ความฉลาด ทางดิจิทัล (DQ Digital Intelligence)

ความฉลาดทางดิจทิ ลั (DQ Digital Intelligence) ความฉลาดทางดจิ ิทลั คอื อะไร ความฉลาดทางดิจิทลั (DQ: Digital Intelligence Quotient) คอื กลุม ความ สามารถทางสงั คม อารมณ และการรับรู ทจี่ ะทําใหคนคนหน่ึงสามารถ เผชญิ กับความทาทายของชวี ิตดจิ ิทัล และสามารถ ปรับตวั ใหเ ขากับชีวติ ดิจิทัลได ความฉลาดทางดจิ ิทัล ครอบคลุมท้งั ความรู ทักษะ ทัศนคตแิ ละคา นิยม ทีจ่ ําเป็ นตอ การใชช ีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน กลาวอีกนัยหน่งึ คอื ทักษะการใชส่อื และ การเขาสังคมในโลกออนไลน

ทาํ ไมตอ งเพมิ่ ทักษะ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เดก็ ๆ และเยาวชนในยคุ ไอทีเติบโตมาพรอ มกับ อุปกรณด ิจิทัลและอนิ เทอรเ นต็ ดว ยลกั ษณะการส่ือสาร ทรี่ วดเรว็ อิสระ ไรพ รมแดน และไมเห็นหนาของอีก ฝ าย ทาํ ใหก ารรบั รแู ละการใชชีวติ ของเดก็ รุนใหม มลี กั ษณะทีแ่ ตกตา งจากเจนเนอเรช่ันรุน กอนๆ มาก ทกั ษะชีวิตใหมๆ ตองไดร บั การเรยี นรแู ละฝึกฝน เพ่ือทเี่ ดก็ ทเี่ ติบโตมาในยุคทเี่ ตม็ ไปดวยขอมูลขาวสาร และเทคโนโลยสี ามารถนําไปใชใ นชวี ติ ประจาํ วนั การใชชวี ิตของคนรุนใหมยังผกู ติดกบั เครอื ขา ย อนิ เทอรเน็ตและส่ือออนไลนเกือบตลอดเวลา ไมว า จะเป็ นการรับขา วสาร ความบันเทิง หรือการซ้อื ขาย สินคา และบริการ และการทําธรุ กรรมการเงนิ ในอดตี ตัวชวี้ ัดอยาง IQ ไดถ ูกนาํ มาใชพ ัฒนาระดบั ทักษะทางสติปัญญาของมนุษย ในขณะที่ EQ ไดน ํามาศกึ ษาเพ่อื พฒั นาระดบั ทักษะความฉลาดทาง อารมณ แตด ว ยบริบททางสงั คมทเี่ ปลยี่ นไป ปัจจบุ นั ทกั ษะความฉลาดทางปัญญาและทางอารมณ ไม เพียงพอตอสงิ่ ทีเ่ ยาวชนตองเผชิญในโลก ไซเบอร

ความเป็ นพลเมืองดิจทิ ัล (Digital Citizenship) คอื อะไร ความเป็ นพลเมืองดจิ ิทัลคือ พลเมอื งผใู ชงานส่ือดจิ ทิ ลั และส่ือสังคมออนไลนทีเ่ ขาใจบรรทดั ฐานของ การปฏบิ ตั ติ ัวใหเหมาะสมและมคี วามรับผดิ ชอบในการ ใชเทคโนโลยี โดยเฉพาะอยางยิง่ การส่ือสาร ในยุคดจิ ทิ ลั เป็ นการส่อื สารทไี่ รพรมแดน สมาชิกของโลก ออนไลนคือ ทุกคนทีใ่ ชเ ครือขา ยอินเทอรเ น็ต บนโลกใบนี้ ผใู ชส ่อื สังคมออนไลนม คี วามหลากหลาย ทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และวัฒนธรรม พลเมอื ง ดิจิทัลจึงตองเป็ นพลเมอื งทีม่ ีความรับผดิ ชอบ มจี ริยธรรม เห็นอกเห็นใจและเคารพผอู ่นื มสี ว นรวม และมุงเนนความเป็ นธรรมในสังคม การเป็ นพลเมืองใน ยุคดจิ ิทัลนน้ั มที กั ษะทีส่ าํ คญั 8 ประการ



1. ทกั ษะในการรักษาอตั ลักษณทดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสรางและบริหารจดั การอัตลักษณท ีด่ ขี องตนเองไวไ ดอยา งดที ้ังใน โลกออนไลนแ ละโลกความจรงิ อตั ลักษณทดี่ คี อื การทีผ่ ใู ชส ่อื ดจิ ิทลั สรางภาพลกั ษณในโลกออนไลน ของตนเองในแงบวก ทงั้ ความคิด ความรสู กึ และการกระทํา โดยมวี ิจารณญานในการรบั สงขา วสารและ แสดงความคดิ เหน็ มีความเหน็ อก เห็นใจผรู ว มใชง านในสังคมออนไลน และรูจกั รับผดิ ชอบตอ การกระ ทาํ ไมกระทําการทีผ่ ดิ กฎหมาย และจริยธรรมในโลกออนไลน เชน การละเมิดลขิ สทิ ธ์ิ การกลน่ั แกลง หรอื การใชว าจาทีส่ รางความ เกลียดชงั ผูอ ่ืนทางส่ือออนไลน

