตนท่ี 20,000 บาท C1 ภมู คิ ุม กันเก่ยี วกับทุน : การออม การสะสม C1 - D1 ความรอบรูเ กย่ี วกบั ทนุ : แผนการลงทนุ D1 - E1 คณุ ธรรมที่เกี่ยวกบั ทุน : ระเบียบวนิ ัยการใชเงนิ E1 มน่ั ใจในการฝก อบรมจากครอบครวั และไปรับการ อบรมสมั มนาเก่ียวกบั การจัดการทุนแลว A2 เหตุผลเกีย่ วกบั ผลผลิต : คุณภาพเปนอยางไร A2 ผลผลิตลูกโตขนาด 6 ลกู /กก. เน้อื หวานนมุ กลิ่น แบบกุหลาบ B2 ความพอประมาณเกย่ี วกับผลผลิต : จะทาํ เทาไร B2 จะทําผลผลติ 2 ไร C2 ภมู คิ มุ กันเกี่ยวกับผลผลติ : ลูกคายอมรับ C2 - D2 ความรอบรูเ กี่ยวกบั ผลผลิต : วิธกี ารผลิต D2 แสวงหาความรูศกึ ษาดงู านสรปุ องคค วามรไู ดแลว E2 คุณธรรมเกี่ยวกบั ผลผลิต : คุณภาพไดต าม E2 - ขอ กาํ หนด A3 เหตผุ ลเกี่ยวกับลูกคา : ขายใหใคร A3 ขายกบั กลุมผูร ักษาสขุ ภาพ B3 เหตผุ ลเกยี่ วกบั ลกู คา : ขายไดไหม B3 ขายตรงกบั ผูรักสุขภาพ C2 ภูมคิ มุ กนั เกย่ี วกบั ลกู คา : ความเชอ่ื ถือผลติ ภัณฑ C3 มเี อกสารรบั รองคณุ ภาพเกษตรอนิ ทรยี ของกรม วชิ าการเกษตร D3 ความรอบรเู กยี่ วกบั : มาตรฐานคณุ ภาพผลผลติ D3 จัดทาํ เอกสารคุณคาผลผลิต และวธิ กี ารบริโภค กํากับสนิ คา E3 คณุ ธรรมเกยี่ วกับลกู คา : ผลผลติ ปลอดภัย E3 ใชก ระบวนการเกษตรอนิ ทรียไมใชสารพษิ A4 เหตผุ ลเกี่ยวกับการพัฒนาตนเอง : ความสามารถ A4 - ยกระดับคณุ ภาพอยางตอเนอ่ื ง B4 ความพอประมาณเกย่ี วกบั การพฒั นาตนเอง : B4 - ศักยภาพทีต่ องพฒั นา C4 ภมู ิคมุ กันเกี่ยวกบั การพัฒนาตนเอง : ความภกั ดี C4 มีการพฒั นาทกั ษะการทํางาน มีสวสั ดิการรา นคา ของผูร วมงาน ประกนั ความอดอยาก D4 ความรอบรเู ก่ียวกับการพัฒนาตนเอง : การผลติ D4 การขยายพนั ธุ การบาํ รงุ รกั ษาตน การแปรรปู การตลาด ความสมั พนั ธกับชุมชน อบแหง (Fix) E4 คณุ ธรรมเกย่ี วกบั การพัฒนาตนเอง : การอนรุ กั ษ E4 กระบวนการเกษตรอนิ ทรียเ ปนกระบวนการ ส่งิ แวดลอม อนุรักษส่ิงแวดลอ มอยแู ลว

40 จากตารางตัวอยาง ทําใหเราทราบวา การเขาสูอ าชีพผลิตมะเดื่อฝรัง่ อบแหง ยังมีรายการที่ตอง ดาํ เนนิ การเรยี นรูคดิ เพ่มิ เตมิ 6 รายการ สรปุ การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรางอาชีพ เปนกระบวนการวิเคราะห ดวยตารางสองตาราง เพื่อสรุปความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบทางเศรษฐกิจ พอเพียง กับองคประกอบในระบบอาชีพ จากสภาพทีเ่ ปนจริงของผูป ระกอบอาชีพจะสะทอนใหรูจ ัก ตนเองมองเห็นสภาพที่ตองเสริมเติมใหเกิดความพรอม กจิ กรรมที่ 5 ใหผูเรียนจัดทําบันทึกความพรอมในการสรางอาชีพที่ตนเองประกอบอยู หรืออาชีพทีผ่ ูเ รียน ตองการประกอบการมา 1 อาชีพ ตามความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางเศรษฐกิจพอเพียงกับ องคประกอบการทําอาชีพ (ตั้งแต A1 ไปจนถึง E4)

