มาตรฐานการจัดการความปลอดภัยในการทำงานบนที่สูง (Safety Management On Working At Height Standard)

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) ชอ่ื หนงั สอื : มาตรฐานการจัดการความปลอดภัยในการทางานบนท่สี ูง (มปอ. 101 : 2561) Safety Management on Working at Height Standard (SHS 101 : 2018) ชอื่ ผแู้ ต่ง : 1. นายวฑิ รู ย์ สิมะโชคดี 2. นางสาวสดุ ธดิ า กรุงไกรวงศ์ 3. นายวเิ ลศิ เจตยิ านุวัตร 4. นางลดั ดา ตงั้ จนิ ตนา 5. นายสืบศกั ดิ์ นันทวานชิ 6. นายประมุข โอศริ ิ 7. นางสาวจฑุ าสริ ิ โรหติ รตั นะ 8. นางสาวจุฑามาศ ทรัพยป์ ระดษิ ฐ์ 9. นางสาวขนิษฐา แสงภักดี 10. นางสาวจิรนนั ทน์ อินทร์มณี จดั ทำโดย : สถาบนั สง่ เสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทางาน (องค์การมหาชน) เลขที่ 18 ถนนบรมราชชนนี แขวงฉมิ พลี เขตตลิง่ ชนั กรงุ เทพฯ 10170 โทรศัพท์ 0 2448 9111 ปที พี่ มิ พ์ : ปี 2562 ครั้งที่พิมพ์ : จดั พมิ พค์ รั้งท่ี 1 โรงพิมพ์ : สถาบนั สง่ เสรมิ ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทางาน (องคก์ ารมหาชน) เลขท่ี 18 ถนนบรมราชชนนี แขวงฉิมพลี เขตตลิ่งชนั กรงุ เทพฯ 10170 โทรศัพท์ 0 2448 9111 ISBN (E-book) : 978-616-8026-10-6 สถำบนั สง่ เสรมิ ควำมปลอดภัย อำชีวอนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หนำ้ ก

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) คณะอนกุ รรมกำร จดั ทำมำตรฐำนระบบกำรจัดกำรควำมปลอดภัยในกำรทำงำนบนที่สูง นายวฑิ ูรย์ สิมะโชคดี ประธานคณะอนุกรรมการ นางสาวสุดธิดา กรุงไกรวงศ์ อนุกรรมการ นายวิเลศิ เจตยิ านวุ ัตร อนกุ รรมการ นางลดั ดา ตง้ั จนิ ตนา อนุกรรมการ นายสบื ศกั ดิ์ นนั ทวานชิ อนกุ รรมการ นายประมุข โอศริ ิ อนุกรรมการ นางสาวจฑุ าสิริ โรหติ รัตนะ อนกุ รรมการและเลขานุการ นางสาวจฑุ ามาศ ทรัพย์ประดิษฐ์ อนกุ รรมการและผูช้ ่วยเลขานุการ นางสาวขนษิ ฐา แสงภกั ดี อนกุ รรมการและผูช้ ่วยเลขานุการ นางสาวจิรนันทน์ อินทร์มณี อนุกรรมการและผู้ชว่ ยเลขานุการ สถำบันส่งเสริมควำมปลอดภยั อำชีวอนำมยั และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หน้ำ ข

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) คณะทำงำน มำตรฐำนกำรจดั กำรควำมปลอดภัยในกำรทำงำนบนทส่ี ูง นายวเิ ลิศ เจตยิ านุวัตร ประธานคณะทางาน นางจฑุ าพนิต บุญดีกลุ คณะทางาน นายเกียรติศักด์ิ บญุ สนอง คณะทางาน นายวชิ าญ สมบตั ภิ ิญโญ คณะทางาน นายฉานฉลาด บนุ นาค คณะทางาน นายธวชั ชยั ชินวิเศษวงศ์ คณะทางาน นายธีระพงษ์ รักษาสังข์ คณะทางาน นายอภิชา ครธุ าโรจน์ คณะทางาน นายสรุ ชัย สังขะพงศ์ คณะทางาน นางสาวจุฑาสริ ิ โรหิตรตั นะ คณะทางานและเลขานุการ นางสาวจิรนันทน์ อินทรม์ ณี คณะทางานและผชู้ ว่ ยเลขานกุ าร นายกมลฤทธ์ิ ศลิ าวารนิ คณะทางานและผู้ชว่ ยเลขานุการ นายอาทติ ย์ จันทรลักษณ์ คณะทางานและผู้ชว่ ยเลขานุการ นางสาววราภรณ์ พน้ ภยั พาล คณะทางานและผชู้ ่วยเลขานุการ นายอนันต์ชยั มงคลปญั ญานันท์ คณะทางานและผชู้ ว่ ยเลขานุการ สถำบันสง่ เสริมควำมปลอดภัย อำชีวอนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หนำ้ ค

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ประกำศสถำบันสง่ เสรมิ ควำมปลอดภยั อำชวี อนำมยั และสภำพแวดลอ้ มในกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) เรือ่ ง มำตรฐำนระบบกำรจดั กำรด้ำนควำมปลอดภัยในกำรทำงำนบนทีส่ ูง (มปอ. 101 : 2561) การคุ้มครองผู้ใช้แรงงานให้มีคุณภาพชีวิตท่ีดี มีความมั่นคง และมีความปลอดภัยในการทางาน ตามบทบาท หน้าท่ีของกระทรวงแรงงาน จาเป็นต้องดาเนินการทางด้านการควบคุมกากับดูแลให้สถานประกอบกิจการปฏิบัติตาม กฎหมายความปลอดภัยฯ อย่างเคร่งครัด ควบคู่ไปกับการส่งเสริมพัฒนาเพ่ือสร้างความตระหนักรู้และยกระดับคณุ ภาพ ชวี ติ ของผใู้ ชแ้ รงงาน ใหม้ นั่ ใจไดว้ า่ ผใู้ ชแ้ รงงานจะไดท้ างานในสภาพแวดลอ้ มการทางานทเ่ี หมาะสม ปลอดจากอุบัติเหตุและ โรคจากการทางาน สถาบนั ส่งเสรมิ ความปลอดภยั อาชวี อนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการทางาน (องค์การมหาชน) เป็นหน่วยงาน ภายใต้การกากับดูแลของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน โดยอานาจหน้าที่หนึ่งของสถาบันส่งเสริมความปลอดภัยฯ คอื การพฒั นาและสนบั สนนุ การจดั ทามาตรฐานเพอ่ื สง่ เสรมิ ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทางาน ไดจ้ ดั ทามาตรฐานระบบการจดั การดา้ นความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ขน้ึ โดยมีองค์ประกอบของ มาตรฐาน ประกอบดว้ ย 1. ขอ้ กาหนดทว่ั ไป 2. การป้องกนั และยับยั้งลูกจ้างตกจากทส่ี งู 3. การป้องกันและยับย้ังวัสดอุ ุปกรณ์ตกหลน่ ท้งั น้ี เพื่อให้เปน็ มาตรฐานสาหรับสง่ เสริมใหส้ ถานประกอบกิจการและผูท้ เ่ี กีย่ วข้องนาไปปฏิบตั ิ และเปน็ แนวทาง ใหล้ กู จา้ งเกิดความตระหนักรู้ถึงความสาคัญของการปอ้ งกันอนั ตรายก่อนเกดิ เหตุ นาไปสูก่ ารมีพฤตกิ รรมความปลอดภัย ในการทางาน ประกาศ ณ วันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 พลเอก (อภชิ าติ แสงรุ่งเรือง) ประธานคณะกรรมการสถาบันสง่ เสริมความปลอดภัย อาชีวอนามยั และสภาพแวดล้อมในการทางาน สถำบันส่งเสริมควำมปลอดภัย อำชีวอนำมัย และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หนำ้ ง