2. ทกั ษะการคดิ วิเคราะหมีวจิ ารณญาณทีด่ ี (Critical Thinking) สามารถในการวเิ คราะหแ ยกแยะระหวางขอ มลู ทถี่ ูกตอ งและ ขอ มลู ทีผ่ ดิ ขอมลู ทมี่ เี น้ือหาเป็ นประโยชน และขอ มลู ทเี่ ขาขา ยอันตราย ขอ มูลติดตอ ทางออนไลนท นี่ า ต้งั ขอสงสยั และนาเช่ือถอื ได เม่ือใชอ นิ เทอรเ น็ต จะรวู า เน้อื หาอะไร เป็ นสาระ มปี ระโยชน รเู ทาทนั ส่ือและ สารสนเทศ สามารถวเิ คราะหและประเมิน ขอ มูลจากแหลงขอมูลทีห่ ลากหลายได เขาใจรูปแบบการ หลอกลวงตางๆ ในโลกไซเบอร เชน ขาวปลอม เว็บปลอม ภาพตดั ตอ เป็ นตน

3. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเอง ในโลกไซเบอร (Cybersecurity Management) สามารถป องกนั ขอมูลดว ยการสรา งระบบความปลอดภยั ทเี่ ขม แข็ง และป องกนั การโจรกรรมขอ มูล หรอื การโจมตีออนไลนได มที ักษะในการรกั ษาความ ปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน การรักษา ความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอรค อื การปกป อง อปุ กรณด ิจิทัลขอ มูลทีจ่ ดั เก็บและขอ มลู สว นตัว ไมใหเ สยี หาย สูญหาย หรือถกู โจรกรรมจากผไู มหวงั ดใี น โลกไซเบอร การรักษาความปลอดภยั ทาง ดิจิทัลมคี วามสําคญั

4. ทกั ษะในการรักษาขอมูลสวนตวั (Privacy Management) มีดุลพินิจในการบริหารจัดการขอมูลสว นตัว รูจกั ปกป องขอ มูลความสวนตัวในโลก ออนไลนโ ดยเฉพาะ การแชรขอมูลออนไลนเ พ่อื ป องกันความ เป็ นสว นตัวทัง้ ของตนเองและผอู ่ืน รูเทาทัน ภยั คกุ คามทาง อนิ เทอรเน็ต เชน มัลแวร ไวรสั คอมพิวเตอร และกลลวงทางไซเบอร

5. ทักษะในการจดั สรรเวลาหนาจอ (Screen Time Management) สามารถในการบรหิ ารเวลาทีใ่ ช อปุ กรณยุคดิจทิ ัล รวมไปถึงการ ควบคมุ เพ่อื ใหเ กดิ สมดลุ ระหวาง โลกออนไลน และโลกภายนอก ตระหนกั ถึงอันตรายจากการใชเ วลา หนาจอนานเกนิ ไป การทํางาน หลายอยา งในเวลาเดยี วกนั และผล เสยี ของการเสพติดส่ือดิจิทลั

6. ทักษะในการบริหารจัดการขอ มูลทผี่ ใู ชง าน มกี ารทิง้ ไวบนโลกออนไลน (Digital Footprints) สามารถเขา ใจธรรมชาตขิ องการใชชีวติ ในโลกดจิ ทิ ัลวา จะหลงเหลือรอ ยรอย ขอ มลู ทงิ้ ไวเ สมอ รวมไปถึง เขา ใจผลลัพธทอี่ าจเกดิ ข้ึน เพ่ือการ ดแู ลสงิ่ เหลา นีอ้ ยางมคี วามรบั ผิดชอบ

7. ทกั ษะในการรบั มอื กบั การกลน่ั แกลงบน โลกไซเบอร (Cyberbullying Management) การกล่นั แกลง บนโลกไซเบอรค ือ การใชอ นิ เทอรเน็ตเป็ น เคร่ืองมือหรอื ชอ งทางเพ่ือกอ ใหเกิดการคกุ คาม ลอ ลวงและการกลน่ั แกลง บนโลกอินเทอรเ น็ตและส่อื สงั คม ออนไลน โดยกลมุ เป าหมายมักจะเป็ น กลุม เดก็ จนถึงเดก็ วัยรุน การกล่นั แกลง บนโลกไซเบอรค ลาย กันกบั การกลั่นแกลงในรูปแบบอ่ืน หากแตการกลั่นแกลง ประเภทนีจ้ ะกระทําผา นส่ือออนไลนห รือ ส่อื ดิจทิ ลั เชน การสงขอ ความทาง โทรศัพท ผกู ลน่ั แกลงอาจจะเป็ นเพ่ือนรว มช้ัน คนรจู ักในส่ือ สงั คมออนไลน หรืออาจจะเป็ นคน แปลกหนาก็ได แตสวนใหญผ ทู กี่ ระทําจะรจู ักผทู ถี่ กู กลนั่ แกลง รูปแบบของการกลน่ั แกลง มกั จะเป็ น

8. ทักษะการใชเทคโนโลยี อยางมีจริยธรรม (Digital Empathy) มคี วามเหน็ อกเห็นใจ และสรา งความสมั พนั ธท ดี่ กี ับ ผูอ่นื บนโลกออนไลน แมจ ะเป็ นการส่ือสารที่ ไมไ ดเหน็ หนา กนั มปี ฏสิ ัมพันธอนั ดีตอคนรอบขา ง ไมว าพอแม ครู เพ่ือนท้ังในโลกออนไลนแ ละใน ชีวติ จริง ไมด วนตดั สนิ ผูอ่ืนจากขอมลู ออนไลนแต เพียงอยา งเดยี ว และจะเป็ นกระบอกเสียงใหผทู ี่ ตอ งการความชวยเหลือ