41 บทท่ี 3 การพฒั นาตนเองเพ่อื การขยายอาชีพ ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ปฏิบตั กิ ารวิเคราะหต นเองและพัฒนาทักษะ การขยายอาชพี ใหเปนลักษณะนิสยั ขอบขายเน้อื หา เรื่องท่ี 1. การวเิ คราะหท าํ ความเขาใจและรจู กั ตวั ตนทีแ่ ทจ ริง เรื่องท่ี 2. การพฒั นาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลักษณะนสิ ยั สื่อประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 9 ใบความรู เรอ่ื ง ตวั ตนที่แทจริงของตนเอง 2. เอกสารหมายเลข 10 ใบความรู เรอื่ ง การพฒั นาทักษะการขยายอาชพี ใหเปนลกั ษณะนิสยั

42 เรอื่ งที่ 1. การวิเคราะหทําความเขาใจและรูจ ักตวั ตนที่แทจริง ลกั ษณะบงชค้ี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู 1. รูจ กั และจาํ แนกองคป ระกอบตวั ตนทีแ่ ทจ ริงของตนเองได 2. บอกหนาที่องคประกอบของตัวตนได แผนปฏิบตั กิ ารเรยี นรู ลกั ษณะบง ชี้ความสาํ เร็จ ของการเรียนรู กจิ กรรม การวัดผล ประเมินผล ส่ือการเรียนรู 1. รจู กั และจาํ แนก เรยี นรูดวยตนเอง ความเขาใจองคประกอบ เอกสารหมายเลข 9 ใบความรูเรอ่ื งตัวตนที่ องคประกอบตัวตน 1. ใหผูเ รยี นศกึ ษาเอกสาร รว มในตัวตนของเรา แทจริงของตนเอง ที่แทจริงของตนเองได ใบความรู เร่ืองตวั ตนท่ีแทจรงิ ของตนเองใหเขาใจ 2. บอกหนาที่องคประกอบ 2. ใหผเู รียนวเิ คราะห บอกหนา ทแ่ี ละ ตวั ตนของตนเองได ความเขาใจตัวตน ตามเอกสาร ปรากฎการณความคิดตอ ใบความรูอยางเครงครัด องคประกอบตัวตนที่ 3. ประเมนิ ตนเองวา ความรูที่เกิด แทจริงของตนเองได จากใจของตนเองเปนจริง หรือไม

เอกสารหมายเลข 9 : ใบความรู เรอ่ื ง ตวั ตนท่แี ทจริงของตนเอง 43 กรอบแนวคดิ 2 ตัวตนของเราประกอบดวย กายและใจ 3 ความรสู กึ 1 รูปกาย ใจ ความจําได หมายรู การคิดปรุงแตง 4 การรบั รู 5 โครงสรางของตัวตนทีแ่ ทจริงมีการทํางานทีส่ อดประสานกันทัง้ ทางบวกและทางลบที่ ทําใหคนเรามีความแตกตางกัน คนทีป่ ระสบความสําเร็จมักจะเปนบุคคลทีม่ ีความสามารถควบคุมกาย และใจใหอยูกับสมมติคานิยมของสังคมชุมชนได ผูท ีไ่ มสามารถควบคุมไดมักจะเปนบุคคลทีต่ กอยูใน สภาพคลอยตามความอยากของกายและใจ พึ่งพาตนเองไดจากความคิดดังกลาวอาจสรุปไดวา องคประกอบทั้ง 5 ประการนี้ สามารถพัฒนายกระดับคุณคาขึน้ ไดดวยตนเองดวยการเรียนรูท ําความรูจัก และรเู ทา ทนั ตลอดเวลา รูปกาย เปนองคประกอบของอวัยวะตาง ๆ ทั้งภายนอกและภายใน ทําหนาที่สอดประสานกัน พรอมทํางานตามที่ใจสั่งการ โดยคุณภาพของการกระทําเปนตัวบงชี้สมรรถภาพทางใจ ความรสู ึก เปนองคประกอบแรกของใจที่จะตอบสนองออกมาเปนความรูสึกพอใจ ความรูสึกเฉย ๆ และความรูส ึกไมพ อใจตอสภาวะแวดลอมที่เปน อยู ความรสู กึ ชอบ – สขุ – พึงพอใจ เฉย ๆ ไมชอบ – ทุกข – โกรธ

44 ความจําไดหมายรู เปนองคประกอบของใจที่ทําหนาทีจ่ ดจําหรือลืมความรูส ึกตาง ๆ ทีก่ ระทบเขามาทั้ง ทางบวกและทางลบ ชอบ – สุข – พึงพอใจ จําได หมายรู จาํ ได ไมชอบ – ทกุ ข – โกรธ จําไมได การคิดปรงุ แตง เปน องคป ระกอบของใจ ทาํ หนา ทค่ี ดิ ปรงุ แตง สรา งสรรคอ อกมาเปน ทางบวกหรอื ทางลบ ปรุงแตงเชิงบวก คิดปรุงแตง ปรุงแตงเชิงลบ การรบั รู เปนองคประกอบสุดทายที่ทําหนาที่รับรูจากการเห็น การไดยิน การไดกลิน่ การรูร ส และการ สัมผสั การเหน็ การรบั รู การไดยนิ การไดก ลิน่ การรรู ส ปฏิบตั กิ ารวิเคราะหทําความเขา ใจตัวตน การสมั ผสั จากความเขาใจในองคประกอบของตัวตนทีแ่ ทจริง เปนความเขาใจแบบรูจ ําได แต ความรู ความเขาใจตองเกิดจากภายในตวั ตนทแ่ี ทจ รงิ ของเราดว ยตนเอง โดยมขี น้ั ตอนดงั น้ี 1. องคประกอบที่เราจะเรียนรูตนแบบดานการนึกคิดตรึกตรองจากตัวเราเอง คือ 1.1 ความรูส กึ 1.2 การจาํ ได หมายรู 1.3 การคิดปรุงแตง 1.4 การรบั รู 2. การเตรยี มการ ควรใชส ถานทส่ี งบ สภาพอากาศสง่ิ แวดลอ มสบาย ๆ มสี ง่ิ รบกวนนอ ย 3. วธิ กี าร

45 3.1 ความรูสกึ ใหผูเรียนมองสภาพแวดลอ ม (กลมุ คน ตน ไม ทศั นยี ภาพ) เมื่อสายตา กระทบสิ่งสนใจ ใจเราจะเกิดความรูสึก ชอบ – ไมชอบ หรือเปน ความสุข – ความทุกข หรือ พึงพอใจ – โกรธ หรือวาเฉย ๆ ใชหรือไม ทําหลาย ๆ กรณี ใจเรามีคําตอบใหเราวา สิ่งกระทบนีร้ ูส ึก อยางไร เชน รูส ึกชอบ พอใจ จากนัน้ ก็เปรียบเทียบไปฟงเสียงตาง ๆ ทีจ่ ะเกิดขึ้นวา มีความรูสึก เชนเดียวกับการมองหรือไม 3.2 การจําได หมายรู ใหผูเ รียนนึกถึง บุคคล เหตุการณที่เราพึงพอใจ หรือไมพอใจ เราจะนกึ เหน็ เปน ภาพในใจ ปรากฎการณนัน้ เปน สง่ิ ทเี่ รามคี วามจําไดหมายรู 3.3 การคิดปรุงแตง ใหผูเรียนมองหรือฟงเสียง บุคคล สถานที่ สิ่งแวดลอมตาง ๆ จะ เกิดความรูสึก จากนัน้ ปรุงแตง ตอไปวา สิ่งที่คิดน้ัน จะเปนทางบวกหรือทางลบ ปรากฏการณนีจ้ ะเปนการ นําสิ่งที่รับรูมาประมวลกับประสบการณเดิม ผลการปรุงแตงมักจะอาศัยความจําไดหมายรูของ ประสบการณเ ดิม 