หน่วยที่ 8 การตรวจสอบหนี้สินและส่วนของเจ้

หนว ยที่ 8 การตรวจสอบหนีส้ นิ และสว นของผูถอื หุน สาระการเรยี นรู 1. การตรวจสอบเจา หนี้การคา เจา หน้ีอื่นและหนสี้ ินหมนุ เวยี นอนื่ 2. การตรวจสอบเงนิ กยู มื ระยะยาว 3.การตรวจสอบสวนของผถู อื หนุ สมรรถนะการเรียนรู 1. อธิบายการตรวจสอบเจา หนก้ี ารคา เจาหน้อี ่ืนและหนี้สนิ หมนุ เวยี นอืน่ ได 2.อธบิ ายการตรวจสอบเงินกยู มื ระยะยาวได 3.อธิบายการตรวจสอบสวนของผถู อื หุนได สาระสาํ คญั หนี้สินเปนภาระผูกพันในปจจุบันของกิจการ ซึ่งคาดวาจะสงผลใหกิจการสูญเสียทรัพยากร ทีม่ ีประโยชนเชิงเศรษฐกิจ หนี้สินท่ีแสดงในงบแสดงฐานะการเงิน แบงเปน 2 ประเภท คือ หนี้สินหมุนเวียน และหน้ีสินไมหมุนเวียน หน้ีสินหมุนเวียนเปนภาระผูกพันที่กิจการจะตองโอนทรัพยากรที่มีประโยชน เชิงเศรษฐกิจ ไปชาํ ระใหแกเจาหน้ภี ายในระยะเวลาไมเกนิ 12 เดือน หรือภายในหนงึ่ รอบระยะเวลาดําเนนิ งาน ปกติ (Operating Cycle) และสําหรับหน้ีสินใดมีระยะเวลาของภาระผูกพันในการชําระหนี้คืน เกินกวา ระยะเวลา 12 เดือน จะตองถูกจัดประเภทเปนหนี้สินไมหมุนเวียน การตรวจสอบหน้ีสินที่สําคัญ ไดแก การตรวจสอบเจาหน้ีการคาและเจาหน้ีอ่ืน เงินกูยืม หนี้สินหมุนเวียนอ่ืน ประมาณการหนี้สิน เปนตน สําหรับการตรวจสอบสวนของผูถือหุน เปนองคประกอบทางการเงินท่ีสําคัญยิ่ง เน่ืองจากเปนจุดเร่ิมตน ของการทําธุรกิจทั้งหมด โดยทั่วไปสวนของผูถือหุนประกอบดวย ทุนจดทะเบียน ทุนท่ีชําระแลว กําไรสะสม และเงนิ ปนผลจา ย

1. การตรวจสอบเจา หน้กี ารคา เจา หนี้อ่ืน และหนีส้ นิ หมนุ เวยี นอ่ืน 1.1 การตรวจสอบเจาหน้กี ารคา เจาหนีก้ ารคา (Trade Account Payables) หมายถึง เงินท่ีกิจการคางชําระคาสินคาหรือบริการทซี่ ้ือมา เพื่อขาย หรือเพื่อใชในการผลติ สินคา หรอื บริการตามปกติธรุ ะ เพื่อชาํ ระคา สินคาหรอื บริการดังกลาว วตั ถปุ ระสงคข องการตรวจสอบเจา หนี้การคา 1. เจาหน้กี ารคาเกดิ ข้ึนจริงและแสดงถงึ ภาระผกู พัน ณ วันที่ในงบการเงนิ 2. เจาหน้ีการคา แสดงจาํ นวนทก่ี ิจการเปน หนี้ ณ วันทใ่ี นงบแสดงฐานะการเงินครบถวนและแสดงดว ย จาํ นวนเงนิ ที่ถกู ตอง 3. เจาหน้กี ารคา มีการเปดเผยขอ มูล รวมทั้งภาระผูกพนั อยางเพยี งพอและเหมาะสม วธิ ีการตรวจสอบเจา หน้กี ารคา 1. วิเคราะหเปรียบเทียบยอดบัญชีเจาหนี้ของปปจจุบันกับปกอน เพ่ือพิจารณาการเปลี่ยนแปลง ทีม่ ีสาระสําคัญ หากมยี อดแตกตางจํานวนมากใหหาสาเหตุ และพจิ ารณาความสัมพันธร ะหวางบัญชซี ้ือสนิ คา เจาหนกี้ ารคา และบญั ชอี น่ื ท่ีเกยี่ วขอ ง 2. เปรยี บเทยี บรายละเอียดเจาหนี้ ณ วันสิ้นปใหต รงกับบญั ชคี มุ ยอดเจาหน้ี โดยปกติกิจการจะเปนผูทํารายละเอียดเจาหนี้ ณ วันสิ้นป เพ่ือใหทราบวาประกอบดวยเจาหน้ีราย ใดบาง และใชเปนกระดาษทําการของผูสอบบัญชีดวย ถายอดรวมของบัญชีเจาหน้ีรายตัวไมตรงกับบัญชี คุมยอดแลวจําเปนตองสอบสวนใหทราบสาเหตุ โดยสอบทานการกระทบยอดระหวางบัญชีแยกประเภท ประเภทเจาหนี้การคากับเจาหน้ีรายตัว และขอใหเจาหนาที่ของกิจการเปนผูคนหาขอผิดพลาดและแกไข ใหถูกตอง 3. ตรวจสอบยอดเดบิตดานบัญชีเจาหน้ี ในการตรวจสอบบัญชีแยกประเภทเจาหน้ีหากพบยอดคงเหลือ ดานเดบิตควรสอบสวนวาเกิดจากสาเหตุใด เชน การสงคืนสินคาหลังจากจายชําระหน้ีแลว การจายเงิน ใหเจาหน้ีเกินกวาท่ีเปนหนี้การจายชําระหนี้ซ้ํา รวมท้ังการผานรายการไปยังเจาหน้ีรายตัวผิดบัญชี หากพบ สาเหตคุ วรเสนอแนะใหก ิจการทาํ การปรับปรุงรายการดงั กลา วใหถกู ตองตอ ไป 4.ตรวจสอบรายการซ้ือและรายการชําระหน้ีระหวางงวด ผูสอบบัญชีควรตรวจสอบวาการลงรายการซื้อ ถูกตองหรือไม โดยเลือกรายการซื้อจากสมุดรายวันซ้ือมาตรวจสอบกับเอกสารการซื้อ ใบกํากับสินคาและ ใบสง ของ ซึ่งเปนเอกสารท่ีบุคคลภายนอกจัดทําขนึ้ และอยูในครอบครองของกิจการ ถือเปนหลกั ฐานที่เช่อื ถือ ไดมาก เพื่อตรวจสอบการรับรอง การบันทึกสินคา และการบันทึกเจาหนี้รายตัว ตลอดจนติดตามการผาน รายการจากสมุดขน้ั ตนไปบญั ชแี ยกประเภท และควรพิจารณาความถกู ตองสมบรู ณข องใบกํากับสินคา เก่ยี วกับ วันที่ ชื่อของผูซื้อตองเปนช่ือกิจการ การแกไขเอกสาร การลงรายการซ้ําโดยใชสําเนาเอกสาร เม่ือตรวจสอบ รายการซ้ือแลวผูสอบบัญชีควรตรวจสอบการจายชําระหนี้ โดยตรวจสอบกับใบเสร็จรับเงินท่ีเจาหนี้ออกให สําหรบั เจาหนีก้ ารคา ทค่ี างจายนาน ควรสอบถามสาเหตขุ องการไมจ ายชาํ ระหนน้ี ้ัน

5. ตรวจสอบรายการตน ปใหม เพอ่ื ใหแนใจวาไมมีรายการหลงลืมหรือละเวนการลงรายการหนสี้ ินในวันสิ้นป เน่ืองจากกิจการสวนใหญตองจายชําระหนี้สินภายใน 1-2 เดือน ซ่ึงเปนเงื่อนไขการซื้อขายและรักษาเครดิต ทางการคาของกิจการ ดังนั้น ในชวงตนปใหมหากตรวจสอบรายการจายในสมุดเงินสดโดยตรวจสอบการจาย คาสินคาตนปใหม อาจทําใหพบรายการซ้ือสินคาของปกอนซ่ึงกิจการยังไมไดบันทึกบัญชี และควรบันทึก เปนหนี้สินเพิ่มเติม เชน จากการตรวจสอบการจายชําระหนี้คาสินคาในชวงตนปใหม พบวาเปนการซ้ือของ งวดบัญชีที่ตรวจสอบซึ่งกิจการยังไมไดบันทึกบัญชี ดังน้นั รายการดังกลาวตองเสนอปรับปรุงรายการใหเปน ยอดซื้อ และบันทึกเจาหน้ีการคาของปที่ตรวจสอบ การตรวจสอบรายการตนปใหมทําไดโดยสังเกตวันท่ี ในใบส่ังซื้อ ใบกํากบั ภาษีและใบรับรอง รวมทั้งเงื่อนไขการซ้ือขายเพื่อใหท ราบวามีการซ้ือรายใดบางท่ีควรจะ บันทกึ เปนเจาหนี้เพ่มิ เติม ณ วันส้นิ ป ทัง้ นอ้ี าจเลอื กตรวจสอบเฉพาะรายการท่ีเปน จาํ นวนเงินมากหรือรายการ ในระยะเวลา 15 วนั แรกของปใ หม 6. ยืนยันยอดเจาหน้ี การยืนยันเจาหน้ี ณ วันส้ินป โดยดําเนินการทําหนังสือยืนยันยอดสงใหผูมีอํานาจ ของกจิ การทตี่ รวจสอบลงนาม ใหเ จาหน้ีตอบเปนลายลักษณอักษรมายงั ผูสอบบญั ชี ผูสอบบัญชคี วรยืนยันยอด เจาหน้ีโดยเลือกเจาหน้ีท่ีมีสาระสําคัญ เม่ือเทียบกับเจาหน้ีรวม เมื่อไดรับการตอบกลับจากเจาหน้ีใหจัดทํา กระดาษทาํ การสรุปผลการยืนยันยอดเจาหน้ี โดยจําแนกเปนรายทีต่ อบวาถูกตอง รายท่ีตอบปฏเิ สธ และราย ทไ่ี มตอบยืนยัน พรอมท้ังติดตามหาสาเหตุของหนี้รายท่ีถูกปฏิเสธ และพิจารณาปรบั ปรุงรายการ หากบันทึก บัญชไี วไมถูกตอ ง 7. ตรวจสอบรายการสงคืนและสว นลด ผูสอบบญั ชีควรตรวจสอบวา รายการสงคืน และสว นลดเกี่ยวของกับ การซื้อและเจาหน้ีการคา ณ วันสิ้นงวด โดยเลือกรายการสงคืนและรายการลดหนี้มาตรวจสอบกับใบสงคืน สนิ คา ใบลดหนี้ และการอนมุ ัตริ ายการดังกลา ว 8. ตรวจตดั ยอดซอ้ื การตรวจสอบตัดยอดซ้ือเปนการตรวจสอบความถูกตองของบญั ชีเจาหน้ีการคา สินคา คงเหลอื และตน ทนุ ขายโดยดวู า การลงรายการซื้อสินคา การรับของและการบนั ทกึ บัญชีเจา หนก้ี ารคาไดกระทาํ ภายในงวดเดยี วกันหรือไม โดยเฉพาะสินคา ระหวางทางในวันสิ้นป รายการซ้อื ในชวงใกลว นั ส้นิ งวดตอ เนื่อง งวดบญั ชีใหม โดยตรวจสอบความถูกตอ งตรงกนั ระหวางการบนั ทึกรายการซือ้ การรบั ของ การบนั ทกึ บัญชี สินคามคี วามสมั พนั ธก นั และอยใู นงวดเดยี วกนั 1.2 การตรวจสอบเจาหนีอ้ ื่น และหนีส้ นิ หมุนเวียนอ่ืน เจาหนี้อนื่ หมายถงึ เจาหน้อี ่ืนท่มี ใิ ชเจาหน้ีการคา เชน คาใชจายคางจา ย รายไดรบั ลว งหนา เปน ตน หนส้ี ินหมุนเวยี นอ่ืน (Other Current Liabilities) หมายถงึ หนส้ี นิ หมนุ เวียนอื่นใด นอกจาก - เจา หนีก้ ารคา และเจา หนี้อ่ืน - ภาษเี งินไดค า งจาย - ประมาณการหนี้สิน หนีส้ นิ หมุนเวยี นอ่ืน ไดแ ก เจาหนี้กรมสรรพากร เงนิ รบั ลวงหนา เปน ตน