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) คำนำ สถาบันส่งเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทางาน (องค์การมหาชน) ภายใต้ การกากับดูแลของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน มีวัตถุประสงค์เพ่ือส่งเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดล้อมในการทางาน โดยกาหนดอานาจหน้าท่ีหน่ึงของสถาบันส่งเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดล้อมในการทางาน (องค์การมหาชน) คือ การพัฒนาและสนับสนุนการจัดทามาตรฐานเพ่ือส่งเสริม ความปลอดภัย อาชวี อนามัย และสภาพแวดล้อมในการทางาน มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู จดั ทาเพอ่ื สง่ เสรมิ การบงั คบั ใชก้ ฎหมายดา้ นความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทางานและส่งเสริมการปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการทางานบนที่สูง โดยมีสาระสาคญั บางสว่ นทช่ี ว่ ยใหผ้ ู้เก่ยี วขอ้ งนาไปปฏบิ ตั ไิ ดต้ ามกฎหมาย และบางสว่ นทเี่ ป็นมาตรฐานการทางานบนทส่ี งู ในลกั ษณะงานทีอ่ าจมีอนั ตรายจากการปฏิบัติงานแม้ยังมไิ ด้มีการบงั คับใชต้ ามกฎหมาย มาตรฐานฉบับนี้ได้ผ่านกระบวนการจัดทามาตรฐานของสถาบันส่งเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดล้อมในการทางาน (องค์การมหาชน) ดาเนินการร่างและกลั่นกรองโดยคณะอนุกรรมการวิชาการ ผ่านการ ระดมความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสีย ผ่านความเห็นชอบจากคณะกรรมการบริหารสถาบันส่งเสริมความปลอดภัยฯ ในการประชุมคร้ังท่ี 8/2561 เมื่อวันท่ี 29 สิงหาคม 2561 เพื่อส่งเสริมให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถทางานได้อย่างปลอดภัย จากอบุ ัติเหตุ การเจบ็ ปว่ ยและโรคจากการทางาน สถำบนั ส่งเสริมควำมปลอดภยั อำชวี อนำมยั และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ จ

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) สำรบัญ หนำ้ ก เอกสารลิขสทิ ธิ์ ข คณะอนุกรรมการจดั ทามาตรฐาน ค คณะทางาน ง ประกาศสถาบนั สง่ เสรมิ ความปลอดภยั อาชวี อนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทางาน (องคก์ ารมหาชน) จ คานา ฉ สารบญั 1 1. บทนา 2 2. ขอบขา่ ย 2 3. คานิยาม 3 4. ขอ้ กาหนด 3 4 4.1 ขอ้ กาหนดทว่ั ไป 14 4.2 การป้องกนั และยบั ยั้งลกู จา้ งตกจากท่สี ูง 15 4.3 การป้องกนั และยบั ย้ังวสั ดุอปุ กรณต์ กหลน่ 5. เอกสารอา้ งอิง สถำบันส่งเสริมควำมปลอดภัย อำชีวอนำมยั และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หนำ้ ฉ

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) 1. บทนำ อุบัติเหตุจากการตกจากที่สูงจากการทางานส่วนใหญ่มีความรุนแรงถึงขั้นทุพพลภาพ หรือเสียชีวิต ซึ่งเป็นความ สูญเสยี ท่ีเกิดจากการขาดความรู้ ความเข้าใจในการป้องกันอันตรายท้ังจากอุปกรณ์ เคร่ืองมือ และสภาพแวดล้อมในการ ทางาน รวมถงึ การขาดความตระหนกั รทู้ ่มี ีผลตอ่ การปฏิบตั ิงานท่ีไม่เหมาะสม และมคี วามเส่ยี งในการทางาน และอาจเกิด อบุ ัติเหตุได้ มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู จดั ทาเพอื่ สง่ เสรมิ การบงั คบั ใชก้ ฎหมายดา้ นความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทางาน และส่งเสริมการปฏิบัติตามกฎหมายท่ีเก่ียวข้องกับการทางานบนท่ีสูง ได้แก่ กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการดา้ นความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการทางานเกยี่ วกบั งานกอ่ สรา้ ง พ.ศ. 2551 และกฎหมายอนื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง หรอื หวงั ผลสมั ฤทธใิ์ ห้นาไปเป็นองค์ประกอบ หรอื ตน้ รา่ งของกฎหมายด้านความปลอดภยั ในการทางาน มาตรฐานการจัดการความปลอดภัยในการทางานบนท่ีสูงน้ี มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นข้อกาหนดในการทางานใหเ้ กดิ ความปลอดภยั และลดการประสบอันตรายให้กับลกู จ้างบนท่สี ูง โดยมุ่งเน้นการขจดั ความเส่ียง ลดความเสยี่ ง และกาหนด มาตรการควบคุมป้องกันอันตรายจากการทางานบนที่สูง ซง่ึ นายจ้างต้องจัดให้มีระบบป้องกันการตกจากท่สี ูงและระบบ การยับย้ังการตกจากท่ีสูง (Fall Arrest) โดยพิจารณาลาดับของมาตรการควบคุมป้องกันการตกจากท่ีสูง (Hierarchy of Controls) ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 ภาพที่ 1 ลาดบั ของมาตรการควบคมุ ปอ้ งกนั การตกจากทส่ี งู ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 สถำบนั ส่งเสริมควำมปลอดภยั อำชีวอนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ 1

