หน่วยที่ 1ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการสอบบัญชี

การสอบบญั ชี

หน่วยท่ี 1 ความรู้ท่วั ไปเก่ยี วกับการสอบบญั ชี สาระสาคญั วชิ าชีพสอบบญั ชีเป็นวชิ าท่ีใหบ้ ริการแก่สาธารณชนในดา้ นการตรวจสอบบญั ชี โดยมีวตั ถุประสงค์ • เพอ่ื ใหไ้ ดม้ าซ่ึงความเช่ือมน่ั อยา่ งมีเหตุผลวา่ งบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดงขอ้ มูลทขี่ ดั ต่อขอ้ เทจ็ จริงอนั เป็น สาระสาคญั หรือไม่ ไม่ว่าจะเกิดจากการทจุ ริตหรือขอ้ ผดิ พลาด ซ่ึงช่วยใหผ้ สู้ อบบญั ชีสามารถแสดงความเห็นไดว้ ่า งบการเงิน ไดจ้ ดั ทาข้ึนในสาระสาคญั ตามแม่บทการบญั ชีในการรายงานทางการเงินท่ีเกี่ยวขอ้ งหรือไม่ และเพอ่ื รายงานต่องบการเงิน และสื่อสารตามท่มี าตรฐานการสอบบญั ชีกาหนดตามขอ้ เทจ็ จริงที่ผสู้ อบบญั ชีตรวจพบเนื่องจากผลงานของผสู้ อบบญั ชี เกี่ยวขอ้ งกบั สาธารณชนและผใู้ ชง้ บการเงิน จึงตอ้ งมีกฎหมายเขา้ มากากบั ดูแลผปู้ ระกอบวิชาชีพสอบบญั ชีตอ้ งไดร้ ับ ใบอนุญาตในการประกอบวชิ าชีพ และมีคุณสมบตั ิตามเกณฑท์ ่ีกฎหมายกาหนด เรียกวา่ “ผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาต” (Certified Public Accountant) จึงสามารถปฏิบตั ิหนา้ ท่ไี ด้ และผสู้ อบบญั ชีตอ้ งเป็นบคุ คลทม่ี ีความเป็นกลาง มีความรู้ความสามารถ

ความหมายของการสอบบญั ชี การสอบบญั ชี (Auditing) หมายถึง การตรวจสอบสมุดบญั ชี เอกสารประกอบการบนั ทึกบญั ชี และหลกั ฐานอื่น ๆ รวมถึงการรวบรวมและประเมินหลกั ฐานหรือขอ้ เทจ็ จริงตา่ ง ๆ โดยปฏิบตั ิตาม มาตรฐานทางวิชาชีพ เพอ่ื แสดงความเห็นต่องบการเงิน วา่ งบการเงินน้นั แสดงฐานะการเงินและผล การดาเนินงานโดยถูกตอ้ งตามที่ควรในสาระสาคญั ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินหรือไม่ เพยี งใด และงบการเงินดงั กลา่ วไดแ้ สดงขอ้ มูลท่ีจาเป็นอยา่ งเพียงพอแลว้ หรือไม่ เพ่ือใหค้ วามเชื่อมน่ั แก่ผใู้ ชง้ บการเงินทุกฝ่ าย ไม่วา่ จะเป็นผลู้ งทุน เจา้ หน้ี หน่วยราชการ ผบู้ ริหาร พนกั งาน และ สาธารณชนทว่ั ไป

ความแตกต่างระหว่างการบญั ชีและการสอบบญั ชี • การบญั ชีมีความหมายตามคานิยามของวชิ าชพั บญั ชี ดงั น้ี “การบญั ชีเป็นศิลปะ การเกบ็ รวบรวมบนั ทึก จาแนก และสรุปขอ้ มูลอนั เก่ียวกบั เหตุการณ์ทางเศรษฐกิจในรูปตวั เงิน ผลงานสุดทา้ ยของการบญั ชีคือการใหข้ อ้ มูลทาง การเงิน ซ่ึงเป็นประโยชน์แก่บุคคลหลายฝ่ าย และผทู้ ่ีสนใจในกิจกรรมของกิจการ” ดงั น้นั งานของนกั บญั ชีคือการ จดั ทางบการเงินเพ่ือแสดงฐานะการเงิน ณ วนั ใดวนั หน่ึง และผลการดาเนินงานของกิจการฝนรอบระยะเวลาบญั ชี น้นั เพ่ือใหข้ อ้ มลู ทางการเงินซ่ึงเป็นประโยชนต์ ่อผใู้ ชง้ บการเงินภายในกิจการ เช่น ผบู้ ริหาร พนกั งาน ภายนอก กิจการ เช่น ผถู้ ือหุน้ สถาบนั การเงิน หน่วยงานภาครัฐ และผสู้ นใจในธุรกิจของกิจการ

