คู่มือแนวปฏิบัติด้านความปลอดภัยในการทำงาน ภาคประมงทะเล

งาน/บริเวณท่ปี ฏิบตั งิ าน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายทีเ่ กดิ ขน้ึ มาตรการควบคมุ อนั ตราย การจดั เก็บอวน ภายหลังการเก็บสัตว์น้�ำลง - การถกู เศษของสัตวน์ �้ำ หรอื - ให้นายจา้ งจัดใหม้ ีอุปกรณ์ฯ ท่ี (การวนอวน) ห้องเกบ็ ลูกจา้ งจะทำ� การดงึ อวน สัตว์น้�ำมีพิษท่ีติดกับอวนทิ่มแทง เหมาะสมในการท�ำงานให้แก่ลูกจ้าง ข้ึนบนกาบเรือด้านหน่ึงไปยังอีก ในขณะสาวอวน เชน่ ถงุ มอื ยางเพอ่ื ใช้ในการป้องกนั ดา้ นหนง่ึ ของเรอื เพื่อเตรียมอวน สตั ว์น้�ำมีพิษ เปลอื ก หนาม หรือเศษ ไปใช้ในคร้ังต่อไป วัสดอุ ืน่ ๆ ท่ิมแทง - อาการปวดเมอื่ ยจากการ - ใหล้ ูกจ้างได้รบั ทราบถงึ ท่าทาง ทำ� งาน อนั เนอื่ งจากการใชแ้ รง การท�ำงานทเี่ หมาะสม จดั ใหม้ กี าร ในการท�ำงานมาก ประกอบกับ ประสานงานที่ดีในการท�ำงานขณะ ความเรง่ รบี ในการท�ำงาน ในการ สาวอวน เพอ่ื ผอ่ นแรงในการดึง และ สาวอวน ซึ่งอาจมที า่ ทางการ ควรมสี วัสดกิ ารอนื่ ๆ เช่น การจดั ให้ ท�ำงานท่ีไม่เหมาะสมและก่อให้ มยี าและอปุ กรณ์ปฐมพยาบาล เพ่ือ เกิดการบาดเจ็บของกลา้ มเนอื้ เชน่ ใช้ในกรณีท่ีเกิดอุบัติเหตุจากการ ท่าทางการยกขนย้ายของอย่าง ทำ� งาน ไมถ่ ูกวิธี แนวปฏบิ ัติ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล 49

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน 50 งาน/บริเวณทปี่ ฏิบตั งิ าน ลกั ษณะการท�ำงาน อนั ตรายทเี่ กดิ ข้นึ มาตรการควบคมุ อนั ตราย การน�ำสัตวน์ �้ำขึน้ การน�ำสัตว์น้�ำขึ้นจากห้องเก็บ - อันตรายจากการพลดั ตก - ให้ลูกจ้างสวมอุปกรณ์ฯ ท่ี จากห้องเกบ็ จะเป็นการล�ำเลียงใน ๒ ลักษณะ ยแล วื่น้าดยล-ลสม้ อ้อัตมันวจทต์นา่ีเรก�้ำปากทยียา่ีกไจรมาทแ่ถกล�ำูกกงะาวาลริธน่นืยีซใกน่ึงเจสคะภลก่ือาพ่นอ เหมาะสมในการท�ำงาน คือ อาจใช้สวิงขนาดเล็กชอ้ นสตั ว์ ให้เกดิ การบาดเจบ็ ของกลา้ มเนือ้ เคลื่-อนใหยล้้ากูยจส้าัตงวไ์นด�้เ้ำรอยี ยน่ารงู้วถิธูกีในวิธกี ารเชย่นก น�้ำจากห้องเก็บ หรอื การนำ� สัตว์ ทา่ ทางในยกของ การใชแ้ รงงาน น�้ำข้ึนจากห้องเก็บโดยการใช้ ร่วมกัน ๒ คน หรือใช้อุปกรณช์ ว่ ย แรงงานลูกเรอื โดยให้ลกู เรอื ลง ผอ่ นแรงในการยกเคลอ่ื นยา้ ยสตั วน์ ำ้� ไปในห้องเกบ็ ปลา และล�ำเลียง เช่น รอก รถเขน็ ฯลฯ สตั วน์ ้ำ� ส่งออกมาเปน็ ทอด ๆ ซง่ึ ก าร-ทล�ำูกงาจน้างใอนาทจี่อไดบั ้รอับาอกนั าตศราแยลจาะก/ ควา-มรใเู้ หกน้ีย่ วากยับจ้าทง่ีอจบั ัดอใาหก้ลากู ศจา้ งทไดรร้าบับ อาจ ใชก้ ระบะใส่ปลาเปน็ ภาชนะ หรือสัมผัสสารไฮโดรเจนซลั ไฟด์ ถงึ อันตราย และ วิธีการดำ� เนินการ ในการลำ� เลียงสัตวน์ ้�ำ อย่างปลอดภัยในบริเวณที่เสี่ยงต่อ การอบั อากาศ การซอ่ มอวน งานซ่อมอวน จดั อยู่ในงานที่ - ลกู เรืออาจถกู ของมีคมบาด - ใหล้ กู เรือไดร้ ับความรู้ถึงวิธกี าร ไมไ่ ดจ้ ดั อยใู่ นกระบวนการทำ� งาน ตัด เฉือน หรอื ทิ่มแทง อวัยวะใน ใช้อุปกรณส์ �ำหรับซ่อมอวน วธิ กี าร ตามปกติ แตถ่ ือเป็นกระบวนการ ขณะซอ่ ม หรอื ขณะหยิบอปุ กรณ์ ซ่อมอวน และการจดั เกบ็ อุปกรณท์ ี่ ท�ำงานที่ส�ำคัญอันหนึ่งของการ เหลา่ นนั้ มาใช้ เหมาะสม เพื่อป้องกันอันตรายใน ทำ� งานประมง ขณะหยิบหรือใช้อุปกรณ์ดงั กลา่ ว

งาน/บรเิ วณท่ีปฏบิ ัตงิ าน ลกั ษณะการท�ำงาน อันตรายท่เี กิดข้นึ มาตรการควบคมุ อันตราย การปฏิบตั ิงานใน หอ้ งเครอ่ื งยนต์ จะเปน็ สว่ น จ แททลำ�า�ำงะงก-าาไสนอนลภนเกู ชา�้ำจ่นมวา้ คันะงวอจแาาาวมจกดรไเดลค้อ้รร้นอบัื่อมองเใใันสนนตียเกวรงดาลายรัาง ใบกค หาุ้รมร้ิหแค-สากรมัรอใ่ลผจหงูกดัสั ค้นจเกวสา้าาายียรงมงทเจดปพี่ด้าังลื่อีงอแลจเชดลัดดน่ภะอใ/ัหยันหสก้มตร่าวีออืรรนมุาปจบยรีดักุคะจใรบหคาณบม้ลกี์ ห้องเคร่ืองยนต์ ส�ำคัญของเรือที่ใช้ในการขับ ลกู จา้ งอย่างนอ้ ย ๒ คนท่ีสามารถ เคลือ่ นเรือประมง โดยสว่ นส�ำคัญ ทำ� งานในหอ้ งเคร่อื งได้ เพอื่ ลดการ ของห้องเครื่องจะประกอบด้วย คเสคมัวราผือ่ มสั งรอย้อนันนตตร์ าเยสจียางกดกังาทรี่เสกมั ิดผขสั ้ึนไอในนหำ้� ม้อนั ง เคร่ืองยนต์ เครอื่ งกำ� เนดิ ไฟฟ้า และแหล่งก�ำเนิดก�ำลังส�ำหรับ กวา้ น และถงั เก็บน�้ำมันเช้อื เพลงิ - การรวั่ ไหลของนำ�้ มนั ในบรเิ วณ - ให้ลูกจ้างได้รับการฝึกอบรม ทท่ี �ำงาน กอ่ ให้เกดิ ความเสีย่ งตอ่ เรื่องความปลอดภัยเพ่ือให้สามารถ อบุ ตั ิเหตจุ ากการลื่น ตก หกล้ม ตระหนักถึงอันตรายท่ีจะได้รับและ จ าก-วคตั วถาสุ ม่ิงเขสยี่องงตตอ่ กกใาสร่ศเกรี ดิษอะบุ ตั เิ หตุ ห ขทกึ้นาอ้รราจง•ปเบาคกก้อวรากงิธือ่รกาีกเงรรันาอียทรกยน�ำคา่างรรงวาู้วเรบนหิธั่วคกีมไเุมหาชาระอ่นลจสันขดั มอตกงรานาเรชย้�ำภ่นมทาันี่ยเกวใในนิดิธี บรเิ วณที่ท�ำงาน • การจัดเก็บอุปกรณ์ท่ีใช้ใน หกตกา้อหรงปลเคน่้อรใง่ือสกศ่งันยีรอษนันะตต์ไวร้ใานยทจ่ีทา่ีกเหอมุปากะรสณม์ แนวปฏบิ ัติ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล 51