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) 2. ขอบข่ำย มาตรฐานฉบับน้ี ครอบคลุมการปฏิบัติงานและการช่วยเหลือในที่สูงหรือพ้ืนต่างระดับกัน ในลักษณะต่าง ๆ เช่น การก่อสร้างที่มีความสูง การติดต้ังนั่งร้าน การทางานที่ต้องขึ้นบนที่สูง การทางานบนท่ีสูงโดยใช้ระบบเชือก ( Rope Access) และการทางานบนอุปกรณ์ ท่ีมีการยึด ห้อย จากระดับที่มีความสูง ( Suspension Platform) เป็นต้น รวมถึงงานซอ่ มบารุงตา่ ง ๆ ทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั ความสูงหรอื พน้ื ตา่ งระดบั 3. คำนยิ ำม ความหมายของคาที่ใชใ้ นมาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนท่ีสงู มีดงั ตอ่ ไปนี้ 3.1 กำรทำงำนบนทีส่ งู หมายถงึ การปฏบิ ัตงิ านใด ๆ ก็ตามในบริเวณที่มีความต่างระดับของพื้นท่ีทางาน และมีโอกาสที่บุคคลหรือวัสดุจะตกจากท่ีสูง จากระดับหนึ่งสู่ระดับท่ีต่ากว่า เช่น บ่อ หลุม ช่องเปิด หลังคา บริเวณที่มีทางขึ้น - ลงหรือบันได บริเวณลาดชัน พื้นท่ีสูงที่มีพ้ืนผิวไม่แข็งแรงมั่นคงหรือล่ืน เป็นต้น 3.2 จุดยึดเก่ียว (Anchorage Point) หมายถึง จุดยึดที่มั่นคงสาหรับต่อเชือกนิรภัย ( Lanyard) สายช่วยชีวิต (Lifeline) หรืออุปกรณ์ประกอบอ่ืน ๆ ของระบบจากัดระยะเคล่ือนท่ี (Travel Restraint System) หรือระบบการยับย้ังการตก (Fall Arrest System) โดยจุดยึดเกี่ยวต้องสามารถรับแรงยับยั้ง การตกไดต้ ามจุดประสงคใ์ นการใช้งาน 3.3 เชือกนิรภัยหรือสำยช่วยชีวิต (Lanyard หรือ Lifeline) หมายถึง สลิง เชือก หรือวัสดุอื่นที่มี ความแข็งแรงใกล้เคียงกัน ยึดกับจุดยึดเกี่ยวในแนวนอนหรือแนวด่ิง ใช้สาหรับยึดเกี่ยวหรือคล้องกับ เชือกนิรภยั หรอื สายชว่ ยชวี ิต เพ่อื ยบั ยงั้ การตก 3.4 นำยจ้ำง หมายถึง นายจ้างตามพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการทางาน พ.ศ. 2554 3.5 แพลตฟอร์มยกระดบั (Elevating Work Platform) หมายถึง ยกพื้นหรือน่ังร้านสาหรับยกลูกจ้าง วัสดุ หรืออุปกรณ์อน่ื ๆ เพ่ือใหป้ ฏบิ ตั งิ านบนท่สี งู เช่น รถกระเช้า ลิฟต์กระเชา้ น่งั รา้ น เป็นตน้ 3.6 ลูกจ้ำง หมายถึง ลูกจ้างตามพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการ ทางาน พ.ศ. 2554 3.7 ระยะกำรตก (Total Fall Distance) หมายถงึ ระยะทง้ั หมดทปี่ ระกอบดว้ ยระยะการตกอสิ ระ ระยะยบั ยง้ั ของ อปุ กรณ์ยบั ย้ังการตก และระยะการยดื ตวั ของอุปกรณ์ทใี่ ช้รบั แรงจากการตก สถำบันสง่ เสริมควำมปลอดภัย อำชีวอนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ 2

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) 3.8 ระบบจำกัดระยะเคล่ือนที่ (Travel Restraint System) หมายถึง ระบบท่ีกาหนดระยะปลอดภัย สาหรบั ลกู จ้างขณะทางานบนที่สูง โดยจากัดระยะเคล่อื นทขี่ องลกู จ้างขณะทางาน 3.9 ระบบกำรยับย้ังกำรตก (Fall Arrest System) หมายถึง ระบบท่ีออกแบบเพ่ือควบคุมยับย้ังไม่ให้ตกถึง พ้ืนด้านล่าง อย่างน้อยต้องประกอบด้วยจุดยึดเก่ียว (Anchorage) สายรัดตัว (Harness) สายช่วยชีวิต (Lifeline) เชือกนิรภัย (Lanyard) 3.10 ระบบกำรทำงำนด้วยเชือก (Rope Access System) หมายถึง ระบบกาหนดตาแหน่งการทางานท่ีใช้ เพอ่ื การเขา้ ถงึ และปฏบิ ัตงิ านที่หน้างาน โดยทั่วไปหมายถงึ เชอื กพรอ้ มอุปกรณโ์ รยตวั ในแนวด่ิง 3.11 สำยรัดตัวนริ ภัยชนิดเต็มตวั (Full Body Harness) หมายถึง เข็มขัดนิรภัยท่ีประกอบด้วย สายรัดลาตัว และต้นขา ท่ีมีหรือไม่มีเข็มขัดรัดเอว โดยออกแบบให้กระจายแรงยับย้ังการตกเพ่ือลดโอกาสการบาดเจ็บ และป้องกันผู้สวมใส่หลุดออกจากเข็มขัดนิรภัย เข็มขัดนิรภัยชนิดเต็มตัวสามารถใช้ร่วมกับอุปกรณ์ ประกอบทเ่ี ก่ียวข้อง เช่น เชือกนิรภัยและอุปกรณด์ ูดซบั แรงยับย้ังการตก เปน็ ตน้ 3.12 อปุ กรณด์ ดู ซบั แรง (Shock Absorber) หมายถงึ อปุ กรณท์ ปี่ ระกอบกบั เชอื กนริ ภยั เพอ่ื ยบั ยง้ั การตก อุปกรณ์ ดดู ซบั แรงควรจะสั้นที่สุดเทา่ ที่จะเปน็ ไปได้ 4. ขอ้ กำหนด 4.1 ข้อกำหนดทั่วไป 4.1.1 นายจ้าง ต้องดาเนินการประเมินความเส่ียงในงานบนที่สูงก่อนเริ่มดาเนินการ โดยประยุกต์ใช้การประเมิน ความเส่ยี ง ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 และต้องมีการขออนุญาตทางานหรือกาหนดมาตรการควบคุม ความปลอดภัยทเ่ี หมาะสม ในกรณีผลการประเมินความเส่ียงอยู่ในระดับปานกลางข้ึนไป นายจ้างต้องจัดทาแผนงานควบคุมความเสย่ี ง และจดั ใหม้ ผี อู้ นญุ าต ผคู้ วบคมุ งาน ผชู้ ว่ ยเหลอื และลกู จา้ งทผ่ี า่ นการอบรมการปฏบิ ตั งิ านบนทส่ี งู 4.1.2 นายจ้าง มีหน้าที่จัดสภาพการทางานให้มีความปลอดภัย และจัดอุปกรณ์ความปลอดภัยในการทางาน บนที่สูงและอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล เช่น สายช่วยชีวิต ตาข่ายนิรภัย และเข็มขัดนิรภัย ชนิดเต็มตัว เป็นตน้ 4.1.3 ผู้อนุญาต มีหน้าท่ีอนุญาตให้ทางานบนที่สูง โดยร่วมกับเจ้าหน้าท่ีความปลอดภัยในการทางาน ในการ ตรวจสอบผลการประเมินความเส่ียง การเตรียมความพร้อมในการทางาน แผนป้องกันการตก แผนการ ช่วยเหลือ และอุปกรณ์สาหรบั การปฏิบตั ิงาน 4.1.4 ผู้ควบคุมงาน มีหน้าที่ประเมินอันตรายจากการทางานบนที่สูง จากการตกของบุคคลและการตกของวัสดุ บันทึกอันตรายเหล่าน้ันในแบบประเมินความเส่ียง จัดทาระบบป้องกันการตกและป้องกันอุปกรณ์ตก ตามข้อกาหนด เตรียมแผนป้องกันการตก แผนการช่วยเหลือ และเตรียมอุปกรณ์ สาหรับช่วยเหลือ ตรวจสอบอุปกรณ์และระบบป้องกันการตกให้อยู่ในสภาพท่ีสามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัย หากชารุด ให้แก้ไขให้อยู่ในสภาพท่ีสามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัยก่อนอนุญาตให้ลูกจ้างใช้งานได้ รวมท้ังอธิบาย ขั้นตอนการทางานอยา่ งละเอียดใหก้ ับลูกจ้าง แสดงใบอนุญาต และเอกสารอน่ื ๆ ไว้ ณ จุดทท่ี างาน 4.1.5 ผู้ช่วยเหลือ มหี นา้ ทจี่ ัดเตรียมแผนและปฏบิ ตั ิตามแผนการชว่ ยเหลือในกรณีตกจากทีส่ ูง สถำบันส่งเสรมิ ควำมปลอดภยั อำชีวอนำมัย และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หน้ำ 3