3.4 การรับรู ใหผูเ รียนสังเกต การมอง การฟงของตนเอง จะเปนกระบวนการ ตอ เนอ่ื ง ตารับรภู าพ การจําไดหมายรูจะประมวลใหใจบอกตนเองวาคืออะไร 4. สรปุ ปรากฏการณของตนเอง ทําเปนเชนนี้หรือไม 4.1 รูจักเขาใจอยางกระจางเกี่ยวกับองคประกอบทางใจของตัวเราเอง 4.2 องคประกอบทางใจสามารถฝกใหตอบสนองออกมาทางบวก หรือทางลบได โดย ใ ช กรณีศึกษาทเี่ ปน จริงในสภาวะแวดลอมของเราเปนเครื่องมือในการเรียนรู 4.3 ถาใจเราตอบสนองออกมาเชิงบวกมาก ๆ เราสามารถพัฒนาตนเองอยูก ับอาชีพ สงั คม สง่ิ แวดลอมตาง ๆ ไดอ ยา งยัง่ ยนื กจิ กรรมที่ 6 ใหผูเรียนวิเคราะหความเขาใจ ตัวตนตามเอกสารใบความรูแ ละประเมินตนเองวาความรูทีเ่ กิดจากใจ ของตนเองเปนจริงหรือไม

46 เรอื่ งที่ 2 การพฒั นาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเ ปน ลักษณะนิสยั ลักษณะบง ช้คี วามสําเร็จของการเรียนรู 1. สามารถพัฒนาใชชองทางการรับรู และกระบวนการตอบสนองการรับรูได 2. สามารถพัฒนาทักษะการขยายอาชีพและอื่นๆ ท่มี คี ณุ คาใหเ ปนลกั ษณะนสิ ยั ได แผนปฏิบัติการเรยี นรู ลกั ษณะบง ช้ีความสาํ เร็จ ของการเรียนรู กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่อื การเรียนรู 1. สามารถพัฒนาใชชอง ใหผ ูเรียนศึกษาทําความเขาใจ - ชองทางการรับรูทาง เอกสารหมายเลข 10 เกยี่ วกบั ชองทางการรบั รู และ ตาและหู ทางการรับรูและ ใบความรูเรื่องการ กระบวนการตอบสนองการรับรู - กระบวนการตอบสนอง พัฒนาทักษะการขยาย กระบวนการ การรบั รู ตอบสนองการรับรูได จากเอกสารใบความรู อาชีพใหเปน ลกั ษณะ นสิ ัย 2. สามารถพัฒนาทักษะ 1. ใหผเู รียนทําความเขาใจระบบ การขยายอาชีพและ การพัฒนาสื่อการรบั รูท่มี ี อน่ื ๆ ทม่ี คี ณุ คา ใหเปน คณุ คาใหเ ปน ลกั ษณะนิสยั 2. ปฏิบัติการวเิ คราะหแ ละพัฒนา - ผลการวเิ คราะหแ ละ ลกั ษณะนสิ ัยได ทักษะการขยายอาชีพใหเปน พฒั นาทักษะการขยาย ลกั ษณะนสิ ยั อาชพี ใหเปนลกั ษณะ นิสัย

47 เอกสารหมายเลข 10 : ใบความรู เร่อื ง การพัฒนาทักษะการขยายอาชพี ใหเ ปนลักษณะนสิ ัย ความคิดรวบยอด การสรา งลักษณะนิสัยใหก ับตนเอง เปด ชอ งทางการรับรู ตวั ตน ใชกระบวนการ ตอบสนองการรบั รู - ความรทู กั ษะ ตา – รเู ห็น ขอมลู สมอง เกิด พอใจเห็นคณุ คา - ประมวลผล ในอาชีพ หู – รฟู ง ความรูสกึ เฉย ๆ ตดั สินใจ จมกู – รูกล่ิน ไมช อบ - ทาํ จนมคี วาม - สิง่ มีคุณคาตอ ชวี ติ จาํ ได ชาํ นาญยึดติด หมายรู จําได เปน ลกั ษณะนสิ ยั ไมจ าํ ปาก – รรู ส นึกคดิ คิดสรางสรรคเชิงบวก กาย – รสู ัมผสั ปรุงแตง