ภูมิศาสตร์ ม.2 ทวีปแอฟริกา

๑. ลักษณะทางกายภาพ แอฟรกิ าเป็นทวีปท่ีมีขนาดใหญ่เป็นอันดับ ๒ รองจากทวีปเอเชีย จากความกว้างใหญ่ของพื้นที่ทา ให้มคี วามแตกต่างของลักษณะภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ พื ช พ ร ร ณ ธ ร ร ม ช า ติ ต ล อ ด จ น วั ฒ น ธ ร ร ม ข อ ง ประชากรท่ีอาศัยอยู่ ในบรเิ วณต่าง ๆ ใ น อ ดี ต ท วี ป แ อ ฟ ริ ก า ยั ง ไ ม่ เป็ น ที่ รู ้ จั ก ข อ ง ชาวโลก ทวีปแอฟริกาจึงได้ช่ือว่า “กาฬทวีป” หรือ “ทวีปมืด”เน่ืองจากมีลักษณะภูมปิ ระเทศท่ีทุรกันดาร แ ล ะ มี พ้ื น ที่ ท ะ เ ล ท ร า ย ก ว้ า ง ใ ห ญ่ ท า ใ ห้ ย า ก ต่อการเข้าถึง สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ี่ ๒

แผนที่ประเทศต่าง ๆ ในทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๑ ตาแหน่งท่ีต้ัง ทวีปแอฟริกาตั้งอยู่ระหว่างละติจูด ๓๗ องศา ๒๑ ลิปดาเหนือ ถึง ๓๔ องศา ๕๒ ลิปดาใต้ และระหว่างลองจจิ ูด ๕๑ องศา ๒๖ ลิปดาตะวันออก ถึง ๑๗ องศา ๓๓ ลิปดา ตะวันตก จึงทาให้ทวีปแอฟริกามีพ้ืนที่ทั้งส่วนที่เป็นซีกโลกเหนือและซีกโลกใต้เกือบ จะเท่า ๆ กัน ๑.๒ ขนาด ทวีปแอฟริกามีขนาดพ้ืนท่ีประมาณ ๓๐,๒๔๔,๐๕๐ ตารางกิโลเมตร มีระยะทาง วดั จากเหนือถึงใต้ประมาณ ๘,๐๐๐ กิโลเมตร และมรี ะยะทางวดั จากตะวันออกถึงตะวนั ตก ประมาณ ๗,๕๐๐ กิโลเมตร สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