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) 4.2 กำรป้องกันและยบั ย้ังลูกจ้ำงตกจำกท่สี ูง 4.2.1 กำรทำงำนในพ้ืนที่ที่มคี วำมตำ่ งระดบั น้อยกว่ำ 2 เมตร นายจ้างต้องดาเนินการประเมินความเสี่ยงในงานบนที่สูงก่อนเร่ิมดาเนินการ โดยประยุกต์ใช้การประเมิน ความเส่ียง ตามมาตรฐาน มปอ. 1402 : 2561 และต้องมีการขออนุญาตทางานหรอื กาหนดมาตรการควบคมุ ความปลอดภยั ทเ่ี หมาะสม ตามวธิ คี วบคมุ ความเสยี่ งสาหรบั งานทม่ี คี วามตา่ งระดบั ตงั้ แต่ 2 เมตรขนึ้ ไป ตวั อยา่ ง ดงั ตอ่ ไปน้ี 1) การใช้บันไดที่มีพื้นยืนพร้อมราวจบั (Step Platform Ladder) การใช้บันไดที่มีพ้ืนยืนพร้อมราวจับ เปน็ ทางเลอื กท่ปี ลอดภยั กวา่ การใชบ้ นั ไดพบั ปกติ โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ เมอ่ื ตอ้ งปฏบิ ตั งิ านเปน็ ระยะเวลานานหรอื มกี ารมองเหน็ ทีจ่ ากดั เชน่ งานเช่ือม งานทีม่ ปี ระกายไฟ เปน็ ต้น ภาพท่ี 2 บันไดทีม่ ีพน้ื ยืนพรอ้ มราวจบั 2) น่ังร้านโครงค้าแยกส่วน (Splithead Trestle Scaffold) นั่งร้านโครงค้าแยกส่วน เป็นพื้นท่ีปฏิบัติงานท่ีสะดวกต่อการติดตั้ง สามารถติดต้ังได้หลายวิธีเพ่ือให้ เหมาะกับลักษณะงาน น่ังร้านประเภทนี้ มีประโยชน์สาหรับการปฏิบัติงานระดับเบาและปานกลาง เช่น งานฉาบผนัง งานทาสี งานตกแต่งทว่ั ไป เป็นตน้ ภาพท่ี 3 การใช้นัง่ รา้ นโครงค้าแยกสว่ น สถำบันส่งเสรมิ ควำมปลอดภัย อำชีวอนำมัย และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หนำ้ 4

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) 4.2.2 กำรทำงำนในพืน้ ทท่ี ี่มคี วำมต่ำงระดบั ต้งั แต่ 2 เมตรขน้ึ ไป นายจ้างต้องดาเนินการประเมินความเส่ียงในงานบนที่สูงก่อนเร่ิมดาเนินการ โดยประยุกต์ใช้การประเมิน ความเสยี่ ง ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 และต้องมีการขออนุญาตทางานหรือกาหนดมาตรการควบคุม ความปลอดภัยที่เหมาะสม โดยมีวิธีควบคุมความเส่ียงสาหรับงานที่มีความต่างระดับตั้งแต่ 2 เมตรข้ึนไป ดังตอ่ ไปน้ี 1) การทางานบนพนื้ การทางานบนพนื้ แทนการทางานบนท่ีสูง เป็นการขจัดอนั ตรายจากการตกจากท่ีสูงท่ีมีประสิทธิภาพมาก ท่ีสุดในการป้องกันอันตรายของลูกจ้าง ผู้ควบคุมงานควรพิจารณาวิธีการทางานท่ีสามารถทาได้ ที่ระดับพื้น การขจัดอันตรายมีหลากหลายวิธี เช่น การประกอบหลังคาท่ีระดับพ้ืน การประกอบ โครงสร้างตามแนวราบแล้วยกขึ้นติดตั้ง การใช้โครงสร้างคอนกรีตสาเร็จรูปหรือเทคอนกรีตใช้ลูกกลิ้ง ทาสที ตี่ อ่ ความยาวด้ามจับ เป็นต้น 2) การป้องกนั ท่ขี อบและชอ่ งเปิด ตอ้ งจดั ใหม้ มี าตรการปอ้ งกนั การตกเมอื่ ปฏบิ ตั งิ านทบ่ี รเิ วณขอบของอาคาร หลงั คา หรอื สง่ิ กอ่ สรา้ งอนื่ ๆ และ ชอ่ งเปดิ ในพนื้ ทป่ี ฏบิ ตั งิ าน เชน่ ตดิ ตง้ั ราวกนั ตก สายชว่ ยชวี ติ หรอื ตาขา่ ยนริ ภยั เปน็ ตน้ 3) ทางขึน้ – ลงของการทางานบนทสี่ งู สถานทท่ี างานบนทส่ี งู ทกุ แหง่ ตอ้ งมที างขน้ึ – ลงทปี่ ลอดภยั และเหมาะสม เชน่ ก. แพลตฟอรม์ แบบถาวร ทางเขา้ บนั ไดและบนั ไดที่ยึดกับท่ี ข. ทางเขา้ ชวั่ คราวและระบบบนั ไดชั่วคราว ค. บนั ไดทตี่ งั้ ดว้ ยความชนั ระหวา่ ง 4 : 1 ตอ้ งยดึ ใหแ้ นน่ หนา และยดื อกี อยา่ งนอ้ ย 90 เซนตเิ มตร เหนอื จดุ กา้ วออก จดุ พกั ของบนั ได (Landing) และทางเชอื่ มระหวา่ งโครงสรา้ ง ตอ้ งมรี าวกนั ตกห้ามใช้บันไดพับหรือบันได พาดเป็นทางขึ้น – ลงถาวรจากโครงสร้าง 4) แพลตฟอร์มยกระดบั (Elevating Work Platform) แพลตฟอร์มยกระดับสาหรับยกลูกจ้าง วัสดุ หรืออุปกรณ์อ่ืน ๆ เพ่ือให้ปฏิบัติงานบนที่สูงออกแบบมา เพ่ือป้องกันการตกจากที่สูง แพลตฟอร์มยกระดับครอบคลุมงานท่ีมีความของเครื่องจักรและอุปกรณ์ รวมถึงน่งั รา้ น และรถกระเชา้ ก. นงั่ รา้ น น่ังร้านเปน็ อปุ กรณใ์ นการปฏิบตั งิ านที่ปลอดภยั สาหรบั การทางานบนทส่ี งู น่ังร้านมกี ารออกแบบหลาย ประเภท ไดแ้ ก่ - น่ังร้านสาหรับงานเบา รับน้าหนักได้ไม่เกิน 225 กิโลกรัมต่อพ้ืนท่ีปฏิบัติงาน เหมาะสาหรับงาน ฉาบปูน ทาสี งานไฟฟา้ และงานเบาอ่นื ๆ - น่ังร้านสาหรับงานปานกลาง รับน้าหนักได้ไม่เกิน 450 กิโลกรัมต่อพื้นที่ปฏิบัติงานเหมาะสาหรับ งานทวั่ ไป - นงั่ รา้ นสาหรบั งานหนกั รบั น้าหนกั ไดไ้ มเ่ กนิ 675 กโิ ลกรมั ตอ่ พน้ื ทป่ี ฏบิ ตั งิ าน เหมาะสาหรบั งานกอ่ อฐิ คอนกรตี รอื้ ถอน และภารกจิ ทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั น้าหนกั บรรทกุ มากหรอื แรงกระแทกหนกั สถำบันสง่ เสรมิ ควำมปลอดภยั อำชีวอนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หน้ำ 5