วตั ถุประสงคการตรวจสอบเจา หน้แี ละหนสี้ ินหมนุ เวียนอน่ื ฃ 1. เจา หนอี้ นื่ เชน คา ใชจา ยคา งจา ย รายไดรบั ลวงหนา หรือหนีส้ ินหมุนเวยี นอ่ืน เกิดขึน้ จรงิ และมกี าร บนั ทึกบัญชี ณ วันสนิ้ งวดอยา งถูกตองครบถว น 2. กิจการไดแสดงรายการเจาหนี้อื่น และหนี้สินหมุนเวียนอ่ืน การเปดเผยขอมูลในงบการเงิน อยางเพียงพอและเหมาะสมตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนิ วธิ กี ารตรวจสอบบัญชเี จา หนีแ้ ละหนีส้ นิ หมนุ เวียนอน่ื 1. วิเคราะหเปรียบเทียบเจาหนี้อื่นและหน้ีสินหมุนเวียนอ่ืน ณ วันส้ินงวดปจจุบันและงวดกอนและสอบถาม สาเหตุหากมีการเปลีย่ นแปลงทีม่ สี าระสาํ คญั รวมทง้ั วเิ คราะหความสัมพนั ธหนีส้ ินและคาใชจายที่เกีย่ วของดว ย การวิเคราะหเปรยี บเทียบอาจทาํ ใหผ ูสอบบัญชีทราบถงึ รายการท่ีกิจการลืมบันทึกบญั ชี เชน จากการวเิ คราะห เปรียบเทียบคาสอบบัญชีคางจายปปจจุบันกับปกอน พบคาสอบบัญชีคางจายปกอนแตไมพบคาสอบบัญชี คา งจายปปจ จุบัน อาจพิจารณาไดวากิจการอาจลืมบันทึกรายการคาสอบบัญชคี างจาย ณ วันส้ินงวดปปจจุบัน ดงั นั้น ผสู อบบัญชีควรสอบถามและพิจารณาเสนอรายการปรบั ปรุงบัญชใี หถกู ตอ ง 2. ขอรายละเอียดเจาหนี้อื่นและหน้ีสินเวียนอื่น ผูสอบบัญชีควรขอรายละเอียดเจาหน้ีอ่ืนและหน้ีสิน หมุนเวียนอ่ืน ทดสอบการบวกเลขในรายละเอียด และเปรียบเทียบยอดรวมในรายละเอียดกับยอดคงเหลือ ในบัญชแี ยกประเภททวั่ ไป 3. อานสัญญาเชา และสัญญาอ่ืน ๆ ท่ีเกี่ยวของกับหนี้สินนัน้ เพ่ือตรวจสอบรายได คาเชาคางจายรอตัดบัญชี หรือรายไดร ับลว งหนา จากลกู คาพรอมท้ังจดเง่อื นไขทส่ี ําคัญในกระดาษทําการ 4. ตรวจสอบความถกู ตองของเจาหน้อี ื่นและหนี้สินหมุนเวียนอ่ืน ณ วันสิ้นงวด สําหรับรายการที่มีสาระสําคัญ โดยตรวจสอบการรับชําระเงินภายหลังวันท่ีในงบการเงินกับเอกสารประกอบรายการชําระหน้ี อาจทําให พบรายการท่ีตองบันทึกเปนหนี้สินเพิ่มเติม เชน จากการตรวจสอบหลักฐาน การจายเงนิ คาสงเสริมการขาย ตนปใหม พบวา เปนคานายหนา ท่เี กิดจากการสง เสรมิ การขายปกอน ดงั นัน้ จึงตอ งเสนอรปรับปรุงรายการ ณ วันสิ้นงวดบญั ชี โดย เดบติ คาสงเสริมการขาย xxx เครดติ คา สงเสริมการขายคางจาย xxx 5. การแสดงรายการในงบการเงิน และการเปดเผยขอมูล การแสดงรายการในงบการเงินจะแสดงเจาหน้ีอื่น ไวด วยกันในหวั ขอหนส้ี นิ หมนุ เวยี น สว นหน้ีสินหมนุ เวียนอื่นแยกแสดงรายการตา งหาก

ตวั อยา งที่ 8.1 การตรวจสอบเจาหน้ีการคาและเจาหนอ้ี ืน่ บรษิ ทั สวา ง จํากัด มยี อดคงเหลือบัญชีเจา หน้กี ารคาและเจา หนอี้ ืน่ ดังนี้ ยอดคงเหลอื ยอดคงเหลือ ณ 31 ธ.ค. 25x4 ณ 31 ธ.ค. 25x3 210,000 เจาหน้ีการคา 850,000 18,900 เจาหนอ้ี ่นื 58,100 228,900 908,100 ยอดคงเหลือ ยอดคงเหลือ รายละเอยี ดเจา หนี้อน่ื ประกอบดว ย ณ 31 ธ.ค. 25x3 ณ 31 ธ.ค. 25x4 คา สง เสริมการขายคางจาย 30,000 15,000 ภาษีหกั ณ ท่จี า ยคางจา ย 8,100 3,900 คาสอบบัญชีคา งจาย 20,000 - 58,100 18,900 จากการตรวจสอบบัญชีเจาหน้ี ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x4 พบวา 1. ยอดรวมบญั ชีเจา หน้กี ารคา ตามท่ีปรากฎในรายละเอียดตรงกบั ยอดรวมของบัญชแี ยกประเภทรายตวั เทากบั ยอดในบัญชีแยกประเภทท่วั ไป 2. ในการยนื ยนั ยอดเจา หนี้ เนือ่ งจากบรษิ ัทเจาหนี้นอ ยราย ผูสอบบญั ชีจึงสง คาํ ขอยนื ยนั เจาหนข้ี างตนทุกราย ผลจากการขอคาํ ยืนยันเจา หนป้ี รากฏดงั น้ี - ตอบยืนยนั วา ยอดคางชาํ ระตามบญั ชขี องบริษทั ถูกตอง 3 ราย คือ บรษิ ัท แสงชัย จํากัด บรษิ ทั ทองทวี จํากัด และบริษทั ทรัพยร ุงเรือง จาํ กดั - ไมตอบกลับ 1 ราย หา งหนุ สว นจํากัด แสงระวี ผสู อบบญั ชีไดต รวจสอบโดยวิธีการตรวจสอบอน่ื ไดผล เปน ทนี่ าพอใจแลว คือ ตรวจสอบใบแจงยอดทไ่ี ดรับจากเจาหนี้และตรวจสอบการรับชําระหนี้ ภายหลงั วนั ท่ีในงบการเงินพบวา หางหุน สว นจํากดั แสงระวี รบั ชาํ ระเงินแลว ในวันที่ 15 มีนาคม 25x5 3. จากการตรวจสอบเจาหนีอ้ ื่น ไดแก คาใชจา ยคางจายพบรายละเอียดดังนี้ 3.1 จากการตรวจสอบอการสอบทาน งบพิสจู นยอดเงนิ ฝากธนาคาร (กระดาษทาํ การ A-3) พบวา คา ซอมแซมคางจาย จํานวน 4,000 บาท บริษัทเขียนเชค็ ส่งั จา ยเลขท่ี 15148 ลงวันท่ี 5 มีนาคม 25x4 แตผ รู บั เงนิ ยงั ไมน าํ เชค็ ไปขึ้นไป ซง่ึ เช็คดังกลา วหมดอายุเนอ่ื งจากอายเุ กิน 6 เดอื นธนาคาร ปฏเิ สธการจายเงนิ 3.2 จากการตรวจสอบรายการจา ยชําระเงินจนถงึ วนั ที่ 15 มีนาคม 25x4 - คาภาษีหัก ณ ท่ีจาย จํานวน 3,900 บาท เปน คา ภาษีสําหรบั เดือนธันวาคม 25x4 ไดน าํ สงเม่อื วนั ท่ี 7

มกราคม 25x5 - กจิ การยังไมไ ดจา ยชาํ ระหนี้คา สงเสริมการขายคางจาย - กจิ การยงั ไมไดต งั้ คาบัญชีคา งจาย จํานวน 20,000 บาท ใหท ํา กระดาษทําการท่ีเกยี่ วของกับการตรวจสอบเจาหนี้การคาและเจาหนี้อน่ื สํานกั งานสอบบัญชีอัญชนั ชื่อลกู คา บรษิ ทั สวา ง จาํ กดั งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทาํ การ แนวการสอบบญั ชี เจา หนี้การคาและเจา หน้ีอน่ื วัตถปุ ระสงคก ารตรวจสอบ 1. เจา หนกี้ ารคา เกดิ ข้นึ จริงลัมภี าระผูกพันในการจายชาํ ระหน้ี 2. เจา หนี้การคา บนั ทึกครบถว นตามงวดบญั ชี 3. การแสดงรายการในงบการเงนิ และเปด เผยขอมูลไดแสดงไวอยางถูกตอ งครบถว น ที่ วิธีการตรวจสอบ กระดาษทาํ การ ตรวจสอบ อา งองิ โดย/วนั ที่ 1 วเิ คราะหเ ปรียบเทียบบญั ชเี จาหนี้การคาปปจจบุ นั กบั ปก อน และ G พิจารณาความสัมพนั ธก บั ยอดซื้อสินคาและบัญชีอนื่ ท่เี ก่ยี วขอ งเพือ่ ดู ความแตกตางและสอบสวนหาสาเหตุ 2 ขอรายละเอยี ดบญั ชเี จาหนก้ี ารคา ณ วนั ท่ีในงบแสดงฐานะการเงิน G-1 และทดสอบการบวกเลขและเปรียบเทียบยอดรวมกบั ยอดคงเหลอื ตามบัญชแี ยกประเภททว่ั ไป 3 ตรวจสอบรายการซอ้ื เชอื่ กับใบกํากบั สินคา จากผูขายใบรับรอง ชิดชยั 4 สง หนงั สือยนื ยนั ยอดเจา หน้ที ่มี ีสาระสาํ คัญและตดิ ตามผล G-1/1-2 17/3/25x5 5 ตรวจตัดยอดซือ้ เพือ่ ทดสอบความครบถว นของบัญชีซื้อละบัญชี D-4 เจาหน้ีการคา G-1 6 ตรวจสอบรายการจา ยชาํ ระหนี้เจา หนกี้ ารคาตน ไปใหม 7 วเิ คราะหเ ปรยี บเทยี บคาใชจาย ณ วันส้นิ งวดบญั ชปี ป จ จบุ นั กบั ป G-2 กอนรวมทง้ั วเิ คราะหค วามสัมพนั ธร ะหวางหนส้ี ินและคา ใชจ า ยที่ เกยี่ วของ G-2 8 ตรวจสอบรายการจายเงนิ ของเจาหนอี้ ่นื ภายหลงั วันทใี่ นงบการเงิน กับเอกสารประกอบการจายเงนิ ผจู ดั ทาํ ชิดชยั วนั ที่ 17/3/25x5 ผสู อบทาน ชนะ วันท่ี 18/3/25x5

