แผน อบรม

แผนการจดั การเรียนรู้ หน่วยที่ 3 รหสั วชิ า 2100-1005 วิชา งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ สอนคร้ังท่ี 11 ชื่อหน่วย งานเชื่อมแกส๊ (วงรอบท่ี 1) จานวน....2...ชว่ั โมง เรื่อง งานเชื่อมโลหะดว้ ยแก๊สออกซีอะเซทิลีน 1. สาระสาคญั การเชื่อมแก๊สเป็นการเช่ือมที่ใชก้ นั อยา่ งแพร่หลายเป็นการเช่ือมที่อาศยั ความร้อนจากการเผา ไหมแ้ กส๊ อะเซทิลีนและแก๊สออกซิเจนในอตั ราส่วนท่ีแตกตา่ งกนั ตามลกั ษณะเปลวไฟเชื่อมแกส๊ ซ่ึงมี 3 เปลวไฟ ทาใหโ้ ลหะหลอมละลายแลว้ จึงเติมลวดเชื่อมลงไปกลายเป็นแนวเช่ือม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้ - จุดประสงค์ทว่ั ไป 2.1 เพอ่ื ใหท้ ราบถึงหลกั การเช่ือมแกส๊ 2.2 อธิบายการเช่ือมแกส๊ ได้ 2.3นกั เรียนมีความรู้และความเขา้ ใจ ความปลอดภยั เก่ียวกบั การเชื่อมแกส็ - จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 2.4 เพ่อื ใหป้ ฏิบตั ิงานเช่ือมแกส๊ ดว้ ยความปลอดภยั 2.5 บอกความหมาย ชนิด ของเปลวไฟในการเช่ือมแกส๊ ได้ 2.6 บอกเคร่ืองมือท่ีใชใ้ นการเช่ือมแกส๊ ได้ 2.7. เพอ่ื ดึงดูดความสนใจในการเรียน 3. เนือ้ หาสาระ 3.1 การเช่ือมโลหะดว้ ยแก๊สออกซีอะเซทิลีน 3.2 เคร่ืองมือที่ใชใ้ นการเชื่อมแกส๊ ได้ 3.3 เปลวไฟในการเช่ือมแกส๊ 3.4 เทคนิคในการเชื่อมแก๊ส 4. กจิ กรรมการเรียนรู้ 4.1 อธิบาย 4 .2 บรรยาย 4 .3 สาธิต 5. แบง่ กลุ่มอภิปราย

5. สื่อและแหล่งการเรียนรู้ 5 .1. เอกสารประกอบการเรียน 5.2. วดี ีทศั น์ 5.3. ใบงาน 5.4. ตวั อยา่ งงาน แหล่งการเรียนรู้ 5.1. หอ้ งสมุด 5.2 หนงั สือ ตารา 5.3 การคน้ ควา้ ทางอินเตอร์เน็ต 6. หลกั ฐาน 6.1 แบบตวั อยา่ ง 6.2 ชิ้นงาน 7. วดั และประเมนิ ผล 7.1 เคร่ืองมือประเมิน - แบบสังเกตการณ์อภิปรายกลุ่ม - ความสนใจ จิตพสิ ยั 10 คะแนน -วดั ทกั ษะ ความสามารถ ตามใบงาน 20 คะแนน - ทดสอบ ความรู้ 20 คะแนน 7.2 เกณฑก์ ารประเมิน - คะแนนพฤติกรรม 20 คะแนน - คะแนนทกั ษะพสิ ัย 60 คะแนน - คะแนนจิตพสิ ัย 20 คะแนน 8. กจิ กรรมเสนอแนะ - นกั เรียนตอ้ งทาความเขา้ ใจเกี่ยวกบั การเชื่อมแก๊ส 9. บนั ทกึ หลงั การสอน 9.1 ขอ้ สรุปหลงั การสอน - นกั เรียนสามารถบอกชื่อเคร่ืองมืออุปกรณ์ได้ - นกั เรียนสามารถอภิปรายเน้ือหาตามท่ีกาหนดได้