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) การสร้าง ดัดแปลง และร้ือถอนน่ังร้าน ต้องดาเนินการโดยผู้มีความรู้ความสามารถ และปฏิบัติตาม กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการด้านความปลอดภยั อาชวี อนามัย และ สภาพแวดลอ้ มในการทางานเกย่ี วกบั งานกอ่ สรา้ ง พ.ศ. 2551 ข. รถกระเชา้ ต้องใชบ้ นพ้ืนแนวระนาบทีม่ ั่นคงแข็งแรง พื้นท่ีปฏิบัติงานต้องได้รับการตรวจสอบเพ่ือให้มั่นใจว่าไม่มี หลุมหรอื สง่ิ กดี ขวางท่อี าจเป็นสาเหตใุ หร้ ถกระเช้าพลกิ ควา่ ได้ - รถกระเช้าที่ออกแบบสาหรับพ้ืนขรุขระ ให้ปฏิบัติตามคาแนะนาของผู้ผลิต และมีการตรวจสอบ บรเิ วณพน้ื ทปี่ ฏิบัตงิ าน - ต้องระบขุ ดี จากดั น้าหนักบรรทกุ การทางานอยา่ งปลอดภัยไว้อยา่ งชดั เจน - ใหป้ ฏิบัตติ ามคมู่ อื การปฏบิ ตั งิ านของรถกระเช้าแต่ละชนดิ - รถกระเช้าควรไดร้ บั การตรวจสอบและทดสอบอุปกรณ์อย่างน้อยปีละ 1 ครง้ั - ผคู้ วบคมุ รถกระเชา้ ตอ้ งไดร้ บั การฝกึ อบรมเรอ่ื งการควบคมุ รถกระเชา้ อยา่ งปลอดภยั จากบริษัทผู้ผลิต ผ้แู ทนจาหน่าย หรอื หน่วยงานทไ่ี ดร้ บั การรบั รอง ภาพท่ี 4 ตวั อย่างรถกระเชา้ ประเภทตา่ ง ๆ ค. ราวกันตก การจัดให้มีราวกันตกที่มีประสิทธิภาพ จะต้องติดต้ังที่บริเวณขอบของอาคารหรือหลังคา นั่งร้าน ขอบของแพลตฟอร์มการปฏิบัติงาน ทางเดิน บันได ทางลาด จุดพัก ขอบของหลังคากระจกและวสั ดุ หลงั คาแผน่ ใส ชอ่ งเปดิ ในพน้ื และโครงสรา้ งหลงั คา ขอบของชอ่ งเปดิ แนวตงั้ หลมุ และการขุดอ่ืน ๆ ง. ตาข่ายนริ ภยั ตาข่ายนิรภัยออกแบบเพื่อป้องกันหรือรองรับการตกของลูกจ้างหรือการตกของวัสดุ ต้องมีการติดต้ัง และตรวจสอบตามคาแนะนาของผผู้ ลติ การใช้ตาข่ายนิรภัยเป็นวิธีการหน่ึงที่ยอมรับได้ในการป้องกัน การตกของลูกจ้างที่มีอิสระในการเคลื่อนที่ ห้ามใช้ตาข่ายนิรภัยเป็นทางเดินหรือใช้เป็นพ้ืนที่ ปฏิบตั งิ าน ทั้งน้ี การทางานบนแพลตฟอร์มยกระดับ สามารถนามาตรการควบคุมป้องกันการตกจากท่ีสูง โดยมี หน่วยงานซ่ึงได้รับการรับรองนามาตรการดังกล่าวมาใช้ในการติดตั้ง ใช้งานร้ือถอน และต้อง ดาเนินการโดยผมู้ ีความรู้ความสามารถตามข้อแนะนาของผผู้ ลิต สถำบนั สง่ เสรมิ ควำมปลอดภัย อำชวี อนำมัย และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ 6