คิดเชิงลบ จากแผนภูมิ บอกภาพคิดรวบยอดไดวา การสรางลักษณะนิสัยใหเกิดในตนเอง ตองเริ่มตนที่ ปจจัยนําเขา คือ ความรูท ักษะในอาชีพ หรือสิง่ ที่มีคุณคาตอชีวิต จากนัน้ กระบวนการสรางลักษณะนิสัย จะเริ่มตนทีต่ ัวตนของเราตองเปดชองทางการเรียนรู ไดแก การมอง การรับฟง การรูก ลิน่ การรูร ส และ การรูสมั ผัสชองทางเหลา นจ้ี ะทาํ ใหเ ราไดข อมูล ขอมูลเหลาน้จี ะถูกนาํ เขา มาสูกระบวนการตอบสนองการ รับรูทีเ่ ริม่ ตนจากสมองรับขอมูลเขามาสูอ งคประกอบดานความรูสึกจะรับรูและแสดงออกในความพอใจ (เฉย ๆ หรือไมพอใจ ก็จะหลุดออกไป) สงตอไปยังองคประกอบดานการจําได หมายรู จะประมวลวามี ความจําอะไรที่เกี่ยวของจะตอบสนองแสดงออกจําไดเห็นความสําคัญ (จําไมได สาระทีเ่ ขามาก็จะหยุดลง หรือหลุดออกไป) แลวสงตอไปยังองคประกอบดานนึกคิดปรุงแตง จะประมวลคิดสรางสรรค เปนสิง่ ใหมหรือแนวทางการทํางาน ดังนัน้ ถาเราไดยอนกลับมาเริ่มตนใหมอีกครัง้ เราจะพบวากระบวนการ ตอบสนองการรับรู จะทํางานอยางรวดเร็ว ถาทําซ้ําอีก อัตราความเร็ว ในการตอบสนองจะรวดเร็วขึ้นโดย ลําดบั จนตัวตนตดิ ยดึ ถา จะทําอะไรเก่ยี วกบั เรือ่ งน้ีจะตอบสนองอยา งเปน อัตโนมตั หิ รอื เปน ลักษณะนสิ ยั

48 วธิ ีการสรา งลกั ษณะนิสัย ตอบสนองการเรยี นรู เปดชองทางการเรียนรู บนฐานทีม่ ีอคตินอยทส่ี ุด อยางมีวิจารณญาณ 1. ตารเู หน็ มองวิเคราะห 1. ความรสู ึก 2. จาํ ได หมายรู 3. คิดปรงุ แตง - ดํารงงานอาชีพ วเิ คราะหใ หเ หน็ โครงสรา ง เม่ือรับรแู ลว จาํ ส่ิงทรี่ ูส กึ ชอบ ส่งิ ทร่ี ูเ หน็ รับวา ขยายให ความมั่นคง โครงสรางหลักและ เกดิ ความรสู กึ ไมชอบเก่ยี วของกบั มีความสําคัญ - ดํารงสังคม ความสัมพันธเชื่อมโยง ชอบ ไมชอบ อะไร อยา งไร จึงสรางสรรค อยางสันติสุข ไปยังองคประกอบตาง ๆ บนฐานของใจ สาํ คญั แคไหน ใหค ณุ คาสูงขน้ึ สรุปเปนความรู ที่มีอคตินอ ยทส่ี ดุ 2. หูฟง ฟงอยางจบั ประเด็น เชอ่ื มโยง ความสัมพันธ ระหวา งประเด็น สรุปเปนความรู จากแผนภูมิ จะพบวา เครื่องมือสําคัญของการสรางลักษณะนิสัย คือ (1) ความมีวิจารณญาณ และ (2) การควบคุมอคตภิ ายในตนเองใหลดนอยท่สี ุด จึงเปนตวั ผันแปรตอ การสรางลักษณะนิสยั 1. การเปดชอ งทางการเรียนรู โดยผานทางดวงตา หูฟง จมูกรูก ลิ่น ลิ้นรูร ส กายรูส ัมผัส ตัวเราจะตองรวบรวม สืบคนขอมูลใหละเอียดรอบคอบอยางมีวิจารณญาณ โดยเฉพาะสิง่ รับรูท ีเ่ ปนทาง ธรรม คือ การรับรส การรับกลิ่น และการรับสัมผัส จะตองแยกคุณลักษณะทีโ่ ดดเดนและคุณลักษณะรอง และผลกระทบใหช ดั เจน ตัวอยาง