ใบความรู้การคัดแยกขยะ

การแยกขยะ ขยะมลู ฝอย (Solid Waste) หมายถึง เศษสงิ่ เหลอื ใชแ้ ละสงิ่ ปฏกิ ลู ต่างๆ ซ่งึ เกดิ จากกจิ กรรม ของมนษุ ย์และสัตว์ รวมถึงส่งิ อนื่ ใดทเ่ี ก็บกวาดจากถนน ตลาด หรือที่อืน่ ๆ ท้ังจากการผลิต การบรโิ ภค การขบั ถ่าย การดารงชวี ิต และอนื่ ๆ ประเภทของขยะ ขยะเปียก หมายถงึ ขยะท่ีย่อยสลายไดง้ ่าย เชน่ เศษอาหาร พชื ผัก เปลอื กผลไม้ เปน็ ต้น ขยะแหง้ หมายถึง ขยะที่ย่อยสลายไดย้ าก เชน่ กระดาษ พลาสติก แกว้ โลหะ เศษผา้ ไม้ ยาง เป็นต้น ขยะอนั ตราย ไดแ้ ก่ สารเคมี วตั ถมุ ีพิษ ซากถ่านไฟฉาย หลอดไฟ และขยะติดเชอ้ื จากสถานพยาบาล

แหลง่ กำเนดิ ขยะมลู ฝอย 1.ชมุ ชนพักอาศัย เชน่ บา้ นเรอื น และอาคารชุด 2.ยา่ นการค้าและบรกิ าร เชน่ ตลาด รา้ นคา้ ธนาคาร ห้างสรรพสนิ คา้ 3.สถานที่ราชการ ศาสนสถาน โรงเรยี น 4.โรงพยาบาล 5.โรงงานอตุ สาหกรรม ผลกระทบของขยะมลู ฝอย 1. ปญั หากลิ่นเหมน็ จากขยะมูลฝอยสรา้ งความราคาญใหแ้ กช่ ุมชนพกั อาศัย 2. แหล่งน้าเน่าเสยี จากการท่ีขยะมลู ฝอยมอี ินทรียสารเน่าเปอื่ ยปะปนอยู่ เปน็ อันตรายต่อการดารงชวี ิตของมนุษย์และ สตั ว์น้า รวมท้งั ผลเสยี ในด้านการใช้แหลง่ นา้ เพือ่ การนันทนาการ 3. เป็นแหลง่ เพาะพันธ์ุเชื้อโรคและสตั ว์นาโรคต่างๆ เชน่ หนู แมลงวัน เป็นต้น 4. การกาจัดมูลฝอยทไี่ มถ่ กู หลักวิชาการจะสรา้ งความเดือดรอ้ นราคาญแกผ่ ูท้ ี่อาศัยขา้ งเคียง รวมท้ังสง่ ผลกระทบตอ่ ส่ิงแวดลอ้ มและสุขภาพของประชาชน 5. ทาใหช้ มุ ชนขาดความสะอาด สวยงามและเปน็ ระเบยี บ และไมน่ ่าอยู่ 6. การสูญเสียทางเศรษฐกิจ เช่น ชมุ ชนจะต้องเสียคา่ ใช้จา่ ยในการเกบ็ ขนและกาจดั ขยะ มลู ฝอย ค่าชดเชยความ เสียหายในกรณีท่ีเกิดเพลงิ ไหม้ และคา่ รกั ษาพยาบาลหากประชาชนได้รับโรคภัยไข้เจบ็ จากพิษของขยะมูลฝอย แนวทางจดั การขยะมลู ฝอย กาจดั ขยะมูลฝอยอย่างถกู หลักวชิ าการ เชน่ การเผาในเตาเผาขยะ การฝงั กลบอย่างถกู สุขลกั ษณะ และการ หมักทาปุ๋ย เปน็ ตน้ ซึ่งแตล่ ะวิธมี ีความแตกต่างกนั ในด้านตน้ ทุนการดาเนนิ งาน ความพรอ้ มขององคก์ ร ปริมาณ และประเภทของขยะ เป็นตน้