๑.๓ อาณาเขต ทวปี แอฟรกิ ามอี าณาเขต ดังน้ี ทิศเหนือ จดทะเลเมดิเตอรเ์ รเนียน ช่องแคบยิบรอลตาร์ และติดต่อกับทวีปเอเชีย บรเิ วณคาบสมุทรไซนาย โดยมคี ลองสุเอซก้ันอยู่ ทิศตะวันออก จดมหาสมุทรอนิ เดีย ทะเลแดง และอ่าวเอเดน ทิศตะวันตก จดมหาสมุทรแอตแลนติก และอ่าวกินี ทิศใต้ จดมหาสมุทรแอตแลนติก และมหาสมุทรอนิ เดีย สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ีที่ ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ท วี ป แ อ ฟ ริก า เ กิ ด จ า ก ก า ร ป ร ะ ก บ กั น ข อ ง แ ผ่ น ท วี ป เ ก่ า ก อ น ด์ ว า น า แ ล น ด์ เ ม่ื อ ๑ ๖ ๐ ล้ า น ปี ม า แ ล้ ว ก า ร เ ค ล่ื อ น ตั ว ป ร ะ ก บ กั น ท า ใ ห้ เ กิ ด เทื อ ก เ ข า ท บ ตั ว เป็ น เทือกเขาโก่งโค้งงออยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือและทางใต้ ตอนกลางทวีปตามรอยแตกจะมี หย่อมหินภูเขาไฟทาให้เกิดเป็นที่ราบสูง หินภูเขาไฟสลับกับแอ่งต่าที่อยู่โดยรอบ บริเวณท่ี เป็นแอ่งต่าจะถูกทับถมด้วยดิน ทราย และกรวด กลายเป็นทะเลทรายกว้างขวางและใหญ่ ที่สุ ดของโลก คือ ทะเลทรายสะฮารา ทางซีกตะวันออกของทวีปมีภูมิประเทศเป็น แนวรอ่ งแตกภายในทวีปท่ี ใหญ่และยาว (great rift valley) เป็นสัณฐานภมู ิประเทศที่เด่น ตามแนวรอยแตกทาให้เกิดภมู ปิ ระเทศสาคัญ คือ ทะเลสาบใหญ่ ๆ ท่ีวางตัวตามแนวรอยแตก น้าตกขนาดใหญ่มภี เู ขาไฟท่ีเกิดสัมพนั ธ์กับรอยแตกมากมาย รวมถึงยอดเขาคิลิมนั จาโรและ ท่ีราบสูงเอธิโอเปีย ซ่ึงเป็นท่ีราบสูงในแนวรอยแตกน้ี เป็นต้นกาเนิ ดสาขาแม่น้ าไนล์ ซ่งึ เป็นแมน่ ้าที่ยาวที่สุดในโลก สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ีท่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ โดยรวมทวีปแอฟริกา คือ ทวีปท่ีมีหินฐานเก่าที่อยู่ในรู ปที่ราบสู งมากมาย ถูกปกคลุมไปด้วยตะกอนทราย ทาให้เกิดเป็นภูมิประเทศทะเลทรายกว้างขวาง มีรอย แตกแยกของแผน่ หินเก่า ทาให้มแี มกมาแทรกดันเป็นภเู ขาไฟ ใหม่ที่สูงของทวปี หินฐานเก่า และตามแนวสัมผสั แมกมาท่ีแทรกดันข้นึ มามแี รธ่ าตสุ าคัญมากมาย ทาให้ทวีปแอฟรกิ าเป็น ดินแดนแห่งแรธ่ าตุที่อุดมสมบูรณ์ การมแี นวเส้นศูนย์สูตรอยู่กลางทวปี ทาให้ทวปี แอฟรกิ า มที ะเลทรายทั้งซีกโลกเหนือและซกี โลกใต้ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ แผนที่ลักษณะภมู ปิ ระเทศทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภูมปิ ระเทศ เขตภมู ปิ ระเทศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเป็น ๔ เขต ดังน้ี ๑) เขตเทือกเขาสูงทางตอนเหนือ ได้แก่ บริเวณประเทศโมร็อกโก แอลจีเรีย และ ตูนิเซีย มีเทือกเขาท่ีสาคัญ คือ เทือกเขาแอตลาส ท่ีวางตัวในแนวตะวันออกเฉียงเหนือ- ตะวันตกเฉียงใต้ขนานไปกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มียอดเขาตูบคาลเป็นยอดเขาสูงสุด มี ระดับความสูง ๔,๑๖๕ เมตร อยู่ ในเขตประเทศโมร็อกโก การวางตัวของเทือกเขาแอตลาส ทาให้เป็นแนวปะทะฝนภูเขา ส่งผลให้เขตชายฝ่ ังหน้าเขามีปริมาณฝนตกมาก จึงเป็นท่ีต้ัง ของเมืองใหญ่ที่มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น ได้แก่ เมืองราบัต ประเทศโมร็อกโก และ แอลเจยี ร์ ประเทศแอลจเี รยี ขณะที่ด้านหลังเขาเปน็ เขตเงาฝน ทาให้มปี รมิ าณฝนตกน้อย สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ีท่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ๒) เขตท่ีราบสูงและเทือกเขาสูง แบง่ ออกเป็น ๒ เขต ดังน้ี (๑) เขตที่ราบสูงและเทือกเขาสูงด้านตะวันออก ได้แก่ บริเวณประเทศเอธิโอเปีย เคนยา