ความแตกต่างระหว่างการบญั ชีและการสอบบญั ชี (ต่อ) • การสอบบญั ชีเป็นวิชาชีพทีใ่ ชบ้ ริการความเชื่อมนั่ แก่ผใู้ ชง้ บการเงิน เป็นงานทพ่ี สิ ูจนค์ วามถกู ตอ้ งของขอ้ มูลทางบญั ชี โดยการรวบรวมเอกสารประกอบการลงบญั ชีและหลกั ฐานอ่ืน ๆ และประเมินหลกั ฐานการสอบบญั ชี รวมท้งั ใชว้ ธิ ีการ ตรวจสอบอ่ืนทีจ่ าเป็น โดยผปู้ ระกอบวิชาชีพสอบบญั ชีตามแนวทางปฏิบตั ิงานท่วี ิชาชีพไดก้ าหนดเป็นมาตรฐานไว้ เพือ่ ที่ ผสู้ อบบญั ชีจะไดว้ นิ ิจฉยั และแสดงความเห็นต่องบการเงินทีก่ ิจการจดั ทาน้นั แสดงฐานะการเงิน และผลการดาเนินงานโดย ถกู ตอ้ งตามท่คี วรในสาระสาคญั ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินหรือไม่เพียงใด งานสอบบญั ชีตอ้ งอาศยั บคุ คลทม่ี ีความ เป็นอสิ ระ เป็นกลางไม่อยภู่ ายใตก้ ารควบคุมของใคร หรือมีส่วนไดเ้ สียในกิจการท่ีตนสอบบญั ชี เพราะผสู้ อบบญั ชีตอ้ งมี ความรับผดิ ชอบต่อผถู้ ือหุน้ เจา้ หน้ี ผลู้ งทุน ส่วนราชการและบคุ คลอื่นทีเ่ ก่ียวขอ้ งในการรายงานและแสดงความเห็นต่องบ การเงิน นอกจากน้ี ในการตรวจสอบของผสู้ อบบญั ชรอาจพบขอ้ บกพร่องเก่ียวกบั การควบคุมภายใน หรือพบการทุจริต ในกิจการ หรือพบการทุจริตในกิจการ ผสู้ อบบญั ชีก็สามารถเสนอขอ้ สงั เกตต่อผบู้ ริหารของกิจการ ใหท้ ราบขอ้ บกพร่อง เกี่ยวกบั การควบคุมภายในดงั กลา่ ว และรายงานการทจุ ริตใหผ้ บู้ ริหารไดท้ ราบดว้ ย

วตั ถปุ ระสงค์ของการสอบบัญชี มาตรฐานการสอบบญั ชี รหสั 200 เรื่อง วตั ถปุ ระสงคโ์ ดยรวมของผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาตและการปฏิบตั ิงานตรวจสอบ มาตรฐานการสอบบญั ชี ไดก้ าหนดวตั ถุประสงคก์ ารตรวจสอบไว้ ดงั น้ี • (1) เพื่อใหไ้ ดม้ าซ่ึงความเช่ือมน่ั อยา่ งมีเหตผุ ลวา่ งบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดงขอ้ มลู ที่ขดั ต่อขอ้ เทจ็ จริง อนั เป็นสาระสาคญั หรือไม่ ไม่วา่ จะเกิดจากการทุจริตหรือขอ้ ผดิ พลาด ซ่ึงช่วยใหผ้ สู้ อบบญั ชีสามารถแสดง ความเห็นไดว้ า่ งบการเงินไดจ้ ดั ทาข้ึนในสาระสาคญั ตามแมบ่ ทการบญั ชีในการรายงานทางการเงินที่เก่ียวขอ้ ง หรือไม่ • (2) เพื่อรายงานตอ่ งบการเงินและส่ือสารตามที่มาตรฐานการสอบบญั ชีกาหนดตามขอ้ เทจ็ จริงที่ผสู้ อบบญั ชี ตรวจพบ

หลักการพนื้ ฐานในการปฏิบัตงิ านของผู้สอบบญั ชี • มาตรฐานการสอบบญั ชี รหสั 200 กาหนดหลกั การพ้ืนฐานแนวทางในการปฏิบตั ิงานสอบบญั ชี ดงั น้ี 1.ด้านจรรยาบรรณเกย่ี วข้องกบั การตรวจสอบงบการเงิน ผสู้ อบบญั ชีตอ้ งปฏิบตั ิตามขอ้ กาหนดดา้ นจรรยาบรรณทีเ่ กี่ยวขอ้ ง รวมถึงขอ้ กาหนดเก่ียวกบั ความเป็นอสิ ระในงานตรวจสอบงบการเงิน ขอ้ กาหนดดา้ นจรรยาบรรณวชิ าชีพท่ผี สู้ อบบญั ชีตอ้ งปฏิบตั ิตาม ไดแ้ ก่ • ความโปร่งใส ความเป็นอิสระ ความเท่ียงธรรม และความซื่อสตั ยส์ ุจริต • ความรู้ ความสามารถ และมาตรฐานในการปฏิบตั ิงาน • การรักษาความลบั • ความรับผดิ ชอบต่อผรู้ ับบริการ • ความรับผดิ ชอบต่อผถู้ ือหุน้ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วน บุคคลหรือนิติบคุ คลที่ผปู้ ระกอบวชิ าชีพปฏิบตั ิหนา้ ทใ่ี ห้ • ความรับผดิ ชอบต่อเพือ่ นร่วมวชิ าชีพ และจรรยาบรรณทวั่ ไป

หลักการพนื้ ฐานในการปฏบิ ตั งิ านของผู้สอบบญั ชี (ต่อ) 2.การใช้วจิ ารณญาณในการสังเกตและสงสัยเยย่ี งผู้ประกอบวชิ าชีพ ผสู้ อบวชิ าชีพตอ้ งวางแผนและปฏิบตั ิงาน ตรวจสอบโดยใชว้ จิ ารณญาณในการสงั เกตและสงสยั เยยี่ งผปู้ ระกอบวชิ าชีพ โดยตระหนกั วา่ อาจมีสถานการณ์ที่ทาให้ งบการเงินแสดงขอ้ มูลท่ีขดั ตอ่ ขอ้ เทจ็ จริงอนั เป็นสาระสาคญั 3.การใช้ดลุ พนิ จิ เยย่ี งผ้ปู ระกอบวชิ าชีพ ผสู้ อบตอ้ งใชด้ ุลพินิจเยยี่ งผปู้ ระกอบวชิ าชีพในการวางแผนและปฏิบตั ิงาน ตรวจสอบงบการเงิน 4.หลกั ฐานการสอบบญั ชีทเ่ี พยี งพอและเหมาะสม และความเส่ียงในการสอบบญั ชี ผสู้ อบบญั ชีตอ้ งไดม้ าซ่ึงหลกั ฐาน การสอบบญั ชีท่ีเพียงพอและเหมาะสม เพ่ือลดความเสี่ยงในการสอบบญั ชีใหอ้ ยใู่ นระดบั ต่าที่ยอมรับได้ ซ่ึงช่วยให้ ผสู้ อบบญั ชีสามารถไดม้ าซ่ึงขอ้ สรุปท่ีสมเหตสุ มผลในการแสดงความเห็นของผสู้ อบบญั ชีได้ 5.การปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญั ชี ผสู้ อบบญั ชีตอ้ งปฏิบตั ิตามมาตรฐานการสอบบญั ชีทุกฉบบั ที่ เก่ียวขอ้ งกบั การตรวจสอบ