Reduce จดั การขยะ โดยอาศยั หลกั 5 R คอื Reuse Repair การลดปรมิ าณขยะ โดยลดการใช้ผลติ ภณั ฑท์ ่ีมีบรรจุภณั ฑส์ นิ้ เปลอื ง Reject การนามาใชซ้ ้า เช่น ขวดแกว้ กล่องกระดาษ กระดาษพมิ พห์ นา้ หลัง เปน็ ต้น Recycle การซ่อมแซมแก้ไขสง่ิ ของตา่ งๆ ให้สามารถใช้งานตอ่ ได้ การหลกี เล่ยี งใชส้ ่งิ ท่กี อ่ ใหเ้ กิดมลพษิ การแปรสภาพและหมนุ เวียนนากลับมาใชไ้ ดใ้ หม่ โดยนาไปผา่ นกระบวนการผลิตใหม่อกี ครั้ง การแยกขยะ เพ่ือลดขยะทต่ี ้องนาไปกาจดั จรงิ ๆ ใหเ้ หลอื นอ้ ยทสี่ ดุ เชน่ - ขยะแห้งบางชนดิ ทีส่ ามารถแปรสภาพนามากลบั มาใชไ้ ด้อกี ได้แก่ ขวดแกว้ โลหะ พลาสติก - ขยะเปยี กสามารถนามาหมกั ทาปยุ๋ นา้ ชวี ภาพ - ขยะอันตราย เช่น หลอดไฟ ถา่ นไฟฉาย กระป๋องฉดี สเปรย์ ตอ้ งมวี ธิ กี าจดั ที่ปลอดภัย สง่ เสรมิ การผลติ ทส่ี ะอาดในภาคการผลิต โดยลดการใช้วัสดุ ลดพลงั งาน และลดมลพิษ เพ่มิ ศกั ยภาพ การใช้ทรัพยากรหมนุ เวียน การนาของเสียกลบั มาใช้ประโยชน์ และการออกแบบผลิตภณั ฑ์ให้มีอายุ การใชง้ านได้นานข้นึ ส่งเสรมิ ให้ภาคธรุ กิจเอกชนมสี ว่ นรวมลงทนุ และดาเนินการจัดการขยะ ใหค้ วามรู้แกป่ ระชาชนในเรือ่ งการจัดการขยะอยา่ งถูกหลกั วชิ าการ รณรงค์และประชาสัมพนั ธ์ เพื่อสร้างจิตสานึกให้ประชาชนเขา้ ใจและยอมรบั วา่ เป็นภาระหน้าที่ของ ตนเอง ในการร่วมมอื กันจัดการขยะมลู ฝอย ท่เี กดิ ข้ึนในชุมชน การคัดแยก เกบ็ รวบรวมและขนสง่ ขยะมลู ฝอย ในการจดั การขยะมูลฝอยแบบครบวงจร จาเปน็ ต้องจดั ใหม้ รี ะบบการคดั แยกขยะมูลฝอยประเภทต่างๆ ตามแต่ ลักษณะองค์ประกอบโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนากลับไปใช้ประโยชน์ใหม่ สามารถดาเนินการได้ต้ังแต่แหล่งกาเนิด โดยจัดวางภาชนะให้เหมาะสม ตลอดจนวางระบบการเก็บรวบรวมมลู ฝอยอยา่ งมีประสิทธิภาพ และสอดคล้องกับระบบ การคัดแยกขยะมลู ฝอย พร้อมทั้งพิจารณาควรจาเป็นของสถานีขนถ่ายขยะมูลฝอยและระบบขนส่งขยะมูลฝอยไปกาจัด ตอ่ ไป

หลกั เกณฑ์ มาตรฐาน ภาชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย ภาชนะรองรับขยะมลู ฝอย 1) ถงั ขยะ เพ่ือให้การจัดเก็บรวบรวมขยะมูลฝอยเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและลดการปนเปื้อนของขยะมูลฝอยที่มีศักยภาพใน การนากลับมาใช้ประโยชน์ใหม่จะต้องมีการต้ังจุดรวบรวมขยะมูลฝอย (Station) และให้มีการแบ่งแยกประเภทของถัง รองรบั ขยะมูลฝอยตามสีต่าง ๆ โดยมีถุงบรรจุภายในถังเพ่อื สะดวกและไมต่ กหล่น หรือแพร่กระจาย ดังน้ี สเี ขียว รองรับขยะทีเ่ น่าเสยี และย่อยสลายได้เร็ว สามารถนามาหมกั ทาปุ๋ยได้ เชน่ ผัก ผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ สเี หลอื ง รองรบั ขยะที่สามารถนามารไี ซเคิลหรือขายได้ เช่น แกว้ กระดาษ พลาสติก โลหะ สเี ทาฝาสีส้ม รองรับขยะท่ีมีอนั ตรายต่อสง่ิ มชี