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ง. ตาข่ายนริ ภัย ตาข่ายนิรภัยออกแบบเพ่ือป้องกันหรือรองรับการตกของลูกจ้างหรือการตกของวัสดุ ต้องมีการติดตั้ง และตรวจสอบตามคาแนะนาของผผู้ ลติ การใชต้ าข่ายนิรภัยเป็นวิธีการหน่ึงที่ยอมรับได้ในการป้องกัน การตกของลูกจ้างที่มีอิสระในการเคลื่อนที่ ห้ามใช้ตาข่ายนิรภัยเป็นทางเดินหรือใช้เป็นพื้นท่ี ปฏิบัตงิ าน ท้ังน้ี การทางานบนแพลตฟอร์มยกระดับ สามารถนามาตรการควบคุมป้องกันการตกจากท่ีสูง โดยมี หน่วยงานซึ่งได้รับการรับรองนามาตรการดังกล่าวมาใช้ในการติดต้ัง ใช้งานรื้อถอน และต้อง ดาเนินการโดยผูม้ คี วามรคู้ วามสามารถตามขอ้ แนะนาของผู้ผลิต จ. บนั ได ต้องคดั เลอื กบนั ไดอยา่ งถกู ตอ้ งและเหมาะสมตามลักษณะงาน ติดตงั้ บนพื้นทีแ่ ขง็ แรงมั่นคง และมีการ ป้องกันไม่ใหบ้ นั ไดลื่นไถล ดงั น้ี - พาดบันไดให้เอียงในอัตราส่วน 4 : 1 โดยวัดความสูงจากพื้นถึงจุดพาดบันได 4 ส่วน ตอ่ ระยะหา่ ง ของตีนบันไดจากกาแพง 1 ส่วน และปลายบันไดต้องพ้นจุดพาดอย่างน้อย 90 เซนติเมตร หรือ 3 ขน้ั บันได - ผูกยดึ บนั ไดให้แน่นท้งั ส่วนบนและส่วนล่าง อย่างน้อย 90 เซนติเมตร ผกู บันไดยดึ ใหแ้ นน่ ผูกบนั ไดยดึ ใหแ้ น่น ภาพท่ี 5 อตั ราส่วนการพาดบนั ไดท่เี หมาะสมคอื 4 : 1 สถำบนั ส่งเสริมควำมปลอดภยั อำชวี อนำมัย และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หนำ้ 7

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) ภาพที่ 6 ตวั อย่างการยึดบันไดให้แน่นอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ - การขึ้น – ลงบันไดอย่างปลอดภัย ลูกจ้างจะต้องสัมผัสกับบันไดอย่างน้อย 3 จุด (3 Points of Contact) ดังแสดงในภาพท่ี 8 และไมถ่ อื หรอื ยกสง่ิ ของขณะขน้ึ – ลงบนั ได ภาพท่ี 7 ตัวอยา่ งการสมั ผัสกับบันไดอย่างน้อย 3 จดุ (3 Points of Contact) 5) ระบบการคุมตาแหน่งการทางาน (Work Positioning Systems) ระบบการคมุ ตาแหนง่ การทางาน เปน็ การกาหนดใหม้ แี ละใชอ้ ปุ กรณท์ ชี่ ว่ ยยดึ รง้ั ลกู จา้ งใหอ้ ยใู่ นตาแหนง่ งาน และปฏิบัติงานในตาแหน่งท่ีกาหนดได้อย่างปลอดภัย ทั้งนี้ ลูกจ้างท่ีปฏิบัติงานในระบบนี้ต้องผ่านการ ฝกึ อบรมมีความสามารถ และทักษะในการปฏบิ ตั งิ านเป็นการเฉพาะ อุปกรณ์ความปลอดภยั ในการทางานบนที่สงู อยา่ งนอ้ ยต้องประกอบด้วย - จดุ ยดึ เก่ยี ว (Anchorage Point) - สายรดั ตวั นริ ภัยชนิดเตม็ ตัว (Full Body Harness) - เชอื กนิรภยั หรอื สายช่วยชวี ติ (Lanyard หรอื Lifeline) สถำบันส่งเสรมิ ควำมปลอดภัย อำชีวอนำมัย และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ 8

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ง. ตาข่ายนิรภัย ตาข่ายนิรภัยออกแบบเพ่ือป้องกันหรือรองรับการตกของลูกจ้างหรือการตกของวัสดุ ต้องมีการติดต้ัง และตรวจสอบตามคาแนะนาของผู้ผลิต การใชต้ าข่ายนิรภัยเป็นวิธีการหนึ่งที่ยอมรับได้ในการป้องกัน การตกของลูกจ้างท่ีมีอิสระในการเคลื่อนท่ี ห้ามใช้ตาข่ายนิรภัยเป็นทางเดินหรือใช้เป็นพ้ืนท่ี ปฏิบตั งิ าน ทั้งนี้ การทางานบนแพลตฟอร์มยกระดับ สามารถนามาตรการควบคุมป้องกันการตกจากที่สูง โดยมี หน่วยงานซึ่งได้รับการรับรองนามาตรการดังกล่าวมาใช้ในการติดต้ัง ใช้งานร้ือถอน และต้อง ดาเนินการโดยผ้มู คี วามรคู้ วามสามารถตามขอ้ แนะนาของผผู้ ลิต ตัวอย่างของระบบการคุมตาแหน่งการทางาน ก. ระบบการทางานดว้ ยเชือก (Rope Access System) เป็นการปฏิบัติงานที่มขี อ้ จากดั ในการเข้าถงึ พ้นื ทีเ่ พอื่ สามารถปฏิบัตงิ านไดใ้ นแนวด่ิงหรือแนวลาดเอียง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการปฏิบัติงานด้วยเชือกในแนวด่ิง วัตถุประสงค์หลักของการปฏิบัติงานลักษณะน้ี เพือ่ เป็นการเข้าถงึ พน้ื ทปี่ ฏิบตั งิ านได้อยา่ งปลอดภยั ข. ระบบจากดั ระยะเคลอื่ นท่ี (Travel Restraint System) เป็นระบบปอ้ งกนั ลกู จา้ งตกจากขอบอาคาร ชอ่ งเปดิ และส่ิงก่อสร้าง โดยการจากัดระยะเคลอื่ นท่ี ระบบนี้ ประกอบด้วย เข็มขัดนิรภัยชนิดเต็มตัว เชือกนิรภัยหรือสายช่วยชีวิต และจุดยึดเกี่ยวท่ีเหมาะสม หากระบบจากัดระยะเคล่ือนท่ียังคงมีความเสี่ยงต่อการพลัดตก ให้พิจารณาเลือกใช้ระบบการยับยั้ง การตกแทน ระยะจากดั การเคลอ่ื นท่ี จดุ ยดึ เก่ียว สายรัดตวั นริ ภัยชนิดเต็มตัว เชือกนิรภัย หรือสายช่วยชวี ิต ภาพท่ี 8 ระบบจากดั ระยะเคล่ือนทท่ี ่ปี ลอดภัย ป้องกันไมใ่ หเ้ ขา้ ถงึ ตาแหน่งท่ีอาจตกจากทีส่ งู ได้ สถำบนั ส่งเสรมิ ควำมปลอดภัย อำชวี อนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หนำ้ 9