5 9.2 ปัญหาท่ีพบ - นกั เรียนขาดความสนใจในการฟัง - นกั เรียนขาดความรับผดิ ชอบในการปฏิบตั ิงาน - ส่ือเทคโนโลยมี ีบทบาทมากกวา่ การฝึกทกั ษะ 9.3 แนวทางแกป้ ัญหา - ครูผสู้ อนตอ้ งคอยควบคุมดูแลเฉพาะรายโดยเอาใจใส่และคอยควบคุมตลอดเวลา - มอบหมายงานใหแ้ ลว้ กาหนดเป้ าหมายที่ตอ้ งการโดยชดั เจนพร้อมสิ่งเร้าใจ

ความหมายการเชื่อมแก๊ส การเชื่อมแก๊ส (Gas Welding) คือ กรรมวธิ ีการเช่ือมแบบหลอมละลาย โดยไดร้ ับความร้อนจาก การเผาไหมร้ ะหวา่ งแก๊สเช้ือเพลิงกบั ออกซิเจน หลอมละลายโลหะใหต้ ิดกนั ดว้ ยการเติมลวดเช่ือม (Filler Metal) หรือให้เน้ือของโลหะงานหลอมประสานกนั เองโดยไมต่ อ้ งเติมลวดเชื่อมก็ได้ การเช่ือมโลหะดว้ ยแกส๊ ออกซิเจน – อะเซทิลีน เป็ นการเชื่อมซ่ึงจดั อยใู่ นประเภทงานเชื่อมหลอมเหลววธิ ีหน่ึง แหล่งความร้อนที่ใชก้ บั ชิ้นงานไดจ้ ากพลงั งานทางเคมีซ่ึงเกิดจากการเผาไหมร้ ะหวา่ งแก๊สอะเซทิลีน ซ่ึงเป็นแก๊สเช้ือเพลิงและแก๊ส ออกซิเจน อุณหภูมิจากการเผาไหมน้ ้นั สูงมากพอท่ีจะหลอมละลายโลหะงานได้ การเผาไหมจ้ ะสมบูรณ์มากหรือ นอ้ ยข้ึนอยกู่ บั ความบริสุทธ์ิของแกส๊ ท้งั สองและอตั ราส่วนผสมท่ีพอเหมาะ ถา้ แก๊สท้งั สองบริสุทธ์ิและอตั ราส่วน ที่เหมาะสมเกิดการเผาไหมท้ ี่สมบูรณ์ ใหค้ วามร้อนสูง 3,200 องศาเซลเซียส และจะไมม่ ีเขมา่ หรือควนั การเชื่อมดว้ ยแกส๊ เป็นแบบของการเชื่อมที่ไดร้ ับความนิยมแพร่หลายที่สุด โดยใชเ้ ปลวไฟจากแก๊ส เป็นเคร่ืองช่วยใหค้ วามร้อนแก่ชิ้นงาน เปลวไฟท่ีไดเ้ กิดจากการเผาไหมข้ องแก๊สเช้ือเพลิงกบั แก๊สออกซิเจนที่ ไดร้ ับจากบรรยากาศหรือแก๊สออกซิเจนที่บริสุทธ์ิจากแหล่งอ่ืนๆ เป็นกระบวนการเช่ือมท่ีนิยมใชก้ นั อยา่ ง กวา้ งขวางเพราะเครื่องมือมีราคาถูกรวมท้งั แก๊สเช้ือเพลิง และออกซิเจน จดั หาไดง้ ่ายสามารถนาไปใชใ้ นถ่ินท่ีไมม่ ีไฟฟ้ าได้ และกรรมวธิ ีการเชื่อมหรือการควบคุมบ่อหลอมละลาย กระทาไดง้ ่ายกระบวนการเชื่อมยอ่ ยๆของการเชื่อมแก๊สจะเรียกช่ือกระบวนการตามช่ือแกส๊ การเชื่อมแก๊สออกซีอะเซทลิ นี (Oxy-Acetylene Welding : OAW) เป็นกระบวนการเชื่อมท่ีมีคุณสมบตั ิเด่นคือ 1. สามารถนาไปปฏิบตั ิงานในที่ที่ไมม่ ีไฟฟ้ าได้ 2. เชื่อมชิ้นงานบางๆ ไดด้ ีมาก เช่น งานโครงสร้างที่เป็นโลหะบาง,งานทอ่ ขนาดเลก็ และผนงั ท่อบาง ตลอดจนงานซ่อมบารุง เช่น งานปะผรุ ถยนต์ 3. เช่ือมโลหะไดเ้ กือบทุกชนิด แตบ่ างชนิดตอ้ งใชฝ้ ีมือและความชานาญสูง 4. เป็นพ้ืนฐานในการเรียนรู้กระบวนการเชื่อมอ่ืนๆ ไดด้ ี

