unit2 สารละลาย สุรชัย

ความหมายของสารละลาย • สารละลาย คอื สารเนือ้ เดยี วทไี่ ม่บรสิ ทุ ธิ ์ เกดิ จากสารตง้ั แต่ 2 ชนิดขนึ้ ไปมารวมกนั สารละลายแบง่ สว่ นประกอบได ้2 สว่ นคอื • ตวั ทำละลำย : สารทมี่ คี วามสามารถในการทา ใหส้ ารอนื่ ๆ ละลายได ้โดยไม่ทาปฏกิ ริรยิ า เคมี • ตวั ละลำย : สารทถี่ กู ตวั ทาละลายทาให ้

ประเภทของสารละลาย • ของแขง็ เชน่ ทองเหลอื ง นาก • ของเหลว เชน่ นา้ เชอื่ ม นา้ เกลอื แอลกอฮอล ์ • แกส๊ เชน่ แกส๊ หงุ ตม้ กลนิ่ นา้ หอมในอากาศ

จาแนกตามปรมิ าณของตวั ละลาย • สำรละลำยอมิ่ ตวั : สารละลายที่ ตวั ละลายไม่ สำมำรถละลำยไดอ้ กี ทอี่ ณุ หภมู เิ ดมิ หรอื และ ปรมิ าณตวั ทาละลายเทา่ เดมิ • สำรละลำยไมอ่ มิ่ ตวั : สารละลายที่ ตวั ละลายยงั สำมำรถละลำยไดอ้ กี ทอี่ ณุ หภมู เิ ดมิ หรอื และ ปรมิ าณตวั ทาละลายเท่าเดมิ

จาแนกตามความเขม้ ขน้ • สำรละลำยเขม้ ขน้ : สารละลายทมี่ ี ตวั ละลาย ปรมิ าณมาก แตต่ วั ทาละลายปรมิ าณนอ้ ย • สำรละลำยเจอื จำง : สารละลายทมี่ ตี วั ละลาย ปรมิ าณนอ้ ย แตต่ วั ทาละลายปรมิ าณมาก

องคป์ ระกอบของสารละลาย • สารละลายจะมี 2 องคป์ ระกอบ คอื ตวั ทาละลาย และตวั ถกู ละลาย โดยเราจะมหี ลกั ในการ พจิ ารณาว่าสารใดเป็ นตวั ถกู ละลายหรอื ตวั ทา ละลายดงั นี้ • 1.ดูสถำนะกอ่ นเป็ นอนั ดบั แรก • ถา้ สาร 2 ชนิดทมี่ สี ถานะตา่ งกนั มาละลาย ซงึ่ กนั และกนั ใหถ้ อื ว่าสารทมี่ สี ถานะเดยี วกบั สารละลายเป็ นตวั ทาละลาย สารอนื่ ทเี่ หลอื เป็ น ตวั ถกู ละลาย เชน่ เรานาเกลอื ซงึ่ เป็ นของแข็ง มาละลายในนา้ ซงึ่ เป็ นของเหลว เราก็จะได ้

ปัจจยั ทมี่ ผี ลตอ่ การละลาย • 1. ชนิดของตวั ทำละลำย • ตวั ทาละลายตา่ งกนั มคี วามสามารถในการละลายตา่ งกนั เชน่ โซเดยี มคลอไรดล์ ะลายในนา้ แต่ไม่ละลายในแอลกอฮอล ์ กามะถนั ละลายในโทลอู นี แตไ่ ม่ละลายในน้า • 2. ควำมเขม้ ขน้ ของตวั ทำละลำย • ถา้ ตวั ทาละลายมคี วามเขม้ ขน้ มาก การละลายจะเกดิ ไดด้ ี • 3. อณุ หภูมิ • ของแข็งและของเหลวสว่ นใหญ่ ความสามารถในการ ละลายไดจ้ ะเพม่ิ ขนึ้ เมอื่ อณุ หภมู ขิ องสารละลายสงู ขนึ้ เมอ่ื เพม่ิ อณุ หภมู ิ จะทาใหส้ ารเคลอ่ื นทช่ี นกนั ไดเ้ รว็ ขนึ้ กวา่ เดมิ การละลายจงึ เรว็ ขนึ้ แตถ่ า้ เป็ นแกส๊ ความสามารถในการ ละลายไดจ้ ะลดลงเมอ่ื อณุ หภมู ขิ องสารละลายสูงขนึ้ • 4. ควำมดนั ้่