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน 52 งาน/บรเิ วณที่ปฏิบตั ิงาน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายทเ่ี กิดขน้ึ มาตรการควบคมุ อันตราย การประกอบอาหาร อุปกรณ์ท่ีใช้ในการประกอบ - ลูกเรืออาจมีความเสี่ยงต่อ - จัดท�ำท่ีวางก๊าซหุงต้มให้อยู่ใน บนเรือ อาหารบนเรือ อาจเป็นอปุ กรณ์ การเกดิ อนั ตรายจากการกระแทก ตำ� แหนง่ ทเี่ หมาะสม และมสี ายคลอ้ ง ที่ใช้ได้กับเชื้อเพลิงท่ีเป็นก๊าซ หรอื ถงั กา๊ ซลม้ ทบั อนั เนอ่ื งมาจาก ถงั เพ่ือปอ้ งกนั การลม้ ของถงั ก๊าซ หรืออาจเป็นอุปกรณ์ท่ีใช้ไฟฟ้า การจดั วางท่ีไม่เหมาะสม จากเครื่องก�ำเนิดไฟฟ้าในห้อง เคร่อื งยนตข์ องเรอื ประมง -อาจเกดิ อนั ตรายจากอคั คภี ยั - ให้ลูกจ้างตรวจสอบการรว่ั ไหล อนั เนอื่ งจากก๊าซหุงต้ม รั่วไหล ชองก๊าซหงุ ตม้ ตามข้อตอ่ ต่างๆ หาก พบถังก๊าซมีลักษณะท่ีไม่ปลอดภัย ใหน้ ายจ้างเปลี่ยนถังหรืออปุ กรณ์ ใน การตอ่ ท่อก๊าซก่อนออกเรือ - พนักงานอาจได้รับอนั ตราย -ใหน้ ายจา้ งหรอื ผบู้ งั คบั เรอื ตรวจสอบ จากอุปกรณ์ที่ใช้ไฟฟ้า ที่ใช้ใน เคร่ืองก�ำเนิดไฟฟ้าและอุปกรณ์ที่ใช้ การประกอบอาหารทอ่ี าศยั ไฟฟา้ ไฟฟา้ ใหอ้ ยใู่ นสภาพทสี่ ามารถใชง้ าน จากเครือ่ งก�ำเนดิ ไฟฟา้ บนล�ำเรอื ไดอ้ ยา่ งปลอดภัย

๔.๒.๒ การค้นหาอันตรายส�ำหรับเรืออวนลากเดย่ี ว (ลากแผน่ ตะเฆ)่ - คู่ งาน/บรเิ วณที่ปฏบิ ัตงิ าน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายท่ีเกดิ ข้ึน มาตรการควบคุมอนั ตราย การปล่อยอวน การปล่อยอวน จะเป็นการ - ลกู จา้ งจะเสย่ี งตอ่ การถกู อวน - ในขณะปล่อยอวน ห้ามมิให้ ปล่อยอวนลงจากตัวเรือ เพ่ือให้ พันและดึงลงในทะเล และอาจ ลูกจ้างอยูใ่ นบริเวณกองอวน รวมถึง เนื้ออวนรับน�้ำและก่อเป็นรูปทรง ทำ� ให้เสียชีวติ จากการจมน้�ำ บรเิ วณทม่ี เี ชอื กโยงสำ� หรบั การปลอ่ ย กอ่ นทจี่ ะทงิ้ แผน่ ตะเฆ่ (สำ� หรบั เรอื อวน เพอื่ ปอ้ งกนั ลกู จา้ งจากการถกู อวน อวนลากแผ่นตะเฆ)่ ท่ใี ชส้ �ำหรับ /เชอื กมดั และดึงลงสู่ทะเล ขยายปากอวนในขณะท�ำการ ประมง - เนื้ออวนอาจพันหรือติดใบ - กรณอี วนตดิ ใบจกั รเรอื ใหผ้ บู้ งั คบั กรณีเรือลากคู่การปล่อยอวน จักรเรือ ซึ่งลูกจ้างจะต้องลงไป เรือต้องดับเคร่ืองยนต์ก่อนให้ลูกเรือ จะเป็นการน�ำหูอวนข้างหน่ึงจาก ทะเล เพื่อปลดหรือตัดเนื้ออวน ลงไปปลด/ตดั เนอื้ อวนออกจากใบจกั ร แนวปฏบิ ัติ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล 53 เรือปลา (เรอื แม่) สง่ ไปยงั เรอื หู ออกจากใบจักร ซึ่งการกระท�ำ และห้ามเดินเครื่องจนกว่าลูกจ้างจะ เพื่อชว่ ยในการถ่างอวน (แทนการ ดังกล่าว อาจเสี่ยงต่อการถูกใบ ด�ำเนินการเสร็จสิ้น ทิ้งแผ่นตะเฆ่ในเรือประมงลาก จักรตัดเฉือนอวัยวะ หากขณะ เดี่ยว) ปลดหรือตัดอวนมิได้มีการดับ เคร่อื งยนต์

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน 54 งาน/บรเิ วณท่ีปฏิบัติงาน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายท่เี กิดข้นึ มาตรการควบคุมอันตราย การทงิ้ แผ่นตะเฆ่ เป็นการปล่อยแผ่นตะเฆ่ เน่ืองจากแผ่นตะเฆ่มีน้�ำหนัก - ลกู จา้ งทต่ี อ้ งดำ� เนนิ การทง้ิ แผน่ (ส�ำหรับอวนลากเดยี่ ว) (แผน่ ไม/้ เหลก็ ) หรอื ไมป้ ระกอบ มาก ซึ่งปกติจะติดต้ังอยู่ข้างเรือ ตะเฆ่ ต้องได้รับการฝึกอบรมถึงวิธี เหลก็ ตามภาพประกอบในบทที่ ๒ การนำ� แผน่ ตะเฆล่ งจะตอ้ งใชก้ วา้ น การทิ้งแผ่นตะเฆ่ได้อย่างปลอดภัย เพ่ือใชใ้ นการถา่ งอวน และแรงงานคนในการปล่อยแผ่น ซง่ึ การอบรมควรมพี เ่ี ลย้ี งในการสอน ตะเฆล่ งนำ้� ซงึ่ ลกู จา้ งมโี อกาสพลดั งานดังกลา่ วอยา่ งใกล้ชดิ ตกน�้ำ หรือถูกเชือกท่ีร้อยอยู่กับ - ขณะทิ้งแผ่นตะเฆ่ ลูกจ้าง แผน่ ตะเฆ่พันดงึ ตกลงในทะเลได้ ผู้ไม่เกี่ยวข้องต้องไม่อยู่ในบริเวณ การทำ� งานดังกล่าว เพ่ือป้องกันการ เกิดอุบัติเหตุจากการทิ้งแผ่นตะเฆ่ รวมถงึ การถูกเชอื ก/สลิงดงึ ตกทะเล การลากอวน เป็นการบังคับเรือเพ่ือให้อวน การทำ� งานสว่ นนี้ จะเกยี่ วขอ้ ง - นายจา้ งควรจัดให้มีผบู้ งั คบั เรอื ทอี่ ยใู่ นทะเล เก็บสัตวน์ ำ�้ ในท้อง โดยตรงกบั ผบู้ งั คบั เรอื (นายทา้ ย) ได้อย่างน้อย ๒ คนเพอื่ ใหส้ ามารถ ทะเล ซงึ่ จะทำ� งานตอ่ เนอื่ ง เปน็ เวลานาน ผลัดเปล่ียนเวรในการบังคับเรือขณะ อาจกอ่ ใหเ้ กดิ ความเหนอ่ื ยลา้ หรอื ลากอวน เพือ่ ลดปญั หาความเหนื่อย งว่ งนอนในขณะท�ำงาน ซึ่งจะกอ่ ล้าจากการท�ำงาน ใหเ้ กิดอบุ ตั เิ หตใุ นการท�ำงานได้