การชิมน้ําทับทิมเปนรูปธรรมและนามธรรม 1. รูปธรรม สีของน้ําทับทิม สีแดงสดใส กระทบกับความรูสึกราเริง 2. นามธรรม (1) รสฝาด ทําหนาเปรี้ยวตามมาและอมหวานในตัว ใหความรูสึกมั่นคง (2) กลน่ิ นาํ ออกมาตอนแรกเปน กลน่ิ ของดอกการเวก หอมสดใส เม่ือลมหายใจ สะทอนกลับมาเปนกลิ่นออนโยนคลายดอกกุหลาบ ทําใหจิตใจ สดชื่นและ อบอนุ ตัวอยาง การรับรูใ นการชิมน้าํ ทับทิม เปนการรายงานขอมูล อยางมีวิจารณญาณใหความละเอียด เพียงพอตอการตอบสนองที่มีความเที่ยงตรงตอไปได

49 2. การตอบสนองการรบั รู เมื่อขอมูลจากการรับรูผานเขามาทางสมอง กระบวนการตอบสนองจะทํางานทันที โดย 1. ความรูสึก เมื่อขอมูลเขามากระทบความรูสึก จะตอบสนองออกมาวาพอใจ หรือไมพอใจ 2. ความจาํ ได หมายรู เมอื่ ขอ มลู เขามาพรอม ๆ กัน องคประกอบความจําจะตอบสนองประมวล วา ขอมูลใหมเขามามีความเกี่ยวของกับขอมูลเกาอะไรบาง 3. การคิด ปรุงแตง เมื่อขอมูลเขามาผานขั้นตอนความรูสึกและความจํา ผลตอบสนองจะกระทบ กับการคิดปรุงแตงในอันที่จะปรุงแตงในทางสรางสรรคหรือในทางกลับกัน กระบวนการตอบสนองการรับรูด ังกลาวจะตองเปนกระบวนการที่มีอคตินอยทีส่ ุดหรือไมมีเลย การทําใหอคติมีนอยหรือไมมีนัน้ สามารถทําไดดวยการวางจิตใจใหสงบลง คิดไตรตรองอยูกับ กระบวนการตอบสนองการรับรูเพียงอยางเดียว จะเกิดสมาธิใหเราดําเนินการคิดทั้ง 3 องคประกอบไดอยางเที่ยงตรงมากขึ้นโดยลําดับ จงึ อาจสรปุ การใชท ักษะขยายอาชพี ใหเปน ลักษณะนิสยั ไดดงั นี้ เปด ชองทางการรบั รูดา น การอา น ศกึ ษา ความรู ทกั ษะการขยายอาชพี ปฏบิ ัติการวิเคราะห เรม่ิ ตนนกึ คดิ ในใจ กระบวนการตอบสนองการรับรูจะเริ่ม ระบบทักษะการขยาย วิเคราะหระบบอยาง ไปพรอม ๆ กับการวิเคราะหระบบอาชีพ อาชีพอยางมี เปน ขั้นเปน ตอน วิจารณญาณ ดว ยการ - องคป ระกอบดา นความรสู กึ จะเกดิ นึกรู อยใู นท่ีสงบใน ในใจวา เหน็ ดว ย หรอื ไมเ ห็นดว ยกบั การวเิ คราะห อิรยิ าบถที่สบาย ๆ - พรอมกันนั้นองคประกอบดานความจํา หมายรู ก็จะประมวลประสบการณภูมิหลงั ที่จําได - ขณะเดียวกันองคประกอบดานการคิด ปรุงแตง ก็จะนกึ คิดเห็นวาควรสรางสรรค อยางไร แผนภูมิสรุป ดังกลาว เปนกระบวนการทางสมาธิที่จะสรางใหเรามีทักษะการคิดอยางมี วิจารณญาณและรอบดาน จะทําใหความคิดของเราปราศจากอคติ ผลการคิด วิเคราะห จะมีโอกาสถูกตอง มากขึน้ ถาใชกระบวนการนีม้ ีความถีม่ ากยิง่ ขึน้ ตัวตนของเราจะพัฒนาทักษะการทํางานใหเกิดเปน ลักษณะนิสยั ได และปรับไปสสู งิ่ ใหมทดี่ กี วาไดง า ยใหก ารคิดมีประสิทธภิ าพสูงสง เขาสภู ูมิปญญาในท่ีสุด