มะนาว

1 เทคนคิ การผลติ มะนาวนอกฤดู ราคา 130 บาท

สารบัญ 2 เร่ือง หน้า ประวตั ิของมะนาว 3 วิวฒั นการการผลติ มะนาวนอกฤดู 4 การท�ำ สวนมะนาวนอกฤดู ผลผลติ ดี มตี ลาดรองรับ 5 การปลกู มะนาวนอกฤดูในวงบ่อซเี มนต์ 6 6 ประโยชนข์ องมะนาว 7 เทคนคิ การปลกู มะนาวไดผ้ ลดี 8 ช่วงระยะมะนาวให้ผลผลติ และเทคนิคการเกบ็ เก่ียว 9 โรคมะนาวและการปอ้ งกัน-กำ�จัด 10 การเก็บเกยี่ วผลผลิต 11 ผ้จู ัดทำ� 12

3 ประวัตขิ องมะนาว มะนาวมถี นิ่ กำ�เนิดทไ่ี หนยงั ไม่ปรากฎหลักฐานแนช่ ดั บางคนกลา่ ววา่ เป็นพืชพน้ื เมือง ของอินเดีย และประเทศในเอเชียตะวันตกเฉยี งใต้ แต่บางคนกล่าววา่ มะนาวเปน็ พชื พ้นื เมืองของหมู่เกาะอนิ เดียตะวนั ออก แลว้ ไดแ้ พร่กระจายพนั ธุเ์ ข้าส่แู ผน่ ดินใหญข่ องทวปี เอเชีย อย่างไรก็ตามมะนาวก็ไดแ้ พร่กระจายพันธไุ์ ปยังสว่ นตา่ งๆของโลก โดยเฉพาะ ในเขตรอ้ นและกงึ่ รอ้ นอย่างกว้างขวาง และได้มีผ้สู ันนษิ ฐานไว้ว่า ชาวอาหรับเป็นผู้นำ� มะนาวจากอนิ เดยี ไปปลกู ในปาเลสไตน์ เปอรเ์ ซยี อยี ิปต์ และยุโรป หลงั จากนนั้ มะนาว ก็ได้แพร่กระจายไปยงั หมู่เกาะอินเดยี ตะวนั ตกและอเมรกิ า ต้ังแต่ คริสตศ์ ตวรรษท่ี 16 โดยนกั สำ�รวจชาวสเปนและโปรตุเกสนำ�ไปปลกู ส�ำ หรับประเทศไทยน้นั เช่อื ว่าการปลูกมะนาวมมี ากอ่ นสมัย รัตนโกสนิ ทร์ และได้มกี ารปลกู ติดตอ่ กนั มาเรอื่ ยๆจนถงึ ปัจจบุ นั ในสมยั กอ่ นมักมีการปลกู มะนาวไวใ้ นสวนหลงั บา้ น เพื่อนำ�ผลมาใช้ประกอบอาหารในครัวเรอื นเทา่ น้นั โดยจะ ปลูกกนั เกือบทกุ ครอบครวั แต่ยงั ไม่มใี ครคิดจะปลกู มะนาว เป็นการคา้ อยา่ งจริงจงั ต่อมาบ้านเมืองเจริญขน้ึ ทำ�ใหพ้ ้นื ที่ ท�ำ การเกษตรมนี ้อยลง เน่อื งจากนำ�พ้นื ที่ไปใช้ในอุตสาหกรรม และด้านอ่นื ๆ ประกอบกบั จำ�นวนพลเมอื งทเ่ี พิม่ มากขนึ้ จึงทำ�ให้ ความตอ้ งการมะนาวไปใชป้ ระกอบอาหารในครัวเรือน และใช้มะนาวในอตสาหกรรม ตา่ งๆมีมากข้นึ เป็นเงาตามตวั ดงั น้นั จึงมีผหู้ นั มาปลูกมะนาวในเชงิ การค้า โดยใช้พ้นื ท่ี ปลกู มากๆ มกี ารปฏิบัติดแู ลรกั ษาทถ่ี กู ตอ้ ง มกี ารปรบั ปรงุ ระบบการปลูก และวิธีเพ่ิม ผลผลิตต่อพ้ืนท่ใี หไ้ ด้มากท่สี ดุ ซึ่งในประเทศไทยมแี หล่งปลูกทสี่ ำ�คัญๆ ได้แก่ จังหวัด เพชรบรุ ี อยธุ ยา ราชบุรี และนครปฐม