ส่ิงท่ผี ู้บริหารได้ให้การรับรองไว้เก่ยี วกับงบการเงนิ (Management Assertions) • หมายถึง การรับรองของผบู้ ริหารท่ีมีต่องบการเงินไมว่ า่ จะเป็นการแสดงออกอยา่ งชดั เจนหรือไมก่ ็ตามท่ีผสู้ อบ บญั ชีใชใ้ นการพิจารณาประเภทของการแสดงขอ้ มูลที่ขดั ตอ่ ขอ้ เทจ็ จริงที่อาจเกิดข้ึน มาตรฐานการสอบบญั ชี กาหนดใหผ้ สู้ อบบญั ชีตอ้ งปฏิบตั ิตามวธิ ีการประเมินความเสี่ยง เพ่ือใชเ้ ป็นพ้ืนฐานในการระบุและการประเมิน ความเสี่ยงจากการแสดงขอ้ มูลที่ขดั ตอ่ ขอ้ เทจ็ จริงอนั เป็นสาระสาคญั ในระดบั งบการเงิน และ ในระดบั ท่ีเก่ียวกบั สิ่งท่ีผบู้ ริหารไดใ้ หก้ ารรับรองไวใ้ นการใหค้ ารับรองวา่ งบการเงินเป็นไปตามแม่บทการรายงานทางการเงิน ผบู้ ริหารใหค้ ารับรองอยา่ งชดั แจง้ เก่ียวกบั การรับรู้รายการ การวดั มลู ค่าการแสดงรายการและการเปิ ดเผยขอ้ มลู ในส่วนประกอบต่าง ๆ ของงบการเงิน และเผยขอ้ มูลที่เกี่ยวขอ้ ง

สิง่ ที่ผ้บู ริหารได้ให้การรับรองไว้ท่ีผ้สู อบบญั ชีใช้ในการพิจารณาการ แสดงข้อมลู ท่ีขดั ตอ่ ข้อเท็จจริงทอี่ าจเกิดขนึ ้ แบง่ เป็น 3 กลมุ่ ดงั นี ้ (ก) สิ่งทีผ่ ู้บริหารได้ให้การรับรองไว้เกยี่ วกบั ประเภทรายการ (รายการในงบกาไรขาดทุน) • การเกิดข้ึนจริง (Occurrence) รายการและเหตุการณ์ทกุ รายการทถ่ี กู บนั ทึกน้นั เกิดข้ึนจริงและเกี่ยวขอ้ งกบั กิจการ • ความครบถว้ น (Completeness) รายการและเหตุการณ์ทกุ รายการที่ควรจะบนั ทึกไดถ้ กู บนั ทกึ แลว้ ครบถว้ นทุกรายการ • ความถูกตอ้ ง (Accuracy) จานวนเงินและขอ้ มูลอนื่ ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั รายการและเหตุการณ์ท่ถี ูกบนั ทึกอยา่ งเหมาะสม • การตดั ยอด (Cut-off) รายการและเหตุการณ์ไดบ้ นั ทึกในรอบระยะเวลาบญั ชีท่ถี กู ตอ้ ง • การจดั ประเภทรายการ (Classification) รายการและเหตุการณ์ไดถ้ ูกบนั ทกึ ในบญั ชีท่ีเหมาะสม

(ข) ส่ิงท่ีผ้บู ริหารได้ให้การรับรองไว้เกยี่ วกบั ยอดคงเหลือทางบัญชี ณ วนั สิ้นสุดรอบระยะเวลาบัญชี (รายการในงบแสดงฐานะการเงนิ ) 1. ความมีอยจู่ ริง (Existence) สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนขิงผถู้ ือหุน้ มีตวั ตนหรือมีอยจู่ ริง 2. กรรมสิทธ์ิและขอ้ ผกู พนั (Rights and Obligations) กิจการถือหรือควบคุมสิทธิในสินทรัพย์ และมีหน้ีสิน ที่กิจการมีขอ้ ผกู พนั 3. ความครบถว้ น (Completeness) สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของผถู้ ือหุน้ ท้งั หมดท่ีควรบนั ทึกไดถ้ กู บนั ทึก แลว้ 4. การแสดงขอ้ มูลและการปันส่วน (Valuation and Allocation) สินทรัพย์ หน้ีสินและส่วนของผถู้ ือหุน้ ที่ แสดงในงบการเงิน แสดงดว้ ยจานวนท่ีเหมาะสมและผลการปรับมูลคา่ หรือการปรับปรุง การปันส่วนไดถ้ ูกบนั ทึก อยา่ งเหมาะสม