ยูกันดา แทนซาเนี ย และมาลาวี ทางตะวันออกของทวีปแอฟริกาเป็นเขตที่มี ความสูงมาก ที่สาคัญ ได้แก่ ท่ีราบสู งเอธิโอเปีย นอกจากนี้ ยังเป็นเขตที่มีภูเขาสู ง เกินกว่า ๓,๐๐๐ เมตร หลายยอด ยอดเขาคีโบบนภูเขาคิลิมันจาโรเป็นยอดเขาที่สูงท่ีสุดใน ทวีปแอฟรกิ า อยู่ในเขตประเทศแทนซาเนีย ซ่ึงมีระดับความสูง ๕,๘๙๕ เมตร ทาให้มีหิมะ ปกคลุมบนยอดเขาตลอดท้ังปี และเทือกเขาในเขตน้ียังเป็นต้นน้าของแม่น้าไนล์ ซ่ึงเป็น แมน่ ้าท่ีมคี วามยาวมากที่สุดในโลก สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ี่ ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ๒) เขตท่ีราบสูงและเทือกเขาสูง แบง่ ออกเปน็ ๒ เขต ดังน้ี ยอดเขาคี โบ เป็นยอดเขาที่มคี วามสูงมากที่สุด ในทวปี แอฟรกิ า (ประเทศแทนซาเนีย) สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ๒) เขตที่ราบสูงและเทือกเขาสูง แบง่ ออกเปน็ ๒ เขต ดังนี้ เทือกเขาดราเคนส์เบริ ก์ (สาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้) (๒) เขตท่ีราบสูงและเทือกเขาสูงทางตอนใต้ ได้แก่ บริเวณสาธารณรัฐแอฟริกาใต้ และเลโซโท เทือกเขาท่ีสาคัญ ได้แก่ เทือกเขาดราเคนส์เบิรก์ ซ่ึงเป็นเทือกเขาที่สูงท่ีสุดในเขตน้ี และเป็นต้นกาเนิ ดของแม่น้ าหลายสาย ด้านตะวันตกของเขตน้ี เป็นทะเลทราย ได้แก่ ทะเลทรายคาลาฮารแี ละทะเลทรายนามบิ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ีที่ ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ๓) เขตที่ราบสูงด้านตะวันตก เป็นที่ราบกว้างใหญ่ มีอาณาเขตตั้งแต่ทะเลทราย สะฮาราถึงอ่าวกินี มีทิวเขาท่ีสาคัญ ได้แก่ ทิวเขาอาฮักการ์ ทางตอนใต้ของประเทศแอลจีเรีย และทิวเขาทิเบสตี ในประเทศชาด มีที่ราบสูงกินี ท่ีราบสูงฟูตาจาโลน ที่ราบสูงอาฮักการ์ ท่ีราบสูงตาดีเมท ที่ราบสูงเอจเจอร์ ท่ีราบสูงอาดามาวา และที่ราบสูงดารฟ์ ูร์ ทะเลทรายสะฮารา อยู่ทางตอนเหนือของทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ๔) เขตที่ราบลุ่มน้า เป็นบรเิ วณที่มดี ินอดุ มสมบูรณ์ เหมาะแก่การทาเกษตรกรรม และ เป็นบริเวณที่มีประชากรตั้งถ่ินฐานอยู่อย่างหนาแน่นมาตั้งแต่อดีต ที่ราบลุ่มน้าที่สาคัญ ในทวปี แอฟรกิ า มดี ังนี้ ท่ีราบลุ่มน้าไนล์ อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของทวีป ในเขตประเทศซูดานและ อียิปต์ บริเวณดินดอนสามเหล่ียมปากแม่น้าไนล์ เป็นที่ราบลุ่มน้าที่มีความอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งอารยธรรมโบราณ และเป็นท่ีตั้งของเมืองใหญ่ที่มีประชากรหนาแน่ น คือ กรุงไคโร ประเทศอยี ิปต์ ที่ รา บลุ่ ม น้ า ค อ ง โ ก อยู่ ทา ง ต อน ก ล า ง ข อง ทวี ป ใน เข ตป ร ะ เทศ ค อ ง โ ก แ ล ะ สาธารณรัฐคองโก เป็นท่ีราบลุ่มน้าที่มีขนาดใหญ่รองจากท่ีราบลุ่มน้าแอมะซอนใน ทวปี อเมรกิ าใต้ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ๔) เขตท่ีราบลุ่มน้า เป็นบรเิ วณที่มดี ินอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การทาเกษตรกรรม และ เป็นบริเวณที่มีประชากรตั้งถ่ินฐานอยู่อย่างหนาแน่นมาต้ังแต่อดีต ท่ีราบลุ่มน้าท่ีสาคัญ ในทวปี แอฟรกิ า มดี ังน้ี ที่ราบลุ่มน้าไนเจอร์ อยู่ทางตะวันตกของทวีป ในเขตประเทศไนจีเรียและไนเจอร์ เปน็ ท่ีราบลุ่มอนั กวา้ งใหญ่ พน้ื ท่ีบางส่วนเปน็ ที่ราบต่า มนี ้าขังไมส่ ามารถใช้เพาะปลูกได้ ที่ราบลุ่มน้าแซมบีซี อยู่ทางตะวนั ออกของทวปี ในเขตประเทศแองโกลาและซมิ บบั เว เป็นท่ีราบล่มุ น้าท่ีมขี นาดเล็กและเปน็ บรเิ วณแคบ ๆ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

๑.๔ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ภาพจากดาวเทียมท่ีราบล่มุ น้าไนล์ บรเิ วณประเทศอยี ปิ ต์ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

๒. ลักษณะภูมอิ ากาศ ทวปี แอฟรกิ ามภี มู อิ ากาศหลายลักษณะ เนื่องจากปจั จยั ดังนี้ ๒.๑ ตาแหน่งท่ีต้ัง ทวีปแอฟริกาต้ังอยู่ระหว่างละติจูด ๓๗ องศา ๒๑ ลิปดาเหนือ ถึง ๓๔ องศา ๕๒ ลิปดาใต้ ทาให้มเี ส้นศูนย์สูตรลากผา่ นตอนกลางของทวปี ส่งผลให้พนื้ ท่ีส่วนใหญ่อยู่ใน เขตรอ้ น ยกเวน้ เหนือสุดและใต้สุดอยู่ ในเขตอากาศอบอ่นุ ๒.๒ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ลักษณะภูมิประเทศท่ีชายฝ่ ังไม่เว้าแหว่ง มีอ่าวและคาบสมุทรน้อยทาให้ความช้ืน จากมหาสมุทรเขา้ ไปไมถ่ ึงตอนในของทวปี จงึ ทาให้เกิดทะเลทรายขนาดใหญ่ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ่ี ๒

๒. ลักษณะภูมอิ ากาศ ทวปี แอฟรกิ ามภี มู อิ ากาศหลายลักษณะ เนื่องจากปจั จยั ดังน้ี ๒.๓ การวางตัวของเทือกเขาสูง บริเวณด้านหน้าภูเขามีปริมาณฝนตกมาก เช่น ด้านรับลมของเทือกเขาแอตลาส จะมปี รมิ าณฝนตกมากกวา่ ด้านหลังเขา ๒.๔ ระบบลมประจา ระบบลมประจาท่ีมีอิทธิพลต่อทวีป คือ ลมค้าและลมฝ่ายตะวันตก ลมค้าจะพัด ความช้ืนของแผ่นดินออกจากทวีป ส่งผลให้พ้ืนที่ละติจูด ๒๐ องศาถึง ๓๐ องศาเหนือ และ ๒๐ องศาถึง ๓๐ องศาใต้ เป็นทะเลทราย ส่วนลมฝ่ายตะวันตกพัดเอาความชื้นจาก พ้ืนน้าเข้าสู่แผ่นดินทาให้เกิดเขตอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียนทางตอนเหนือและตอนใต้ ของทวปี สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีที่ ๒