แก๊สออกซิเจน (Oxygen Gas) มีอยมู่ ากในอากาศคือประมาณ 21 เปอร์เซ็นต์ คุณสมบัตทิ ส่ี าคญั ของออกซิเจน 1. ไม่มีสี ไมม่ ีกลิ่น ไมม่ ีรส และไม่เป็นพิษ 2. ในสภาพปกติออกซิเจน 12.07 ลูกบาศกฟ์ ุต หนกั 1 ปอนด์ 3. ออกซิเจนมี 3 สถานะ คือ แก๊ส, ของเหลว และของแขง็ 4. ออกซิเจนถา้ อยใู่ นสภาพของเหลวและของแขง็ จะมีสีน้าเงินอ่อนและไม่เป็นแม่เหล็ก 5. ออกซิเจนจะกลายเป็ นของเหลวท่ีอุณหภมู ิ -183 C และกลายเป็นของแขง็ ที่อุณหภมู ิ -218 C แก๊สอะเซทลิ นี ( Acetylene Gas ) แกส๊ อะเซทิลีนเป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอน มีสูตรเคมี “C2H2\" คุณสมบตั ิที่สาคญั ของแกส๊ อะเซทิลีนมีดงั น้ี 1. เป็นแกส๊ เช้ือเพลิงท่ีใหค้ วามร้อนสูง 2. ไม่มีสี 3. มีกลิ่นฉุน 4. ละลายในของเหลวได้ 5. เป็นแกส๊ คลุมไมใ่ หบ้ รรยากาศภายนอกเขา้ ทาปฏิกิริยากบั แนวเช่ือม เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ในงานเชื่อมแก๊ส ในการปฏิบตั ิงานเช่ือมแกส๊ เครื่องมือและอุปกรณ์ท่ีใชก้ จ็ ะแบง่ เป็น 2 ประเภท คือ 1. เคร่ืองมือและอุปกรณ์ที่ใชท้ วั่ ๆ ไป ( General Equipment ) 2. อุปกรณ์ท่ีใชใ้ นการป้ องกนั ( Protective Equipment )

