ประวัติวันพืชมงคล เผยแพร่โดยห้องสมุดประชาชนจังหวัดสุพรรณบุรี

กศน. ประวัติวันพชื มงคล เผยแพร่โดย หอ้ งสมุดประชาชนจงั หวดั สุพรรณบุรี

วนั พชื มงคล

วนั พชื มงคล พระราชพิธีคือ พระราชพิธีพืชมงคล และพระราชพิธีจรดพระนงั คลั หากเอย่ ช่ือ วนั พืช มงคล หรือภาษาองั กฤษว่า Royal Ploughing Ceremony แล้ว วนั นีถ้ ือว่าเป็ น วนั หยดุ ราชการ ทหี่ ลายคนจะได้พกั ผ่อนอย่บู ้าน แตจ่ ะมีสกั กี่คนรู้รายละเอียด รู้ความหมาย หรือรู้ความเป็ นมาเป็ นไปของ \"วันพืชมงคล\" อย่างแท้จริง เอาเป็ นว่าเราไปเจาะลึกประวัติ และความเป็นมาของ \"วนั พืชมงคล\" กนั ดกี วา่ ... วนั พืชมงคล หมายถงึ วนั ทก่ี าหนดพระราชพิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั เป็นพระราช พิธีเกา่ มาแรกนาขวญั แตโ่ บราณทีเ่ สริมสร้างขวญั และกาลงั ใจแก่เกษตรกรของชาติ เพื่อเป็น การระลกึ ถงึ ความสาคญั ของเกษตรกรท่ีมีต่อเศรษฐกิจไทย โดยการจดั พระราชพิธีพืชมงคล จรดพระนงั คลั แรกนาขวญั มีสบื เน่ืองมาตงั้ แต่สมยั กรุงศรีอยธุ ยาตอนปลาย ซง่ึ พระราชพิธีนี ้ จะกระทาทท่ี ้องสนามหลวง ประกอบด้วย

วนั พชื มงคล พิธีพืชมงคล เป็นพิธีทาขวญั เมลด็ พืชพนั ธ์ตุ า่ ง ๆ เชน่ ข้าวเปลือกเจ้า ข้าวเหนียว ข้าวฟ่ าง ข้าวโพด ถว่ั งา เผือก มนั เป็นต้น ฯลฯ มีจดุ ม่งุ หมายท่ีจะให้เมลด็ พนั ธ์เุ หลา่ นนั้ ปราศจาก โรคภยั และให้อดุ มสมบรู ณ์เจริญงอกงามดี พิธีแรกนาขวญั เป็นพิธีเริ่มต้นการไถนาเพ่ือหวา่ นเมลด็ ข้าว มีจดุ ม่งุ หมายท่จี ะให้เป็น อาณตั ิสญั ญาณว่า บดั นีฤ้ ดกู าลแหง่ การทานาและเพาะปลกู ได้เริ่มขนึ ้ แล้ว ประวตั วิ นั พืชมงคล พระราชพิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั หรือเรียกสนั้ ๆ วา่ พิธีแรกนา เป็นพระราชพิธีท่ี มีมาแตโ่ บราณตงั้ แตค่ รัง้ สโุ ขทยั เป็นราชธานี ซง่ึ ในสมยั นนั้ พระมหากษัตริย์ไม่ได้ลงมือไถนา เอง เป็นแตเ่ พียงเสดจ็ ฯ ไปเป็นองค์ประธานในพระราชพิธีเทา่ นนั้ ครัน้ ถงึ สมยั กรุงศรีอยธุ ยา พระมหากษัตริย์ไม่ได้เสดจ็ ฯ ไปเป็นองค์ประธาน แตจ่ ะมอบอาญาสทิ ธ์ิให้โดยทรงทาเหมือน อยา่ งออกอานาจจากกษัตริย์ และจะทรงจาศลี เงียบ 3 วนั ซง่ึ วิธีนีไ้ ด้ใช้ตลอดมาถงึ ปลาย สมยั กรุงศรีอยธุ ยา

วนั พชื มงคล ตอ่ มา สมยั รัตนโกสินทร์ในรัชกาลที่ 1 ได้โปรดให้ข้าราชการชนั้ ผ้ใู หญ่เป็นผ้ปู ระกอบพระ ราชพิธีแรกนาขวญั แทนพระองค์ และมิได้ถือวา่ เป็นพิธีหน้าพระที่นง่ั เว้นแต่เม่ือมีพระราช ประสงค์จะทอดพระเนตร สถานท่ีประกอบพิธีในตอนแรก ๆ จงึ ไม่ตายตวั แล้วแต่จะทรง กาหนดให้ ครัน้ ในสมยั รัชกาลท่ี 4 โปรดเกล้าฯ ให้จดั พิธีสงฆ์เพ่ิมขนึ ้ ในพระราชพิธีตา่ ง ๆ ทกุ พิธี ดงั นนั้ \"พระราชพิธีพืชมงคล\" จงึ ได้เร่ิมมีขนึ ้ แตบ่ ดั นนั้ มา โดยได้จดั รวมกบั พระราช พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ และมีชื่อเรียกรวมกันว่า \"พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระ นงั คลั แรกนาขวญั \"สว่ นพิธีกรรมนอกเหนือจากการทาให้เป็นตวั อยา่ งตามท่ีทรงจาแนกไว้ 3 อยา่ ง โดย 2 อยา่ งแรก ที่วา่ \"อาศยั คาอธิษฐานเอาความสตั ย์เป็นท่ีตงั้ บ้าง ทาการซงึ่ ไม่ มีโทษนบั วา่ เป็นการสวสั ดิมงคลตามซงึ่ มาในพระพทุ ธศาสนาบ้าง\" นนั้ ทรงหมายถึง \"พิธี พืชมงคล\" อันเป็ นพิธีสงฆ์ที่กระทา ณ วัดพระศรี รัตนศาสดาราม ส่วนอีกอย่างหน่ึง ท่ีว่า \"บชู าเซน่ สรวงตามที่มาทางไสยศาสตร์บ้าง\" นนั้ ทรงหมายถงึ พิธีจรดพระนงั คลั แรก นาขวญั อนั เป็นพิธีพราหมณ์

