จังหวัดสุราษฎร์ธานี2

จงั หวดั สุราษฎร์ธานี มักจะเรียกกนั ด้วยชอ่ื ส้นั ๆ วา่ สุราษฎร์ฯ ใชอ้ ักษรย่อ สฎ เป็นจังหวดั ในภาคใต้ตอนบน มพี นื้ ทข่ี นาดใหญ่ทส่ี ุดในภาคใต้ และเป็นอนั ดับ 6 ของประเทศไทย และมีประชากรหนาแนน่ อันดับ 59 ของประเทศ นับเป็นจังหวัดหนึ่งทมี่ ปี ระวัตศิ าสตร์ยาวนาน มหี ลกั ฐานทง้ั ประวตั ิศาสตร์และโบราณคดีเกา่ แก[่2] และยงั มีแหลง่ ทอ่ งเทยี่ วและอทุ ยานแหง่ ชาติหลายแห่ง มีจังหวัดทอี่ ยู่ติดกนั ได้แก ่ ชมุ พร นครศรีธรรมราช กระบี่ พังงา และระนอง จังหวดั สุราษฎร์ธานตี ้งั อยใู่ นฝง่ั ตะวนั ออกของภาคใต้ โดยมสี ภาพภูมิประเทศทหี่ ลากหลายท้งั ทรี่ าบสูง ภูมิประเทศแบบภูเขา รวมท้งั ทร่ี าบชายฝง่ั มพี ื้นที่ครอบคลมุ ถึงในบริเวณอา่ วไทย ท้งั บริเวณทเ่ีป็นทะเลและเป็นเกาะ เกาะในพื้นทจี่ ังหวัดสุราษฎร์ธานมี ีทง้ั ขนาดใหญแ่ ละขนาดเล็กมากถงึ 108 เกาะ นับวา่ มากทสี่ ดุ เป็นอนั ดับ 3 ของประเทศ รองมาจากจังหวัดพังงาทม่ี ี 155 เกาะ และจังหวดั ภูเกต็ ทม่ี ี 154 เกาะ[3] เกาะขนาดใหญเ่ ป็นทรี่ ู้จักเชน่ เกาะสมุย เกาะพะงนั เกาะเต่า และหมู่เกาะอ่างทอง เนอ่ื งจากทาํ เลทต่ี ้งั จึงไดร้ ับอิทธิพลจากมรสุมตะวนั ตกเฉียงใต้ ซงึ่ เกดิ บริเวณทะเลอันดามันบา้ งเป็นคร้ังคราวเนอื่ งจากจะมแี นวเทอื กเขาตะนาวศรี เทอื กเขาภูเกต็ และเทอื กเขานครศรีธรรมราช [4] แถบบริเวณจังหวดั ระนอง จังหวดั ชุมพร จังหวดั พงั งา จังหวดั ภูเกต็ และจังหวดันครศรีธรรมราช เป็นแนวชว่ ยลดอทิ ธิพลของลมมรสมุ ดังกลา่ ว ในทางกลับกนั พ้นื ทจี่ ังหวัดสรุ าษฎร์ธานีจะไดร้ ับอิทธพิ ลจากมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเป็นส่วนใหญ่ มรสมุ ตะวันออกเฉียงเหนือปกติจะมแี หลง่ กาํ เนิดบริเวณทะเลจีนใต้และอ่าวไทย ทาํ ให้จังหวัดสุราษฎร์ธานมี ีชว่ งฤดูฝนกนิ ระยะเวลาต้งั แต่เดือนตลุ าคมจนถึงเดือนมกราคม ประชากรสว่ นใหญ่นับถอื ศาสนาพุ ทธ โดยประกอบอาชพี ทางดา้ นการเกษตรเป็นหลกั โดยใชพ้ ้นิ ทใ่ี นการทาํ การเกษตรประมาณร้อยละ 45 ของพน้ื ท่ีท้งั หมด นอกจากน้ี ยังประกอบอาชพี ทางดา้ นปศุสตั ว์ ประมง อตุ สาหกรรม รวมทง้ั มีการทาํ เหมอื งแร่ด้วย ส่วนการเดนิ ทางมายงั จังหวดั สุราษฎร์ธานีสามารถใชไ้ ดห้ ลายเส้นทาง ท้งั ทางรถไฟ เครื่องบนิ รถโดยสารประจําทาง เรือ และรถยนตส์ ่วนบคุ คล สถานทส่ี าํ คัญภายในจังหวัดน้นั มที ้งั แหล่งโบราณสถาน เชน่ พระบรมธาตไุ ชยา พระธาตศุ รีสุราษฎร์ พิพธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ ไชยา ซากเมอื งโบราณสมยั อาณาจักรศรีวิชยั แหล่งทอ่ งเทยี่ วทางธรรมชาติ ไดแ้ ก ่ อุทยานแหง่ ชาติท้งั อุทยานแห่งชาตทิ างบก และอุทยานแห่งชาติทางทะเล น้าํ ตก เกาะ แม่น้าํ เข่ือน วัดและพระอารามหลวง เป็นตน้ และยังเป็นแหลง่ สืบสานประเพณที ส่ี าํ คญั ของชาวใต้ คือประเพณชี กั พระ ทอดผา้ ป่ าและแขง่ ขันเรือยาวชงิ ถว้ ยพระราชทานอีกด้วย นอกจากน้ี ยังมผี ลติ ผลและผลติ ภณั ฑท์ างการเกษตรทเี่ป็นทรี่ ู้จัก เชน่ ไขเ่ คม็ ไชยา หอยนางรม และเงาะโรงเรียน ดังทปี่ รากฏในคาํ ขวัญของจังหวัด ตราประจํ าจั งหวดั ดอกไมป้ ระจําจังหวดั สัตวน์ ้ําประจําจังหวัด

สัญลกั ษณป์ ระจําจังหวดั [แก้]• ตราประจําจังหวดั : พระบรมธาตไุ ชยา ซงึ่ มศี ลิ ปะแบบศรีวชิ ยั ต้งั อยู่ ณ วดั พระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร โดยสร้างข้นึ เม่ือประมาณพุ ทธศตวรรษที่13- 14• ตน้ ไมป้ ระจําจังหวัด: ตน้ เค่ยี ม (Cotylelobium melanoxylon)• ดอกไม้ประจําจังหวดั : ดอกบวั ผดุ (Rafflesia kerrii)• สัตวน์ ้าํ ประจําจังหวัด: ปลาตะพัดเขียว (Scleropages formosus)• คาํ ขวัญประจําจังหวัด: เมืองร้ อยเกาะ เงาะอร่ อย หอยใหญ่ ไข่แดง แหล่งธรรมะ • คําขวัญประจําจังหวัดในอดีต: สะตอวดั ประดู่ พลคู ลองยัน ทเุรียนหวานมนั คลองพระแสง ย่านดินแดงของป่ า เคยี นซาบ่อถ่านหิ น พุนพินมีท่า ข้ามแม่นาํ้ ตาปี ไม้แก้วดีเขาประสงค์ กระแดะดงลางสาด ส่ิงประหลาดอาํ เภอพนม เงาะอุดมบ้านส้อง จากและคลองในบาง ท่าฉางต้นตาล บ้าน นาสารแร่ ทา่ อแุ ทวดั เก่า อ่าวบ้านดอนปลา ไชยาข้าว มะพร้ าวเกาะสมยุ (แตง่ โดยพระเทพรัตนกวี (ก.ธรรมวร) อดีตเจ้าคณะจังหวดั )• ธงประจําจังหวดั : คือ มี 2 แถบสี ได้ แถบบนสีแสด แถบล่างสีเหลือง และมตี ราประจําจังหวัดกลางผนื ธง• ตัวอักษรย่อของชอื่ จังหวดั : สฎ• ลักษณะรูปร่างของจังหวัด: ลกั ษณะรูปร่างของจังหวัดมรี ูปร่างลักษณะคล้ายกบั \"ผเีสอื้ ทก่ี าํ ลังกางปีกโบยบนิ อย่\"ู• เพลงประจําจังหวัด: สุราษฎร์ธานี รุ่งเรืองสมเมืองคนดี อกี ธารตาปี นามพระธรี ราชประทาน เป็นแดนอุดมไม้ปลา มะพร้าวมาเนิ่นนาน เหล่าราษฎร์สขุ ศานต์ มุง่ มน่ั ขยันทาํ กนิ มง่ิ ขวญั ชาวเมือง มีองค์พระธาตุพุ ทธศาสนป์ ระเทอื ง ถิ่นชนกตญั �ูยิง่ เมตตาอยอู่ าจิณ ร่วมรักแผน่ ดิน คนดี น้ีไชโยประวตั ศิ าสตร[์ แก]้ จังหวัดสรุ าษฎร์ธานเี