งาน/บรเิ วณท่ีปฏิบัติงาน ลกั ษณะการท�ำงาน อันตรายทีเ่ กิดข้นึ มาตรการควบคุมอนั ตราย การกู้อวน เป็นการน�ำอวนพร้อมสัตว์น้�ำ - การใชก้ วา้ นเพ่อื ช่วยในการ - ลูกจา้ งผู้ควบคุมกวา้ นควรไดร้ ับ ข้ึนบนล�ำเรอื เพือ่ นำ� ไปคดั แยก ผ่อนแรงส�ำหรับน�ำอวนข้ึนบนล�ำ การฝกึ อบรมวธิ ีการใช้กว้าน เพอื่ ให้ ในขนั้ ตอนต่อไป เรอื จะเสี่ยงตอ่ อันตรายจากการ ใชก้ ว้านไดอ้ ย่างปลอดภัย ถูกเชือกท่ีใช้กับกว้านบาดมือ หรือถูกดึงเข้าตวั กว้าน จากการ - หา้ มมใิ หล้ กู จา้ งผไู้ มเ่ กยี่ วขอ้ ง ยนื สวมถุงมือผา้ หรอื ชุดทำ� งานที่ไม่ หรอื ปฏิบตั ิงาน อย่ใู ตอ้ วนในขณะ เหมาะสม กว้านอวนขึน้ บนลำ� เรอื - ควรมรี ะบบหยดุ ฉกุ เฉนิ ทสี่ ามารถ เข้าถึงได้สะดวก ท่ีสามารถหยุด กว้านไดท้ ันทีในกรณีทีเ่ กดิ อบุ ตั เิ หตุ แนวปฏบิ ัติ - ลูกจ้างควรสวมชุดที่รัดกุม ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเลไม่รุ่มรา่ มทเี่ สย่ี งตอ่ การเกดิ อนั ตราย ขณะใช้กว้านได้ 55 - ลกู จา้ งอาจถกู อวนหลน่ ทับ - ผู้ควบคุมกว้านและลูกจ้าง เนื่องจากการสื่อสารท่ีผิดพลาด ผปู้ ฏบิ ตั งิ าน ควรไดร้ บั การฝกึ อบรม ระหวา่ งผคู้ วบคมุ กวา้ นและลกู จา้ ง วธิ กี ารสอื่ สารใหเ้ ขา้ ใจกนั ทง้ั สองฝา่ ย ผปู้ ฏิบตั งิ าน

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน 56 งาน/บริเวณทป่ี ฏบิ ตั ิงาน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายที่เกิดขึ้น มาตรการควบคุมอันตราย การคัดแยกสัตว์น้ำ� เป็นการท�ำงานเพ่ือคัดแยก - การไดร้ บั อนั ตรายจากสตั วน์ ำ�้ - นายจา้ งควรจดั อปุ กรณค์ มุ้ ครอง ประเภทสตั วน์ ำ้� ตา่ งๆ ออกจากกนั มพี ษิ กัด/ต่อย/ทมิ่ แทง และการ ความปลอดภัยส่วนบุคคลที่เหมาะ เพื่อความสะดวกต่อการจ�ำหน่าย เกดิ โรคผวิ หนงั จากการทำ� งานชน้ื สมให้กับลูกจ้าง เชน่ ถงุ มือ รองเท้า และการจัดเก็บลงในห้องเก็บ แฉะ เพื่อป้องกันสัตว์น้�ำมีพิษ กัด ต่อย สตั ว์นำ�้ ทิม่ แทง - การลื่นตก หกล้ม เนื่องจาก - ควรทำ� ความสะอาดบรเิ วณคัด บรเิ วณท�ำงานเปียก ชื้น และลนื่ แยกปลาทกุ ครงั้ โดยใชน้ ำ้� ยาทำ� ความ จากเมอื กของสัตวน์ �้ำ สะอาดท่เี หมาะสม เพ่ือลดอบุ ัตเิ หตุ จากการลน่ื ตก หกล้ม การจัดเกบ็ สตั ว์นำ้� เป็นการน�ำสัตว์น�้ำภายหลัง - อันตรายจากการท�ำงานที่ - นายจา้ งควรจดั อปุ กรณค์ มุ้ ครอง การคดั แยกลงเก็บในห้องเก็บ สมั ผสั ความเย็น (น้ำ� แข็ง) ความปลอดภยั ทเ่ี หมาะสมใหแ้ กล่ กู จา้ ง เชน่ รองเทา้ บู๊ต เพ่อื ใช้ส�ำหรับการ ท�ำงานเก่ยี วกบั ความเย็น - อุบัติเหตุจากการใช้อปุ กรณ์ - ใหล้ กู จ้างทราบถึงอุปกรณแ์ ละ ที่ใช้ในการขุดน้�ำแข็งกระแทก วธิ กี ารใชอ้ ปุ กรณอ์ ยา่ งถกู ตอ้ งเหมาะสม ทม่ิ แทง ส�ำหรบั การปฏบิ ตั ิงาน

งาน/บรเิ วณทป่ี ฏิบัตงิ าน ลักษณะการท�ำงาน อนั ตรายทเี่ กดิ ขึน้ มาตรการควบคุมอนั ตราย การน�ำสตั ว์นำ้� ข้ึน เป็นการด�ำเนินการล�ำเลียง - มีความเสี่ยงอันตรายท่ี - จดั ใหม้ กี ารอบรมเพ่ือใหล้ ูกจา้ ง จากห้องเก็บ สัตว์น้�ำข้ึนจากห้องเก็บภายหลัง เกย่ี วขอ้ งกบั ทอี่ บั อากาศ อนั เนอื่ ง ทราบถึงอันตรายของท่ีอับอากาศ การนำ� เรอื เทียบทา่ มาจากการเก็บรักษาสัตว์น�้ำด้วย และวิธีการปฏิบัติงานท่ีถูกต้องใน นำ้� แข็งท่ไี ม่เพยี งพอ จนเกดิ เป็น ที่อับอากาศ เช่น การเปิดระบาย ที่อบั อากาศในห้องเก็บปลา จาก อากาศกอ่ นลงไปในหอ้ งเกบ็ ปลา และ กา๊ ซไฮโดรเจนซลั ไฟด์ ควรมรี ะบบคหู่ ใู นการทำ� งาน โดยเฉพาะ ในข้ันตอนล�ำเลียงสัตว์น้�ำออกจาก หอ้ งเก็บ การปฏิบตั ิงาน หอ้ งเครอื่ งยนต์ เปน็ สว่ นสำ� คญั - ได้รับอันตรายจากสภาวะ - ให้นายจา้ งจัดอปุ กรณค์ ุ้มครอง ในห้องเคร่ืองยนต์ หลกั ของเรอื ประมง ซง่ึ สว่ นสำ� คญั แวดล้อมในการท�ำงาน ขณะ ความปลอดภัยส่วนบุคคลให้แก่ แนวปฏบิ ัติลูกจ้างเพื่อลดอันตรายจากการ สัมผัสเสียงดัง และ/หรือมีระบบ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเลบรหิ ารจัดการที่ดี เช่น การจดั ใหม้ ี ลูกจ้างอย่างน้อย ๒ คนทส่ี ามารถ 57 ท�ำงานในหอ้ งเคร่ืองได้ เพ่อื ลดการ จะประกอบด้วย เครื่องยนต์ทีใ่ ช้ ทำ� งาน เช่นความรอ้ น เสยี งดัง สัมผัสอันตรายจากการสัมผัสไอ ในการขบั เคลอื่ นเรอื ประมง เครอื่ ง กำ� เนิดไฟฟ้า และเครอ่ื งทใี่ ชเ้ ป็น แหล่งก�ำเนิดกำ� ลังของกวา้ น และ ถงั นำ้� มนั เช้ือเพลงิ น�ำ้ มนั ความรอ้ น เสยี งดงั ทีเ่ กดิ ข้ึน ในหอ้ งเครือ่ งยนต์