วนั พชื มงคล ซง่ึ มีการทานาเป็นหลกั นนั้ เป็นสิ่งสาคญั แก่ชีวิตความเป็นอยแู่ ละเศรษฐกิจของประเทศ ทกุ สมยั สว่ นวนั ประกอบพิธีนนั้ ต้องเป็นวนั ท่ดี ที ี่สดุ ของแตล่ ะปี ประกอบด้วยขนึ ้ แรม ฤกษ์ ยาม ให้ได้วนั อนั เป็นอดุ มฤกษ์ตามตาราโหราศาสตร์ แตต่ ้องอยใู่ นระหว่างเดอื น 6 เพราะ เดอื นนีเ้ริ่มจะเข้าฤดฝู น เป็นระยะเวลาที่เหมาะสมสาหรับเกษตรกร ชาวไร่ ชาวนา จะได้ เตรียมทานา เมื่อโหรหลวงคานวณได้วนั อดุ มมงคลพระฤกษ์ ทจี่ ะประกอบพระราชพิธีจรด พระนงั คลั แรกนาขวญั แล้ว สานกั พระราชวงั จะได้ลงไว้ในปฏิทินหลวงทพี่ ระราชทานในวนั ขนึ ้ ปีใหมท่ กุ ปี และได้กาหนดไว้วา่ วนั ใดเป็นวนั พืชมงคล วนั ใดเป็นวนั จรดพระนงั คลั แรก นาขวญั ดงั นนั้ จงึ พอจะสรุปความมงุ่ หมายอนั เป็นมลู เหตใุ ห้เกิดพระราชพธิ ีพืชมงคล จรดพระนังคัลแรกนาขวญั นีไ้ ด้วา่ พิธีแรกนามงุ่ หมายท่ีจะให้เป็นตวั อยา่ งแกร่ าษฎร เพ่ือชกั นาให้มีความมน่ั ใจในการทานา อนั เป็นอาชีพหลกั ทส่ี าคญั ของคนไทยที่มีมาแตช่ ้า นานสืบมาจนปัจจบุ นั ยงั คงเป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ เพราะการเกษตร

วนั พชื มงคล สว่ นวนั ประกอบพิธีนนั้ ต้องเป็นวนั ที่ดีที่สดุ ของแต่ละปี ประกอบด้วยขนึ ้ แรม ฤกษ์ ยาม ให้ได้วันอนั เป็นอดุ มฤกษ์ตามตาราโหราศาสตร์ แต่ต้องอยใู่ นระหว่างเดือน 6 เพราะเดือนนีเ้ ร่ิมจะเข้าฤดฝู น เป็ นระยะเวลาที่เหมาะสมสาหรับเกษตรกร ชาวไร่ ชาวนา จะได้เตรียมทานา เม่ือโหรหลวงคานวณได้วันอุดมมงคลพระฤกษ์ ท่ีจะ ประกอบพระราชพิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั แล้ว สานกั พระราชวงั จะได้ลงไว้ใน ปฏิทนิ หลวงทพ่ี ระราชทานในวนั ขนึ ้ ปีใหม่ทกุ ปี และได้กาหนดไว้ว่าวนั ใดเป็นวนั พืช ม ง ค ล วั น ใ ด เ ป็ น วั น จ ร ด พ ร ะ นั ง คั ล แ ร ก น า ข วั ญ พระราชพธิ ีจรดพระนังคัลแรกนาขวญั แตเ่ ดิมมาทาท่ที งุ่ นาพญาไท เมื่อ ได้มีการฟื ้นฟูพระราชพิธีจรดพระนังคลั แรกนาขวัญขึน้ ใหม่ จึงจัดให้มีขึน้ ที่ท้อง สนามหลวง ทงั้ นี ้วนั แรกนาขวญั เป็นวนั สาคญั ของชาติ คณะรัฐมนตรีมีมติให้หยดุ ราชการ 1 วนั และมีประกาศให้ชกั ธงชาตติ ามระเบยี บทางราชการ

วนั พชื มงคล กจิ กรรมต่าง ๆ ท่คี วรปฏบิ ตั ใิ นวันพืชมงคล 1. ประดบั ธงชาตติ ามอาคารบ้านเรือนและสถานท่รี าชการ 2. จดั นิทรรศการ แสดงประวตั ิความเป็นมา และความสาคญั ของวนั พืชมงคล รวมทงั้ พระราชพิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั พระราชพธิ ีพชื มงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวญั 2563 สาหรับพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั 2563 นนั้ พระโค ท่ีได้รับคดั เลอื กให้ทา หน้าทเ่ี ป็นพระโคคหู่ ลกั ในพระราชพิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั , ผ้ทู ี่ทาหน้าท่ีเป็นพระยาแรกนา, เทพีคู่ หาบทอง และ เทพีคหู่ าบเงิน ทาง Kapook.com จะมีอปั เดตให้ทราบกนั ตอ่ ไป เม่ือมีข้อมลู เข้ามา