สาํ นกั งานสอบบัญชีอญั ชัน ชอ่ื ลกู คา บรษิ ัท สวา ง จํากดั ยอดคงเหลอื รายการปรบั ปรุง ยอดคงเหลือ งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 ณ 31/12/x4 เดบิต เครดิต ทีต่ รวจสอบ กระดาษทาํ การ เจา หนก้ี ารคา และเจา หน้อี นื่ ณ 31/12/x4 - 64,000 ชือ่ บัญชี กระดาษทําการ ยอดคงเหลอื 64,000 210,000 อา งองิ ณ 31/12/x3 82,900 เจาหนก้ี ารคา G-1 850,000W 210,000 ¥ 292,900 เจา หน้อี นื่ G-2 58,100 18,900 รวม 908,100 228,900 W ตรงกับกระดาษทาํ การปกอน ผสู อบทาน ชนะ วันท่ี 18/3/25x5  ทดสอบกับการบวกเลข ¥ ตรวจสอบกับบัญชีแยกประเภททั่วไป ณ 31/12/25x4 ผูจดั ทํา ชิดชยั วันที่ 17/3/25x5

สํานักงานสอบบญั ชอี ัญชัน ชือ่ ลกู คา บรษิ ทั สวา ง จํากัด งวดบัญชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทําการ เจาหนก้ี ารคาและเจา หนอี้ นื่ ช่อื เจาหนี้ กระดาษ ผลการสง หนงั สอื ยนื ยนั ยอด การรับชาํ ระหนี้ จาํ นวนเงิน ณ วันที่ ทาํ การ จํานวนเงนิ วันที่ วันท่จี า ย จาํ นวนเงิน ชําระ 31/12/25x5 อางอิง ท่ยี นั ยัน ตอบกลบั -- 10,000 pV บรษิ ทั แสงชัย จาํ กดั G-1/1 10,000 9/2/25x5 15/3/25x5 50,000 ê 50,000 pV 120,000 pV หางหุน สว นจาํ กดั แสงระวี ไมต อบกลบั -- 30,000 p -- 210,000  บรษิ ัท ทองทวี จํากัด G-1/1 120,000 15/2/25x5 - บริษทั ทรัพยรงุ เรอื ง จาํ กดั G-1/1 30,000 13/2/25x5 210,000  รวมยอดเจา หน้กี ารคาที่เลือกตรวจสอบ 160,000 ผลตาง เจา หนกี้ ารคาตามบญั ชแี ยกประเภท ¥ ตรวจสอบกับบัญชีแยกประเภททั่วไป ณ 31/12/25x4 P ตรวจสอบกบั บญั ชีแยกประเภทเจา หนี้รายตวั ณ 31/12/25x4 ê ตรวจสอบกับหลักฐานการจายเงนิ หลงั วนั สนิ้ งวดกบั ใบเสรจ็ รบั เงินและสําเนาใบนําฝากเงิน V ตรวจสอบกับใบกาํ กับสนิ คา ใบสัง่ ซอ้ื และใบรบั รอง  ทดสอบการบวกเลข ผจู ัดทาํ ชิดชยั วนั ท่ี 17/3/25x5 ผูสอบทาน ชนะ วันที่ 18/3/25x5

สาํ นักงานสอบบัญชอี ญั ชนั ช่ือลกู คา บรษิ ทั สวาง จํากดั งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทาํ การ หนังสือตอบยนื ยนั ยอด หนังสอื ตอบยนื ยนั ยอด เรียน ผูสอบบญั ชีบรษิ ทั สวาง จํากัด ก. ขอยืนยันวา...บรษิ ทั แสงชยั จาํ กดั ...เปนเจาหนบ้ี รษิ ัท สวาง จาํ กัด ณ วนั ที.่ ..31/12/25x4.... เปนจาํ นวนเงนิ ทง้ั สน้ิ ......10,000.......บาท (......หน่งึ หมน่ื บาทถวน.......) นั้นเปนการถกู ตอง ข. ยอดเงินทแ่ี จงมานัน้ ไมถกู ตองตรงกบั ยอดตามบัญชขี องบรษิ ทั ฯ ซึง่ แสดงเปนเจาหนี้....................ประเภท.............................. …..ณ วันที่............................ เปนจาํ นวนเงนิ ทงั้ ส้ินเพียง.............บาท ขอแสดงความนับถือ (นางสาวสมใจ คดิ ด)ี ตาํ แหนง...................................... หนังสอื ตอบยนื ยันยอด เรียน ผสู อบบญั ชีบรษิ ทั สวาง จํากดั ก. ขอยืนยนั วา...บริษทั ทองทวี จํากัด ...เปนเจาหน้ีบรษิ ัท สวาง จาํ กดั ณ วนั ท.่ี ..31/12/25x4.... เปนจํานวนเงินทงั้ ส้นิ ......30,000.......บาท (......สามหมื่นบาทถว น.......) นั้นเปนการถกู ตอง ข. ยอดเงินทแ่ี จงมานั้นไมถ กู ตองตรงกับยอดตามบัญชขี องบรษิ ทั ฯ ซึ่งแสดงเปน เจาหนี.้ ...................ประเภท.............................. …..ณ วนั ท่ี............................ เปนจาํ นวนเงินทง้ั ส้ินเพียง.............บาท ขอแสดงความนบั ถือ (นางสาววันเพ็ญ แสงชัย) ตาํ แหนง ...................................... หนงั สอื ตอบยนื ยันยอด เรียน ผสู อบบัญชีบรษิ ทั สวาง จาํ กดั ก. ขอยืนยันวา ...บริษทั ทรพั ยรงุ เรือง จาํ กัด ...เปน เจา หน้ีบริษทั สวาง จํากัด ณ วันท่ี...31/12/25x4.... เปนจาํ นวนเงนิ ทง้ั สน้ิ ......30,000.......บาท (......สามหมนื่ บาทถว น.......) น้ันเปนการถกู ตอ ง ข. ยอดเงินที่แจงมาน้ันไมถูกตองตรงกบั ยอดตามบญั ชีของบริษัทฯ ซ่ึงแสดงเปนเจาหน้ี....................ประเภท.............................. …..ณ วนั ท่ี............................ เปน จํานวนเงินทงั้ สิ้นเพยี ง.............บาท ขอแสดงความนับถือ (นางสาววันเพ็ญ แสงชัย) ตาํ แหนง...................................... ผจู ัดทาํ ชดิ ชยั วนั ท่ี 17/3/25x5 ผสู อบทาน ชนะ วนั ท่ี 18/3/25x5

สาํ นักงานสอบบญั ชีอัญชนั ชอื่ ลกู คา บรษิ ทั สวาง จํากดั งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ สรปุ ผลการทดสอบยืนยนั ยอดเจา หนี้การคา ยืนยันยอด ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x4 วันที่สง หนงั สือยืนยนั ยอด 19 มกราคม 25x5 วนั ท่ีตดิ ตามจดหมายการยืนยันยอดลกู หน้ี คร้ังท่ี 1 10 กุมภาพนั ธ 25x5 ครง้ั ที่ 2 28 กุมภาพนั ธ 25x5 สรุปผลการยนื ยนั ยอด จาํ นวน จํานวนเงิน ราย % บาท % ตอบยืนยันวา ถกู ตอง 3 75 160,000 76.19 C ไมไ ดรับคําตอบ 1 25 50,000 23.81 C รวมยอดที่ขอยนื ยนั 4 100 210,000 100 % ยอดเจาหนี้ตามรายละเอียดทั้งส้ิน 4 100 210,000 คิดเปน % ของรายละเอยี ดเจาหน้ี 100 100 % C ทดสอบการคํานวณ ผูจดั ทาํ ชดิ ชยั วันที่ 17/3/25x5 ผสู อบทาน ชนะ วันท่ี 18/3/25x5

สาํ นักงานสอบบัญชอี ญั ชนั ช่ือลูกคา บริษัท สวาง จาํ กัด งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทําการ การตรวจสอบบัญชีเจาหน้ีอนื่ ชือ่ บัญชี กระดาษ ยอดคงเหลอื ยอดคงเหลือ รายการปรบั ปรงุ AJE ยอดคงเหลอื หมายเหตุ เดบิต เครดิต หลังปรับปรงุ ทําการ ณ31/12/x3 ณ31/12/x3 ณ31/12/x4 รายการปรับปรงุ - (3) 4,000 AJE3 อางอิง 4,000 ยังไมไ ดจา ยชําระหน้ี (13)40,000 เปน ภาษีหัก ณ ที่จาย คา ซอมแซมคางจา ย A-3 -W -¥ (12)20,000 15 ,000 คางจา ย - 64,000 3,900 ภงด.1 ภงด.3 ภงด53 คาสงเสรมิ การขายคางจา ย 30,000 W 15,000 ¥ นาํ สงเม่อื 7 ม.ค. x5 ภาษีหกั ณ ทจี่ า ยคา งจา ย 8,100 W 3,900 ¥ 40,000 รายการปรับปรงุ AJE13 ดอกเบ้ยี คา งจา ย I-1 - 20,000 82,900 คา สอบบญั ชีคางจา ย 20,000 W - รวมเจา หนี้อน่ื 58,100  18,900 จากการตรวจสอบ พบวา บริษทั ฯ ไมไดตง้ั คา สอบบัญชขี องป 25x4 เสนอรายการปรับปรงุ ดังนี้ AJE12 เดบิต คา สอบบัญชี 20,000 เครดติ คาสอบบัญชีคางจาย 20,000 W ตรวจสอบกบั กระดาษทําการปกอ น  ทดสอบการบวกเลข ¥ ตรวจสอบกบั บัญชแี ยกประเภททั่วไป ณ 31/12/25x4 ผจู ัดทาํ สดใส วนั ท่ี 17/3/25x5 ผสู อบทาน ใจ วันท่ี 18/3/25x5