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงานลกั ษณะการท�ำงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน 58 งาน/บริเวณท่ปี ฏิบตั งิ าน อนั ตรายทเ่ี กดิ ขึ้น มาตรการควบคมุ อนั ตราย - การรั่วไหลของน�้ำมันใน - ใหล้ กู จา้ งไดร้ บั การฝกึ อบรมเรอื่ ง บริเวณท�ำงาน ก่อให้เกิดความ ความปลอดภยั เพอ่ื ใหส้ ามารถตระหนกั เสย่ี งต่ออุบัตเิ หตุ ลื่น ตก หกลม้ ถงึ อนั ตรายทจ่ี ะไดร้ บั และทราบวธิ กี าร ควบคุมอันตรายท่ีเกิดข้ึนจากการ ทำ� งาน เช่น - ความเส่ียงต่อการเกิด • การเรียนรูว้ ธิ กี ารจัดการภายใน อุบัติเหตุจากวัตถุสิ่งของตกใส่ หอ้ งเคร่อื ง อย่างเหมาะสม เชน่ วธิ ี ศรี ษะ การป้องกันการร่ัวไหลของน�้ำมันใน บริเวณท่ที �ำงาน • การจดั เก็บอุปกรณท์ ่ใี ช้ในหอ้ ง เครอื่ งยนตไ์ วใ้ นทที่ เ่ี หมาะสม ปอ้ งกนั อันตรายจากอุปกรณ์ตกหล่นใส่ ศีรษะ

งาน/บรเิ วณท่ปี ฏบิ ตั งิ าน ลกั ษณะการท�ำงาน อนั ตรายท่ีเกดิ ขึน้ มาตรการควบคมุ อนั ตราย การประกอบอาหารบนเรอื อุปกรณ์ท่ีใช้ในการประกอบ - ลกู เรอื อาจมคี วามเสย่ี งตอ่ การ - จัดท�ำท่ีวางก๊าซหงุ ต้มให้อยูใ่ น อาหารบนเรือ อาจเปน็ อปุ กรณ์ เกิดอันตรายจากการกระแทก ตำ� แหนง่ ทเ่ี หมาะสม และมสี ายคลอ้ ง ที่ใช้ได้กับเชื้อเพลิงที่เป็นก๊าซ หรอื ถงั กา๊ ซลม้ ทบั อนั เนอ่ื งมาจาก ถังเพอ่ื ปอ้ งกนั การลม้ ของถังก๊าซ หรืออาจเป็นอุปกรณ์ท่ีใช้ไฟฟ้า การจดั วางที่ไม่เหมาะสม จากเครื่องก�ำเนิดไฟฟ้าในห้อง เครื่องยนต์ของเรือประมง - อาจเกดิ อนั ตรายจากอคั คภี ยั - ให้ลูกจ้างตรวจสอบการร่ัวไหล อนั เน่อื งจากกา๊ ซหุงตม้ ร่วั ไหล ชองก๊าซหุงตม้ ตามขอ้ ต่อต่างๆหาก พบถังก๊าซมีลักษณะท่ีไม่ปลอดภัย ใหน้ ายจา้ งเปลีย่ นถงั หรอื อปุ กรณ์ ใน แนวปฏบิ ัติการตอ่ ทอ่ ก๊าซก่อนออกเรือ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล 59 - พนกั งานอาจได้รับอันตราย - ให้นายจ้างหรือผู้บังคับเรือ จากอุปกรณ์ที่ใช้ไฟฟ้าท่ีใช้ในการ ตรวจสอบเครื่องก�ำเนิดไฟฟ้าและ ประกอบอาหารทอี่ าศยั ไฟฟา้ จาก อุปกรณ์ที่ใช้ไฟฟ้าให้อยู่ในสภาพท่ี เคร่ืองก�ำเนิดไฟฟ้าบนล�ำเรอื สามารถใชง้ านไดอ้ ย่างปลอดภยั

สำ�นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวสั ดิการและคมุ้ ครองแรงงาน บทที่ ๕ ขอ้ ก�ำหนดด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการท�ำงาน ส�ำหรับเรือประมงพาณิชย์ นายจ้าง/เจ้าของเรือประมงพาณิชย์ต้องด�ำเนินการจัดให้มีการบริหาร จัดการดา้ นความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการท�ำงานตาม ข้อก�ำหนดดังต่อไปน้ี การด�ำเนินการด้านความปลอดภัยและสุขภาพอนามัย ในการทำ� งานบนเรอื ประมงพาณชิ ยน์ น้ั จะสง่ ผลโดยตรงตอ่ การมสี ภาพแวดลอ้ ม ในการท�ำงานท่ีดีส�ำหรับลูกจ้าง และมีส่วนส่งเสริมให้เพิ่มผลผลิตและคุณภาพ ของผลผลติ โดยสามารถลดความสญู เสยี ท่ีอาจเกิดข้นึ ทั้งทางตรงและทางออ้ ม การลดความสูญเสยี ทางตรง เชน่ ลดความสญู เสียตอ่ ชวี ิตและทรัพยส์ นิ ลดคา่ ใช้จา่ ยในการรักษาพยาบาลจากการเกดิ อุบัตเิ หตุจากการทำ� งาน ลดจำ� นวนวัน ขาดงาน วนั ลา ส่วนการลดความสญู เสียทางอ้อม เชน่ ลูกจ้างมสี ุขภาพอนามยั ที่ดีในการท�ำงาน ท�ำให้สามารถท�ำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลูกจ้างมีขวัญ และก�ำลังใจในการท�ำงาน อย่างไรก็ตามการด�ำเนินการด้านความปลอดภัย และสขุ ภาพอนามยั ในการทำ� งานใหป้ ระสบผลส�ำเรจ็ จึงเป็นสงิ่ จ�ำเป็นอยา่ งย่ิง ที่นายจา้ ง/เจ้าของเรือประมง และลูกจ้างตอ้ งมสี ทิ ธแิ ละหนา้ ทค่ี วามรับผิดชอบ รว่ มกนั ข้อก�ำหนดด้านความปลอดภัยและสุขภาพอนามัยในการท�ำงานส�ำหรับ เรือประมงพาณชิ ย์นี้ มุ่งเสริมสรา้ งความเขา้ ใจและการประยุกตใ์ ชข้ ้อกำ� หนดดังกล่าว ในเรอื ประมงพาณิชยข์ องประเทศไทย ซึ่งข้อก�ำหนดโดยสว่ นใหญ่มีรากฐานจาก พระราชบัญญตั คิ วามปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการท�ำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔ และกฎกระทรวงวา่ ดว้ ยการกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ ารและ การจัดการด้านความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการท�ำงาน ทเี่ ก่ียวข้อง 60