(ค) ส่ิงท่ีผ้บู ริหารได้ให้การรับรองไว้เกยี่ วกบั การแสดงรายการและการเปิ ดเผยข้อมูล ได้แก่ 1. การเกิดข้ึนจริงและกรรมสิทธ์ิและขอ้ ผกู พนั (Occurrence and Rights and Obligations) การ เปิ ดเผยเหตกุ ารณ์ รายการและประมาณการอ่ืน ๆ เกิดข้ึนจริงและเก่ียวขอ้ งกบั กิจการ 2. ความครบถว้ น (Completeness) การเปิ ดเผยขอ้ มลู ท้งั หมดท่ีควรรวมอยใู่ นงบการเงินไดร้ วมไวแ้ ลว้ 3. การจดั ประเภทรายการและการเขา้ ใจได้ (Classification and Understandability) ขอ้ มูลทางการเงิน มีการแสดงและอธิบายอยา่ งเหมาะสมและเปิ ดเผยอยา่ งชดั เขจน 4. ความถกู ตอ้ งและการแสดงมูลค่า (Accuracy and Valuation) ขอ้ มูลทางการเงินและอื่น ๆ ไดถ้ กู เปิ ดเผย ดว้ ยจานวนเงินที่เหมาะสม

มาตรฐานการสอบบญั ชี เป็นหลกั การพ้ืนฐานและวธิ ีการตรวจสอบที่สาคญั รวมถึงแนวทางปฏิบตั ิงานทีเกี่ยวขอ้ งกบั การสอบบญั ชี เพ่ือให้ ผสู้ อบบญั ชียดึ ถือปฏิบตั ิซ่ึงอาจอยใู่ นรูปของคาช้ีแจงหรือคาอธิบายตา่ ง ๆ ท่ีสภาวชิ าชีพบญั ชีกาหนดข้ึน ในการจดั ทามาตรฐานการสอบบญั ชีไทยไดน้ ามาตรฐานการสอบบญั ชีระหวา่ งประเทศ (International Standards on Auditing : ISA ) มาเป็นแนวทางในการจดั ทา มาตรฐานดงั กล่าวจดั ทาโดยสหพนั ธ์นกั บญั ชี ระหวา่ งประเทศ (International Federation of Accountants : IFAC) ประกอบดว้ ยสมาชิกที่เป็น องคก์ ารทางวชิ าชีพของประเทศตา่ ง ๆ ทวั่ โลก เพื่อพฒั นาและส่งเสริมความร่วมมือระดบั นานาชาติ ดา้ นการบญั ชี และ มีแนวทางปฏิบตั ิทางวชิ าชีพบญั ชีท่ีเป็นอนั หน่ึงอนั เดียวกนั คณะกรรมการสภาวชิ าชีพของไทย ไดเ้ ขา้ เป็นสมาชิกของ สหพนั ธ์แห่งน้ีดว้ ย การนามาตรฐานการสอบบญั ชีระหวา่ งประเทสมาใช้ ช่วยใหว้ ชิ าชีพบญั ชีของไทยพฒั นาข้ึนไป ในระดบั ท่ีทดั เทียมกบั ประเทศช้นั นาทางเศรษฐกิจ เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการใชข้ อ้ มลู ทางการเงินท่ีมีคุณภาพ สามารถเปรียบเทียบกนั ได้ จากงบการเงินที่ตรวจสอบโดยมาตรฐานการสอบบญั ชีของประเทศไทย อนั จะเป็น ประโยชน์ดา้ นการคา้ และการลงทุนต่อไป

มาตรฐานการสอบบัญชี ท่มี ผี ลใช้บงั คับในปัจจุบนั ปัจจุบนั สภาวชิ าชีพฯ ไดป้ ระกาศบงั คบั ใชม้ าตรฐานการสอบบญั ชีไทย (Thai Standards on Auditing : TSA) จานวนท้งั สิ้น 44 ฉบบั ตามประกาศสภาวชิ าชีพบญั ชี ท่ี 21/2555 มีผลใชบ้ งั คบั ต้งั แต่วนั ท่ี 1 มกราคม 2555

องค์ประกอบมาตรฐานใหม่จานวน 44 ฉบับ ประกอบด้วย • แม่บทสาหรับงานที่ใหค้ วามเชื่อมน่ั 1 ฉบบั • มาตรฐานการสอบบญั ชี 36 ฉบบั • มาตรฐานงานสอบทาน 2 ฉบบั • มาตรฐานงานที่ใหค้ วามเช่ือมน่ั 3 ฉบบั • มาตรฐานงานบริการเกี่ยวเน่ือง 2 ฉบบั

มาตรฐานการสอบบญั ชี รหัส รายการ แม่บทสาหรับงานที่ใหค้ วามเชอื่ มนั่ 1 ฉบับ มาตรฐานการสอบบญั ชี 36 ฉบบั รหสั 200 แมบ่ ทสาหรับงานท่ีให้ความเชอื่ มนั่ รหัส 210 วัตถุประสงคโ์ ดยรวมของผู้สอบบัญชรี บั อนญุ าตและการ รหสั 220 ปฏิบัตงิ านตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบัญชี รหัส 230 ขอ้ ตกลงในการรับงานสอบบัญชี รหัส 240 การควบคุมคุณภาพการตรวจสอบงบการเงิน เอกสารหลักฐานของงานตรวจสอบ รหสั 250 ความรับผดิ ชอบของผสู้ อบบญั ชีเกี่ยวกบั การพจิ ารณาการ ทุจรติ ในการตรวจสอบงบการเงนิ รหสั 260 การพิจารณากฎหมายและข้อบังคบั ในการตรวจสอบงบการเงนิ รหัส 265 การส่ือสารกับผู้มีหนา้ ทีใ่ นการกากับดุแล การสอ่ื สารข้อบกพร่องของการควบคมุ ภายในไปยงั ผมู้ ีหน้าที่ใน รหสั 300 การกากบั ดแู ลและผู้บริหารของกิจการ รหัส 315 การวางแผนการตรวจสอบงบการเงนิ การระบุและประเมนิ ความเสยี่ งจากการแสดงขอ้ มลู ทขี่ ดั ตอ่ รหสั 320 ข้อเท็จจริงอนั เป็นสาระสาคญั โดยการทาความเขา้ ใจกจิ การ และสภาพแวดล้อมของกจิ การ รหสั 330 ความมสี าระสาคญั ในการวางแผนและการปฏบิ ตั งิ านสอบบัญชี วิธีปฏิบตั ขิ องผสู้ อบบญั ชใี นการตอบสนองตอ่ ความเสีย่ งท่ไี ด้ รหัส 402 ประเมนิ ไว้ รหัส 450 ขอ้ พิจารณาในกรณีที่กิจการใชบ้ รกิ ารขององคก์ รอนื่ การประเมินการแสดงข้อมูลทีข่ ัดต่อขอ้ เทจ็ จริงที่พบระหวา่ ง การตรวจสอบ