สํานกั งานสอบบัญชอี ัญชัน ช่ือลกู คา บริษทั สวา ง จํากัด งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทาํ การ สรุปผลการตรวจสอบเจาหนี้การคาและเจา หนอ้ี น่ื จากการตรวจสอบสรปุ วา บริษัทฯ ควรปรับปรงุ รายการดังนี้ ลําดบั กระดาษทําการ รายการปรับปรุง เดบติ เครดติ อางองิ AJE12 คาสอบบญั ชี 20,000 G-2 คา สอบบัญชคี างจาย 20,000 ปรบั ปรุงคาสอบบัญชีของป 25x4 หากบรษิ ทั ฯ ไดปรบั ปรุงรายการดังกลา วขางตน นส้ี รปุ ไดว า ณ วนั ท่ี 31/12/25x4 รวมทั้งคา ใชจายท่ี เกย่ี วของเกดิ ขึ้นจริงและบนั ทกึ ครบถวน 1. ยอดคงเหลอื ของเจาหนีก้ ารคาและเจา หนี้อน่ื ณ วันที่ 31/12/25x4 เกดิ ขึน้ จรงิ และบนั ทึกถกู ตอง 2. เจา หนก้ี ารคา และเจาหนอ้ี น่ื แสดงขอมลู ถกู ตองตามมาตรฐานการรายงานทางการเงิน 3. เจาหน้ีการคาและเจาหนีอ้ น่ื แสดงรายการและเปด เผยขอ มูลงบการเงินถกู ตอ ง. ผูจดั ทาํ สดใส วนั ท่ี 17/3/25x5 ผูสอบทาน ใจ วนั ท่ี 18/3/25x5 ตัวอยา งท่ี 8.2 การตรวจสอบหนส้ี ินหมุนเวียนอื่น จากการตรวจสอบรายการหน้สี ินหมนุ เวยี นอ่นื ของบริษัท สวาง จํากดั พบรายการดังนี้ ยอดคงเหลอื ยอดคงเหลอื ณ 31 ธ.ค. 25x3 ณ 31 ธ.ค. 25x4 เจา หน้ีกรมสรรพากร 8,000 5,600 ภาษีเงินไดน ิติบคุ คลคางจาย 20,000 - รวม 28,000 5,600 จากการตรวจสอบพบขอ มลู ดังนี้ 1. บัญชเี จา หน้ีกรมสรรพากร จาํ นวน 5,600 บาท เปน คาภาษีมูลคาเพิม่ ประจําเดอื นธนั วาคม และได นําสง ภาษีมูลคา เพม่ิ แลวในวันท่ี 15/1/25x5 2. บรษิ ทั ฯ ยังไมไ ดต้ังคา ภาษเี งินไดน ิตบิ คุ คลคางจา ยสาํ หรบั ป 25x4 ใหท าํ กระดาษทาํ การทเี่ ก่ียวของกบั การตรวจสอบหนส้ี ินหมนุ เวียนอ่ืน

สํานกั งานสอบบัญชอี ัญชัน ชอ่ื ลูกคา บรษิ ัท สวาง จํากดั งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ แนวการตรวจสอบบญั ชีหนา สินหมนุ เวียนอ่ืน วตั ถุประสงคก ารตรวจสอบ 1. หนส้ี ินหมนุ เวยี นอืน่ บนั ทึกไวอยา งถูกตองฃ 2. กิจการมภี าระผกู พันทีต่ อ งชําระหน้สี นิ หมุนเวยี นอื่น 3. รายการหนีส้ ินหมุนเวียนอ่ืนไดเ ปดเผยขอมูลในงบการเงินอยางเพยี งพอ ท่ี วธิ กี ารตรวจสอบ กระดาษ ตรวจสอบ ทาํ การอา งอิง โดย/วนั ท่ี 1 วเิ คราะหเ ปรียบเทียบหนีส้ ินหมนุ เวียนอ่นื ปปจจบุ ันกบั ปก อนเพ่อื ดคู วาม H แตกตางและสอบสวนหาสาเหตุ 2 วิเคราะหเปรียบเทียบคาใชจายคา งจาย ณ วันส้นิ งวดปจ จบุ ันและงวด H กอน รวมท้งั วเิ คราะหค วามสัมพนั ธระหวา งหนส้ี ินและคา ใชจ ายเกยี่ วของ ดว ย 3 ขอรายละเอียดหนส้ี ินหมุนเวียนอืน่ และทดสอบการบวกเลขใน H-1 รายละเอียด และเปรยี บเทียบยอดรวมในรายละเอียดกบั ยอดคงเหลือใน สดใส บัญชแี ยกประเภททว่ั ไป 17/3/x5 4 ตรวจสอบสัญญาขอ ตกลงและเอกสารอ่นื ถูกตองของหน้สี นิ อนื่ หรอื H-1 หนีส้ ินอ่นื ณ วนั สิน้ งวด 5 ตรวจสอบการจายเงนิ ภายหลงั วนั ท่ใี นงบการเงิน 6 ตรวจสอบการจา ยเงินภายหลงั วนั ท่ีในงบการเงินกบั เอกสารประกอบการ จา ยเงิน รวมทั้งตรวจสอบใบกาํ กับสินคา ท่ไี ดรับกอ นวนั ส้นิ งวดที่มี สาระสําคญั เพอื่ พิจารณาวา มรี ายการคาใชจา ยใดทเี่ ปนของงวดปจ จุบนั แตย ังมิไดบันทึกบญั ชี ผจู ดั ทาํ สดใส วันท่ี 17/3/25x5 ผสู อบทาน ใจ วนั ที่ 18/3/25x5

สาํ นกั งานสอบบญั ชอี ญั ชนั ชอื่ ลกู คา บริษทั สวาง จํากัด งวดบัญชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทําการ หนี้สนิ หมุนเวยี นอน่ื ชือ่ บัญชี กระดาษ ยอดคงเหลอื ยอดคงเหลือ รายการปรบั ปรุง AJE ยอดคงเหลอื เดบติ เครดติ ทต่ี รวจสอบ ทาํ การ ณ31/12/x3 ณ31/12/x3 ณ31/12/x4 อา งอิง 5,600.00 เจา หนก้ี รมสรรพากร - 8,000 W 5,6000V1¥ (15)21,084.61 21,084.61 ภาษเี งนิ ไดน ติ บิ คุ คลคางจา ย FF 20,000 W -¥ - 21,084.61 26,684.61 รวม 28,000 5,600 V1 ใบเสร็จรับเงนิ คา ภาษีมลู คา เพมิ่ กรมสรรพากร เดือนมกราคม 25x5 W ตรวจกบั กระดาษทําการปกอ น  ทดสอบการบวกเลข ¥ ตรวจสอบกับบัญชีแยกประเภททัว่ ไป ณ 31/12/25x4 ผจู ดั ทาํ สดใส วนั ที่ 17/3/25x5 ผูส อบทาน ใจ วนั ที่ 18/3/25x5 สํานักงานสอบบญั ชีอัญชนั ชอื่ ลูกคา บริษทั สวาง จาํ กัด งวดบัญชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ สรุปผลการตรวจสอบหนสี้ นิ หมนุ เวยี นอน่ื จากการตรวจสอบสรุปวา หนสี้ นิ หมุนเวียนอืน่ บันทึกรายการถกู ตองตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนิ ผูจดั ทํา สดใส วันท่ี 17/3/x5 ผสู อบทาน ชนะ วันท่ี 18/3/x5

2. การตรวจสอบเงนิ กูย ืมระยะยาว เงินกูยืมระยะยาว (Long-Term Loans) หมายถึง เงินกูยืมระยะยาวรวม ท้ังหนี้สินในลักษณะอื่นใด ซ่ึงถึงกําหนดชําระคืนเกินกวาหน่ึงปนับจากวินส้ินรอบระยะเวลารายงาน ไดแก เจาหน้ีเชาซื้อทรัพยสิน เงนิ กูยมื ระยะยาว การออกหนุ กู และตั๋วสัญญาใชเงนิ ระยะยาว วตั ถปุ ระสงคก ารตรวจสอบเงินกยู ืมระยะยาว 1. เงินกยู ืมระยะยาวเกิดข้นึ จรงิ และมกี ารอนมุ ตั อิ ยา งเหมาะสม 2. เงนิ กยู ืมระยะยาวไดบนั ทกึ บญั ชีไวอ ยางถูกตอ ง 3. เงินกูยืมระยะยาวแสดงรายการและเปดเผยขอมูล รวมถึงหลักประกันท่ีเก่ียวของกับเงินกูยืมไว อยางเพียงพอและเหมาะสม 4. กิจการบันทึกบญั ชที ม่ี ีความสมั พันธก ับเงนิ กูย ืม เชน ดอกเบ้ียจา ย และดอกเบ้ยี คางจา ยไวอ ยางถูกตอง วธิ ีการตรวจสอบเงนิ กยู มื ระยะยาว 1. วิเคราะหเปรียบเทียบเงินกูระยะยาวปปจจุบันกับปกอน และวิเคราะหอัตราสวนทางการเงิน หนี้สิน ตอสินทรัพยรวม หนี้สินตอสวนของผูถือหุน รวมทั้งวิเคราะหความสัมพันธของบัญชีที่เกี่ยวของ เชน บญั ชีดอกเบ้ียจา ย ดอกเบีย้ คา งจา ย 2. ตรวจสอบยอดยกมาเงินกูยืมระยะยาววาตรงในกระดาษทําการปกอนหรือไม พรอมทั้งตรวจสอบยอด คงเหลือ ณ วันส้ินงวดในรายละเอียดกับบัญชีคุมยอดในบัญชีแยะประเภททั่วไป ในกรณีเปนตั๋วเงินจาย ระยะยาว จาํ นวนหลายฉบบั ควรตรวจยอดต๋ัวเงนิ ในทะเบียนกับบัญชแี ยกประเภทวา ถูกตอ งหรือไม 3. ตรวจสอบการอนุมัติการกูยืมเงิน โดยสอบทานสัญญาเงินกูและอานรายงานการประชุมคณะกรรมการ เพือ่ พิจารณาวาการกูยืมไดมกี ารอนุมตั ิโดยกรรมการผมู อี ํานาจของบรษิ ัทอยางถูกตองและเหมาะสม พรอ มท้ัง บันทึกสาระสําคัญที่ไดจากการอานสัญญากูยืมไวในกระดาษทําการ ไดแก เงื่อนไขการกูยืมหลักทรัพยท่ีใช ค้ําประกนั อัตราดอกเบ้ียวันท่ถี ึงกําหนดชาํ ระยอดเงิน ณ วันกูยมื และการชําระเงนิ ตน เงนิ กู หากเปน การออก ต๋ัวสัญญาใชเงินเพื่อซื้อทรัพยสินควรตรวจสอบกับสัญญาซื้อขายทรัพยสินน้ัน และตองตรวจสอบกับบันทึก การรับเงินและใบนําฝากธนาคาร ผูสอบบัญชีควรจัดทํากระดาษทําการรวบรวมขอมูลเกี่ยวของวันออกตั๋ว วันถึงกําหนดชําระเงิน อัตราดอกเบ้ียและจํานวนเงินตามตั๋วสัญญาใชเงิน การคํานวณดอกเบี้ยจาย และ ดอกเบย้ี คางจา ย 4. ตรวจสอบการเคล่ือนไหวของบญั ชีเงนิ กยู ืม โดยตรวจสอบเงินที่ไดรบั จากการกยู ืมกับหลักฐานการรบั เงิน เชน สําเนาใบนําฝาก ใบแจงยอกจากธนาคาร และตรวจสอบการจา ยคืนเงินตนและดอกเบี้ยจายกับหลักฐาน การจาย เชน ใบแจงหนี้และใบเสร็จรับเงินของเจาหนี้ ตรวจสอบการเคล่ือนไหวของบัญชีต๋ัวสัญญาใชเงิน โดยตรวจสอบเงินที่ไดจากการออกตั๋วสัญญาใชเงินกับหลักฐานการรับเงิน เชน สําเนาใบนําฝาก ใบแจง ยอดจากธนาคาร และตรวจสอบการจายคืนเงินตนและดอกเบ้ียจายกับหลักฐานการจาย เชน ใบแจงหน้ี และ ใบเสรจ็ รบั เงนิ ของเจาหนเี้ งนิ กูย ืม