แนวปฏบิ ัติ ด้านความปลอดภัยในการทำ�งานภาคประมงทะเล การบรหิ ารจดั การด้านความปลอดภัย อาชวี นามัย และสภาพแวดล้อมในการท�ำงาน ๑. นายจ้างต้องแจ้งใหล้ กู จา้ งทราบถงึ อนั ตรายทีอ่ าจจะเกดิ ขึ้นจากการท�ำงาน ในกรณีท่ใี หล้ กู จา้ งท�ำงานในสภาพการทำ� งาน หรือสภาพแวดลอ้ มการท�ำงานท่ี อาจท�ำให้ลกู จา้ งได้รับอนั ตรายตอ่ ชีวติ รา่ งกาย จติ ใจ หรือสุขภาพอนามยั (ก) ๒. ให้นายจ้างติดสญั ลกั ษณเ์ ตือนอันตรายเกย่ี วกบั ความปลอดภัย อาชีวอนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งาน เชน่ ปา้ ยเตือนอันตราย ปา้ ยห้าม ป้ายให้ ปฏบิ ตั ิ (ข) ๓. ให้นายจ้างจดั อุปกรณค์ มุ้ ครองความปลอดภยั ส่วนบคุ คลใหก้ ับลูกจา้ ง เช่น รองเท้าบ๊ตู ถงุ มอื (ฃ) ๔. ให้นายจ้างควบคุมดูแลใหล้ ูกจา้ งสวมใส่อุปกรณค์ ุม้ ครองความปลอดภยั ส่วนบุคคล ท้งั น้ี ตามความเหมาะสมกบั ลักษณะงาน (ฃ) ๕. ใหน้ ายจ้างจัดใหม้ คี ูม่ ือว่าดว้ ยความปลอดภัยในการทำ� งาน (ค) ๖. ให้นายจ้างจัดให้มีการอบรมเกี่ยวกับข้อบังคับและคู่มือว่าด้วยความปลอดภัย ในการท�ำงาน (ค) ๗. ในกรณีทีล่ ูกจ้างประสบอนั ตรายจากการท�ำงานถึงขนั้ เสยี ชีวิต ให้นายจา้ งแจง้ หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งทราบโดยมิชักช้า ได้แก่ ส�ำนักงานสวสั ดิการและคมุ้ ครอง แรงงานจังหวัด (ฅ) ๘. นายจา้ งควรจดั ให้มีผูแ้ ทนในการด�ำเนนิ การด้านความปลอดภัย อาชีวอนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งาน บนเรือประมงพาณชิ ย์ (ฆ) ๙. ให้นายจ้างจดั ใหม้ รี ะบบแจง้ เตอื นเหตุบนเรอื เม่ือมีลกู จา้ งหายไป เชน่ ระบบ เพื่อนคหู่ ู (Buddy system) (ง) 61

สำ�นักความปลอดภยั แรงงาน กรมสวสั ดกิ ารและคุม้ ครองแรงงาน ความปลอดภยั ในการท�ำงานเกีย่ วกบั เครือ่ งจกั ร ๑. นายจา้ งต้องดแู ลใหล้ กู จา้ งซง่ึ ท�ำงานเกีย่ วข้องกบั เครื่องจักรที่มกี ารถา่ ยทอด พลงั งาน เชน่ กว้าน รอก ตอ้ งแต่งกายให้เหมาะสม เพอ่ื ป้องกนั อันตรายจากการ ถูกดึงหรอื เก่ียว (จ) ๒. ในกรณีท่ใี ห้ลกู จ้างทำ� งานเก่ียวกบั เครอ่ื งจักรที่อาจก่อให้เกิดอนั ตราย เช่น กว้าน รอก นายจา้ งตอ้ งใชล้ กู จา้ งทีม่ ีความช�ำนาญในการใชเ้ คร่อื งจกั รนน้ั (ฉ) ๓. เครื่องจักรท่ีใช้พลังงานไฟฟ้า นายจ้างต้องจัดให้มีระบบหรือวิธีการป้องกัน กระแสไฟฟา้ ร่ัว (ช) ๔. นายจา้ งต้องดแู ลให้ลกู จ้างซึง่ ท�ำงานเก่ียวกับเคร่ืองจักร ตรวจสอบเครอ่ื งจกั ร นนั้ ใหอ้ ยู่ในสภาพใช้การได้ดีและปลอดภยั (ซ) ๕. นายจา้ งตอ้ งดแู ลใหพ้ นื้ บรเิ วณโดยรอบของเครอื่ งจกั ร ใหอ้ ยใู่ นลกั ษณะทป่ี ลอดภยั เชน่ พนื้ ทโี่ ดยรอบเคร่อื งจกั รไม่เปยี ก ล่นื หรือไม่วางสง่ิ ของกดี ขวางพื้นที่บริเวณ โดยรอบของเคร่อื งจกั ร (ฌ) ๖ นายจา้ งตอ้ งตดิ ตงั้ อปุ กรณฉ์ กุ เฉนิ ทส่ี ามารถหยดุ การทำ� งานของเครอ่ื งจกั ร (เครอ่ื ง กว้าน) ในต�ำแหน่งทเ่ี หน็ ไดช้ ดั เจนและสามารถใชง้ านได้สะดวก (ง) ความปลอดภยั ในการท�ำงานเกีย่ วกบั ไฟฟา้ ๑. นายจา้ งตอ้ งจดั ใหม้ ขี อ้ บงั คบั ในการปฏบิ ตั งิ านดา้ นความปลอดภยั เกย่ี วกบั ไฟฟา้ (ญ) ๒. ให้นายจ้างจัดให้มกี ารฝึกอบรมลกู จ้างทีท่ �ำงานเกย่ี วกับไฟฟา้ ใหม้ ีความรู้ ความ เขา้ ใจและทักษะทีจ่ �ำเป็นในการท�ำงานอย่างปลอดภยั (ฎ) ๓. ให้นายจ้างจดั ให้มกี ารตรวจสอบ ดูแล และบำ� รุงรักษาบริภัณฑ์ไฟฟ้าและสาย ไฟฟา้ ให้อยใู่ นสภาพทใี่ ช้งานได้อยา่ งปลอดภัย (ฏ) 62

แนวปฏิบัติ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล ๔. ให้นายจ้างจัดให้มีแผ่นภาพพร้อมค�ำบรรยายเกี่ยวกับวิธีปฏิบัติเมื่อประสบ อนั ตรายจากไฟฟ้า การปฐมพยาบาลและการช่วยชีวิตข้ันพืน้ ฐานตดิ ไวบ้ ริเวณท่ี ลูกจ้างทำ� งาน (ฐ) ๕. ให้นายจ้างจดั ใหม้ ีการตดิ ตง้ั เต้ารบั สายไฟฟ้า อุปกรณ์ ท่มี ีขนาดและชนดิ ท่ี เหมาะสมไวใ้ ห้เพยี งพอแก่การใชง้ าน (ฑ) ความปลอดภัยในการท�ำงานในทอ่ี บั อากาศ ๑. ให้นายจ้างดูแลและรับผิดชอบเกี่ยวกับการเข้าไปท�ำงานในท่ีอับอากาศของ ลูกจา้ ง เชน่ ตรวจสอบและจัดให้มกี ารระบายอากาศ เพื่อความปลอดภัย ก่อนให้ ลกู จ้างเข้าไปปฏิบตั งิ าน (ฒ) ๒. ใหน้ ายจา้ งจัดให้มกี ารฝึกอบรมความปลอดภัยในการท�ำงานในท่ีอบั อากาศให้ ลูกจา้ งมีความรู้และสามารถปฏิบัติงานไดอ้ ยา่ งปลอดภัย (ณ) ๓. ใหน้ ายจา้ งจดั ใหม้ อี ปุ กรณค์ มุ้ ครองความปลอดภยั สว่ นบคุ คล อปุ กรณช์ ว่ ยเหลอื และชว่ ยชวี ติ ท่ีเหมาะสมกับการท�ำงานในทีอ่ ับอากาศ (ด) ๔. ใหน้ ายจา้ งควบคมุ ดแู ลใหล้ กู จา้ งใชเ้ ครอ่ื งปอ้ งกนั อนั ตราย และ อปุ กรณค์ มุ้ ครอง ความปลอดภยั ส่วนบุคคลในการทำ� งานในทอี่ ับอากาศ (ด) ความปลอดภัยในการท�ำงานเก่ยี วกับการป้องกันและระงบั อัคคีภยั ๑. ใหน้ ายจา้ งจดั ใหม้ เี ครอ่ื งดบั เพลงิ แบบเคลอ่ื นยา้ ยไดต้ ามประเภทของเชอื้ เพลงิ (ต) ๒.ให้ตดิ ต้ังหรือจัดวางเครือ่ งดับเพลงิ ในสภาพทม่ี น่ั คงมองเหน็ ได้ชดั เจนสามารถ นำ� มาใช้ได้งา่ ยและรวดเร็ว (ถ) 63