มาตรฐานการสอบบญั ชี รหสั รายการ รหัส 500 หลกั ฐานการสอบบญั ชี รหัส 501 หลักฐานการสอบบัญชี-ขอ้ พจิ ารณาเพมิ่ เติมเฉพาะรายการ การขอคายนื ยนั จากบคุ คลภายนอก รหสั 505 การตรวจสอบยอดยกมาในการสอบบญั ชคี รงั้ แรก รหสั 510 การวเิ คราะห์เปรียบเทยี บ รหัส 520 การเลอื กตัวอย่างในการสอบบญั ชี รหัส 530 การตรวจสอบประมานการทางบัญชี รวมถงึ ประมาณการทางบญั ชที ่ี รหัส 540 เกี่ยวกบั มลู ค่ายตุ ธิ รรมและการเปดิ เผยข้อมลู ที่เกยี่ วข้อง บุคคลหรือกจิ การทเี่ กย่ี วข้องกัน รหัส 550 เหตกุ ารณ์ภายหลังวนั ท่ใี นงบการเงนิ รหัส 560 การดาเนนิ งานตอ่ เน่ือง รหัส 570 หนงั สอื รบั รอง รหัส 580 ขอ้ พจิ ารณาพิเศษ-การตรวจสอบงบการเงินของกลุ่มกิจการรวมถึง รหสั 600 งานของผ้สู อบบญั ชอี น่ื การใชผ้ ลงานของผตู้ รวจสอบภายใน รหสั 610 การใช้ผลงานของผเู้ ชี่ยวชาญของผู้สอบบญั ชี รหสั 620 การแสดงความเหน็ และการรายงานต่องบการเงนิ รหสั 700 การแสดงความเห็นแบบทีเ่ ปลย่ี นแปลงไปในรายงานของผ้สู อบบญั ชี รหสั 705 รบั อนญุ าต วรรคเน้นเนน้ ขอ้ มลู และเหตกุ ารณ์และวรรคเรื่องอ่นื ในรายงานของ รหัส 706 ผูส้ อบบัญชีรบั อนญุ าต ข้อมูลเปรยี บเทยี บ-ตัวเลขเปรยี บเทียบและงบการเงินเปรยี บเทยี บ รหสั 710 ความรบั ผิดชอบของผสู้ อบบญั ชีเกย่ี วกับขอ้ มลู อน่ื ในเอกสารทรี่ วมงบ การเงนิ ท่ตี รวจแล้ว รหัส 720 ขอ้ พจิ ารณาพิเศษ การตรวจสอบงบการเงินทจ่ี ัดทาตามแม่บทเพ่อื วัตถุประสงคเ์ ฉพาะ รหัส 800 ข้อพิจารณาพิเศษ การตรวจสอบงบการเงินงบใดงบหนงึ่ และการ ตรวจสอบเฉพาะสว่ นประกอบ หรอื บญั ชี หรอื รายการในงบการเงนิ รหัส 805

มาตรฐานการสอบบัญชี รหัส รายการ มาตรฐานงานสอบทานจานวน 2 ฉบับ รหสั 810 มาตรฐานงานท่ีให้ความเชื่อม่นั จานวน 4 ฉบับ รหสั 2400 งานการรายงานต่องบการเงินอยา่ งยอ่ มาตรฐานงานบรกิ ารเก่ียวเน่ืองจานวน 2 ฉบับ รหสั 2410 งานการสอบทานงบการเงนิ (โดยผ้ปู ระกอบวชิ าชีพซึ่งไม่ใชผ่ ้สู อบบญั ชีรบั อนุญาต ของกจิ การ) การสอบทานขอ้ มลู ทางการเงินระหว่างกาลโดยผู้สอบบัญชรี ับอนุญาตของกิจการ รหสั 3000 งานทใี่ หค้ วามเชื่อมน่ั นอกเหนอื จากการตรวจสอบหรอื การสอบทานขอ้ มูลทาง การเงินในอดตี รหัส 3400 การตรวจสอบขอ้ มลู ทางการเงินท่ีเกี่ยวกับอนาคต รหัส 3402 รายงานท่ใี หค้ วามเชื่อมัน่ ต่อการควบคุมขององค์กรท่ีใหบ้ รกิ าร งานที่ใหค้ วามเชอ่ื มั่นเพือ่ รายงานตอ่ การรวบรวมข้อมูลทางการเงินเสมือนท่ี รหสั 3420 รวมอยใู่ นหนงั สือชช้ี วน รหสั 4400 งานการปฏบิ ัตงิ านตามวิธกี ารทต่ี กลงร่วมกันที่เก่ยี วกบั ข้อมลู ทางการเงนิ รหัส 4410 งานการรวบรวมข้อมลู ทางการเงนิ