ทวปี แอฟรกิ ามภี มู อิ ากาศหลายลักษณะ เน่ืองจากปจั จยั ดังน้ี ๒.๕ กระแสน้าในมหาสมุทร กระแสน้าที่มอี ทิ ธพิ ลต่อลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า ได้แก่ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

แผนท่ีเขตภมู อิ ากาศและกระแสน้าของทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเป็น ๗ เขต ดังนี้ ๑. เขตภูมิอากาศป่าดิบชื้น เป็นเขตท่ีมีอุณหภูมิเฉล่ีย ๒๗ องศาเซลเซียส และมี ฝนตกชุกตลอดปี เนื่องจากได้รับอิทธิพลจากลมค้าท่ีพัดเอาความชื้นจากมหาสมุทร- แอตแลนติกมาตกเป็นฝนตามชายฝ่ ัง รวมถึงมีที่ราบสูงกั้นขวางจึงทาให้ด้านรับลม มีปริมาณฝนตกมาก และเน่ืองจากอยู่ ในเขตศูนย์สูตรจึงทาให้มีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงในแต่ละ เดือน ลักษณะอากาศเช่นน้ีพบในบริเวณชายฝ่ ังรอบอ่าวกินี บริเวณท่ีราบลุ่มน้าคองโก และฝ่ งั ตะวนั ออกของเกาะมาดากัสการ์ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีท่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเป็น ๗ เขต ดังนี้ ๒. เขตภูมิอากาศทุ่งหญ้าสะวันนา เป็นเขตท่ีมีอากาศร้อนตลอดปี มีฝนสลับกับ ฤดูแล้งอย่างละ ๖ เดือน อุณหภูมิเฉลี่ย ๓๐ องศาเซลเซียส เขตทุ่งหญ้าสะวันนาในทวีป แอฟรกิ ามีพ้นื ที่มากท่ีสุดเมื่อเปรยี บเทียบกับทวปี อ่ืน ๆ ลักษณะอากาศเช่นน้ีพบในบรเิ วณ พ้ืนท่ีท่ีอยู่ถัดไปจากเส้นศูนย์สูตร ได้แก่ บรเิ วณโดยรอบที่ราบลุ่มน้าคองโก บรเิ วณตอนใน ถัดจากที่ราบชายฝ่ ังอา่ วกินี และฝ่ งั ตะวนั ตกของเกาะมาดากัสการ์ ต้นไมท้ ่ีรอดพน้ จากความรอ้ นและแห้งแลง้ ในท่งุ หญ้าสะวนั นา สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ีท่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเปน็ ๗ เขต ดังนี้ ๓. เขตภูมิอากาศก่ึงทะเลทราย เป็นเขตที่มีอุณหภูมิประมาณ ๓๐ องศา เซลเซียส ปริมาณฝนตกเฉลี่ย ๒๕๐-๕๐๐ มิ ล ลิ เ ม ต ร ต่ อ ปี เ ป็ น เ ข ต เ ล้ี ย ง สั ต ว์ แบบเร่ร่อน ลักษณะอากาศเช่นนี้ พบใน บริเวณพื้นที่รอบทะเลทรายสะฮาราและ ทะเลทรายคาลาฮารี สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเป็น ๗ เขต ดังนี้ ๔. เขตภูมิอากาศทะเลทราย เป็นเขตท่ีมีปรมิ าณฝนเฉลี่ยน้อยกว่า ๒๕๐ มิลลิเมตร ต่อปี และเป็นเขตท่ีมีอุณหภูมิสูงที่สุดในโลก คือ ประมาณ ๓๐-๕๐ องศาเซลเซียส รวมถึง มอี ณุ หภมู แิ ตกต่างกันมากระหวา่ งกลางวนั กับกลางคืน ลักษณะอากาศเช่นนี้พบในบรเิ วณ ทะเลทราย สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเป็น ๗ เขต ดังน้ี เนินทรายท่ีอยู่ในทะเลทรายนามบิ ต้นเมก็ ซิกันพอ็ ปปี (mexican poppy) ทางทิศตะวนั ตกเฉียงใต้ ในทะเลทรายคาลาฮารี ดอกจะผลิบาน เพยี งแค่ ๒-๓ วนั หลังชว่ งฤดแู ลง้ ได้ผ่านพน้ ไป ของทวปี แอฟรกิ า (ประเทศนามเิ บยี ) สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ีท่ี ๒

ลักษณะภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า แบง่ ออกเปน็ ๗ เขต ดังน้ี ๕. เขตภมู ิอากาศเมดิเตอร์เรเนียน เปน็ เขตท่ีมอี ณุ หภมู สิ ูงและแห้งแล้งในช่วงฤดรู อ้ น ส่วน ในฤดูหนาวอากาศอบอุ่นและมีฝนตก ลักษณะอากาศเช่นนี้พบบริเวณชายฝ่ ังทะเล เมดิเตอร์เรเนียน ทางตอนเหนือสุดของทวีป ในเขตประเทศโมร็อกโก แอลจีเรีย ตูนิเซีย และ บรเิ วณตอนใต้สุดของทวปี ในเขตเมอื งเคปทาวน์ แอฟรกิ าใต้ ๖. เข ตภู มิ อ าก าศอบ อุ่ น ช้ืน เป็น เข ตอบอุ่นตลอดปี มีฝน ตก ชุ ก เนื่ องจาก มี กระแสน้าอุ่นโมซัมบิกไหลผ่าน ลักษณะอากาศเช่นนี้พบทางตะวันออกเฉียงใต้ของทวีป บรเิ วณประเทศแทนซาเนีย แซมเบยี ซิมบบั เว โมซัมบกิ และแอฟรกิ าใต้ ๗. เขตภูมิอากาศแบบภูเขา เป็นเขตที่มีอุณหภูมิแตกต่างกันตามระดับความสูงของ พ้ืนที่ คือ ยิ่งสูงข้ึนอากาศจะเย็นลงและมีปรมิ าณฝนตกน้อยลง ลักษณะอากาศเช่นน้ีพบใน บรเิ วณที่สูงเอธโิ อเปีย ที่สูงเคนยา ทางทิศตะวนั ออกของทวปี สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ที ี่ ๒

๓. ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ี่ ๒

๓.๑ พชื พรรณธรรมชาติ พชื พรรณธรรมชาติในทวปี แอฟรกิ ามคี วามหลากหลายและแตกต่างกันตามสภาพ ภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ และปรมิ าณฝน แบง่ ได้ ๖ เขต ดังนี้ แผนท่ีแสดงพชื พรรณธรรมชาติในทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

๓.๑ พชื พรรณธรรมชาติ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีท่ี ๒

๓.๑ พชื พรรณธรรมชาติ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีท่ี ๒

๓.๑ พชื พรรณธรรมชาติ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีท่ี ๒

๓.๒ ทรัพยากรดิน ดินในทวปี แอฟรกิ ามคี วามแตกต่างกันตามลักษณะภมู ปิ ระเทศ ดังน้ี ๑) ดินในบริเวณเทือกเขาสูง ส่ วนใหญ่เป็นดินตื้นซ่ึงมีความอุดมสมบูรณ์ สูง ในระยะแรกเม่ือถูกน้ าฝนชะล้างหน้ าดิน ทาให้ธาตุอาหารในดินถูกพัดพาไป ได้แก่ บรเิ วณภเู ขาสูงต่าง ๆ ท้ังด้านตะวนั ตกเฉียงเหนือ ด้านตะวนั ออก และด้านใต้ ๒) ดินในบริเวณท่ีราบสูง ถ้าอยู่ในเขตฝนมาก ดินจะเกิดการชะล้างสูง ทาให้ดิน ขาดความอุดมสมบูรณ์ ส่วนดินบรเิ วณท่ีราบสูงที่เป็นทะเลทรายจะเป็นดินในเขตแห้งแล้ง ไ ม่ เห ม า ะ แ ก่ ก า ร ป ลู ก พื ช แ ล ะ ดิ น บ ริ เว ณ ที่ ร า บ สู ง ท่ี มี ทุ่ ง ห ญ้ า จ ะ เป็ น ดิ น ร่ ว น ซุ ย มีธาตุอาหารสูง เหมาะแก่การปลูกพืชเศรษฐกิจ ได้แก่ ท่ีราบสูงด้านตะวันตกเฉียงเหนือ ด้านตะวนั ออก และด้านใต้ สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ีท่ี ๒