4 ววิ ัฒนการการผลิตมะนาวนอกฤดู มะนาว เป็นพชื ตระกูลสม้ ทม่ี คี วามสำ�คญั ทางเศรษฐกิจชนดิ หนง่ึ มคี วาม อ่อนไหวต่อราคาค่อนข้างมาก โดยเฉพาะฤดุูแล้งจะขายราคาแพง ผลใช้ ประกอบอาหาร อย่างต่อเน่อื งและพบปญั ญาในการผลผลติ ลน้ ตลาดใน ช่วงฤดูฝน ดังนนั้ เพ่ือใหม้ ีปรมิ าณในผลผลติ ฤดกู าลมีความดหมาะสม กับราคาในฤดไู มใ่ ห้ตกต�่ำ จงึ ส่งเสริมผลิตมะนาวนอกฤดมู ากข้ึนมีหลายวธิ ี เช่นงดการใชน้ ้ำ�และใช้สารโควบลิ ทราโซล เปน็ ตน้

5 การทำ�สวนมะนาวนอกฤดู ผลผลิตดี มตี ลาดรองรับ จากท่ีปลูกมะนาวบนต้นตอพบขอ้ ดีหลายประการ เชน่ ลำ�ตน้ แข็งแรง ทนทานตอ่ สภาพแล้งน�ำ้ สู้ไดแ้ ม้จะเอาใจใสน่ ้อยกต็ าม เพราะมีระบบราก ท่หี ากินเกง่ แมจ้ ะเปน็ ดินลูกรังกเ็ จรญิ เตบิ โตได้ดี หรอื สภาพดินปนหิน ลดการเกดิ โรคแคงเคอร์ (ขี้กลาก) โรคนี้ถอื เป็นโรคประจำ�ตัวของมะนาว แป้น โดยเฉพาะถา้ ปลูกดว้ ยกง่ิ ตอน ในชว่ งปแี รกเกษตรกรต้องเฝา้ ดูแล รกั ษาโรคน้ี เพราะมะนาวแป้นจะออ่ นแอมาก แต่ว่าปลกู ด้วยต้นตอส้ม แล้วเอามะนาวแป้นมาเสยี บ การเกดิ โรคน้ีลดลงไปอย่างมาก ดการใชย้ าปอ้ งกันก�ำ จัดโรคแคงเคอร์ไปได้มาก การใชส้ ารเคมีพ่นจาก 7-10 วนั อาจหา่ งเปน็ 15 วัน ตอ่ ครั้ง ลดการใช้ไม้ค้ำ�ชว่ งติดผลดก หากปลูกดว้ ย กง่ิ ตอ้ งจำ�เป็นต้องใช้ไม้ค้ำ�รอบทรงพุ่ม ถา้ คดิ เปน็ พ้ืนที่ 1 ไร่ ตอ้ งใช้ไม้นับ พนั อนั คดิ เป็นเงนิ 5,000-6,000 บาท หากปลกู ด้วยกิ่งเปล่ียนยอดแทบ จะไม่ตอ้ งใชไ้ ม้ค�ำ้ เน่ืองจากความแข็งแรงของกิง่ กา้ น ทรงต้น สามารถแบก รบั นำ�้ หนกั ผลมะนาวในต้นได้ โดยมิตอ้ งใช้ไม้คำ�้ ช่วย บงั คับออกนอกฤดงู า่ ย ตดิ ผลดก ต้นทเี่ ปลยี่ นยอดจะขยันออกดอกอย่างเหน็ ไดช้ ดั โดยเกษตรกร เชก็ ขอ้ มลู ไดง้ า่ ยๆ โดยนำ�ก่ิงมะนาวเสียบยอดไปปลูกแทรกในแถวมะนาวท่ี ปลกู ด้วยกิง่ ตอน กจ็ ะสังเกตได้ชัด วา่ ออกดอกงา่ ยกวา่ สันนษิ ฐานวา่ เกดิ จากระบบลำ�เลียงน�ำ้ และอาหาร อาจไมส่ ะดวก โดยเฉพาะตรงรอย ตอ่ ท�ำ ให้มผี ลต่อการออกดอกงา่ ยขนึ้ และบรเิ วณโคนท่ีเปน็ ต้นตอสม้ เหนือ