เครื่องมอื และอปุ กรณ์ทใี่ ช้ทว่ั ๆ ไป 1. ทจ่ี ุดเปลวไฟเช่ือม ( Spark Lighter ) ใชส้ าหรับจุดเปลวไฟเชื่อมแก๊ส เพ่ือความปลอดภยั ในการจุดเปลวไฟ เชื่อมแก๊สทุกคร้ัง ใหใ้ ชท้ ่ีสาหรับจุดเปลวไฟเชื่อมเท่าน้นั ไม่ควรใชไ้ ฟแช๊กหรือแหล่งกาเนิดความร้อนอื่น 2.เขม็ ทาความสะอาดรูทพิ ( Tip Cleaner) ใชท้ าความสะอาดรูหวั ทิพ เม่ือเปลวเช่ือมไมไ่ ดร้ ูปทรง หรือมีส่ิง สกปรก ตลอดจนเม่ือเกิดอาการป๊ อบ 3. อุปกรณ์ปรับความดันแก๊ส ( Pressure Regulator) ออกซิเจนและแก๊สเช้ือเพลิงท่ีบรรจุทอ่ มาจะมีความดนั สูงไมส่ ามารถท่ีจะนามาใชง้ านไดท้ นั ที จะตอ้ งมี อุปกรณ์ชนิดหน่ึงมาใชล้ ดความดนั ท่ีสูงภายในท่อลงมาเป็ นความดนั ท่ีเหมาะสมกบั การใชง้ าน และยงั ช่วย ควบคุมความดนั ขณะใชง้ านใหค้ งที่สม่าเสมอดว้ ย อุปกรณ์ดงั กล่าวคืออุปกรณ์ปรับความดนั หวั ต่อแก๊สเขา้ ของ อุปกรณ์ปรับความดนั แก๊สอะเซทิลีนจะเป็นเกลียวซา้ ยและที่นตั ของเกลียวจะมีรอยบากเป็นร่องวสี ่วนของ ออกซิเจนจะเป็ นเกลียวขวา

4. ตวั กนั ไฟกลบั เป็นอุปกรณ์ที่ทาหนา้ ที่เป็นตวั ป้ องกนั ไฟยอ้ นกลบั เม่ือเกิดไฟลุกไหมท้ ี่หวั ทิพเชื่อมและ ลุกลามไปท่ีทอ่ อะเซทิลีน จึงตอ้ งติดต้งั ตวั กนั ไฟกลบั ในตาแหน่งก่อนเขา้ ท่อโดยเฉพาะแก๊สอะเซทิลีนเป็นแก๊สท่ี ติดไฟและมีแรงดนั ภายในถงั จึงตอ้ งระมดั ระวงั เป็นพิเศษ 5. ประแจ ( Wrench) เป็นประแจพเิ ศษท่ีผลิตสาหรับอุปกรณ์เช่ือมแก๊ส ใชส้ าหรับถอด-ประกอบ อุปกรณ์ตา่ งๆเพ่ือความสะดวก ในการใชง้ าน ในการเลือกใชป้ ระแจควรเลือกใหถ้ ูกตอ้ งกบั ขนาดและชนิดของหวั ทิพ , นตั ,ขอ้ ต่อหรืออุปกรณ์ อื่นๆ 6. ถังบรรจุออกซิเจน (Oxygen Cylinder ในการปิ ด-เปิ ด ทุกคร้ังจะตอ้ งเปิ ดจนสุดเกลียวเพื่อป้ องกนั แกส๊ รั่วที่ กา้ นลิ้น ปกติความดนั ในถงั ออกซิเจนประมาณ 2000 ปอนดต์ อ่ ตารางนิ้ว ที่ถงั ออกซิเจนจะทาสีเขียวหรือดาและ ยงั มีฝาครอบถงั ป้ องกนั วาลว์ ดว้ ย