ส�ำ นักความปลอดภัยแรงงาน กรมสวสั ดิการและค้มุ ครองแรงงาน ๓.ใหจ้ ดั ทำ� รายละเอยี ดเกยี่ วกบั ชนดิ และวธิ กี ารใชเ้ ปน็ ภาษาไทยหรอื ภาษาอนื่ ทล่ี กู จา้ ง สามารถเขา้ ใจไดท้ เ่ี หน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนติดไว้ท่ีตัวถังหรือบริเวณท่ีมีการติดตั้งเครื่อง ดบั เพลงิ (ท) ๔. จัดให้มกี ารดูแลและตรวจสอบเครื่องดบั เพลิงใหอ้ ย่ใู นสภาพที่ใชง้ านได้ดี (ธ) ๕. ให้นายจ้างจัดใหม้ ไี ฟสอ่ งสวา่ งฉกุ เฉนิ และสามารถใชง้ านไดท้ ันทีทไ่ี ฟฟ้าดบั (น) ๖. การเกบ็ ถงั ก๊าซชนิดเคลือ่ นยา้ ยไดช้ นดิ ของเหลว หา้ มเก็บถงั กา๊ ซไวใ้ กล้กับวตั ถุ ทล่ี กุ ไหม้ได้ง่าย และจัดให้มโี ซห่ รือวัตถอุ น่ื ในลักษณะเดยี วกันรัดกนั ถงั ลม้ (บ) ความปลอดภยั ในการท�ำงานเกี่ยวกับความรอ้ น แสงสวา่ ง และเสียง ๑. บริเวณพื้นท่ที ว่ั ไป เช่น ทางเดนิ บันได และบรเิ วณพื้นทีป่ ฏบิ ัตงิ าน นายจ้าง ต้องจัดให้มีความเข้มของแสงสว่างอย่างเพียงพอเพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดจาก แสงสวา่ งท่ีไม่เพยี งพอ (ป) ๒. ใหน้ ายจา้ งด�ำเนนิ การเพอื่ ควบคมุ หรือกำ� หนดมาตรการเพือ่ ปอ้ งกนั อันตรายท่ี อาจเกิดจากการรับสัมผสั เสียงดัง เชน่ ทอ่ี ุดหู หรือ ท่คี รอบหู (ผ) ๓. ในบริเวณท่ีมีระดับเสียงดังซ่ึงลูกจ้างอาจได้รับอันตราย ให้นายจ้างจัดให้มี เคร่ืองหมายเตือนให้ใช้อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลติดไว้ให้ลูกจ้าง เห็นไดช้ ัดเจน (ฝ) ความปลอดภยั ในการท�ำงานเกยี่ วกบั งานประดาน้�ำ ๑. ลูกจ้างที่นายจ้างให้ท�ำงานในน้ำ� ลกึ ตั้งแต่ ๑๐ ฟุตแต่ไมเ่ กิน ๓๐๐ ฟตุ ต้อง (พ) - มีอายุไม่ต�่ำกวา่ ๑๘ ปีบรบิ รู ณ์ - มสี ุขภาพสมบูรณ์ ร่างกายแข็งแรง - มคี วามรู้ ความสามารถ และประสบการณใ์ นงานประดานำ้� 64

แนวปฏิบตั ิ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล ภาคผนวก แบบฟอรม์ การวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภยั ชือ่ ผูท้ �ำการวิเคราะห…์ …………………………………………...ว/ด/ป……………............... ประเภทเรอื ประมง……………......…………..……………………………………………………… ข้ันตอนการปฏิบตั ิงาน/ ลักษณะอันตราย มาตรการปอ้ งกัน บริเวณท่ปี ฏบิ ตั ิงาน ทอ่ี าจเกดิ ขึ้น ควบคุมอันตราย 65

ส�ำ นักความปลอดภัยแรงงาน กรมสวสั ดกิ ารและคุ้มครองแรงงาน แบบสำ� รวจ เพอื่ การปรบั ปรุงสภาพความเป็นอยู่และสภาพการท�ำงาน ของชาวประมงเรืออวนล้อมจับและประมงประเภทตา่ งๆ ค�ำแนะน�ำการใช้แบบสำ� รวจ ๑. ท�ำเครื่องหมาย X ลงในช่องว่างให้ตรงกับสภาพความเป็นจรงิ ๒. บนั ทึกรายการท่ีตอ้ งปรบั ปรงุ ลงในชอ่ งว่างในกรณีทีท่ า่ นคดิ ว่ามีความ จ�ำเป็นอยา่ งยง่ิ ทีจ่ ะต้องปรับปรงุ ๓. ท�ำการจัดล�ำดับความส�ำคัญ และความเป็นไปได้ในการปรับปรุง เพื่อวางแผนลงมอื ปฏิบตั ิ ๑. มีการแยกน�ำ้ ดื่มและนำ้� ใช้ อยา่ งชดั เจน ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรับปรงุ ตอ้ งปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒. มนี �้ำด่มื ทสี่ ะอาด นำ้� ต้มสกุ นำ้� กรอง และ บรรจภุ าชนะทม่ี ีฝาปิด ใช่ ไม่ใช่ ไม่ต้องปรับปรุง ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 66

แนวปฏบิ ตั ิ ดา้ นความปลอดภัยในการท�ำ งานภาคประมงทะเล ๓. มีภาชนะทีบ่ รรจุนำ�้ ดืม่ และนำ�้ ใช้ ควรมีการ ท�ำความสะอาดอยา่ งสมำ�่ เสมอ ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรงุ ตอ้ งปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๔. มีการจดั ท่เี ฉพาะส�ำหรบั อาบนำ้� และถา่ ยปัสสาวะ หรืออจุ จาระ ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรุง ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๕. มกี ารจดั ท่เี ฉพาะส�ำหรับท้งิ ขยะ หรือก�ำจัดขยะ ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ตอ้ งปรบั ปรงุ ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๖. มีการจัดเกบ็ เส้อื ผ้า หรือเคร่อื งใชส้ ่วนตัว อย่างเปน็ ที่เปน็ ทาง ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรับปรุง ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 67

ส�ำ นักความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ๗. มกี ารจัดเก็บอปุ กรณ์ เครื่องมอื เคร่อื งใช้ เชน่ ภาชนะ หรอื ของมคี มตา่ งๆ อย่างเป็นระเบียบและปลอดภยั ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ตอ้ งปรบั ปรุง ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๘. ตะกรา้ หรือภาชนะบรรจุวสั ดสุ ง่ิ ของ มขี นาดเหมาะสม และมที จ่ี บั ยึด หรือหหู ิว้ ทดี่ ี มั่นคง แขง็ แรง ใช่ ไม่ใช่ ไม่ตอ้ งปรับปรุง ตอ้ งปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๙. อปุ กรณ์ เครอ่ื งมอื เครอ่ื งใชใ้ นงานประมง มดี า้ มจบั ทม่ี คี วามยาวพอเหมาะ มคี วามแขง็ แรงและมน่ั คง เพยี งพอต่อการใช้งาน ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรับปรุง ต้องปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 68

แนวปฏิบตั ิ ดา้ นความปลอดภยั ในการท�ำ งานภาคประมงทะเล ๑๐. วัสดุสิง่ ของท่ีต้องใชแ้ รงงานคนในการยกขนย้าย มขี นาดและน�้ำหนกั ที่เหมาะสมไมใ่ หญ่จนเกนิ ไป หรือ มีน้ำ� หนกั มากเกนิ ไป หรอื มีรูปร่างง่ายต่อการจับถือ ใช่ ไม่ใช่ ไม่ต้องปรับปรงุ ต้องปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๑. มกี ารใชท้ า่ ทางทถี่ กู ต้องในการท�ำงาน เช่น ทา่ ทางในการยกย้ายวัสดุสิ่งของ หรอื ท่าทาง ในการทำ� งานอนื่ ๆ ที่เกยี่ วขอ้ ง ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรุง ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๒. มกี ารตดิ ป้าย/ฉลาก เพอ่ื แยกแยะ หรอื บ่งบอกถงึ ปมุ่ ควบคมุ หรอื สวิตยไ์ ฟ ต่างๆ ของอปุ กรณไ์ ฟฟ้า เครือ่ งจักร เคร่อื งมือ เครือ่ งใช้ใหเ้ หน็ ชดั เจน เพอื่ ความสะดวกรวดเรว็ และปลอดภัยในการใชง้ าน ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ ้องปรบั ปรงุ ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 69