6 การปลกู มะนาวนอกฤดใู นวงบ่อซเี มนต์ จากทป่ี ลูกมะนาวบน การใชย้ าป้องกนั กำ�จดั โรคแคงเคอร์ไปได้ ต้นตอพบขอ้ ดีหลาก มาก การใช้สารเคมพี น่ จาก 7-10 วัน อาจ ประการ เชน่ ลำ�ตน้ แขง็ แรง หา่ งเปน็ 15 วนั ตอ่ ครง้ั ลดการใชไ้ มค้ ำ้�ช่วง ทนทานต่อสภาพแล้งน�ำ้ สู้ ติดผลดก หากปลูกด้วยก่ิงต้องจำ�เปน็ ต้องใช้ ได้แม้จะเอาใจใส่น้อยก็ตาม ไมค้ ้ำ�รอบทรงพุ่ม ถา้ คดิ เปน็ พื้นท่ี 1 ไร่ ตอ้ ง เพราะมีระบบรากทหี่ ากนิ ใช้ไมน้ บั พนั อัน คิดเป็นเงิน 5,000-6,000 เก่ง แมจ้ ะเปน็ ดนิ ลกู รงั ก็ บาท หากปลูกด้วยกิง่ เปลี่ยนยอดแทบจะ เจรญิ เติบโตได้ดี หรอื สภาพ ไมต่ อ้ งใชไ้ มค้ �ำ้ เน่อื งจากความแข็งแรงของ ดินปนหนิ ลดการเกิดโรค กง่ิ กา้ น ทรงตน้ สามารถแบกรบั น้ำ�หนกั ผล แคงเคอร์ (ข้กี ลาก) โรคนี้ มะนาวในตน้ ได้ โดยมิตอ้ งใช้ไมค้ ำ�้ ชว่ ย บังคบั ถือเป็นโรคประจ�ำ ตัวของ ออกนอกฤดูงา่ ยตดิ ผลดก ตน้ ทเี่ ปลย่ี นยอด มะนาวแปน้ โดยเฉพาะถา้ จะขยนั ออกดอกอยา่ งเหน็ ได้ชดั โดยเกษตร ปลกู ดว้ ยก่งิ ตอน ในชว่ งปี กรเช็กข้อมลู ได้งา่ ยๆ โดยน�ำ กง่ิ มะนาวเสยี บ แรกเกษตรกรตอ้ งเฝ้าดแู ล ยอดไปปลกู แทรกในแถวมะนาวที่ปลกู ดว้ ย รกั ษาโรคน้ี เพราะมะนาว กงิ่ ตอน กจ็ ะสังเกตไดช้ ดั ว่าออกดอกง่าย แปน้ จะออ่ นแอมาก แต่ว่า กว่า สันนิษฐานวา่ เกิดจากระบบล�ำ เลียง ปลกู ดว้ ยตน้ ตอสม้ แลว้ เอา นำ้�และอาหารอาจไมส่ ะดวก โดยเฉพาะตรง มะนาวแปน้ มาเสยี บ การ รอยต่อ ท�ำ ให้มีผลตอ่ การออกดอกง่ายข้นึ เกดิ โรคนล้ี ดลงไปอย่างมาก และบรเิ วณโคนท่เี ปน็ ต้นตอสม้ เหนอื พนื้ ดนิ จะทนตอ่ การใชย้ าฆ่าหญ้า หากฉดี พน่ โดน บา้ งก็ไมเ่ ป็นไร กรณีโคนต้นรกมากกำ�จดั วชั พืชไม่ทนั จ�ำ เปน็ ต้องใชย้ าฆา่ หญา้ ชว่ ยจะ ประหยัดแรงงานได้มาก