๓.๒ ทรัพยากรดิน ดินในทวปี แอฟรกิ ามคี วามแตกต่างกันตามลักษณะภมู ปิ ระเทศ ดังน้ี ๓) ดินในเขตที่ราบ เป็นดินท่ีมีการสะสมวัตถุต้นกาเนิดดินจึงมีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การปลูกพืช โดยเฉพาะดินในบริเวณที่ราบลุ่มน้ า ส่วนบริเวณท่ีราบลุ่มหรือ ท่ีลุ่มน้าขัง จะเป็นดินท่ีมกี ารสะสมซากพชื ที่ยอ่ ยสลายในระดับต่าง ๆ เช่น บรเิ วณแอง่ คองโก สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ที ่ี ๒

๓.๓ ทรัพยากรนา้ ทวีปแอฟริกามีแม่น้าสาคัญ ๔ สาย ดังนี้ ๑) แม่น้าไนล์ มีต้นน้ามาจากทะเลสาบวิกตอเรีย ไหลจากท่ีราบสูงทางตะวันออก ลงสู่ทะเลเมดิเตอรเ์ รเนียนทางตอนเหนือของทวปี แมน่ ้าไนล์เป็นแมน่ ้าท่ีมคี วามยาวมากท่ีสุด ในโลก คือ ยาว ๖,๖๗๐ กิโลเมตร อยู่ ในประเทศอียิปต์ และเป็นแหล่งอารยธรรมโบราณ ที่สาคัญของโลก แมน่ ้าไนล์ เปน็ แมน่ ้าสายสาคัญท่ีใชเ้ พอ่ื การเกษตรกรรมและการคมนาคม (ประเทศอียปิ ต์) สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ่ี ๒

๓.๓ ทรัพยากรน้า ทวปี แอฟริกามีแม่น้าสาคัญ ๔ สาย ดังน้ี ๒) แม่น้าคองโก มตี ้นน้ามาจากเทือกเขาด้านตะวนั ออกและท่ีราบสูงภาคเหนือของ ทวีปไหลลงสู่มหาสมุทรแอตแลนติกทางทิศตะวันตกเฉี ยงใต้ของทวีป แม่น้ าคองโก มีความยาวเป็นอันดับ ๒ ของทวีป คือ ยาว ๔,๓๐๐ กิโลเมตร บริเวณปากแม่น้าคองโก มีลักษณะเป็นร่องลึก เรือเดินสมุทรสามารถเข้ามาจอดได้ แต่ ในลาน้ามีแก่งและน้าตก หลายแห่ง ทาให้เดินเรอื ไมส่ ะดวก สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาป่ี ๒ีที่ ๒

๓.๓ ทรัพยากรนา้ ทวปี แอฟริกามีแม่น้าสาคัญ ๔ สาย ดังนี้ ๓) แม่ น้ าไนเจอ ร์ มีต้ นน้ าม าจาก ภูเขา ในปร ะเทศ กิ นี ไ หลลง สู่ อ่าว กิ นี ทา ง ทิศตะวนั ตกของทวปี แมน่ ้าไนเจอรม์ คี วามยาว ๔,๑๘๓ กิโลเมตร ยาวเป็นอันดับ ๓ ของทวปี ใช้เป็นเส้ นทางคมนาคมทางฝ่ ังตะวันตกของทวีป บางช่วงของแม่น้ ามีลักษณะเป็น ท่ีลุ่มน้าขงั จงึ มปี ่าดิบตามธรรมชาติข้ึนอยูต่ ามรมิ สองฝ่ ังแมน่ ้า แมน่ ้าไนเจอร์ ประเทศมาลี สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ี่ ๒