5. สอบทานความถูกตองสอดคลองกันระหวางการบันทึกรายการหนี้สินระยะยาวกับยอดรวมของบัญชี ทเี่ ก่ียวขอ งในงบกําไรขาดทุน และทดสอบการคํานวณดอกเบย้ี จายและดอกเบย้ี คา งจายสําหรบั งวด พรอมท้ัง เปรียบเทยี บบัญชีดอกเบยี้ จา ยกบั ยอดคงเหลอื ในบญั ชีแยกประเภททัว่ ไป 6. ยืนยันยอดเงินกูระยะยาว ผูสอบบัญชีควรขอคํายืนยันยอดเงินกูกับธนาคาร สถาบันการเงินหรือเจาหน้ี ผใู หก ู โดยขอคาํ ยนื ยนั เกยี่ วกบั ยอดคงเหลอื ส้ินงวดกําหนดชาํ ระคนื 7. ตรวจสอบการจายชําระเงินกูหลังวันส้ินงวด โดยการสุมตรวจสอบการจายชําระหลังวันสิ้นงวด สําหรับ ตั๋วเงินจายท่ีมยี อดคา งชําระ ณ วนั ส้นิ งวด 8. ตรวจสอบการแสดงรายการและการเปดเผยขอมลู ในงบการเงิน ยอดคงเหลือบญั ชหี น้สี ินระยะยาว ไดจ ัด ประเภทไวในงบการเงินอยางถูกตอง พรอมทั้งตรวจสอบเงินกูระยะยาวมีการเปดเผยขอมูลเกี่ยวของ อยางเหมาะสม โดยการระบุถึงระยะเวลาและขั้นตอนการไถถอนและขอมูลผกู มดั หากกิจการมเี งินกูระยะยาว ท่ีถึงกําหนดเปนงวด ๆ ใหแสดงหน้ีสินที่ตองชําระภายใน 1 ป ในหัวขอสวนของหนี้สินระยะยาวที่ถึงกําหนด ชําระภายในหนงึ่ ป ตวั อยางท่ี 8.3 การตรวจสอบเงินกูยืมระยะยาว บริษัท สวา ง จํากดั ไดท ําสญั ญากเู งนิ เงินระยะยาวมาจากธนาคารกรงุ ไทย จาํ กัด เม่ือวันที่ 5 มกราคม 25x4 จํานวน 1,000,000 บาท อัตราดอกเบีย้ 4% ตอป มกี ําหนดชาํ ระคนื ดงั น้ี เงนิ กยู ืมธนาคารกรุงไทย จํากดั เปน เงินกูย ืมระยะยาว 10 ป อัตราดอกเบ้ยี 4% เมือ่ วนั ท่ี 5 ม.ค. 25x4 กาํ หนดชําระปละคร้ัง ๆ ละ 100,000 บาท เรมิ่ ชําระตงั้ แตว นั ที่ 5 มกราคม 25x5 เปนตนไป จากการตรวจสอบพบวา บรษิ ัทฯ ใชทีด่ นิ อาคารเปนหลักทรัพยคา้ํ ประกันในการกูยมื ณ วนั ท่ี 31 ธ.ค. 25x4 บรษิ ัทฯ ยังไมไ ดป รับปรงุ ดอกเบ้ียคางจา ย และยังไมไ ดจดั ปนะเภทหน้สี นิ สว นท่กี ําหนดชาํ ระคืน ภายใน 1 ป เปน หน้ีสนิ หมุนเวยี น และจากการตรวจสอบรายการจา ยชาํ ระหนีห้ ลงั วนั ส้นิ ป บริษัทฯ ไดชําระดอกเบ้ียเม่ือวันท่ี 5 มกราคม 25x5 ใหทํา กระดาษทําการทเ่ี กี่ยวของกับการตรวจสอบเงนิ กูยืมระยะยาว

สํานักงานสอบบัญชีอญั ชัน ชือ่ ลกู คา บริษัท สวาง จํากดั งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ แนวการตรวจสอบบญั ชเี งินกูย มื วตั ถุประสงคก ารตรวจสอบ 1. เงินกูยมื ระยะยาวเกิดขน้ึ จรงิ และมกี ารอนุมัติอยางเหมาะสม 2. เงนิ กยู ืมระยะยาวไดบ นั ทึกบญั ชไี วอยา งถูกตอ ง 3. กิจการบนั ทึกบัญชีทมี่ ีความสมั พนั ธก ับเงนิ กยู ืม เชน ดอกเบยี้ จา ยและดอกเบี้ยคางจายไว อยา งถูกตอ ง 4. เงินกูย มื ระยะยาวแสดงรายการและเปด เผยขอ มูล รวมถึงหลักประกันทเ่ี กี่ยวขอ งกบั เงินกยู ืม ไวอยางถูกตอง ท่ี วิธีการตรวจสอบ กระดาษทาํ การ ตรวจสอบ อางอิง โดย/วนั ท่ี 1 วิเคราะหเปรียบเทยี บบญั ชเี งนิ กูยืมปป จจบุ นั สิ้นปกอนและพจิ ารณา I วันดี ความสัมพนั ธก บั บญั ชดี อกเบ้ยี จายและบัญชดี อกเบ้ียคางจาย I-1 17/3/x5 2 ขอรายละเอียดบญั ชเี งนิ กยู มื A/4 3 ตรวจสอบรายละเอียดของเงินกยู มื กับสญั ญาเงนิ กยู ืม 4 ขอคาํ ยนื ยันยอดของเงนิ กูยืมจากเจา หน้ี 5 ตรวจสอบการชาํ ระหน้ี I-1 6 ทดสอบการคํานวณดอกเบ้ียจายและดอกเบี้ยคางจาย 7 พิจารณาปรบั ปรงุ แยกประเภท รายการสาํ หรับสวนของหน้สี นิ ทีร่ ะยะ ยาวถึงกาํ หนด ผจู ัดทํา วนั ดี วนั ที่ 17/3/x5 ผสู อบทาน ชนะ วันที่ 18/3/x5

สาํ นกั งานสอบบญั ชีอัญชัน ช่อื ลูกคา บรษิ ทั สวา ง จาํ กัด งวดบัญชี กระดาษทําการ 31 ธนั วาคม 25x4 ช่ือบญั ชี ตรวจสอบเงนิ กูยมื ระยะยาว เงินกูยมื ระยะยาว กระดาษ ยอดคงเหลอื ยอดคงเหลอื รายการปรบั ปรงุ AJE ยอดคงเหลอื หกั สวนของเงนิ กรู ะยะ ยาว ทาํ การ ณ31/12/x3 ณ31/12/x4 เดบิต เครดติ ทีต่ รวจสอบ ท่ถี ึงกําหนด เงินกยู ืมระยะยาวสุทธิ อา งอิง 31/12/x4 I-1 W – ¥1,000,000 1,000,000 - (14)100,000 (100,000) - 1,000,000 100,000 900,000 W ตรวจกับกระดาษทาํ การปกอ น  ทดสอบการบวกเลข ¥ ตรวจสอบกับบัญชีแยกประเภททั่วไป ณ 31/12/25x4 ผจู ัดทํา วนั ดี วันที่ 17/3/x5 ผูสอบทาน ชนะ วันที่ 18/3/x5

สาํ นักงานสอบบัญชอี ญั ชัน ชือ่ ลูกคา บรษิ ัท สวา ง จาํ กัด งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทําการ ตรวจสอบเงินกูยืมระยะยาว รายการ เง่ือนไข จํานวนเงนิ อัตรา ดอกเบย้ี หมายเหตุ ดอกเบี้ย คางจา ย เงินกูธนาคารกรุงไทยA-4 -ระยะเวลาท่กี ู 5/ม.ค/ ¥1,000,000 c 4% Cf40,000 £บรษิ ัทไดจาย จาํ กดั โดยจํานองท่ดี ิน 25x4 ชาํ ระดอกเบย้ี และอาคารเปน -เริม่ ชาํ ระเงินกงู วดแรก ณ จายเมื่อนวันที่ หลกั ประกันเงนิ กยู มื β 5 ม.ค.25x5เปน ระยะเวลา 5 ม.ค. 25x5 10 งวด ๆ ละ 100,000 บาท -จา ยดอกเบย้ี ปละ 1 ครั้ง ทุกวันท่ี 5 ม.ค. ของทุกป หมายเหตุ วัตถปุ ระสงคในการกูยมื เพ่ือซื้อสนิ คามาจําหนาย จากการตรวจสอบพบวา บรษิ ทั ฯ มีหนี้ท่จี ะครบกําหนดวันที่ 5 มกราคม 25x5 แตบริษัทฯ ยังไมไ ดปรับปรงุ ดอกเบีย้ คางจา ยและจดั ประเภทเปน หน้ีสินหมนุ เวยี น ดังนน้ั จึงควรปรบั ปรุงรายการใหมด ังน้ี AJE13 เดบิต ดอกเบ้ียจาย 40,000 เครดติ ดอกเบ้ียคางจาย 40,000 AJE14 เดบติ เงนิ กยู มื ระยะยาว 100,000 เครดิต สวนของเงนิ กยู มื ระยะยาวที่ถุงกาํ หนดชําระในหนง่ึ ป 100,000 C ทดสอบการคํานวณ ¥ ตรวจสอบกบั บัญชีแยกประเภททั่วไป ณ วนั ที่ 31/12/25x4 β ตรวจสอบกับสัญญาเงนิ กูยืมระยะยาว Cf ตรงกบั หนังสอื ยนื ยันยอดธนาคาร £ ตรวจสอบการชําระดอกเบย้ี จายหลงั วันส้ินปกบั ใบสาํ คญั จายมีมกี ารอนมุ ัติ ผูจดั ทํา วันดี วันที่ 17/3/x5 ผสู อบทาน ชนะ วนั ที่ 18/3/x5

สํานักงานสอบบญั ชีอญั ชนั ช่อื ลูกคา บรษิ ทั สวา ง จาํ กัด งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทําการ สรปุ ปลการตรวจสอบเงนิ กูระยะยาว จากการตรวจสอบสรุปวา บริษัทฯ ควรปรับปรุงรายการดงั นี้ ลาํ ดบั กระดาษทาํ การ รายการปรับปรงุ เดบิต เครดิต อา งอิง AJE13 I-1 ดอกเบยี้ จาย 40,000 ดอกเบี้ยคางจาย 40,000 ปรับปรุงดอกเบี้ยคางจาย AJE14 I-1 เงินกูยืมระยะยาว 100,000 สวนของเงนิ กูย มื ระยะยาวที่ถงึ กาํ หนดชาํ ระในหนง่ึ ป 100,000 ปรบั ปรุงเงินกูย ืมระยะยาวเปนหนสี้ ินหมุนเวียน หากบริษทั ฯ ไดป รับปรงุ รายการดังกลา วขางตน สรปุ ไดวา 1. บรษิ ทั เงินกยู มื ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x4 เกิดขึน้ จริง 2. บรษิ ัทฯ ไดใชท ่ดี นิ อาคาร ค้ําประกนั เงินกูยมื บรษิ ทั ฯ ไดเ ปดเผยขอมลู น้ไี วในหมายเหตปุ ระกอบงบการเงนิ แลว 3. หากบริษทั ฯ ไดจ ดั ประเภทรายการใหมข องเงนิ กูย ืม บญั ชเี งินกูยมื บัญชีกยู ืมแสดงรายการจายเหมาะสม และมกี ารเปดเผยขอมูลอยางเพียงพอ ผจู ัดทาํ วนั ดี วันที่ 17/3/x5 ผูส อบทาน ชนะ วนั ท่ี 18/3/x5