7 ปอ้ งกันโรคปสั าวอั ักเสบ ชว่ ยใหล้ มหายใจหอมสดช่ืน บำ�รงุ เล็บ 6ประโยชนข์ องมะนาว ลดสวิ ผ้า ลดความ ลดความเสี่ยงโรคมะเรง็ เส่ยี งกระดูกพรุน รังไข่และมะเร็งเต้านม

8 เทคนคิ การปลูกมะนาวได้ผลดี การปลูกมะนาวลงดินจ�ำ เป็นทจี่ ะตอ้ งใช้ก่งิ พันธ์ทุ สี่ มบรู ณแ์ ละไมม่ ีโรค มาท�ำ การปักช�ำ จากน้ันให้น�ำ มาปักช�ำ ลงในถุงดำ�ทมี่ ดี ินผสมแกลบและ ขยุ มะพร้าว เมอ่ื รากเร่มิ งอกและแข็งแรงแลว้ ก็จดั การยา้ ยต้นมะนาว จากถงุ ลงไปปลูกในหลุมที่ดนิ รว่ นซุยทีม่ ีขนาด 50x50 เซนตเิ มตร ลึก ประมาณ 30 เซนตเิ มตร รองกน้ หลุมด้วยปยุ๋ คอก หาไมห้ ลกั มาปกั ไว้ และผกู เขา้ กับต้นมะนาวเพอ่ื ให้ต้นแขง็ แรง ท่ีสำ�คญั ต�ำ แหนง่ หลุมปลูก จะตอ้ งอยู่สงู กวา่ ทางเดินเลก็ น้อยเพอื่ ป้องกนั ไม่ให้นำ้�ทว่ มขัง

9 ช่วงระยะมะนาวใหผ้ ลผลติ และเทคนิคการเก็บเกยี่ ว มะนาวมอี ายกุ ารเก็บเกี่ยว 7-8เดือนหลงั จากดอกบาน การเกบ็ ผลมะนาว กรณีตนั เต้ยี หรอื สูไ้ ม่มากนักสามารถเก็บเกยี่ วดว้ ยมดื ปลดิ แตถ่ ้าหากต้น สงู นิยมเก็บโดยใช้มดี หรือตะขอผกู ตดิ กบั ไมร้ วกยาว คล้องและกระตุกผล มะนาวลงมา แตถ่ า้ หากต้องการผลมะนาวทม่ี ีคุณภาพไม่บอบชำ�้ ควรจะ ใช้ตะกร้อหวายในการเก็บเกย่ี ว ควรเกบ็ ในขณะที่ผลเร่ิมแก่ โดยสงั เกตจา กดา้ ขั้วของผลเรม่ิ มีสเี หลืองเล็กน้อยผิวเปลอื กจะเรยี บบางใส มสี เี ขยี วท่ี อ่อนกวา่ ผลไมแ่ ก่ เมือ่ บบี ดูจะคอ่ นข้างเนียนนมุ่ มือ ไม่ควรเกินมะนาวทแ่ี ก่ เกินไป เพราะเปลอื กจะบางมาก ท�ำ ให้เกิดความเสียหายในการสง่ ได้งา่ ย อีกทั้งเมื่อน�ำ ไปขายจะท�ำ ให้วางจ�ำ หน่ายได้ไม่นานและผลเน่าเสยี ได้ง่าย