ถงั ออกซิเจนทมี่ ใี ช้กนั อยู่แบ่งออกเป็ น 2 ประเภท ได้แก่ ถงั บรรจุออกซิเจนชนิดแกส๊ ถงั บรรจุออกซิเจนชนิดแก๊สมีหลายขนาดต้งั แต่ 20 ลูกบาศกฟ์ ุต จนถึง 300 ลูกบาศกฟ์ ุตสาหรับประเทศไทยนิยมใชข้ นาด 6 ลูกบาศกเ์ มตร โดยอดั ออกซิเจนดว้ ยความดนั ประมาณ 2,200 ปอนดต์ อ่ ตารางนิ้ว โดยการวดั ท่ีอุณหภมู ิ 20 องศาเซลเซียสถงั ออกซิเจนประกอบดว้ ยส่วนใหญ่ๆ 3 ส่วน คือ ข้อควรระวงั ในการขนย้ายและเกบ็ รักษาออกซิเจน การเกบ็ ออกซิเจนท่ีมีแรงดนั ที่สูงมากไวใ้ นถงั น้นั จะตอ้ งระมดั ระวงั เป็ นพิเศษ และปฏิบตั ิ อยา่ งเคร่งครัดดงั น้ี -ถงั ออกซิเจนท้งั หมดจะตอ้ งบอกวนั ท่ีทาการทดสอบถงั -ไมค่ วรเก็บถงั ออกซิเจนไวใ้ นที่มีอุณหภมู ิเปลี่ยนแปลงมากๆ -ไม่ควรเกบ็ ถงั ออกซิเจนไวใ้ กลน้ ้ามนั จาระบี และข้วั ตอ่ ไฟฟ้ า -เมื่อออกซิเจนผสมกบั น้ามนั หรือจาระบี อาจจะเกิดระเบิดอยา่ งรุนแรง -ไม่ควรถอดฝาครอบของถงั ออกซิเจนในขณะเคลื่อนยา้ ย -เมื่อถงั ชารุดไม่ควรใชแ้ ละควรแจง้ บริษทั ผแู้ ทนจาหน่ายมาแกไ้ ขโดยด่วน 7. ถังบรรจุแก๊สอะเซทลิ นี ( Acetylene Cylinder) ถงั แก๊สอะเซทิลีน จะบรรจุความดนั ที่ต่ากวา่ ถงั ออกซิเจนส่วน ที่กน้ ถงั ทาใหเ้ วา้ และจะมีฟิ วส์ปลกั๊ ติดอยู่ 2 ตวั มีหนา้ ที่หลอมละลายตวั เองและปล่อยแกส๊ ออกจากถงั กรณีท่ีอุณหภมู ิภายในของแกส๊ ถึง 100 องศาเซลเซียส เพอ่ื ป้ องกนั การระเบิดของถงั และถงั อะเซทิลีนจะทาสีน้าตาล ข้อควรระวงั - เพ่อื ความปลอดภยั ในการนาถงั แกส๊ อะเซทิลีนมาใชง้ านจะตอ้ งผา่ นการทดสอบมาตรฐานก่อน - ถงั แกส๊ อะเซทิลีนเกิดร่ัวซึมหรือชารุด ไมค่ วรแกไ้ ขหรือซ่อมแซมเองควรส่งกลบั คืนผขู้ าย - แก๊สอะเซทิลีน (ท่ีไมไ่ ดบ้ รรจุอะซีโตน) ไม่ควรเก็บไวด้ ว้ ยแรงดนั สูงเกินกวา่ 15 ปอนดต์ ่อตารางนิ้ว

