การเขียนภาพฉาย

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 การเขยี นภาพฉาย ภาพฉายเปน็ ภาพแสดงรปู รา่ งชนิ้ งาน เป็นภาพ ด้านในระนาบ 2 มิติ ซึ่งอาจจะแสดงภาพดา้ นเดยี ว ภาพสอง ด้านหรือภาพสามด้านก็ได้ สาหรบั วธิ กี ารมองภาพฉายมีด้วยกนั 2 วิธี คอื การมองภาพฉาย มมุ ท่ี 1 และการมอง ภาพฉายมมุ ท่ี 3 การเขยี นภาพฉายมุมที่ 1 การเขยี นภาพฉายมุมที่ 1 เป็นการเขยี นภาพฉายตามมาตรฐานสากล ระบบยโุ รป (ISO Method E) ซ่ึงเป็นมาตรฐานทสี่ านักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอ์ ุตสาหกรรม (สมอ.) กาหนดใหเ้ ป็นมาตรฐานการเขยี นแบบเครื่องกลในประเทศไทย สาหรบั วธิ กี ารเขียนภาพฉายมมุ ที่ 1 ชิน้ งาน จะถูกวางไวใ้ นจตุภาดที่ 1 ภาพฉายท่ีเกิดข้นึ จะเกิดจากการมองจดุ ตา่ งๆ บนขอบผวิ ชน้ิ งานเป็นเส้นตรง ไปกระทบกับฉากรบั ภาพ ซึ่งระนาบเสันตรงท่ีมองภาพนเ้ี ราเรยี กวา่ “เส้นฉาย” (Projection)

ลักษณะการมองภาพฉายมมุ มองที่ 1 วิธกี ารมองภาพฉายมุมท่ี 1 เมอื่ เปดิ ฉากรบั ภาพออกโดยให้ฉากรับภาพในระนาบด่ิงอยู่ตาแหนง่ เดมิ สว่ นฉาก รับภาพระนาบข้างใหเ้ ปดิ ออกด้านขวามอื และฉากรับภาพระนาบนอนใหเ้ ปิดลงด้านลา่ ง จะได้ภาพฉาย 3 ดา้ น ภาพทอ่ี ยูร่ ะนาบด่ิงจะเป็นภาพดา้ นหน้า (Front View) ซึ่งเปน็ ภาพหลกั ของภาพฉาย ดงั น้นั ในการเขียนภาพฉายต้องเขียนภาพดา้ นหนา้ ก่อนเสมอ ภาพท่ีอยรู่ ะนาบขา้ งจะเป็นภาพด้านข้าง (Side View) และภาพท่ีอยรู่ ะนาบนอนจะเป็นภาพดา้ นบน (Top View)

ภาพฉาย 3 ดา้ นทเ่ี กิดจากการมองภาพมุมท่ี 1 หลกั การเขยี นภาพฉายมมุ ท่ี 1 การเขียนภาพฉายโดยทว่ั ไปจะนิยมเขียนเพียง 3 ดา้ น คือ ภาพดา้ นหนา้ ภาพดา้ นขา้ งและภาพ บน ซ่ึงสามารถใหร้ ายละเอียดของรูปร่างและกาหนดขนาดของมิติไดค้ รบท้งั หมด ดงั น้นั ความเขา้ ใจที่ดีข้ึน ควรยดึ หลกั เกณฑใ์ นการเขียนภาพฉายมุมท่ี 1 ดงั น้ี 1. การเลือกภาพด้านหน้า ควรเลือก ดา้ นทสี่ ามารถเห็นรายละเอยี ดของแบบงานชดั เจน มากทสี่ ดุ 2. ทศิ ทางการมองภาพจากภาพด้านหนา้ ดา้ นขา้ งและดา้ นบนให้มองจากทางซา้ ยมือหรือ มองภาพแบบเวยี นซา้ ยหรือตามเขม็ นาฬิกา 3. ภาพดา้ นขา้ งซา้ ยต้องอยดู่ ้านขวาของ ภาพดา้ นหนา้ และต้องอยู่ในแนวระนาบเดยี วกนั (ระนาบนอน) 4. ภาพดา้ นบนต้องอย่ดู ้านลา่ งของภาพ ดา้ นหน้าและต้องอยูใ่ นแนวระนาบเดยี วกนั (ระนาบตั้ง)