10 โรคมะนาวและการปอ้ งกัน-ก�ำ จัด โรคแคงเคอร์จะเกดิ และเปน็ ไดก้ บั ทุกสว่ นของต้นมะนาวที่อยูเ่ หนือพนื้ ดนิ ไม่ว่า จะเปน็ ใบ ตน้ กง่ิ กา้ น ดอก และผล บนใบ อาการระยะแรกจะเรมิ่ จากจุดเซลลต์ ายเลก็ ๆ ขนาดหวั เข็มหมุด ลกั ษณะ ใสและฉ่ำ�น้ํา ต่อมาจะขยายโตขึ้นกลายเป็นแผลสะเก็ดนูน ค่อนขา้ งกลม และ มสี ีนำ�้ ตาลคลา้ ยฟองน�้ำ ตอนกลางจะเป็นแอ่งบมุ๋ ลง บางครัง้ ท�ำ ให้แลดูคลา้ ย กับเปน็ แผลมขี อบ และแข็ง แตก่ ็จะหลดุ ลอ่ นออกได้ง่าย ปกตแิ ลว้ แผลแตล่ ะ แผลจะมีขนาดไม่โตนกั ประมาณ 2-3 มม. แต่ถ้าเกดิ มากๆ แผลเหล่านั้นอาจจะมาต่อเชอ่ื มกันท�ำ ใหเ้ กิดเปน็ แผล ใหญ่ และมรี ูปรา่ งไม่แน่นอนขึน้ ส่วนใหญแ่ ลว้ แผลจะ เกิดขึ้นทัง้ สองด้านของใบตรงกนั และมสี ิง่ บง่ ชัดอีก อยา่ งหนึง่ คอื รอบแผลจะมีบริเวณเซลล์ตายสเี หลือง (halo) ลอ้ มรอบอยู่ บนต้นกงิ่ และกา้ น ส่วนใหญ่แผลมกั จะเรมิ่ เป็นมาตัง้ แต่ยังเปน็ กง่ิ อ่อน มี ลักษณะอาการและการเกดิ คล้ายกบั ทใ่ี บ แต่เม่อื เปน็ นานจะขยายลามออกไป จนรอบ หรือไมก่ ็ยาวไปตามกง่ิ แผลจะฟูนนู แข็งเปน็ สะเกด็ และมีสนี �้ำ ตาลเชน่ กนั แตจ่ ะไมม่ ีวงแหวนสีเหลอื งลอ้ มรอบ เชน่ ทีใ่ บ บนผลมะนาว อาการกค็ ลา้ ยๆ กับทใ่ี บและกิ่งกา้ น ลกั ษณะเป็นแผลสะเก็ด สีนำ้�ตาลผวิ ขรุขระ ตรงกลางเป็นแอ่งยบุ ลง เมอ่ื เร่มิ เปน็ จะมสี ีเหลอื ง แลว้ เปล่ยี นเปน็ น้าํ ตาลเม่อื แก่ แผลแตล่ ะแผลปกตจิ ะมขี นาดและขอบเขตจำ�กัด ค่อนข้างกลม หากเกดิ มากอาจจะมารวมหรือชนต่อเชอ่ื มกันกลายเปน็ แผล ใหญ่ มรี ูปร่างไม่แนน่ อน แผลบนผลบางคร้งั ขณะท่ียงั ออ่ นมีสีเขียว อาจจะ

11 การเกบ็ เกี่ยวผลผลิต หลังจากมะนาวออกดอก ตดิ ผลได้ 4 - 5 เดอื น จะสามารถเกบ็ เกย่ี ว ผลผลติ ส่ตู ลาดได้ ทง้ั นี้ ขนึ้ อยู่กบั พันธ์แุ ละชว่ งเดอื นทบ่ี ังคับ ไม่ควร ปลอ่ ยใหผ้ ลมะนาวทีแ่ กแ่ ล้วอยู่บนตน้ นานๆ เปน็ การสิ้นเปลืองอาหารมา เลี้ยงผล อาจทำ�ใหต้ น้ ทรุดโทรมได้

12 ผจู้ ดั ทำ� นางสาวอลิชา สังข์ทอง รหัส 6211522009 สาขาเทคโนโลยีคอมพวิ เตอรแ์ ละอตุ สาหกรรมดิจิทัล คณะอตุ สาหกรรม มหาวทิ ยาลยั ภัฏนครศรีธรรมราช Email : [email protected] Facebook : เจ๊’ มิ้ววว.