ส�ำ นักความปลอดภยั แรงงาน กรมสวสั ดิการและคมุ้ ครองแรงงาน ๑๓. ใชอ้ ปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตรายส่วนบุคคล เชน่ แวนตาด�ำนำ�้ ถงุ มอื หนา้ กากดำ� นำ�้ รองเทา้ บู๊ท ใช่ ไม่ใช่ ไม่ต้องปรับปรงุ ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๔. มีอปุ กรณ์ช่วยยก หรอื เครอ่ื งทุ่นแรง ทีเ่ หมาะสม ในการยกยา้ ยส่ิงของ ใช่ ไม่ใช่ ไม่ตอ้ งปรบั ปรงุ ต้องปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๕. มีการสวมหมวก สวมรองเท้าบ๊ทู และเส้ือ ทเี่ หมาะสม ขณะทำ� งาน ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ต้องปรับปรงุ ต้องปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๖. มกี ารท�ำความสะอาด มอื เทา้ ร่างกายและ เสื้อผา้ ทนั ที หลังจากท�ำงานเสรจ็ ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรุง ต้องปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 70

แนวปฏบิ ตั ิ ดา้ นความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล ๑๗. มีเวลาหยุดพกั ในช่วงระหว่างท�ำการประมง ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ ้องปรับปรงุ ต้องปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๘. มีการตรวจเช็คและบ�ำรุงรกั ษาก่อนใช้เครือ่ งจกั ร อุปกรณ์ และซอ่ มแซมช้นิ สว่ นท่ีช�ำรดุ เป็นประจ�ำ ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ต้องปรับปรุง ต้องปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๑๙. มีการตรวจสอบระบบไฟ บนเรือเป็นประจำ� ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรุง ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๐. มรี ะบบดูแลและควบคมุ ถังแกส๊ หงุ ตม้ ให้เปน็ ระเบยี บและมคี วามปลอดภยั ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ตอ้ งปรับปรุง ต้องปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 71

ส�ำ นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวสั ดิการและค้มุ ครองแรงงาน ๒๑. มกี ารเขียนคำ� แนะนำ� หรอื ขัน้ ตอนในการใช้ เคร่อื งจักรอยา่ งถกู วธิ ีติดไวใ้ กล้ๆกับจดุ ท่ีท�ำงาน ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ต้องปรบั ปรงุ ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๒. มอี ุปกรณช์ ่วยชีวิต เช่น ทุ่น เส้อื ชูชพี หรือ แพชชู ีพ ไวป้ ระจำ� เรอื ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ อ้ งปรับปรุง ตอ้ งปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๓. มีการจัดการใหค้ วามรู้เร่ืองความปลอดภัย ในการท�ำงาน กบั ลูกเรือ ใช่ ไมใ่ ช่ ไม่ต้องปรบั ปรุง ต้องปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๔. มมี าตรการป้องกันอันตราย มีขอ้ แนะนำ� การท�ำงาน กับเครือ่ งจกั รท่ีเคลื่อนไหว เช่น กวา้ น ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรบั ปรงุ ต้องปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 72

แนวปฏบิ ตั ิ ดา้ นความปลอดภัยในการทำ�งานภาคประมงทะเล ๒๕. มีมาตรการป้องกันการตกนำ้� เชน่ เชือก ระบบจบั คูท่ ำ� งาน (หรือระบบบดั ดี)้ ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรบั ปรุง ต้องปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๖. มมี าตรการการท�ำงานท่ปี ลอดภัยของคนนำ้� เช่น การทดสอบอุปกรณป์ มั้ ลม เป็นต้น ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ ้องปรบั ปรงุ ต้องปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๗. มีการหลกี เลีย่ งการท�ำงานใต้รอก ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรงุ ตอ้ งปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๒๘. มีระบบหรอื วิธีการเตมิ นำ้� มนั ในเรอื ท่ีปลอดภัย ใช่ ไม่ใช่ ไม่ต้องปรบั ปรงุ ตอ้ งปรบั ปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 73

ส�ำ นกั ความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดกิ ารและคุ้มครองแรงงาน ๒๙. มกี ารตรวจสอบสภาพของเรอื และอุปกรณ์ ก่อนเดินเรือทุกครงั้ ใช่ ไม่ใช่ ไม่ตอ้ งปรบั ปรงุ ต้องปรบั ปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๓๐. มกี ารติดตั้งอปุ กรณ์ดบั เพลิงไวบ้ นเรือ และ มกี ารตรวจสอบอปุ กรณ์ดบั เพลงิ เป็นประจ�ำ ใช่ ไมใ่ ช่ ไมต่ อ้ งปรบั ปรุง ต้องปรับปรงุ โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ๓๑. มีอปุ กรณ์ปฐมพยาบาล และมคี วามรเู้ กย่ี วกบั การปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ ไว้ประจ�ำเรือ ใช่ ไม่ใช่ ไมต่ ้องปรับปรงุ ต้องปรับปรุง โดยการ.............................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ 74

แนวปฏบิ ตั ิ ด้านความปลอดภัยในการท�ำ งานภาคประมงทะเล บันทึกท้ายเลม่ (End notes) วัตถุประสงค์ของบันทึกท้ายเล่มเหล่านี้เพ่ือเป็นแหล่งอ้างอิงที่มาของข้อ กำ� หนดในบทท่ี ๕ ขอ้ กำ� หนดดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ ม ในการทำ� งานบนเรอื ประมงพาณชิ ย์ ส�ำหรบั ผสู้ นใจในรายละเอียดทเ่ี กย่ี วข้อง (ก) มาตรา ๑๔ ของพระราชบัญญัตคิ วามปลอดภยั อาชวี อนามัย และสภาพ แวดลอ้ มในการท�ำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔ (ข) มาตรา ๑๗ ของพระราชบัญญตั ิความปลอดภยั อาชีวอนามยั และสภาพ แวดล้อมในการท�ำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔ (ฃ) มาตรา ๒๒ ของพระราชบัญญัติความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพ แวดลอ้ มในการทำ� งาน พ.ศ. ๒๕๕๔ (ค) ข้อ ๓ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจดั การดา้ น ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งาน พ.ศ. ๒๕๔๙ (ฅ) มาตรา ๓๔ ของพระราชบญั ญตั คิ วามปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพ แวดลอ้ มในการท�ำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔ (ฆ) มาตรา ๓๑ ของอนุสญั ญาองค์การแรงงานระหวา่ งประเทศฉบบั ที่ ๑๘๘ (ง) รา่ งการปฏบิ ตั กิ ารใชแ้ รงงานทด่ี ี (GLP) แนวทางส�ำหรบั ภาคประมง หวั ขอ้ ท่ี ๓.๘ ความปลอดภยั บนเรือประมง (จ) ขอ้ ๓ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบริหารและการจดั การด้าน ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานเกยี่ วกบั เครอ่ื งจกั ร ปนั้ จั่น และหมอ้ น�้ำ พ.ศ. ๒๕๕๒ (ฉ) มาตรา ๓๒ ของอนสุ ัญญาองคก์ ารแรงงานระหวา่ งประเทศฉบับท่ี ๑๘๘ (ช) ขอ้ ๑๑ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ ารและการจดั การดา้ น ความปลอดภัย อาชวี อนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำ� งานเกย่ี วกับเคร่ืองจักร ป้นั จนั่ และหม้อน้�ำ พ.ศ. ๒๕๕๒ 75