6.พฒั นาการของวิชาชพี สอบบญั ชี สอบการบัญชีของประเทศไทยไดก้ าหนดข้นึ ใยลกั ษณะของการสอบบญั ชีในภาคราชการก่อนโดยมีลาดบั ขั้นตอนที่สาคัญดงั นี้ 1. พระราชบัญญัติกรมพระคลงั มหาสมบตั ิ จลุ ศักราช 1237 ตราข้ึนเมอ่ื วนั ที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2418 ว่าด้วยกรมตา่ ง ๆ ซงึ่ จะเบกิ ส่งเงนิ ของทางราชการ เป็นการตรวจสอบการรบั จ่ายและการใช้จ่ายเงนิ ของแผน่ ดนิ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยู่หวั ทรงพระกรุณาโปรด เกลา้ ใหต้ ราพระราชบญั ญัติสาหรับพระคลังมหาสมบัติขึ้น ถือว่าเป็นต้นกาเนิดการตรวจเงินแผ่นดินในประเทศไทยมีการจัดต้ังหน่วยตรวจสอบรั ฐบาลเรียกว่า ออฟฟิศหรือออดิ ทออฟฟิศ ทาหนา้ ทีต่ รวจสอบบญั ชีตา่ ง ๆ 2. พระราชบญั ญตั ิพระธรรมนูญหนา้ ทีร่ าชการในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ตราขนึ้ ใน พ.ศ. 2433 3. มกี ารจดั ต้งั กรมตรวจเงนิ แผ่นดนิ ในกระทรวงพระคลังมหาสมบตั ิ ทาหนา้ ทรี่ ับจ่าย และรักษาแผ่นดินทัง้ ราชสมบัตพิ สั ดุ และเก็บภาษอี ากร พระราชบญั ญตั วิ า่ ด้วยคณะกรรมการตรวจสอบเงนิ แผ่นดนิ มีการตราพระราชบญั ญัตฉิ บับน้ี ในปี พ.ศ. 2476 มกี ารจัดต้งั สานักงานคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดินขน้ึ แทนกรมตรวจเงนิ แผ่นดินมฐี านะเทยี บเท่ากรมสังกัดสานกั นายกรัฐมนตรี ต่อมาปี พ.ศ. 2522 ไดม้ กี ารตรา พระราชบญั ญตั กิ ารตรวจเงินแผ่นดิน เพ่ือให้มีการตรวจสอบการรบั จ่าย เกบ็ รกั ษาเงินและทรัพย์สนิ ของสว่ นราชการและรัฐวสิ าหกจิ ปัจจบุ ันการตรวจเงินแผน่ ดินของไทยเป็นไป ตามพระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนญู ว่าดว้ ยการตรวจเงินแผ่นดนิ พ.ศ. 2542 ซ่ึงกาหนดใหก้ ารตรวจเงนิ แผ่นดนิ กระทาโดยคระกรรมการตรวจเงินแผน่ ดนิ และผ้วู ่าการ ตรวจเงนิ แผ่นดินที่เปน็ อิสระและเป็นกลาง

สว่ นกฎหมายทีเ่ ก่ียวข้องกับการสอบบญั ชใี นทางธรุ กิจหรือภาคเอกชนโดยมีลาดับชั้นทสี่ าคัญดังนี้ 1. พระราชบัญญัติลักษณะเข้าหุ้นส่วนและบริษัท รัตนโกสินทร์ศก 130 (พ.ศ. 2454) พระราชบัญญัติฉบับน้ีตราขึ้นในสมัยรัชกาลท่ี 6 ได้มีการแบ่งประเภทกิจการออกเป็น ห้างห้นุ ส่วนสามัญ หา้ งหุ้นส่วนจากัดสนิ ใช้และบริษัทจากดั สินใช้ จากบทบัญญัติบางมาตราของกาหมายฉบับนี้ ทาให้ทราบถึงจุดเร่ิมต้นของวิชาชีพการสอบบัญชีในประเทศไทย โดยเฉพาะในมาตรา 199 บัญญัติว่า “งบเทียบนั้นให้มีผู้สอบบัญชีคนหน่ึงหรือหลายคนได้ตรวจสอบเสร็จแล้ว และให้เสนอที่ประชุมผู้ถือหุ้น เพ่ือให้ช้ีขาดอนุญาตรับเชื่อ ฟัง แตภ่ ายใน 4 เดือน นับตั้งแต่วนั ท่ีลงงบเทยี บนนั้ ” ผลจากพระราชบัญญตั ิฉบับนที้ าให้มีการตรวจสอบบัญชีของบรษิ ทั จากดั ตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2467 เป็นต้นมา 2. ประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ย์ พ.ศ. 2467 พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยูห่ วั ได้ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้า ให้ตราประมวลแพ่งและพาณิชยบ์ รรพ 3 ออกใช้ จงึ ได้มี พระบรมราชโองการให้ยกเลกิ พระราชบัญญัติ ลักษณะการเข้าหุ้นส่วนและบริษัท รตั นโกสินทร์ศก 130 และได้มีการตรวจชาระประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ยบ์ รรพ 3 ตามเดมิ ซึง่ ยังคงใชบ้ งั คับอยจู่ นตราบเท่าทกุ วนั นี้ กฎหมายฉบบั นี้ยังไดก้ าหนดคุณสมบตั ขิ องผู้สอบบัญชี รวมทง้ั วิธกี ารตรวจสอบและการเสนอรายการตรวจสอบอีกด้วย 3. พระราชบญั ญัตผิ ้สู อบบญั ชี พ.ศ. 2505 กฎหมายฉบบั นต้ี ราขึน้ เน่อื งจากรัฐบาลมองเหน็ ความสาคญั และความจาเปน็ ของวชิ าชีพการสอบบญั ชที ีม่ ีตอ่ การพฒั นาเศรษฐกจิ ของ ประเทศซึ่งขณะนนั้ ยงั ไม่มกี ฎหมายควบคมุ การสอบบญั ชี และกฎหมายฉบับนีไ้ ด้กาหนดคณุ สมบตั แิ ละฟื้นความรขู้ องผู้สอบบญั ชีรับอนุญาตใหเ้ ป็นไปตามมาตรฐานการสอบบญั ชี นอกจากนยี้ ังได้กาหนดให้มีคณะกรรมการชุดหน่งึ คอื “คณะกรรมการควบคมุ การประกอบวิชาชีพบญั ชี (ก.บช.)” เพอ่ื ทาหนา้ ทีค่ วบคุมการประกอบวชิ าชพี กฎหมายฉบบั น้ี นบั ว่าเป็นกฎหมายท่เี ก่ยี วข้องกับวชิ าชีพสอบบญั ชโี ดยตรง ต่อมาถูกยกเลิกในปี พ.ศ. 2547 โดยพระราชบัญญัติวิชาชพี บัญชี พ.ศ. 2547 เนอื่ งจากเหน็ วา่ ไมเ่ หมาะสมและมา สอดคล้องกบั วชิ าชพี บญั ชีท่ีได้พฒั นาก้าวหน้าไปอยา่ งมาก จงึ ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัตวิ ิชาชีพบญั ชี พ.ศ. 2547 ซึ่งมีหลักการที่สาคญั คือ สรา้ งความเป็นปกึ แผ่นและ เป็นศูนย์รวมของผ้ปู ระกอบวิชาชพี บญั ชี ภายใต้องคก์ รท่เี ป็นนิตบิ คุ คลเรียกวา่ “สภาวชิ าชพี บัญชี” มอี านาจหน้าทท่ี ส่ี าคญั คือ การกาหนดมาตรฐานวิชาชีพบัญชีและจรรยาบรรณ ของผ้ปู ระกอบวิชาชีพบญั ชี ออก พักใช้ หรอื เพกิ ถอนใบอนญุ าตผู้ประกอบวชิ าชพี บัญชี