3. การตรวจสอบสวนของผูถือหุน (Stock Holder’s Equity) ประกอบดวย ทุนเรือนหุน (Share capital) สวนเกิน (ตํ่ากวา) มูลคาหุน (Shares Premium Account/Discount) กําไร (ขาดทุน) สะสม (Retained Earnings) ทุนเรอื นหนุ แบงออกเปน 1. ทุนจดทะเบียน หมายถึง ทุนของกิจการที่จดทะเบียนตามกฎหมายใหแสดงชนิดของหุน จํานวนหุนและ มูลคาท่ตี ราไวต ามทีจ่ ดทะเบียน 1) หุนบุริมสทิ ธิ Preferred shares 2) หนุ สามัญ Ordinary shares 2. ทุนท่ีออกและชําระแลว หมายถงึ จํานวนหุนและมูลคาหนุ ที่ไดนําออกจาํ หนายและเรียกชําระมลู คาหนุ แลว ใหแ สดงเปน หุนแตละชนดิ 1) หนุ บรุ มิ สิทธิ Preferred shares 2) หุนสามญั Ordinary shares การตรวจสอบทนุ เรอื นหนุ วตั ถุประสงคของการตรวจสอบทุนเรือนหุน 1. ทุนเรือนหุนมกี ารบนั ทกึ รายการบญั ชอี ยา งถกู ตอ งตรงตามที่ไดร ับการอนุมตั ิจากทปี่ ระชมุ 2. ทุนเรือนหนุ ทอี่ อกจาํ หนา ยถกู ตองตรงตามทจี่ ดทะเบียนไว และเปนไปตามขอ กําหนด วิธกี ารสอบทุนเรือนหนุ 1. ตรวจสอบยอดคงเหลือยกมาของบัญชีสวนของผูถือหุน ทดสอบยอดคงเหลือบัญชีทุนเรือนหุน โดยตรวจสอบยอดคงเหลอื ยกมาจากกระดาษทาํ การปกอน 2.สอบทานรายการขอมูลในรายละเอียดบัญชีสวนของผูถือหุน โดยสอบทานยอดรวมของผูถือหุนแตละ รายการและรวมยอดทง้ั หมดในรายละเอียด เปรยี บเทียบกับยอดคงเหลอื ในบญั ชแี ยะประเภทรวมทงั้ สอบทาน ความถูกตอง 3. วิเคราะหเปรียบเทยี บการเปล่ียนแปลงในทุนเรอื นหุน เพ่ือพิจารณาวามีการเพิ่มทุนหรือลดทุนระหวา งป หรือไม กรณที ม่ี กี ารเปลย่ี นแปลงควรตรวจสอบดงั นี้ 1. สอบทานกับรายงานการประชมุ วิสามญั ของผูถือหุนและรายงานการประชมุ ของกรรมการ ในการอนมุ ัติเพมิ่ ทุนและการลดทนุ 2. ตรวจสอบการรับเงินในกรณีเพ่ิมทุนกับหลักฐานการรับเงิน เชน ใบรับเงิน หรือติดตาม การรบั เงนิ จากใบแจง ยอดจากธนาคาร 3. ตรวจสอบวา หนุ ใหมท่อี อกจําหนา ยไดจดทะเบยี นตามกฎหมาย 4. ตรวจสอบทุนเรอื นหุนกับสมดุ ทะเบยี นผูถอื หนุ โดยตรวจสอบรายช่อื ผถู อื หุน หมายเลขหุน จํานวนหนุ ตามสมุดทะเบยี นผูถ อื หุน ใหตรงกบั ทนุ เรอื นหุน ถา มีการออกหนุ เพ่มิ เตมิ ใหจดั ทาํ กระดาษทําการสําหรับหุน

ท่ีออกเพิม่ เตมิ พรอ มกบั ตรวจสอบวาไดม ีการออกใบหนุ จริง ใบหนุ ทยี่ งั ไมไดออกควรอยูครบถวนกบั สมดุ ใบหนุ หากมกี ารยกเลกิ ใบหุนใหกลัดตดิ กบั ตน ข้วั ผสู อบบัญชีควรพิสจู นความถกู ตองของบญั ชีทุนเรือนหนุ แสดงมูลคา หนุ ทงั้ สน้ิ ทีอ่ อกจาํ หนา ยและเรียกชําระแลว ตรงกับรายละเอยี ดแสดงการถอื หุน ของผถู อื หุนแตล ะคน 5. อานหนงั สอื บริคณหส นธขิ อ บังคบั มตทิ ป่ี ระชุมผูถ ือหุน และมตทิ ป่ี ระชุมคณะกรรมการ การอานหนงั สอื บรคิ ณหสนธทิ ําใหท ราบถึงทุนจดทะเบยี น จํานวนหุนและมูลคาหุน การอา นขอบังคับ ทําใหทราบขอมูลเก่ียวกับจํานวนกรรมการ คาตอบแทนกรรมการ อํานาจการลงลายมือชื่อ วิธีปฏิบัติในการ ออกหนุ และโอนหนุ การอานมตทิ ี่ประชมุ ใหญผ ูถอื หุน ทาํ ใหทราบถึงเรือ่ งที่สาํ คญั ไดแ ก การเพ่ิมทุน การลดทุน การประกาศมติท่ีประชุม การประกาศจายเงินปนผล การจัดสรรกําไร การแตงตั้งผูสอบบัญชี การเลือกตั้ง คณะกรรมการ คณะกรรมการของบริษัทจะใหทาํ ทราบขอมูลเก่ยี วกับการเรียกชําระคาหุน การจายเงินปนผล ระหวางกาล เปน ตน 6. ตรวจสอบทุนเรอื นหุนแยกประเภททว่ั ไปกับหนังสอื บรคิ ณหส นธิ ในการตรวจสอบทุนจดทะเบียนควรตรวจสอบกับหนังสือบริคณหสนธิ (แบบ บอจ.2) และหนังสือ รบั รองท่ีออกโดยสํานักงานหุนสวนบริษัท กรมพัฒนาธุรกิจการคา กระทรวงพาณิชย คือรายการจดทะเบียน จัดต้งั บริษัท (แบบ บอจ.3) และทุนทีช่ าํ ระแลว ควรตรวจสอบกับสําเนาบัญชรี ายชือ่ ผถู ือหนุ (แบบ บอจ.5)

ตัวอยา งหนงั สือบริคณหส นธิ (แบบ บอจ. 2) แบบ บอจ.2 หนงั สอื บริคณหส นธิ บริษทั พอดี จํากัด ทะเบยี นเลขที่ บค .......................... ขอ 1 ช่อื บรษิ ัท “พอดี จาํ กัด” เขียนเปน ภาษาไทยโรมัน ดงั นี้ por dee. ขอ 2 สาํ นักงานของบริษัทจะตงั้ อยู ณ จงั หวัด กรุงเทพมหานคร ขอ 3 วัตถปุ ระสงคทง้ั หลายของบรษิ ัท ม2ี 3 ขอ ดังปรากฏใน แบบ ว. ที่แนบ แบบวัตถปุ ระสงคประกอบคาํ ขอ จดทะเบยี น ลงวันท.่ี ............แบบ ว.1  ว.2  ว.3  ว.4  ว.5  ขอ 4 ผูถอื หนุ ของบรษิ ทั น้ตี างรบั ผดิ จํากัดเพยี งไมเกนิ จาํ นวนเงินทีต่ นยงั ใชไมครบมลู คา ทตี่ นถอื .............................................”......................”...................................................................................................................... (ถาจะใหก รรมการรบั ผดิ โดยไมจํากัดกไ็ ด โดยใหแถลงความรับผิดเชนน้นั ไวด วย ถาไมม ใี ห “...............” ) ขอ 5 ทนุ ของบริษัท กาํ หนดไวเ ปน จาํ นวน..................หน่งึ ลา น.............บาท.........(1,000,000.................) แบง ออกเปน ...........หนง่ึ แสน..........หนุ (..........100,000..........) มูลคาหุน ละ ........สบิ ........บาท (......10...............) ขอ 6 ชอ่ื สาํ นกึ อาชีวะ ลายมือชื่อ และจาํ นวนหนุ ทแ่ี ตล ะคนไดเ ขา ช่ือไวข องผเู ร่มิ กอการ รวม 3 คน (1) นายพอดี ใจใส อาชวี ะ รับจา ง อายุ 45 ป อยูบา นเลขท่ี 60 หมูท ี่ - ถนน เพชรบุรี แขวง บางกะป เขต หวยขวาง จังหวดั กรุงเทพมหานคร ไดเขาชื่อซ้ือหุนไวแ ลว 40,000 หุน (ลงลายมอื ชื่อ) ................................................ (2) นางสาวนฤมล วยั ใส อาชีวะ คา ขาย อายุ 30 ป อยบู า นเลขท่ี 142/1 หมูที่ - ถนน สาธรใต แขวง ยานนาวา เขต สาธร จงั หวัด กรุงเทพมหานคร ไดเ ขาช่อื ซ้อื หุน ไวแ ลว 30,000 หนุ (ลงรายมือช่อื ) ................................................. (3) นางอนงค สดใส อาชีวะ คาขาย อายุ 30 ป อยบู านเลขท่ี 1141 หมูที่ 11 ถนน เอกชยั แขวง บางขุนเทยี น เขต จอมทอง จังหวดั กรงุ เทพมหานคร ไดเ ขาชอ่ื ซ้ือหนุ ไวแลว 30,000 หุน (ลงลายมอื ช่ือ) ................................................... ลงชอ่ื ............................................................ ผเู ร่ิมกอ การผูขอจดทะเบยี น ( นายพอดี ใจใส ) หนา 1 ของจาํ นวน 2 หนา (ลงลายมอื ช่ือ)......................................................นายทะเบียน เอกสารประกอบคําขอท่ี ........................................ (......................................................)