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ภาพที่ 9 แสดงทางเลอื กของระบบจากัดระยะเคลื่อนที่ 6) ระบบการลดการบาดเจ็บจากการตกจากที่สงู (Fall Injury Minimization Systems) เปน็ การใชอ้ ุปกรณป์ อ้ งกนั การตกและเพื่อลดความรุนแรงของการบาดเจ็บของลูกจ้าง เช่น ตาข่ายนิรภัย แพลตฟอร์มรองรับการตกจากที่สูง เบาะลม และสายรัดตัวนิรภัยชนิดเต็มตัว เป็นต้น ท่ีนอกเหนือจาก ระบบจากัดระยะเคลอ่ื นท่ตี าม (5) ข ตวั อยา่ งระบบการลดการบาดเจบ็ จากการตกจากทีส่ ูง ก. แพลตฟอร์มรองรบั การตกจากท่ีสูง เปน็ โครงสรา้ งที่ออกแบบเพ่อื ลดระยะการตกจากทสี่ ูงของลูกจา้ งจากขอบอาคารหรอื สงิ่ ก่อสรา้ งที่ไม่มี การปอ้ งกนั ซึ่งตอ้ งมคี วามแขง็ แรงและทนตอ่ แรงกระแทกจากการตก โดยติดต้ังบริเวณด้านล่างของ พื้นท่ีปฏิบัติงานไม่เกิน 1 เมตร และย่ืนจากขอบของพ้ืนที่ปฏิบัติงานออกไปไม่น้อยกว่า 2 เมตร อาจใช้แบบติดต้ังอย่กู ับที่หรอื เคล่ือนท่ีได้ ภาพที่ 10 ตวั อย่างของแพลตฟอรม์ รองรบั การตกจากทส่ี ูง สถำบนั ส่งเสริมควำมปลอดภยั อำชีวอนำมยั และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หนำ้ 10

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) ข. ระบบการยับยั้งการตก (Fall Arrest System) ระบบการยับย้งั การตก ใช้เพอ่ื ลดแรงกระชากจากการตกของลกู จา้ งและไมใ่ ห้ตกกระแทกพ้ืนการหยุด อยา่ งปลอดภยั จากการตกจากท่ีสูงของลูกจ้าง ประกอบด้วย สายรัดตวั นริ ภยั ชนิดเต็มตัวเชื่อมต่อกับ จดุ ยดึ เกย่ี วโดยตรงหรอื เชอ่ื มตอ่ ผา่ นเชอื กนริ ภยั กไ็ ด้ ทง้ั นอ้ี ปุ กรณด์ งั กลา่ วตอ้ งมอี ปุ กรณด์ ดู ซบั แรงดว้ ย BA C เชือกนิรภัยหรอื สายชว่ ยชีวิต จุดยดึ เกยี่ ว สายรดั ตวั นริ ภยั ชนดิ เต็มตวั ภาพท่ี 11 ตัวอยา่ งของระบบการยับยงั้ การตก สาหรบั งานบนหลงั คา การคานวณระยะการตก การตกจะต้องมีระยะระหว่างพ้ืนที่ปฏบิ ตั ิงานกบั พ้ืนด้านล่างอย่างเพียงพอ ดังนั้นในการคานวณหาระยะ การตกของลูกจ้างในกรณีใช้เชือกนิรภัยและอุปกรณ์ดูดซับแรง ตัวแปรท่ีใช้ในการคานวณอย่างน้อย ได้แก่ ความยาวของเชือกนิรภัย การยืดตัวสูงสุดของอุปกรณ์ดูดซับแรงความสูงของลูกจ้าง และระยะ ปลอดภยั ซง่ึ สามารถคานวณได้ดังต่อไปนี้ สถำบนั สง่ เสริมควำมปลอดภัย อำชวี อนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หนำ้ 11

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) ระยะการตก = ความยาวของเชอื กนริ ภยั + การยืดตัวสูงสดุ ของอุปกรณด์ ูดซบั แรง + ความสูงของลูกจ้าง + ระยะปลอดภยั จากตัวอย่างในภาพท่ี 12 สามารถคานวณระยะการตกได้ดังนี้ ระยะการตก = 2.0 + 1.7 + 1.8 + 1.0 = 6.5 เมตร ภาพท่ี 12 ระยะการตก คือ 6.5 เมตร ในการตกจากที่สูงบางกรณี ร่างกายลูกจ้างอาจจะแกว่งไปกระแทกผนังหรือโครงสร้างของอาคาร การใชร้ ะบบการยับย้งั การตก จะตอ้ งดาเนินการดงั น้ี - การติดตัง้ ราวกันตก - ติดต้ังจุดยึดเกย่ี วโดยให้มุมระหว่างจุดยึดเกี่ยวกับตาแหน่งการทางานที่ขอบหลังคาไม่มากเกินไป กรณี เชน่ น้ี อาจใชเ้ ป็นจุดยดึ เก่ยี วแบบเคลอ่ื นท่ีได้ - การตดิ ตั้งจุดยดึ เก่ยี วจดุ ทีส่ องพรอ้ มอุปกรณ์ผูกมดั (จุดยึดเกย่ี วตรงกลาง) ภาพที่ 13 ลกั ษณะการแกวง่ กระแทกโครงสรา้ งอาคาร สถำบันสง่ เสริมควำมปลอดภัย อำชวี อนำมยั และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หน้ำ 12

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) 7) การควบคมุ เชิงบริหารจัดการ เปน็ ระบบการทางานหรอื ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านทช่ี ว่ ยลดความเส่ียงอนั ตรายของลูกจ้างจากการตกจากท่ีสงู โดยกาหนดมาตรการควบคุมเพ่ิมเตมิ เพ่ือสนบั สนุนมาตรการควบคุมป้องกนั การตกจากที่สูงระดับช้ันต้น ๆ ประกอบด้วย การกาหนดนโยบาย การจัดการและการวางแผน กาหนดมาตรฐานการทางาน การ ฝึกอบรม การจดั ลาดับของงาน ระบบการขออนญุ าตทางาน และแผนการช่วยเหลอื ก. การกาหนดนโยบาย นายจา้ งตอ้ งกาหนดนโยบายเกยี่ วกบั การทางานบนทสี่ งู จดั ทาเปน็ ลายลักษณ์อักษรโดยแสดงความมุ่งมั่น ในการลดความเส่ียง เพื่อป้องกันการประสบอันตรายจากการทางานบนท่ีสูง และมีการสื่อสารให้ ลูกจา้ งทราบอย่างทว่ั ถงึ ข. การจัดการและการวางแผน นายจ้างต้องม่ันใจว่าการปฏิบัติงานบนท่ีสูง ผ่านกระบวนการวางแผนอย่างเหมาะสม ได้รับการ ควบคุมดูแลอยา่ งเหมาะสม ดาเนินการในลักษณะท่ีปลอดภัย การคัดเลือกอุปกรณ์และการตรวจสอบ ตามระเบยี บขอ้ บังคบั เรอื่ งการวางแผนรวมถงึ การวางแผนสาหรบั สถานการณ์ฉุกเฉินและการช่วยชีวิต รวมทั้งนายจ้างต้องมั่นใจว่าการปฏิบัติงานบนท่ีสูงได้ดาเนินการเฉพาะเมื่อสภาพอากาศไม่เป็น อันตรายตอ่ บุคคลทเ่ี กีย่ วขอ้ ง ค. การฝึกอบรม นายจ้างตอ้ งจดั ให้มีการฝึกอบรมสาหรบั ลูกจา้ งทุกคนท่ีต้องปฏิบัติงานบนที่สูง เพ่ือให้ลูกจ้างเกิดความ ตระหนักตอ่ อนั ตรายของการตกจากที่สูง มีความสามารถ และทักษะในการปฏิบัติงานในระบบต่าง ๆ และต้องฝึกอบรมระเบียบปฏิบัติให้ลูกจ้างปฏิบัติตามข้ันตอนเพ่ือลดอันตราย โดยหัวข้อการฝึกอบรม อย่างน้อยตอ้ งประกอบด้วยหัวข้อต่อไปน้ี - อันตรายจากการตกในงานบนท่สี ูง - มาตรฐานการปอ้ งกนั การตกจากทสี่ งู - ระเบียบปฏิบัตเิ พือ่ ควบคุมอนั ตราย - ลกั ษณะอนั ตรายการตกจากทส่ี ูงในพ้ืนที่การทางาน - บทบาทหนา้ ทขี่ องลกู จา้ ง - การตดิ ต้ังและบารงุ รักษาระบบป้องกนั การตกจากที่สงู - การตรวจสอบระบบป้องกันการตกจากท่ีสูง - การช่วยเหลือในกรณฉี กุ เฉิน - การปฐมพยาบาล รวมถงึ การนวดหวั ใจผายปอดกชู้ พี (Cardiopulmonary Resuscitation ; CPR) ง. การขออนญุ าตทางาน (Work Permit for Working at Height) นายจา้ งตอ้ งจดั ทาใบอนญุ าตการทางานบนทสี่ งู อยา่ งนอ้ ยตอ้ งประกอบดว้ ยหวั ขอ้ ดงั น้ี - วัน เดอื น ปี ชว่ งเวลา และสถานที่ในการดาเนินงาน - ลักษณะการทางาน - รายชื่อผู้ขออนุญาต ผปู้ ฏิบัตงิ าน ผชู้ ว่ ยเหลอื ผคู้ วบคมุ งาน และผอู้ นญุ าต - มาตรการความปลอดภยั - อปุ กรณท์ ่ใี ช้ในการปฏบิ ัตงิ าน - มาตรการในการช่วยเหลือ กรณีมีผตู้ กจากที่สูง และอปุ กรณ์ท่ีใช้ในการชว่ ยเหลือ - หน่วยงานที่ต้องตดิ ตอ่ สอ่ื สารภายในและภายนอก กรณฉี กุ เฉนิ สถำบันสง่ เสรมิ ควำมปลอดภยั อำชวี อนำมัย และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หน้ำ 13