สำ�นักความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดกิ ารและคมุ้ ครองแรงงาน (ซ) ข้อ ๖ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการ ดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานเกยี่ วกบั เครอ่ื งจกั ร ปัน้ จนั่ และหมอ้ นำ้� พ.ศ. ๒๕๕๒ (ฌ) ขอ้ ๑๐ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการ ดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานเกยี่ วกบั เครื่องจักร ปั้นจน่ั และหมอ้ นำ�้ พ.ศ. ๒๕๕๒ (ญ) ข้อ ๓ รา่ งกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และดำ� เนิน การดา้ นความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการท�ำงาน เก่ียวกบั ไฟฟา้ พ.ศ. .... (ฎ) ขอ้ ๔ รา่ งกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำ� เนิน การด้านความปลอดภยั อาชีวอนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการท�ำงาน เก่ยี วกับไฟฟ้า พ.ศ. .... (ฏ) ขอ้ ๑๑ รา่ งกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และ ด�ำเนนิ การด้านความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการ ท�ำงานเกย่ี วกบั ไฟฟ้า พ.ศ. .... (ฐ) ขอ้ ๑๓ ร่างกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และ ดำ� เนินการด้านความปลอดภัย อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการ ทำ� งานเกย่ี วกบั ไฟฟา้ พ.ศ. .... (ฑ) ข้อ ๑๘ ร่างกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และ ดำ� เนนิ การด้านความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการ ท�ำงานเกีย่ วกับไฟฟา้ พ.ศ. .... (ฒ) ขอ้ ๖ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจดั การด้าน ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานในทอี่ บั อากาศ พ.ศ. ๒๕๔๗ 76

แนวปฏบิ ัติ ด้านความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล (ณ) ขอ้ ๒๑ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจดั การ ด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการท�ำงาน ในที่อบั อากาศ พ.ศ. ๒๕๔๗ (ด) ข้อ ๙ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจดั การดา้ น ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานในทอ่ี บั อากาศ พ.ศ. ๒๕๔๗ (ต) ขอ้ ๑๓ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และ ดำ� เนินการด้านความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการ ท�ำงานเก่ยี วกบั การปอ้ งกันและระงบั อัคคีภยั พ.ศ. ๒๕๕๕ (ถ) ข้อ ๑๓ (๔) (ข) ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ าร จัดการ และด�ำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการท�ำงานเกยี่ วกบั การป้องกันและระงบั อัคคภี ัย พ.ศ. ๒๕๕๕ (ท) ขอ้ ๑๓ (๔) (ค) ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ าร จัดการ และด�ำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการทำ� งานเก่ยี วกับการปอ้ งกนั และระงับอคั คีภยั พ.ศ. ๒๕๕๕ (ธ) ข้อ ๑๓ (๕) ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และ ดำ� เนนิ การดา้ นความปลอดภัย อาชวี อนามยั และสภาพแวดล้อมในการ ทำ� งานเกยี่ วกับการปอ้ งกันและระงบั อคั คีภัย พ.ศ. ๒๕๕๕ (น) ข้อ ๑๐ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ าร จดั การ และ ดำ� เนินการดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการ ทำ� งานเกย่ี วกบั การป้องกันและระงับอัคคภี ัย พ.ศ. ๒๕๕๕ (บ) ข้อ ๒๐ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบริหาร จดั การ และ ด�ำเนินการดา้ นความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการ ทำ� งานเก่ียวกับการป้องกันและระงบั อคั คีภัย พ.ศ. ๒๕๕๕ 77

สำ�นักความปลอดภยั แรงงาน กรมสวัสดิการและคมุ้ ครองแรงงาน (ป) ข้อ ๕ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ ารและการจัดการดา้ น ความปลอดภยั อาชวี อนามัย และสภาพแวดล้อมในการท�ำงานเกยี่ วกบั ความรอ้ น แสงสว่าง และเสยี ง พ.ศ. ๒๕๔๙ (ผ) ขอ้ ๑๐ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ ารและการจดั การดา้ น ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานเกย่ี วกบั ความ ร้อน แสงสว่าง และเสียง พ.ศ. ๒๕๔๙ (ฝ) ขอ้ ๑๑ ของกฎกระทรวงกำ� หนดมาตรฐานในการบรหิ ารและการจดั การดา้ น ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทำ� งานเกย่ี วกบั ความ รอ้ น แสงสวา่ ง และเสยี ง พ.ศ. ๒๕๔๙ (พ) ข้อ ๒ และ ข้อ ๕ ของกฎกระทรวงก�ำหนดมาตรฐานในการบริหารและ การจัดการด้านความปลอดภัย อาชวี อนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการ ทำ� งานเกย่ี วกับงานประดานำ้� พ.ศ. ๒๕๔๘ 78

แนวปฏบิ ตั ิ ด้านความปลอดภยั ในการทำ�งานภาคประมงทะเล รายนามคณะท�ำงานจัดท�ำแนวปฏิบัติ ด้านความปลอดภัยในการท�ำงานในภาค ประมงทะเล ประกอบด้วย ๑. ผอู้ �ำนวยการสำ� นักความปลอดภัยแรงงาน ประธานคณะท�ำงาน ๒. ผ้เู ช่ยี วชาญเฉพาะด้านความปลอดภัยแรงงาน คณะท�ำงาน ๓. ผ้อู �ำนวยการศูนย์ความปลอดภัยแรงงานพนื้ ท่ี ๑ คณะท�ำงาน ๔. ผ้อู ำ� นวยการกลุม่ งานยทุ ธศาสตร ์ คณะท�ำงาน ความปลอดภัยแรงงาน หรอื ผแู้ ทน ๕. ผอู้ �ำนวยการกลุม่ งานพัฒนามาตรฐาน คณะท�ำงาน ความปลอดภัยแรงงาน หรอื ผ้แู ทน ๖. นายทวปี บญุ วานชิ คณะท�ำงาน ส�ำนักวจิ ยั และพฒั นาประมงทะเล กรมประมง ๗. นางสาวสชุ าดา บุญภกั ด ี คณะท�ำงาน สำ� นักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล กรมประมง ๘. รองศาสตราจารย์ ดร. สรา อาภรณ์ คณะท�ำงาน ภาควิชาอาชีวอนามยั และความปลอดภัย คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหดิ ล ๙. นางสาวกุณฑลีย์ บังคะดานรา คณะท�ำงาน คณะวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสติ ๑๐. นางวไิ ลวรรณ โกยแกว้ พร้งิ คณะท�ำงาน สำ� นกั คมุ้ ครองแรงงาน 79

ส�ำ นกั ความปลอดภัยแรงงาน กรมสวสั ดิการและค้มุ ครองแรงงาน ๑๑. นายสมนึก ภาคพานิชย ์ คณะท�ำงาน สำ� นกั ความปลอดภยั แรงงาน คณะท�ำงาน ๑๒. นายทวีสทิ ธิ์ บญุ ธรรม คณะท�ำงาน สำ� นักความปลอดภัยแรงงาน คณะท�ำงาน ๑๓. นายณัฐชยวัศ สงวนไชยกฤษณ์ คณะท�ำงาน สำ� นกั ความปลอดภยั แรงงาน ๑๔. นายวิชาญ สมบตั ิภิญโญ คณะท�ำงาน สำ� นักความปลอดภยั แรงงาน คณะท�ำงาน ๑๕. นางสาวสุดธดิ า กรุงไกรวงศ ์ คณะทำ� งานและ ท่ปี รึกษาผเู้ ชย่ี วชาญโครงการส่งเสรมิ คุม้ ครอง เลขานุการ สทิ ธแิ รงงานขา้ มชาติ ILO คณะท�ำงานและ ๑๖. ผู้แทนโครงการส่งเสรมิ คมุ้ ครอง ผูช้ ่วยเลขานกุ าร สิทธแิ รงงานข้ามชาติ ILO ๑๗. นายก�ำจร มงคลตรลี กั ษณ ์ สมาคมการประมงแหง่ ประเทศไทย ๑๘. นางกษมา ศรมี งคล สำ� นักความปลอดภยั แรงงาน ๑๙. นางสาววนดิ า ศรทอง สำ� นักความปลอดภัยแรงงาน 80