ป็นทต่ี ้งั ของเมอื งเกา่ เป็นศูนย์กลางของเมอื งศรีวชิ ยั มีหลักฐานแสดงถงึ การต้งั รกรากและเสน้ ทางสายไหมในอดีต พื้นทอี่ ําเภอไชยาเจริญข้ึนจนเป็นอาณาจักรศรีวชิ ยั ในชว่ งหลงั พุ ทธศตวรรษท่ี 13 โดยมีหลักฐานทางประวตั ศิ าสตร์เป็นเครื่องยนื ยนั ความรุ่งเรืองในอดีต ภายหลังยงั เชอ่ื ว่า เมอื่อาณาจักรตามพรลิงกห์ รือเมืองนครศรีธรรมราชมีความรุ่งเรืองมากขน้ึ น้นั เมอื งไชยากเ็ป็นหนง่ึ ในเมืองสบิ สองนักษัตรของเมอื งนครศรีธรรมราชด้วย ชอ่ื วา่ \"เมอื งบนั ไทยสมอ\"[5] นอกจากน้ีในยคุ ใกล้เคียงกนั น้นั ยงั พบความเจริญของเมอื งทเ่ีกดิ ข้นึ ในบริเวณลมุ่ แมน่ ้าํ ตาปี ไดแ้ ก ่ เมอื งเวียงสระ เมอื งคีรีรัฐนคิ ม และเมอื งทา่ ทอง โดยเชอ่ื วา่ พระเจ้าศรีธรรมาโศกราช ผคู้ รองเมืองนครศรีธรรมราชน้นั อพยพย้ายเมืองมาจากเมืองเวยี งสระ เนอ่ื งจากเป็นเมืองทไ่ี มม่ ีทางออกสูท่ ะเล รวมท้งั เกดิ โรคภยัระบาด[6] และเมือ่ เมืองนครศรีธรรมราชเจริญรุ่งเรืองน้นั ได้ยกเมืองไชยา และเมอื งทา่ ทอง เป็นเมืองสบิ สองนกั ษัตรของตนด้วย ในรัชสมัยพระบาทสมเดจ็ พระนง่ั เกลา้ เจ้าอย่หู วั โปรดเกลา้ ฯ ใหก้ อ่ ต้งั อู่เร่ือพระทนี่ ่งั และเรือรบเพ่ือใชใ้ นราชการทอี่ า่ วบา้ นดอน ตอ่ มาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั ทรงให้ยา้ ยทตี่ ้งั เมอื งทา่ ทองมายงั อา่ วบา้ นดอน พร้อมทง้ั ยกฐานะใหเ้ ป็นเมอื งจัตวา ข้นึ ตรงตอ่ กรุงเทพมหานคร และพระราชทานชอ่ื ว่า \"เมืองกาญจนดษิ ฐ์\"[5] โดยแตง่ ต้งั ใหพ้ ระยากาญจนดิษฐบ์ ดีเป็นเจ้าเมืองดแู ลการปกครอง ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัวไดโ้ ปรดเกล้าฯ ใหเ้ มอื งเมืองกาญจนดิษฐ์, เมอื งครี ีรัฐนคิ มและเมืองไชยารวมตวั เป็นจังหวัดไชยา ข้ึนตรงต่อมณฑลชมุ พร เมื่อเมืองขยายใหญข่ ้นึ จึงมกี ารปรับเปล่ยี นการปกครองและขยายเมอื งออกไป มีการแยกเมืองกาญจนดษิ ฐเ์ ป็นอาํ เภอกาญจนดษิ ฐแ์ ละอําเภอบา้ นดอน กระทงั่ สมัยพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หวั มกี ารย้ายอําเภอเมืองมาทอี่ าํ เภอบา้ นดอนและโอนชอื่ มาเป็นชอื่ อาํ เภอไชยา และให้เชอ่ื เมืองเกา่ ว่า\"อาํ เภอพุ มเรียง\" ทว่าประชาชนยงั ติดเรียกชอื่ เมืองเกา่ วา่ \"อําเภอไชยา\" ท้งั ตัวพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยหู่ ัวไม่โปรดปรานชอื่ บา้ นดอน จึงพระราชทานนามอาํ เภอบา้ นดอนวา่ \"สรุ าษฎร์ธาน\"ี และยงั คงชอ่ื อําเภอพุ มเรียงวา่ อําเภอไชยาเชน่ เดมิ รวมถงึ เปลีย่ นชอื่ จังหวัดเป็นจังหวดั สุราษฎร์ธาน[ี 7] และพระราชทานนามแม่น้าํ ตาปี ให้ในคราวเดยี วกนั น้นั เอง ซง่ึ เป็นการต้งั ชอ่ื ตามแบบเมอื งและแมน่ ้าํ ในประเทศอินเดยี ทม่ี ีแมน่ ้าํ ทปั ตไี หลลงสู่ทะเลออกผา่ นปากอา่ วทเ่ีมืองสรุ ัต[5]ภูมศิ าสตร์