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทสี่ งู (มปอ. 101 : 2561) จ. แผนการชว่ ยเหลอื นายจา้ งตอ้ งจดั ทาแผนการชว่ ยเหลอื ลกู จา้ งตกจากทส่ี งู เพอื่ รองรบั เหตกุ ารณท์ อ่ี าจจะเกดิ ขนึ้ ได้ แผนการ ชว่ ยเหลอื อย่างนอ้ ยต้องมีหัวข้อดังตอ่ ไปน้ี - วัน เดือน ปี ท่ีจัดทาแผนชว่ ยเหลอื - สถานท่ีปฏิบตั ิงาน - ลกั ษณะ เหตกุ ารณ์ และอันตรายท่อี าจจะเกิดข้ึน - ผ้รู บั ผิดชอบปฏิบตั กิ ารชว่ ยเหลือ และรายชือ่ ผูช้ ว่ ยเหลอื - ขั้นตอนการช่วยเหลอื - รายการอปุ กรณท์ ต่ี ้องใช้ในการชว่ ยเหลือ - รายช่อื และการตดิ ตอ่ หนว่ ยงานช่วยเหลอื อน่ื ๆ เช่น โรงพยาบาล - ผอู้ นุญาต และหวั หน้าผ้ชู ว่ ยเหลือลงนามในแผนการช่วยเหลอื 4.3 กำรป้องกนั และยบั ยั้งวัสดอุ ปุ กรณ์ตกหลน่ 4.3.1 การปอ้ งกนั วัสดุ เครอ่ื งมอื อปุ กรณ์ตกหลน่ ตอ้ งปฏิบัติ ดังน้ี ก. จัดให้มีแผงกันของตกในแนวระนาบหรือแนวด่ิง ออกแบบและคานวณความแข็งแรงโดยวิศวกรเพื่อใช้ ป้องกนั วัสดุอุปกรณต์ กหลน่ ข. เสน้ ทางที่กาหนดให้เป็นทางเดิน เส้นทางลาเลียงหรือเคลื่อนย้ายวัสดุอุปกรณ์ ต้องจัดทาหลังคา กันสาด หรือวัสดุอื่นท่ีแข็งแรงเพียงพอสามารถทนแรงกระแทกหรือการทะลุผ่านเน่ืองจากวัสดุหรืออุปกรณ์ตก หล่นได้ ค. เครื่องมือ อุปกรณ์ หรือวัสดุต่าง ๆ ที่ใช้ในการปฏิบัติงาน หรือกองบนที่สูง ต้องจัดกองให้เป็นระเบียบ เรยี บรอ้ ย หรอื มภี าชนะบรรจทุ ป่ี ลอดภัย หรอื จัดทาแผงกันของตกทมี่ น่ั คง แขง็ แรงและปลอดภัย หากไม่มี ราวกันตกต้องจัดเก็บห่างจากขอบของหลังคาหรือขอบโครงสรา้ งไมน่ อ้ ยกว่า 1.8 เมตร 4.3.2 การยับยงั้ วัสดุ เครอื่ งมอื อปุ กรณ์ตกหล่น ตอ้ งปฏบิ ตั ิ ดังนี้ ก. วสั ดุ เครือ่ งมอื อุปกรณ์ทมี่ ีขนาดพกพาและมีน้าหนกั ไม่มาก จดั ใหม้ อี ุปกรณค์ ลอ้ งเกย่ี วกับลูกจ้าง ข. วสั ดุ เคร่ืองมือ อุปกรณ์ทมี่ ีขนาดใหญ่หรอื มีน้าหนกั มาก จัดใหม้ ีอุปกรณ์คลอ้ งยึดกับโครงสร้าง สถำบันสง่ เสรมิ ควำมปลอดภัย อำชีวอนำมยั และสภำพแวดลอ้ มนกำรทำงำน (องค์กำรมหำชน) หนำ้ 14

มาตรฐานการจดั การความปลอดภยั ในการทางานบนทส่ี งู (มปอ. 101 : 2561) 5. เอกสำรอ้ำงอิง พระรำชบญั ญตั คิ วำมปลอดภยั อำชวี อนำมยั และสภำพแวดลอ้ มในกำรทำงำน พ.ศ.2554. ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เล่ม 128 ตอนที่ 4 ก วนั ที่ 17 มกราคม 2 Australian Government. National code of practice for the prevention of falls in general construction. April 2008 American Society of Safety Engineers. Introduce to fall protection to third edition. 2001 Occupational Safety and Health Administration. Fall protection in construction (OSHA 3146-05R 2015). 2015 Safe Work Australia. Managing the risk of falls at workplaces code of practices. April 2016 สถำบนั สง่ เสรมิ ควำมปลอดภยั อำชวี อนำมัย และสภำพแวดล้อมนกำรทำงำน (องคก์ ำรมหำชน) หน้ำ 15