๓.๓ ทรัพยากรน้า ทวีปแอฟริกามีแม่น้าสาคัญ ๔ สาย ดังนี้ ๔) แม่น้าแซมบีซี มีต้นน้ามาจากท่ีสูงทางตะวนั ออกของทวปี ไหลลงสู่มหาสมุทร- อินเดียทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ แม่น้าแซมบีซีมีความยาว ๒,๗๓๕ กิโลเมตร ยาวเป็น อันดับ ๔ ของทวีป เป็นแม่น้าท่ีไหลผ่านที่ราบสูงและไหลเช่ียวมาก จึงมีการสร้างเข่ือน เพอื่ ผลิตกระแสไฟฟ้า คือ เขื่อนคารบิ า และมนี ้าตกขนาดใหญ่ คือ น้าตกวกิ ตอเรยี น้าตกวกิ ตอเรยี เปน็ น้าตกขนาดใหญ่ อยูร่ ะหวา่ งประเทศแซมเบยี กับซิมบบั เว สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปทีาปี่ ๒ีท่ี ๒

๓.๔ ทรัพยากรแร่และพลังงาน ๑) แร่ ทวปี แอฟรกิ ามแี รห่ ลายชนิด แรท่ ี่เปน็ สินค้าส่งออกสาคัญ ได้แก่ ถ่านหิน พบมากในประเทศแอฟริกาใต้ นับเป็นแหล่งถ่านหินที่สาคัญท่ีสุดของ ทวปี แอฟรกิ า นอกจากนี้ยงั พบในประเทศซิมบบั เว แซมเบยี และโซมาเลีย ทองแดง พบมากในประเทศคองโก นอกจากน้ียังพบในประเทศแซมเบีย และ แอฟรกิ าใต้ เห ล็ ก พ บ ม า ก ใ น ท่ี ร า บ สู ง ม า ล า วี ป ร ะ เท ศ ม า ล า วี น อ ก จ า ก นี้ ยั ง พ บ ใ น ประเทศแอฟรกิ าใต้ ซมิ บบั เว ไลบเี รยี กินี มอรเิ ตเนีย ตนู ิเซีย และโมรอ็ กโก ทองคา พบมากในประเทศแอฟริกาใต้ นอกจากนี้ยังพบในประเทศซิมบับเว กานา และคองโก เพชร พบมากในประเทศแอฟริกาใต้ นอกจากน้ี ยังพบในประเทศคองโก นามเิ บยี ไลบเี รยี บอตสวานา โกตดิววั ร์ แองโกลา แอฟรกิ ากลาง และกานา สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชนั้ นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ี่ ๒

๓.๔ ทรัพยากรแร่และพลังงาน ๒) พลังงาน ประกอบด้วยน้ามันดิบและแก๊สธรรมชาติในเขตทะเลทรายสะฮารา ได้แก่ ประเทศไนจเี รยี แอลจเี รยี ลิเบยี และอียปิ ต์ การขุดเจาะน้ามนั ดิบในทวปี แอฟรกิ า (ประเทศลิเบยี ) สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั นั้มัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาปี่ ๒ที ่ี ๒

๓.๔ ทรัพยากรแร่และพลังงาน แผนที่แสดงแหล่งแรแ่ ละพลังงานในทวปี แอฟรกิ า สังคสัมงคศมึกศษึกาษาศาศสาสนนาาแแลละะวัฒฒนนธธรรรรมมชชน้ั น้ัมัธมยัธมยศมึกศษึกาษปีทาป่ี ๒ที ่ี ๒