คํารับรองลายมือช่ือของพยาน ขาพเจา นายวนิ ยั นามี อายุ 40 ป อยูบา นเลขที่ 70 ซอยรชั ประชา 2 แขวงลาดยาว เขตจตจุ ักร กรุงเทพมหานคร ขาพเจา นายมนตรี อดุ ม อายุ 45 ป อยูบ า นเลขที่ 50 หมู 1 ถนนสุขาภบิ าล 1 แขวงบางมด เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ขอรบั รองวาผเู ริม่ กอ การตงั้ บริษัทน้ีทุกคน ไดลงลายมอื ช่อื ตอหนา ขาพเจา (ลงลายมอื ชอ่ื ) ......................................พยาน ( นายวินัย นามี ) (ลงลายมอื ชอ่ื ) ......................................พยาน ( นายมนตรี อดุ ม ) หนังสือบรคิ ณหส นธิฉบับน้ี ทาํ ขน้ึ เมื่อวันท่ี 16 มกราคม 2552 ผนกึ อากรแสตมป ตน ฉบบั 200 บาท คฉู บับ 5 บาท ลงช่ือ ................................................................................. ผเู รม่ิ กอการผขู อจดทะเบยี น ( นายพอดี ใจใส ) หนา 2 ของจาํ นวน 2 หนา (ลงลายมือช่อื )............................ นายทะเบยี น เอกสารประกอบคําขอท่ี ........................... (............................................)

แบบ บอจ. 3 รายการจดทะเบียนจัดตั้ง บริษัท พอดี จํากัด ทะเบยี นเลขท.ี่ ............................................................ (ทนุ หนึง่ ลา น บาท แบง ออกเปน หน่ึงแสน หนุ มูลคา หุนละ สิบ บาท) 1. จํานวนหุน ทัง้ สิน้ ซ่งึ ไดมผี เู ขา ชอ่ื ซอื้ หรือไดจัดออกใหแลว หนึง่ แสน หนุ ( 100,000 ) (ตวั อกั ษร) (ตวั เลข) เปนหุนสามญั หนึ่งแสน หนุ ( 100,000 ) ชนิดเดียวและหุน บุรมิ สิทธิ - หนุ ( - ) 2. จํานวนหุนสามัญและหุนบรุ ิมสิทธิ คอื ก. หนุ สามัญ ซึ่งตอ งใหใชเ ปน เงนิ จนเต็มคาแลว (ลงเงินเต็มมลู คา) หนง่ึ แสน หุน ( 100,000 ) และซึ่งออกใหเ หมือนหน่ึงวา ไดใ ชเต็มคาแลว (ไมต องลงเงนิ เลย) - หุน ( - ) ไดใ ชแตบ างสว นแลว หนุ ละ.......บาท (ลงเงนิ เพยี งลงเงนิ เลย) - หนุ ( - ) ข. หนุ บุริมสิทธ์ิซึง่ ตอ งใหใ ชเปน เงินจนเตม็ คา (ลงเงนิ เตม็ มลู คา) - หนุ ( - ) และซึ่งออกใหเ หมือนหน่งึ วา ไดใชเต็มคา แลว (ไมตอ งลงเงินเลย) - หนุ ( - ) ไดใชแ ตบางสวนแลว หุนละ... บาท (ลงเงนิ เพียงลงเงนิ เลย) - หุน ( - ) 3. จํานวนเงนิ ทไ่ี ดใ ชแ ลว แตหุน เฉพาะหุนทล่ี งเงิน คอื ก. หนุ สามัญ ซ่งึ ตองลงเงนิ เต็มมูลคา ไดใชเงินคาหนุ แลว หุนละ ย่ีสิบหา บาท ( 25 ) (อยา งนอ ยรอยละย่สี บิ หา) และซึ่งตองลงทุนเพียงหนุ ละ............บาท ไดใชเงินคา หนุ แลว หนุ ละ - บาท ( - ) ข. หุนบุริมสิทธ์ิ ซงึ่ ตอ งลงเงนิ เต็มมูลคา ไดใชเ งินคาหนุ แลว หุนละ - บาท ( - ) และซึง่ ตองลงทุนเพยี งหนุ ละ...........บาท ไดใ ชเงินคา หุนแลว หนุ ละ - บาท ( - ) 4. จาํ นวนเงินทีไ่ ดรับไวเ ปนคาหนุ รวมทง้ั ส้ิน คือ ก. หุน สามัญ ซึ่งตอ งลงเงินหุนละ 10 บาท ไดร ับเงนิ คาหนุ ไวแลว สองแสนหา หมื่น บาท (เต็มมูลคา) และซึ่งลงเงิน (บางสว น) เพยี งหุนละ ............. บาท ไดรับเงินคาหุนไวแ ลว - บาท ข. หนุ บรุ มิ สทิ ธิ์ ซึ่งตอ งลงเงินหนุ ละ ............... บาท ไดรับเงนิ คา หนุ ไวแลว - บาท และซึง่ ลงเงิน (บางสว น) เพียงหุนละ .............. บาท ไดรับเงนิ คาหุนไวแ ลว - บาท จํานวนเงนิ คาหุนทีไ่ ดรบั ไวแ ลวรวมท้งั สิน้ สองแสนหาหมื่น บาท ( 250,000 ) 5. ชอ่ื อาชวี ะและท่ีสํานัก ของกรรมการทกุ คนของบริษทั มี 2 คน ดังปรากฏในแบบ ก. ท่ีแนบ 6. จาํ นวนหรอื ช่ือกรรมการซึ่งจะลงชอ่ื เปน สําคญั ผกู พนั บรษิ ัท คือ “กรรมการสองคนลงลายมอื ชือ่ รวมกนั และประทบั ตราสาํ คัญของบริษทั ” (ลงลายมอื ช่อื )..............................................................กรรมการผขู อจดทะเบยี น ( นายพอดี ใจใส ) หนา 2 ของจาํ นวน 2 หนา บริษทั พอดี ในใส จํากดั เอกสารประกอบคาํ ขอท่ี ........................... (ลงลายมอื ช่ือ) ..............................นายทะเบยี น

ขอ 7 บริษทั นต้ี ้งั ขนึ้ โดย ม/ี ไมมี กําหนดอายุ ................................................................................................ ขอ 8 สาํ นักงานของบริษทั มี หนงึ่ แหง คือ สาํ นกั งานแหงใหญ ตง้ั อยเู ลขท่ี 50 ถนนเพชรบรุ ี บางกะป หวยขวาง กรุงเทพมหานคร ............................................................................................................................................................................... สํานกั งานสาขา ตั้งอยเู ลขท่ี (1) เลขท.ี่ .............-ไมม -ี ................................................................................ ............................................................................................................................................................................. ขอ 9 รายการอยา งอืน่ ซึง่ เหน็ สมควรจะใหท ราบแกประชาชน มีดงั น้ี ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................. ขอ 10 ตราของบริษัท มีดงั ที่ประทับไวนี้ บรษิ ทั พอดี ขอ 11 บริษทั น้ตี งั้ ขนึ้ โดยมี/ไมม ขี อ บงั คบั (ลงลายมอื ชอ่ื ).................................................................กรรมการผูขอจดทะเบียน (...................นายพอดี ใจใส.................) หนา 2 ของจาํ นวน 2 หนา บริษัท พอดี ใจใส จาํ กดั เอกสารประกอบคําขอที่ ........................... (ลงลายมอื ชอ่ื ) ............................นายทะเบยี น

7. ตรวจสอบบัญชีสวนเกินมูลคาหุน สวนเกินมูลคาหุนท่ีเรียกชําระสูงกวามูลคาหุนจะกระทําไดโดยมติ ท่ีประชุมจัดตั้งบริษัทหรือที่ประชุมวิสามัญ ดังน้ัน ผูสอบบัญชีควรตรวจสอบมติท่ีประชุมจัดตั้งบริษัท มติท่ีประชุมใหญวิสามัญและเอกสารรับเงินคาหุน วาตรงกับจํานวนเงินท่ีบันทึกบัญชีไวหรือไมและพิจารณา ความหมาะสมของการบนั ทึกบญั ชสี วนเกินมูลคาหุน 8. ตรวจสอบการเปดเผยขอมูลที่เกี่ยวของ เพื่อดวู าไดมีการเปดเผยราคาตามูลคา ที่ตราไว การจายเงนิ ปนผล เงอ่ื นไขการออกหุนและการเปล่ียนแปลงสภาพหุน เพ่ือพิจารณาวายอดบัญชีทุนเรือนหุนเปนไปตามมาตรฐาน การรายงานทางการเงนิ การตรวจสอบกําไรสะสม (Retained Earnings) และสํารองตามกฎหมาย (Legal Reserve) วตั ถุประสงคของการตรวจสอบกําไรสะสมและสํารองตามกฎหมาย 1. การเปล่ียนแปลงกาํ ไรสะสมระหวางปไดบันทกึ รายการอยา งถูกตอ ง 2. การแสดงรายการเก่ียวกับกําไรสะสมและกําไรสะสมจัดสรรในงบการเงินไปอยางเหมาะสมและมีการ เปดเผยขอมูลอยา งเพียงพอ 3. กําไรสะสมและสาํ รองตามกฎหมายบนั ทกึ บญั ชี ถูกตองตามกฎหมายและขอ บงั คับของกจิ การ วธิ กี ารตรวจสอบกําไรสะสมและสํารองตามกฎหมาย 1. ตรวจสอบยอดยกมาของกาํ ไรสะสมวา ตรงกับงบการเงนิ ปก อ นหรอื ไม 2. ตรวจดเู อกสารประกอบการเปล่ียนแปลงระหวา งปของยอดบัญชกี ําไรสะสม และกําไรจัดสรร วา เปน ไปตามมติคณะกรรมการ มตทิ ี่ประชมุ ผูถอื หุนและตรวจสอบวา การโอนกาํ ไรสุทธิประจาํ ปเปนยอด ที่ ถูกตอง 3. ตรวจดวู ามกี ารคํานวณเงนิ ปนผลถูกตองและแสดงเปน รายการหักจากกําไรสะสม 4. ตรวจดวู ามีการกันกาํ ไรสะสมจดั สรรตามกฎหมาย และการตั้งสํารองตามกฎหมายเปนไปตามกฎหมาย และตามขอบงั คบั ตรวจสอบเงนิ ปน ผลจาย วัตถุประสงคก ารตรวจสอบเงินปน ผลจา ย 1. การจายเงินปนผลเปนไปตามมติทีป่ ระชมุ 2. เงินปน ผลจายไดค าํ นวณอยางถูกตองและไดบนั ทึกไวถูกตอ ง 3. เงินปนผลจายไดจายใหแกผ ถู อื หุนที่มสี ทิ ธิรับเงินปนผลและเปนจํานวนเงนิ ท่ีถูกตอ ง วธิ กี ารตรวจสอบเงินปน ผล 1. ตรวจสอบการจายเงินปนผลกับจํานวนท่ีไดอนุมัติโดยที่ประชุมใหญ ผูถือหุนหรือท่ีประชุมคณะกรรมการ และตรวจสอบอตั ราการจา ยเงนิ ปน ผลตอ หุน วาตรงกบั ประกาศจา ยเงินปนผลหรือไม 2. ทดสอบการคํานวณเงินปน ผลวาตรงกับรายละเอียดการถือหุนแตล ะคน ตามจํานวนทะเบยี นผูถอื หุน