- การเกบ็ ถงั แก๊สอะเซทิลีนจานวนมากในที่ใกลก้ บั ถงั ของออกซิเจน ตอ้ งทาผนงั ก้นั - ถงั อะเซทิลีนขณะใชง้ านหา้ มนอนถงั โดยเด็ดขาด เพราะจะทาใหอ้ ะซีโตนภายในถงั แกส๊ ไหลออกมากบั แก๊ส - หา้ มเก็บถงั อะเซทิลีนไวใ้ นท่ีมีความร้อนสูง 8. เเปรงลวด ใชท้ าความสะอาดชิ้นงานก่อนทาการเชื่อมและแนวเช่ือม หลงั จากทาการเชื่อมเสร็จ 9.หัวทพิ เชื่อม (Tip) เป็ นท่อทองแดงผสม หวั ทิพมีหลายขนาดใหเ้ ลือก มีลกั ษณะปลายดา้ นหน่ึงเป็นเกลียวอีกขา้ งดดั งอลงและเรียวไปจนถึงปลาย การเลือกขนาด ข้ึนอยกู่ บั ขนาดความหนาของงาน ,ขนาดหวั ทิพเช่ือมข้ึนอยกู่ บั บริษทั ผผู้ ลิตจะกาหนด โดยทว่ั ไป บอกเป็นหมายเลข เช่น ( 00,0,1,2) (26,56,88,142) หรือบอกเป็ นขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลางของรูหวั ทิพ 10. ทอร์ชเช่ือม เป็ นอุปกรณ์หลกั ของการเช่ือมแกส๊ เนื่องจากเป็นทางผา่ นของแกส๊ ออกซิเจนและอะเซทิลีน ทอร์ชเช่ือมประกอบดว้ ยวาล์วปรับความดนั การไหลของแก๊ส จะมีอยู่ 2 ตวั คือ สาหรับอะเซทิลีน เขียน \"F\" ซ่ึง ยอ่ มาจาก \" FUEL\" ในที่น้ีคืออะเซทิลีนและมีเกลียวตอ่ เป็ นเกลียวซา้ ย อีกตวั สาหรับออกซิเจน เขียน \"O\" ซ่ึงยอ่ มาจาก \"OXYGEN\" เป็นเกลียวขวาปกติ  ตวั ทอร์ชเช่ือม (Torch Body) เป็นทอ่ กลวงและมีท่อแก๊สกบั ท่อออกซิเจนอยภู่ ายใน ทอร์ชเช่ือมยงั เป็นท่ีมือ จบั สาหรับการเช่ือมแกส๊ หวั ของทอร์ชเช่ือม (Torch Head ) เป็นส่วนหวั ปลายสุดของทอร์ชเชื่อมและยงั มีเกลียวสาหรับต่อกบั ห้อง ผสมแกส๊ (Mixing Chamber)

11. สายยางส่งแก๊ส ( Hose) สายเช่ือมแก๊สมีหนา้ ท่ีส่งแกส๊ ออกซิเจนและอะเซทิลีนจากเครื่องปรับความดนั ไปยงั ทอร์ชเช่ือม ทาดว้ ยวสั ดุ สังเคราะห์หรือยางธรรมชาติ ผสมโดยใชเ้ ส้นใยไนล่อนหรือ ลินินถกั เสริมความแขง็ แรง 12. นิปเปิ ล และสายรัด นิปเปิ ลใชต้ อ่ สายยางเขา้ หวั เชื่อมและเกจวดั ความดนั ควรเลือกใชข้ นาดใหถ้ ูกตอ้ ง ส่วนนตั ใชส้ าหรับต่อนิปเปิ ลเขา้ กบั หวั เชื่อมและเกจวดั ความดนั ของ ออกซิเจน (เกลียวขวา) อะเซทิลีน (เกลียวซา้ ย) จะแสดงสญั ลกั ษณ์ไว้ สายรัด จะเป็นแบบย้าและแบบเกลียว โดยใชย้ ดึ สายยางกบั นิปเปิ ล

แบบฝึ กหัดท้ายบท ก. จงตอบคาถามต่อไปน้ีใหถ้ กู ตอ้ งและไดค้ วามสมบรู ณ์ 1. จงบอกความปลอดภยั ในการเช่ือมแก๊สมา 5 ขอ้ 2 ในการเชื่อมแก๊สใชแ้ กส๊ ชนิดใดเป็ นแหล่งกาเนิดความร้อน 3. จงบอกคุณสมบตั ิของแก๊สอะเซทิลีนมา 5 ขอ้ 4. คุณสมบตั ิของแกส๊ ออกซิเจนมีลกั ษณะอยา่ งไร 5 .เครื่องมืออุปกรณ์ในการเช่ือมแก๊สมีอะไรบา้ งอธิบาย 6 .เทคนิคในการเช่ือมแก๊สมีอะไรบา้ งอธิบาย 7. เปลวไฟในการเชื่อมแก๊สมีกี่ชนิดอธิบาย 8. สายยางเชื่อมแกส๊ ใชส้ ญั ลกั ษณ์สีอะไร 9. ถงั แกส๊ ออกซิเจนบรรจุเตม็ ถงั กี่ปอนด/์ ตารางนิ้ว