เม่ือธุรกจิ ตา่ ง ๆ ได้พัฒนาการกา้ วหน้าขึ้นมากทาให้งานของผู้สอบบัญชีเปลี่ยนแปลงจากยุคก่อนการสอบบัญชีในยุคก่อนเป็นการตรวจสอบเพ่ื อค้นหาทุจริตเน้นการตรวจสอบ ความถกู ตอ้ งของการบนั ทึกบัญชี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันการทุจริตมากกว่าการพิจารณาว่าการบันทึกรายการบัญชีเป็นไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินหรือไม่ และการตรวจสอบจะใชว้ ธิ ีการตรวจสอบอยา่ งละเอยี ด ตอ่ มาธรุ กจิ ขยายตัวมากขึ้น รายการค้าและเหตุการณ์ทางเศรษฐกิจ ตลอดจนเอกสารการค้าซับซ้อนมากข้ึน จึงได้มีการ พัฒนาระบบการควบคุมภายใน เพอ่ื ป้องกันการทจุ รติ ดังน้นั วธิ กี ารตรวจสอบ จึงได้เปล่ียนแปลงจากการตรวจสอบ โดยละเอียดมาเป็นการเลือกตัวอย่างข้ึนมาทาการทดสอบ รายการ และการใชว้ ธิ กี ารตรวจสอบให้เหมาะสมแต่ละกรณี เนอ่ื งจากการตรวจสอบบญั ชีทุกรายการจะสนิ้ เปลืองเวลาและค่าใช้จ่ายสูงมาก และอาจทาให้ไม่สามารถปฏิบัติงาน ตรวจสอบใหเ้ สรจ็ ทันเวลา ปัจจุบนั มีการพฒั นาวธิ ีการตรวจสอบใหม่โดยใชค้ อมพวิ เตอร์มาช่วยในการตรวจสอบ และใช้การตรวจสอบโดยใชค้ วามเสี่ยงเป็นฐาน ซึ่งมีวัตถุประสงค์ เพ่ือให้ได้ความเช่ือม่ันอย่างสมเหตุสมผลว่าไม่มีการแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสาคัญ ไม่ว่าจะเกิดจากการทุจริตหรือ ข้อผิดพลาดท่ีมีอยู่ ในงบการเงิน ดังน้ัน ในการแสดงความเห็นผู้สอบบัญชีจะใช้คาว่า งบการเงินแสดงฐานะการเงินและผลการดาเนินงาน โดยถูกต้องตามท่ีควรในสาระสาคัญตามมาตรฐานการ รายงาน ทางการเงิน ซ่ึงหมายความว่า ผู้สอบบัญชีจะพิจารณาส่ิงท่ีเป็นสาระสาคัญต่อผู้ใช้งบการเงินเท่านั้นเพ่ือให้ได้มาซ่ึงความเชื่อม่ันอย่างมีเหตุผล ว่างบการเงินโดยรวม ปราศจาก การแสดงข้อมูลที่ต่อขอ้ เท็จจริงอันเปน็ สาระสาคญั หรอื ไม่ ไมว่ ่าจะเกิดจากการทุจริตหรือข้อผิดพลาด ซ่ึงช่วยให้ผู้สอบบัญชีสามารถแสดงความเห็นได้ว่า งบการเงินได้จัดทาข้ึน ในสาระสาคญั ตามแม่บทการบญั ชใี นการรายงานทางการเงินที่เก่ียวข้องหรือไม่