ีวติ และสิ่งแวดล้อม เชน่ หลอดฟลูออเรสเซนต์ ขวดยา ถ่านไฟฉาย กระปอ๋ งสีสเปรย์ กระปอ๋ งยาฆ่าแมลง ภาชนะบรรจสุ ารอนั ตรายต่าง ๆ สีฟ้า รองรบั ขยะย่อยสลายไมไ่ ด้ ไมเ่ ปน็ พิษและไม่ค้มุ ค่าการรไี ซเคิล เชน่ พลาสติกหอ่ ลูกอม ซองบะหม่สี าเร็จรูป ถุงพลาสติก โฟมและฟอล์ยทีเ่ ปื้อนอาหาร นอกจากน้ยี งั มีถุงพลาสติกสาหรับรองรับขยะมูลฝอยในแต่ละถงั โดยมัดปากถุงสเี ดียวกับถังทีร่ องรับมูลฝอยตามประเภทดงั กลา่ ว

ในกรณีที่สถานที่มีพ้ืนท่ีจากัดในการจัดวางภาชนะรองรับขยะมูลฝอยและมีจานวนคนที่ค่อน ข้างมากในบริเวณพ้ืนท่ีน้ัน เช่น ศูนย์การประชุมสนามบิน ควรมีถังท่ีสามารถรองรับขยะมูลฝอยได้ทั้ง 4 ประเภทในถังเดียวกัน โดยแบ่งพ้ืนที่ของถังขยะ มูลฝอยออกเป็น 4 ช่อง และตัวถังรองรับขยะมูลฝอยทาด้วยสแตนเลส มีฝาปิดแยกเป็น 4 สี ในแต่ละช่องตามประเภทของขยะ มูลฝอยทรี่ องรบั ดงั นี้ ฝาสเี ขยี ว รองรบั ขยะมูลฝอยทเี่ น่าเสยี และยอ่ ยสลายได้เร็ว ฝาสเี หลอื ง รองรับขยะมูลฝอยที่สามารถนารไี ซเคิล หรอื ขายได้ ฝาสีแดง รองรบั ขยะมลู ฝอยทม่ี ีอนั ตรายตอ่ ส่งิ มชี ีวติ และส่ิงแวดลอ้ ม ฝาสฟี า้ รองรับขยะมลู ฝอย ทย่ี อ่ ยสลายไม่ได้ ไม่เปน็ พิษและไม่คุ้มคา่ การรีไซเคิลและมีสญั ลกั ษณข์ า้ งถงั 2) ถงุ ขยะ สาหรบั คดั แยกขยะมูลฝอยฝนครัวเรือนและจะต้องมีการคดั แยกรวบรวมใสถ่ ุงขยะมลู ฝอยตามสตี ่าง ๆ ดังต่อไปนี้ ถงุ สเี ขยี ว รวบรวมขยะมูลฝอยที่เน่าเสีย และย่อยสลายได้เรว็ สามารถนามาหมกั ทาปยุ๋ ได้ เชน่ ผกั ผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ ถุงสเี หลอื ง รวบรวมขยะมูลฝอยที่สามารถนามารีไซเคลิ หรอื ขายได้ เชน่ แก้ว กระดาษ พลาสติก โลหะ อลมู ิเนยี ม ถงุ สแี ดง รวบรวมขยะมลู ฝอยท่มี อี ันตรายตอ่ สง่ิ มชี วี ติ และส่งิ แวดล้อม เชน่ หลอดฟลูออเรสเซนต์ ขวดยา ถ่านไฟฉาย กระป๋องสสี เปรย์ กระป๋องสารฆา่ แมลง ภาชนะบรรจสุ ารอนั ตรายต่าง ๆ ถงุ สฟี า้ รวบรวมขยะมลู ฝอยทยี่ ่อยสลายไม่ได้ไม่เปน็ พษิ และไมค่ ุ้มคา่ การรีไซเคลิ เชน่ พลาสตกิ หอ่ ลกู อม ซองบะหมี่สาเร็จรูป ถุงพลาสตกิ โฟมและฟอลย์ ทเี่ ปอ้ื นอาหาร เกณฑม์ าตรฐานภาชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย -ควรมสี ัดสว่ นของถังขยะมูลฝอยจากพลาสติกทใ่ี ช้แล้วไม่ต่ากวา่ ร้อยละ 50 โดยน้าหนกั -ไม่มสี ว่ นประกอบสารพิษ (toxic substances) หากจาเป็นควรใช้สารเตมิ แต่งในปรมิ าณทนี่ ้อยและไม่อย่ใู นเกณฑ์ที่ เปน็ อันตรายตอ่ ผู้บริโภค -มคี วามทนทาน แข็งแรงตามมาตรฐานสากล -มีขนาดพอเหมาะมีความจุเพียงพอต่อปรมิ าณขยะมูลฝอย สะดวกตอ่ การถ่ายเทขยะมูลฝอยและการทาความสะอาด -สามารถป้องกนั แมลงวนั หนู แมว สุนขั และสัตวอ์ น่ื ๆ มใิ ห้สัมผัสหรือค้ยุ เข่ียขยะมลู ฝอยได้