ความเขม้ ขน้ ของสารละลาย • ความเขม้ ขน้ ของสารละลายเป็ นการบอกถงึ อตั ราสว่ นปรมิ าณตวั ถกู ละลายกบั ปรมิ าณตวั ทาละลายในสารละลายหน่ึง ๆ อตั ราสว่ นดงั กลา่ วจะมไี ด ้2 ลกั ษณะ คอื • - ปรมิ าณของตวั ถกู ละลายในสารละลายทง้ั หมด • - ปรมิ าณของตวั ถกู ละลายในตวั ทาละลายทงั้ หมด • ในปัจจบุ นั หน่วยทนี่ ิยมใชส้ าหรบั ระบุความเขม้ ขน้ ของสารละลายมหี ลายระบบ ดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ รอ้ ยละ เศษสว่ นโมล โมลารติ ี โมแลลติ ี ฯลฯ • 1.รอ้ ยละ (percents) เป็ นการระบปุ รมิ าณของตวั ถกู ละลายในสารละลาย ทงั้ หมด 100 • สว่ นแบง่ ออกเป็ น • ก.รอ้ ยละโดยมวล (w/w) หมายถงึ มวลของตวั ถกู ละลายตอ่ มวลของสารละลาย 100หน่วย มกั ใชก้ บั ตวั ถกู ละลายทเ่ี ป็ นของแข็ง • ให ้wA เป็ นมวลของตวั ทาละลาย • wB เป็ นมวลของตวั ถกู ละลาย ป รมิ าตรของตวั ถกู ละลายต่อป รมิ าตรทงั้ หมด • ข.รอ้ ยละโดยปรมิ ำตร (V/V) หมายถงึ ของสารละลาย100หน่วย มกั ใชก้ บั ตวั ถกู ละลายและตวั ทาละลายทเ่ี ป็ นของเหลว

ความเขม้ ขน้ ของสารละลาย • 2.โมลำรติ ี (molarities) เป็ นการระบจุ านวนโมลของตวั ถกู ละลายในสารละลายทม่ี ปี รมิ าตร 1,000 cm3 (1 dm3) หน่วยความเขม้ ขน้ ของระบบนีจ้ งึ เป็ นmol dm-3 หรอื โมลำร(์ molar,M) เชน่ สารละลาย0.10 M HCl หมายความวา่ ในสารละลายมี ปรมิ าตร1,000 cm3 มHี Clละลาย อยู่ 0.10 mol • สาหรบั สารประกอบเชงิ ไอออนซงึ่ ไม่มสี ตู รเชงิ โมเลกุล เชน่ NaClเป็ นสูตร ของโซเดยี มคลอไรดแ์ ตไ่ ม่ใชห่ มายความวา่ โซเดยี มคลอไรด ์ 1โมเลกลุ ผดิ กบั สูตรเคมี ของพวกสารประกอบโคเวเลนต ์ เชน่ CO2 เป็ นสูตรของ คารบ์ อนไดออกไซด1์ โมเลกลุ

ความเขม้ ขน้ ของสารละลาย • 3.โมแลลติ ี (molality) เป็ นการระบคุ วามเขม้ ขน้ เป็ นจานวนโม ลของตวั ถูกละลายใน ตวั ทาละลายทม่ี มี วล1 kgหรอื 1,000กรมั มหี น่วยความเขม้ ขน้ เป็ นโมแลล(molal, m) เชน่ 0.50 mกลโู คส หมายความวา่ สารละลายมกี ลโู คส0.50 mol ละลายในนา้ 1,000กรมั • 4.เศษสว่ นโมล(mole fraction, x)เป็ นการระบอุ ตั ราสว่ นจานวน โมลของสารใด สารหนึ่งตอ่ จานวนโมลรวมของสารทง้ั หมดในสารละลาย • ให ้ nA คอื จานวนโมลของตวั ทาละลาย • nB คอื จานวนโมลของตวั ถกู ละลาย • แสดงวา่ \"ผลรวมเศษส่วนโมลของสำรทง้ั หมดในสำรละลำยจะตอ้ งเท่ำกบั 1.00\"



การละลายของสาร • การละลาย (Dissolve) คอื การทสี่ ารชนิด หนึ่ง (ตวั ถกู ละลาย) แตกตวั ออกเป็ น อนุภาคเล็ก ๆ และแทรกตวั ในสารอกี ชนิด หนึ่ง (ตวั ทาละลาย) โดยท่วั ไปเราพจิ ารณา วา่ - สารทมี่ ปี รมิ าณมากกวา่ เป็ น ตวั ทา ละลาย (Solvent) - สารทมี่ ปี รมิ าณนอ้ ยกวา่ เป็ น ตวั ถกู ละลาย (Solute)