3. ทดสอบการคํานวณภาษีเงินไดหัก ณ ที่จาย สําหรับการจายเงินปนผลของผูรับเงินปนผลแตละราย และตรวจสอบวามีการออกหนังสือรับรองภาษีหัก ณ ที่จายไวสําหรับผูถือหุนแตละรายและนําภาษีท่ีหักไว สง กรมสรรพากรเรยี บรอ ยแลว 4. ตรวจสอบวามยี อดเงนิ ปน ผลท่ปี ระกาศจายและยงั ไมไ ดบนั ทึกบัญชีหรอื ไม โดยอานรายงานการประชมุ ผูถือ หนุ และคณะกรรมการ ตัวอยา งที่ 8.4 การตรวจสอบสว นของผูถือหนุ บริษัท สวาง จํากัด จดทะเบียนทุนทั้งสิ้น จํานวน 1,000,000 บาท แบงเปนหุนสามัญ จํานวน 10,000 หนุ มูลคา หนุ ละ 100 บาท ออกจาํ หนา ยและชาํ ระคา หุนเตม็ มลู คา แลว บริษัทฯ มีผูถอื หนุ ณ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x4 ตามท่ีปรากฏในทะเบียนดงั น้ี ยอดคงเหลือ ยอดคงเหลอื ณ 31 ธ.ค. 25x3 ณ 31 ธ.ค. 25x4 ทุนเรอื นหนุ 1,000,000.00 1,000,000.00 สาํ รองตามกฎหมาย 100,000.00 100,000.00 กาํ ไรสะสม 4,143,327.21 4,572,930.00 5,243,327.21 6,572,930.00 รายชือ่ ผถู อื หุนและจํานวนหุนปรากฎดังน้ี รายชอื่ ผถู อื หุน เลขท่ใี บหนุ จาํ นวนหุน จาํ นวนเงิน(บาท) นายชัย ชูชื่น 1-4000 4,000.00 400,000.00 นางพอเพยี ง แสนดี 4001-6000 2,000.00 200,000.00 นายวชิ ิต เกิดดี 6001-8000 2,000.00 200,000.00 นายเชาว เชดิ ชู 8001-10000 2,000.00 200,000.00 รวมทุน 10,000.00 1,000,000.00 จากการตรวจสอบพบวา ทุนเรือนหุนตรงตามท่จี ดทะเบียนหนังสือบริคณหสนธิ บัญชแี ยกประเภททว่ั ไปและ บญั ชีรายชอ่ื ผถู อื หุน (บอจ. 5) ใหท าํ กระดาษทําการเกยี่ วของกับการตรวจสอบสว นของผถู อื หนุ

สํานักงานสอบบัญชีอัญชนั ชื่อลูกคา บริษัท สวา ง จํากดั งวดบัญชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ แนวการตรวจสอบบัญชขี องผูถ อื หนุ วัตถุประสงคก ารตรวจสอบ 1. ทุนเรอื นหุน แสดงถกู ตองและตรงตามทไี่ ดรับอนุมัติตามทป่ี ระชุมผูถือหนุ 2. ทนุ เรือนหนุ ตรงตามทจ่ี ดทะเบียนและหนังสือบริคณหส นธิ 3. ทุนเรือนหนุ ไดบนั ทึกรายการถกู ตองและสาํ รองตามกฎหมายบนั ทึกบัญชถี กู ตอ งตามกฎหมาย 4. การแสดงรายการเกี่ยวกบั กําไรสะสมจดั สรรในงบการเงินเปนไปอยางเหมาะสมและมกี าร เปดเผยขอ มลู อยา งเพยี งพอถูกตองและครบถวน ท่ี วิธกี ารตรวจสอบ กระดาษ ตรวจสอบ ทําการอางองิ โดย/วันท่ี ทนุ เรอื นหนุ 1 วเิ คราะหเ ปรียบเทยี บบญั ชีทนุ เรือนหุนเพื่อพจิ ารณาวามีการเพิ่มทนุ หรือลดทุนใน ระหวางปห รือไม 2 ขอสาํ เนารายชอื่ ผถู ือหนุ (บอจ. 5 ) และตรวจสอบดังนี้ J 2.1 เปรยี บเทียบยอดรวมในบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป 2.2 ตรวจสอบหนังสือรบั รองและหนังสือบริคณหส นธิ (บอจ. 2) 2.3 ตรวจสอบรายช่อื ผถู อื หนุ กบั สมดุ ทะเบียนหนุ วันดี 3 อา นรายงานการประชุมผถู อื หนุ และรายงานการประชุมคณะกรรมการ เพ่อื พิจารณาวา มีการอนุมัติการเปลยี่ นแปลงทนุ เรอื นหนุ หอื ไม 1/1/x5 กาํ ไรสะสมและสาํ รองตามกฎหมาย K 1 วิเคราะหการเปล่ยี นแปลงของบญั ชีกําไรสะสม K 2 ตรวจสอบยอดยกมาของกาํ ไรสะสมวา ตรงกบั ปกอ นหรือไม K L 3 ตรวจสอบการโอนกําไรสุทธปิ ระจําปเ ปน ยอดถกู ตอ ง ไมม ี 4 ตรวจสอบวา มีการโอนกาํ ไรจัดสรรตามกฎหมายและการตั้งสาํ รองตามกฎหมาย เปน ไปตามกฎหมายและขอ บงั คบั กจิ การ 5 พิจารณาวา มีเงนิ ปนผลท่ีประกาศจา ยแตยงั ไมไดบันทกึ บัญชีหรือไมโ ดยอานจาก รายงานการประชุม ผูจัดทาํ วนั ดี วนั ท่ี 17/3/25x5 ผูส อบทาน ชนะ วันที่ 18/3/25x5

สาํ นกั งานสอบบญั ชีอญั ชนั ชอื่ ลูกคา บริษัท สวาง จาํ กัด งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทาํ การ การตรวจสอบทนุ เรือนหนุ ชื่อบัญชี ยอดคงเหลือ ยอดคงเหลอื รายการปรับปรงุ ยอดคงเหลือ AJE ทต่ี รวจสอบ ณ31/12/x3 ณ31/12/x4 ณ31/12/x4 เดบิต เครดติ ทนุ เรือนหนุ ทุนจดทะเบยี น หนุ สามญั 10,000 หนุ มูลคาหุนละ100บาท W1,000,000 ¥1,000,000 ÅŸu1,000,000 ทุนออกจําหนา ยและเรยี กชาํ ระ เต็มมูลคา แลว หนุ สามญั 10,000 หุน มลู คา หุน 100 บาท W1,000,000 ¥1,000,000 ¥1,000,000 W ตรวจกับกระดาษทําการปก อ น ¥ ตรวจสอบกบั บญั ชแี ยกประเภททัว่ ไป ณ 31/12/25x4 Ÿ ตรวจสอบกบั หนังสอื บรคิ ณหส นธิ u ตรวจสอบกบั รายช่ือผถู อื หนุ Å อา นรายงานการประชุมผูถือหุนและรายงานการประชุมคณะกรรมการ ผจู ดั ทํา วันดี วนั ที่ 17/3/x5 ผูสอบทาน ชนะ วันท่ี 18/3/x5

สาํ นกั งานสอบบญั ชีอญั ชัน ช่อื ลูกคา บริษทั สวาง จํากัด งวดบัญชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทาํ การ สรุปผลการตรวจสอบสวนของผูถอื หุน จากการตรวจสอบสรปุ วา ทนุ เรอื นหนุ ตรงตามทจี่ ดทะเบยี นและหนงั สือบรคิ ณหสนธแิ ละไดบ นั ทกึ รายการอยางถกู ตอ งและ เหมาะสม ผูจดั ทํา วันท่ี วนั ท่ี 17/3/x5 ผูสอบทาน ชนะ วนั ที่ 18/3/x5 สํานักงานสอบบัญชีอญั ชนั ชอ่ื ลูกคา บรษิ ทั สวา ง จาํ กัด งวดบญั ชี 31 ธนั วาคม 25x4 กระดาษทําการ กําไรสะสม กําไรสะสมยกมา 4,143,327.21 W 429,602.79 P/L บวก กําไรสุทธิประจําป 4,572,930.00  กาํ ไรสะสมยกไป  ทดสอบการบวกเลข W ตรวจสอบกับกระดาษทาํ การปกอ น สรปุ ผลการตรวจสอบ การแสดงรายการเก่ยี วกบั กาํ ไรสะสมจัดสรรในงบการเงนิ เปนไปอยางเหมาะสมและมกี ารเปดเผย ขอมลู อยา งเพียงพอและครบถวน ผจู ัดทํา วนั ดี วันที่ 17/3/25x5 ผสู อบทาน ชนะ วนั ที่ 18/3/25x5

สํานกั งานสอบบัญชอี ญั ชัน ชื่อลูกคา บรษิ ัท สวาง จํากดั งวดบัญชี 31 ธันวาคม 25x4 กระดาษทําการ สํารองตามกฎหมาย ช่อื บญั ชี ยอดคงเหลือ ยอดคงเหลอื ณ 31/12/25x5 ณ 31/12/25x4 สาํ รองตามกฎหมาย รวม W 100,000 ¥ 100,000 100,000 100,000 W ตรงกับกระดาษทําการปก อ น ¥ ตรวจสอบกับบัญชแี ยกประเภททวั่ ไป ณ 31/12/25x4 สรปุ ผลการตรวจสอบ สํารองตามกฎหมาย ณ วันที่ 31 ธ.ค. 25x4 แสดงยอดคงเหลือถกู ตองตามท่คี วรและสอดคลองกบั มาตรฐานการรายงานทางการเงนิ ผูจ ดั ทาํ วนั ดี วันท่ี 17/3/25x5 ผูสอบทาน ชนะ วนั ท่ี 18/3/25x5 สรุป การตรวจสอบหนี้สินมีวัตถุประสงคเพ่ือตรวจสอบวา หนี้สินเกิดขึ้นจริง และมีการบันทึกบัญชีอยาง ถูกตองตามมาตรฐานทางการเงิน ตรวจสอบหนีส้ ินท่ีสําคัญ ๆ ไดแก บัญชีเจาหน้ีการคา หนี้สินหมุนเวียนอื่น เงินกูยืมระยะยาว ในการตรวจสอบหน้ีสินนั้นผูสอบบัญชีตองตรวจสอบไมใหกิจการแสดงหน้ีสินต่ํากวา ความเปนจริง เพราะจะทําใหงบแสดงฐานะการเงินดีกวาทเ่ี ปนจริง การตรวจสอบสวนของผูถอื หุน ทําไดโดย การอานหนังสือบริคณหสนธิ ขอบังคับ มติที่ประชุมของกรรมการบริษัทและมติท่ีประชุมผูถือหุน จะทําให ทราบขอ มูลเก่ยี วกับการเพิ่มทุน การลดทุน การจัดสรรกาํ ไร การแตง ตงั้ ผูส อบบัญชี การเลือกต้ังคณะกรรมการ ตรวจตรวจกําไรสะสม ควรตรวจดูเอกสารประกอบการเปล่ียนแปลงระหวางปของยอดบัญชีกําไรสะสมและ กําไรสะสมจัดสรร กําไรสุทธิตามบัญชีท่ีปดโอนเขากําไรสะสม มติคณะกรรมการและมติท่ีประชุมผูถือหุน เกี่ยวกับการจัดสรรกําไร การตรวจสอบเงินปนผล ควรตรวจวาการคํานวณเงินปนผลจางถูกตอง ไดมีการหัก ภาษี ณ ท่ีจาย พรอมทั้งการนําสงภาษีตอกรมสรรพากรแลว พรอมท้ังตรวจดูวาการกันกําไรสะสมจัดสรร ตามกฎหมาย และการตัง้ สาํ รองตามกฎหมายเปนไปตามกฎหมายและขอ บังคับของกิจการ