ทีต่ ้ังและอาณาเขต[แก]้สภาพภูมปิ ระเทศของจังหวดั สรุ าษฎร์ธานี จังหวัดสรุ าษฎร์ธานีต้งั อย่ฝู ง่ั ตะวันออกของภาคใต้ โดยมีพน้ื ทใ่ี หญ่เป็นอันดับ 6 ของประเทศ และอันดบั 1 ของภาคใต[้ 8] โดยมีจังหวดั ทม่ี ีอาณาเขตตดิ กนั ดงั น้ี • ด้านเหนือ ตดิ กบั จังหวัดระนอง จังหวัดชมุ พร และอ่าวไทย • ดา้ นใต้ ติดกบั จังหวดั กระบแี่ ละจังหวดั นครศรีธรรมราช • ดา้ นตะวนั ออก ตดิ กบั จังหวัดนครศรีธรรมราชและอา่ วไทย • ด้านตะวนั ตก ติดกบั จังหวดั พงั งา โดยทะเลฝง่ั อา่ วไทยน้นั มชี ายฝง่ั ยาวประมาณ 156 กโิ ลเมตร โดยมเี กาะทอี่ ยูภ่ ายใตเ้ ขตการปกครองของจังหวัด ได้แก ่ เกาะสมุย เกาะพะงัน เกาะเต่า และหมู่เกาะอา่ งทอง ซง่ึ มีเกาะน้อยใหญ่อีกมากมาย จึงไดช้ อื่ ว่าเมืองร้อยเกาะ เชน่ เกาะนางยวน เกาะววั ตาหลบั เกาะแม่เกาะภมู ปิ ระเทศและภมู อิ ากาศ[แก้] จังหวดั สุราษฎร์ธานีมีพืน้ ทกี่ วา้ งใหญ่ และมีสภาพภูมปิ ระเทศทหี่ ลากหลาย ได้แก ่ภูมิประเทศแบบทร่ี าบชายฝง่ั ทะเล ทร่ี าบสงู รวมทง้ั ภูมิประเทศแบบภูเขาซงึ่ กนิ พ้ืนทข่ี องจังหวัดถงึ ร้อยละ 40 ของพื้นทท่ี ้งั หมด [9] โดยมที วิ เขาภูเกต็ ทอดตัวในแนวเหนอื -ใตข้ องจังหวัด และมีลมุ่ น้าํ ทส่ี าํ คญั คือ ล่มุ น้าํ ตาปี ไชยา ทา่ทอง เป็นตน้ ด้านตะวนั ออกเป็นฝง่ั ทะเลอ่าวไทย และมีเกาะน้อยใหญ่ทม่ี ีประชากรอาศัย ส่วนด้านตะวนั ตกมีลักษณะเป็นภูเขาสูง มีแมน่ ้าํ สายสาํ คญั คือ แม่น้าํ ตาปี แม่น้าํ ครี ีรัฐหรือแม่น้าํ พุ มดวง เน่อื งจากทาํ เลทต่ี ้งั รวมถึงภูมิประเทศ จังหวดั สุราษฎร์ธานจี ึงไดร้ ับอทิ ธิพลจากมรสมุ ตะวนั ตกเฉียงใต้ทพี่ ัดมาจากมหาสมุทรอินเดยี รวมท้งั มรสมุ ตะวันออกเฉยี งเหนอื ทพี่ ัดผา่ นอ่าวไทย ดังน้นั จึงทาํ ใหจ้ ังหวัดสุราษฎร์ธานีมชี ว่ งฤดูฝนยาวนานมาก โดยกนิ ระยะเวลาต้งั แตเ่ ดือนพฤษภาคมจนถงึ เดือนมกราคม โดยจังหวดั สรุ าษฏร์ธานีมอี ณุ หภูมติ ่าํ สุดเฉล่ยี 21.16 องศาเซลเซยี ส และอุณหภูมสิ งู สุดเฉลย่ี 34.51 องศาเซลเซยี ส [10] และปริมาณน้าํ ฝนเฉลย่ี 129.59 มิลลเิ มตร [11]การปกครอง[แก]้การปกครองส่ วนภมู ภิ าค[แก]้ จังหวดั สุราษฎร์ธานีแบง่ การปกครองส่วนภูมภิ าคออกเป็น 19 อําเภอ 131 ตําบล 1,074 หมูบ่ า้ น มีรายชอื่ อําเภอดงั น้ี