7.กระบวนการสอบบญั ชี (Audit Process) การสอบบญั ชเี ปน็ กระบวนการรวบรวมและประเมินหลักฐานหรือข้อเท็จจริง ๆ ให้เพียงพอและเหมาะสม มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้มาซึ่งความเช่ือม่ันอย่างมีเหตุมีผลว่า งบการเงินโดยรวม ปราศจากการแสดงข้อมูลท่ีขัดต่อข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสาคัญหรือไม่ ไม่ว่าจะเกิดจากการทุจริตหรือข้อผิดพลาด ซ่ึงช่ วยให้ผู้สอบบัญชีสามารถ แสดงความเห็นไม่วา่ งบการเงนิ ได้จัดทาขึ้นในสาระสาคัญตามแมบ่ ทการบญั ชใี นการรายงานการเงนิ ทีเ่ กี่ยวข้องหรอื ไม่ กระบวนการสอบบัญชอี าจแบ่งออกเปน็ 3 ข้นั ตอนดงั น้ี 1. การวางแผนตรวจสอบ (audit Planning) มีขั้นตอนดังนี้ 1. การรวบรวมขอ้ มูลเก่ียวกบั ธุรกิจที่ตรวจสอบ และทาความเขา้ ใจสภาพโดยท่วั ไปเกย่ี วกับกรอบของกฎหมายและขอ้ บงั คับทเ่ี กย่ี วขอ้ บังคับทีเ่ กีย่ วข้องกับกิจการ 2. การวิเคราะห์เปรียบเทยี บในเบ้ืองตน้ 3. การกาหนดความมีสาระสาคญั 4. การประเมนิ ความเส่ยี งท่ียอมรบั ได้และความเสย่ี งสืบเนอ่ื ง 5. การทาความเขา้ ใจระบบการควบคุมภายใน และการประเมินความเสยี่ งจากการควบคมุ 6. การจดั ทากลยุทธก์ ารสอบบญั ชีโดยรวมและแนวการสอบบัญชี 2. การปฏบิ ตั ิงานตรวจสอบ (Audit Practice) โดยปฏิบตั ิงานตรวจสอบระหว่างปี (Interim Audit) และปฏิบตั ิงานตรวจสอบประจาปี (Yearend Practice) โดยปฏบิ ัตกิ ารดังน้ี 1. วิธกี ารทดสอบการควบคมุ (Test of Control) 2. การตรวจสอบเนื้อหาสาระ (Substantive Procedures)

3. การสรปุ ผลการตรวจสอบ (Audit Reporting) 1. การตรวจสอบเหตกุ ารณ์ภายหลงั วันท่ีในงบการเงิน 2. ขอหนงั สือรบั รองของผบู้ รหิ าร 3. การวเิ คราะห์เปรยี บเทยี บขนั้ สุดท้าย 4. การเสนอรายการปรับปรงุ และจัดประเภทบญั ชใี หม่ 5. การจดั ทารายงานของผ้สู อบบัญชี

สรุป วิชาชพี ดา้ นการสอบบัญชเี ปน็ วชิ าชพี ท่ใี หค้ วามเชอ่ื ม่ันแกผ่ ใู้ ช้ขอ้ มลู ในงบการเงิน ผ้สู อบบัญชีต้องปฏบิ ตั ิตามมาตรฐานการสอบบญั ชี และต้อง กาหนดระดบั ความมสี าระของรายการ เพอื่ ประกอบการพิจารณาความถกู ต้องตามท่ีควรของงบการเงนิ ตามมาตรฐานการรายงานของงบการเงิน การสอบบัญชีมวี ัตถุประสงค์เพ่อื ใหไ้ ดม้ าซึ่งความเชื่อม่ันอย่างมีเหตุผล ว่างบการเงินโดยรวมปราศจากการแสดงข้อมูลท่ีขัดต่อข้อเท็จจริง อันเป็นสาระสาคญั หรอื ไม่ ไมว่ า่ จะเกดิ จากการทุจริตหรือข้อผิดพลาด ซึ่งช่วยให้ผู้สอบบัญชีสามารถแสดงความเห็นได้ว่า งบการเงินได้จัดทาข้ึน ในสาระสาคัญจามแมบ่ ทการบัญชใี นการรายงานทางการเงนิ ท่เี กย่ี วข้องหรือไม่ และเพือ่ รายงานต่องบการเงินและส่ือสารตามที่มาตรฐานการสอบ บญั ชีกาหนด ตามข้อเท็จจรงิ ที่ผู้สอบบญั ชตี รวจพบ เพอื่ ใหค้ วามเชอ่ื มนั่ วา่ ผูใ้ ช้งบการเงนิ ทกุ ฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นผู้ลงทุน เจ้าหนี้ หน่วยงานราชการ พนักงานและสาธารณชนท่ัวไป ในการปฏบิ ัตกิ ารตรวจสอบ ผสู้ อบบญั ชีต้องปฏิบัติตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณที่เกี่ยวข้อง รวมถึงข้อกาหนด เก่ียวกับความเป็นอิสระในงานตรวจสอบงบการเงิน การใช้วิจารณญาณในการสังเกตและสงสัยเยี่ยงผู้ประกอบวิชาชีพ การใช้ ดุลพินิจ เยย่ี งผู้ประกอบวชิ าชพี ตลอดจนถงึ การปฏิบัตงิ านเพอ่ื ใหไ้ ด้มาซึง่ หลกั ฐานการสอบบญั ชที ่เี พียงพอและเหมาะสม กระบวกการสอบบญั ชีแบง่ ออกเปน็ 3 ขนั้ ตอน ได้แก่ การวางแผนงานตรวจสอบการปฏิบัติงานตรวจสอบ และการสรปุ ผลการตรวจสอบ