การลดและการใชป้ ระโยชน์ขยะมลู ฝอย การลดปรมิ าณขยะมลู ฝอย การลดปริมาณขยะมูลฝอยให้ได้ผลดีต้องเริ่มต้นที่การคัดแยกขยะมูลฝอยก่อนท้ิง เพื่อไม่ให้เกิดการปนเปื้อน ทาให้ได้ วัสดุเหลือใช้ที่มีคุณภาพสูง สามารถนาไป Reused-Recycle ได้ง่าย รวมทั้งปริมาณขยะมูลฝอยท่ีจะต้องนาไปกาจัด มีปริมาณน้อยลงด้วย ซึ่งการคัดแยกขยะมูลฝอย ณ แหล่งกาเนิดน้ันต้องคานึงถึงความเหมาะสมของแต่ละชุมชน เช่น ครัวเรือน ร้านค้า ห้างสรรพสินค้า สานักงาน บริษัท สถานที่ราชการต่าง ๆ เป็นต้น รวมท้ังปริมาณ และลกั ษณะสมบตั ขิ ยะมูลฝอยทแี่ ตกตา่ งกันดว้ ย ทง้ั น้กี ารคดั แยกขยะมูลฝอยสามารถดาเนนิ การได้ 4 ทางเลอื ก คอื ทางเลอื กท่ี 1 การคัดแยกขยะมูลฝอยทกุ ประเภทและทุกชนดิ ทางเลือกที่ 2 การคดั แยกขยะมลู ฝอย 4 ประเภท (Four cans) ทางเลือกที่ 3 การคดั แยกขยะสด ขยะแหง้ และขยะอนั ตราย (Three cans) ทางเลอื กท่ี 4 การคดั แยกขยะสดและขยะแห้ง (Two cans) การนาขยะมลู ฝอยกลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ หม่ การนาขยะมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่มีอยู่หลายวิธีข้ึนอยู่กับสภาพและลักษณะสมบัติของขยะมูลฝอยซึ่งสามารถ สรุปได้เป็น 5 แนวทางหลกั ๆ คือ 1.การนาขยะมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ (Material Recovery) เป็นการนามูลฝอยที่สามารถคัดแยกได้ กลบั มาใช่ใหม่ โดยจาเป็นตอ้ งผา่ นกระบวนการแปรรปู ใหม่ (Recyele) หรือแปรรูป (Reuse) ก็ได้ 2.การแปรรูปเพ่ือเปลี่ยนเป็นพลังงาน (Energy Recovery) เป็นการนาขยะมูลฝอยท่ีสามารถเปล่ียนเป็น พลังงานความร้อนหรือเปลี่ยนเป็นรปู กา๊ ซชีวภาพมาเพือ่ ใช้ประโยชน์ 3.การนาขยะมูลฝอยจาพวกเศษอาหารท่ีเหลอื จากการรับประทานหรือการประกอบอาหารไปเล้ียงสตั ว์ 4.การนาขยะมูลฝอยไปปรับสภาพให้มีประโยชน์ต่อการบารุงรักษาดิน เช่น การนาขยะมูลฝอยสดหรือ เศษอาหารมาหมักทาปยุ๋ 5.ก า ร น า ข ย ะ มู ล ฝ อ ย ป รั บ ปรุ ง พื้ น ท่ี โ ด ย น า ข ย ะ มู ล ฝ อ ย ม า ก า จั ด โ ด ย วิ ธี ฝั ง ก ล บ อ ย่ า ง ถู ก ห ลั ก วิ ช า ก า ร (Sanitary landfill) จะได้พน้ื ทส่ี าหรับใช้ปลูกพชื สร้างสวนสาธารณะ สนามกีฬา เป็นต้น