5. ความยาวของภาพด้านบน ต้องยาว เท่ากบั ความยาวของภาพดา้ นหนา้ 6. ความสงู ของภาพดา้ นขา้ ง ต้องสูง เทา่ กับความสูงของภาพด้านหน้า 7. ความกว้างของภาพด้านบน ต้องกวา้ ง เท่ากบั ความกวา้ งของภาพด้านขา้ ง การเลอื กภาพดา้ นหน้าเเละทิศทางการมองภาพ ความสัมพนั ธร์ ะหว่างภาพฉายทง้ั 3 ด้าน

เมื่อเปดิ ฉากรบั ภาพออกโดยให้ฉาก รบั ภาพในระนาบดิ่งอยู่ตาแหนง่ เดมิ ส่วนฉากรับภาพระนาบ ขา้ งให้เปิดออกดา้ นขวามอื และฉากรบั ภาพระนาบนอนให้เปิด ขึน้ ด้านบน จะได้ภาพฉาย 3 ด้าน ภาพฉายที่อย่ใู นระนาบดง่ิ จะเป็นภาพดา้ นหน้า (Front View) ภาพฉายท่ีอยู่ระนาบต้ัง จะเป็นภาพด้านขา้ ง (Side View) และภาพฉายท่ีอย่รู ะนาบนอน จะเปน็ ภาพดา้ นบน (Top View) ภาพฉาย 3 ดา้ นทเ่ี กดิ จากการมองภาพมุมท่ี 3

หลักการเขียนภาพฉายมมุ ท่ี 3 หลกั เกณฑก์ ารเขียนภาพฉายมุมท่ี 3 จะมีลักษณะคล้ายกับการเขยี นภาพฉายมุมที่ 1 เเตม่ ี ข้อแตกต่างกันท่วี ธิ กี ารมองภาพหรอื การพลกิ ภาพ หลักเกณฑใ์ นการเขียนภาพฉายมมุ ที่ 3 มีดงั นี้ 1. การเลือกภาพดา้ นหนา้ ควรเลอื กด้านที่สามารถเห็นรายละเอียดของแบบงานชัดเจนมากทีส่ ดุ การมองภาพจากภาพดา้ นหน้า ดา้ นข้างและดา้ นบนให้มองจากทางขวาภาพแบบเวยี นขวาหรือทวนเข็ม นาฬกิ า 2. ภาพดา้ นข้างขวาต้องอยดู่ า้ นขวาของภาพด้านหน้าและตอ้ งอยู่ในแนวระนาบเดยี วกนั 3. ภาพด้านบนตอ้ งอยดู่ ้านบนของภาพดา้ นหน้าและต้องอยู่ในแนวระนาบเดยี วกนั (ระนาบต้งั ) 4. ความยาวของภาพด้านบน ต้องยาวเทา่ กับความยาวของภาพดา้ นหนา้ 5. ความสูงของภาพด้านขา้ ง ต้องสงู เทา่ กบั ความสูงของภาพด้านหน้า 6. ความกวา้ งของภาพดา้ นบน ต้องกวา้ งเทา่ กับความกวา้ งของภาพด้านขา้ ง การเลือกภาพด้านหนา้ เเละทศิ ทางการมองภาพ ความสมั พันธ์ระหวา่ งภาพฉายทั้ง 3 ด้าน จากการเขียนภาพฉายทง้ั 2 ระบบ เม่ือนาไปเขยี นแบบช้นิ งานเดยี วกัน จะมีความแตกต่างกนั ท่ี วิธีการเขยี นภาพเท่านัน้ ดังนั้นถา้ เขยี นภาพฉายท้งั 2 ระบบในกระดาษแผน่ เดียวกนั ควรเขียน สญั ลกั ษณข์ องระบบกากับไวบ้ รเิ วณแบบงานท่เี ขียน ดังรูป แต่ถ้าเขียนภาพฉายระบบเดียวกนั ทงั้ หมด ก็ไม่ต้องเขียนสญั ลกั ษณ์กากับไวใ้ นแบบงาน อาจจะเขยี นสญั ลักษณ์ของภาพฉายกากบั ไวใ้ น ตารางรายการของกระดาษเขียนแบบก็ได้

การบา้ น เขยี นภาพฉายท้ัง 1จดุ และ3จดุ ตามภาพดา้ นล่างนี้ พรอ้ มทาความเข้าใจในหลักการ เขยี นภาพฉายเบ้ืองตน้ และตรวจสอบความถกู ต้องที่สดุ กอ่ นสง่ งาน ทาใสก่ ระดาษA3 อาจารย์ศรัญญู หนั สงั ข์