1. อาํ เภอเมอื งสุราษฎร์ธานี 11. อําเภอทา่ ฉาง2. อําเภอกาญจนดิษฐ์ 12. อําเภอบา้ นนาสาร3. อําเภอดอนสกั 13. อําเภอบา้ นนาเดมิ4. อําเภอเกาะสมุย 14. อาํ เภอเคยี นซา5. อาํ เภอเกาะพะงัน 15. อําเภอเวยี งสระ6. อาํ เภอไชยา 16. อําเภอพระแสง7. อําเภอทา่ ชนะ 17. อาํ เภอพุ นพนิ8. อาํ เภอครี ีรัฐนิคม 18. อาํ เภอชยั บรุ ี9. อาํ เภอบา้ นตาขุน 19. อาํ เภอวิภาวดี10. อําเภอพนม แผนที่การแบ่ งเขตการปกครองการปกครองส่ วนท้องถิ่น[แก้] จังหวดั สุราษฎร์ธานีแบง่ การปกครองสว่ นทอ้ งถิน่ ออกเป็น 1 องค์การบริหารสว่ นจังหวดั 2 เทศบาลนคร 3 เทศบาลเมอื ง 35 เทศบาลตําบล และ101 องค์การบริหารส่วนตําบล โดยมีรายชอ่ื เทศบาลดงั น้ี • ทน. สรุ าษฎรธ์ านี • ทน. เกาะสมุย •

ทม. ดอนสัก • ทม. ท่าขา้ ม • ทม. นาสารอาํ เภอเมืองสุราษฎร์ธานี อาํ เภอเกาะสมยุ อาํ เภอท่าชนะ อาํ เภอบา้ นนาสาร อาํ เภอเวยี งสระ• เทศบาลนครสุ • เทศบาลนครเกาะส • เทศบาลตาํ บลทา่ ชนะ • เทศบาลเมอื งนาสาร • เทศบาลตําบลเวียง ราษฎร์ ธานี มุ ย อาํ เภอคีรรี ัฐนคิ ม • เทศบาลตําบลพรุพี สระ • เทศบาลตําบลทา่ • เทศบาลตําบลบา้ น• เทศบาลตาํ บลวดั อาํ เภอเกาะพะงนั • เทศบาลตาํ บลคลอง ประดู่ ปราบ สอ้ ง• เทศบาลตาํ บลขนุ • เทศบาลตําบลเกาะ ขนอน • เทศบาลตําบลทา่ ชี • เทศบาลตําบลเขา ทะเล นิพนั ธ์อาํ เภอกาญจนดิษฐ์ • พะงนั อาํ เภอบา้ นตาขุน • เทศบาลตาํ บลควน • เทศบาลตําบลทงุ่ เทศบาลตาํ บลบา้ น ศรี • เทศบาลตาํ บลกาญ หลวง จนดิษฐ์ ใต้ • เทศบาลตําบลบา้ น อาํ เภอบ้านนาเดิม • เทศบาลตําบลเมือง • เทศบาลตาํ บลเพชร เชย่ี วหลาน เวยี ง พะงนั • เทศบาลตําบลบา้ นตา • เทศบาลตําบลบา้ น• เทศบาลตาํ บลทา่ • เทศบาลตําบลเกาะ ขนุ นา อาํ เภอพระแสง ทองใหม่ เตา่ • เทศบาลตําบลชา้ ง อาํ เภอไชยา อาํ เภอพนม อาํ เภอเคียนซา • เทศบาลตําบลบาง ซา้ ย • เทศบาลตาํ บลตลาด • เทศบาลตําบลพนม • เทศบาลตําบลเคียน สวรรค์ • เทศบาลตาํ บลชา้ ง ไชยา ซา • เทศบาลตาํ บลยา่ น • เทศบาลตาํ บลคลอง ขวา ชะอุ่น • เทศบาลตําบลบา้ น ดินแดง • เทศบาลตาํ บลกรูด • เทศบาลตาํ บล อาํ เภอทา่ ฉาง เสด็จ อาํ เภอพุนพินอาํ เภอดอนสกั พุ มเรียง • เทศบาลตําบลเวยี ง • เทศบาลตําบลทา่ ฉาง • เทศบาลเมืองทา่ ขา้ ม• เทศบาลเมืองดอน สกั