เซลล์ประสาท

ร า ย วิ ช า ชี ว วิ ท ย า เ พ่ิ ม เ ติ ม โครงสรา งและหนา ท่ขี องเซลล ประสาท ชัน มั ธ ย ม ศึ ก ษ า ป ที 6 จัดทาํ โดย นายจกั รกฤษ ดปี าน ผสู อน

สารบญั หนา้ เรอื ง 1 3 เซลล์ประสาท 4 ตัวเซลล์ 4 เสน้ ใยประสาท 5 6 เดนไดร์ 7 แอกซอน 8 เซลล์เกลีย 9 การจําแนกเซลล์ประสาท จําแนกตามรูปรา่ ง จําแนกตามหนา้ ที

เซลลป์ ระสาท คอื อะไร? ภายในรา่ งกายของเราจะมรี ะบบการทํางานทีมี ความสมั พนั ธก์ ันภายในระบบ หนงึ ในนนั คือ ระบบ ประสาท ทีมเี นอื เยอื ประสาทจํานวนมาก กระจายอยู่ ท วั ไปรา่ งกาย และทํางานเชอื มโยงกัน ซงึ หนว่ ยทีเล็ก ทีสดุ ของระบบประสาท คือ เซลล์ประสาท ทีทํา หนา้ ทีภายในรา่ งกายทีมคี วามสมั พนั ธแ์ ละเชอื มโยง กันมากมาย มกั อยูใ่ นรูปสญั ญาณเคมไี ฟฟา และสว่ น ทีเปนเซลล์เกลยี (gila cell) ทําหนา้ ทีสนบั สนนุุ และ คาจุนเซลล์ประสาท

เซลล์ประสาท เซลล์ประสาท ประกอบด้วย ตัวเซลล์ (Cell Body) และ เสน้ ใยประสาท (Nerve fiber) ภายในตัวเซลล์ ทีมอี อแกเนลล์ต่าง ๆ อยูภ่ ายในเซลล์ เชน่ นวิ เคลียส ไซโทพลาสซมึ ไมโทรคอนเดรยี เปนต้น บเิ วณทีอยู่ รอบตัวเซลล์จะมเี สน้ ใยประสาท ซงึ เปนสว่ นทียนื ออกมา คือ เดนไดร์ ( Dendrite) และ แอกซอน (Axon)

ตัวเซลล์ (Cell Body) Cell body มรี ูปรา่ งหลายแบบ อาจกลมๆ หรอื รๆี หรอื เปนเหลียมก็ได้ มสี ว่ นประกอบดังนี 1.นวิ เคลียส(Nucleus) อยูต่ รงกลางตัวเซลล์ มรี ูปรา่ ง กลมหรอื รูปไข่ และสว่ นมากมกั จะเปน Nucleolus 1 อัน 2.นวิ โรพลาส (Nueroplasm) ประกอบด้วย 1.Neurofibril เปนเสน้ ใยเล็กๆ สานกันเปนตาขา่ ย ยุง่ กันหมดใน neuroplasm และ neurofibril นี กระจัดกระจายไปในสว่ นทียนื ออมาจาก Cell body (ที เรยี กว่า แอกวอนและเดนไดร)์ 2. Nissl's granule เปนเมด็ เล็กๆ ในไซโตปลาสซมึ มใี นเดนไดรแ์ ต่ไมม่ ใี นแอกซอน และยงั เปน เอนโดพลา สมกิ สเ์ รติคิวลัมแบบเรยี บ 3.อืนทีๆทีเปนออแกเนลต่างๆ เชน่ ไมโทคอนเดรยี กอลจิบอดี เปนต้น

เสน้ ใยประสาท ทีมา : https://www.technologynetworks.com/neuroscience/ Dendrite คือ สว่ นทียืนออกมาจาก Cell body และอยูต่ รงข้ามกับ Axon มักเปนเปนสัน ๆ แต่กว่าใหญ่ Axon แตกกิงสาขาได้ และทําหน้าทีเปนเส้นใยประสาททีเปนตัวรับกระแสประสาท สง่ ไปยังตัวเซลล์ และสง่ ไปสว่ นทีเกียวข้อง

เสน้ ใยประสาท Axon ทีมา :https://www.istockphoto.com/th/search/2/im/ คือ สว่ นทีเปนเสน้ ใยประสาท แยกออกมาจากตัวเซลล์ ยาวเปนเสน้ เดียว เปนเสน้ ใยทีสง่ กระแสประสาท และ บรเิ วณตอนปลายสดุ ของแอกวอนจะมกี ารแตกแขนง และทีปลายสดุ ของแขนงทีแตกนนั มลี ักษณะโปรง่ ออก คล้ายกระเปาะ กรณที ีแอกซอนยาว จะพบเยอื หมุ้ ไมอี ลิน (Myelin sheath) เปนกล่มุ ของลิพดิ ทีเกิดจากเซลล์ ชวัน (Schwann cell) ทีพนั รอบแอกซอน สว่ นทีเปนชอ่ ง ว่างทีไมม่ เี ยอื หมุ้ ไมอีลิน จะเรยี กว่า โนดออฟเรนเวียร์ (Node of Renvier)

เซลลเ์ กลีย (Gila cell) เซลล์เกลีย (Gila cell) เปนเซลล์ทีทําหนา้ ทีคาจุน ลําเลียง ของเสยี ออกจากเซลล์ประสาท รกั ษาดลุ ยภาพขงสารต่าง ๆ ของ เซลล์ประสาท เซลล์เกลียมจี ํานวนมากกว่าเซลล์ประสาทถึง 50เท่า และมหี ลายชนดิ พบได้ทังในระบบประสาทสว่ นกลางและระบบ ประสาทรอบนอก เชน่ เซลล์ชวัน ทําหนา้ ทีสรา้ งเนอื เยอื ไมอีลิน ที เปนฉนวนไฟฟาล้อมรอบแอกซอน เปนต้น

การจาํ แนกเซลล์ประสาท การจําแนกเซลล์ประสาท จะจําแนกโดยใชร้ ูปรา่ งและ หนา้ ทีในการจําแนก เซลล์ประสาททีใชร้ ูปรา่ งในการจําแนกประกอบด้วย 1.เซลล์ประสาทขวั เดียว 2.เซลล์ประสาทสองขวั 3.เซลล์ประสาทหลายขวั เซลล์ประสาททีใชห้ นา้ ทีในการจําแนก มดี ังนี 1.เซลล์ประสาทรบั ความรูุส้ กึ 2.เซลล์ประสาทประสานงาน 3.เซลล์ประสาทสังการ

ชนดิ ของเซลล์ประสาท เซลล์ประสาททีใชร้ ูปรา่ งในการจําแนก เซลล์ประสาทขวั เดียว (Unipolar neuron) เปนเซลล์ประสาททีมแี ง่ยนื ออกมาจาก Cell body เพยี งกิงเดียว มเี สน้ ใยประสาททีแยกออกคือ แอกซอน พบในเซลล์ประสาททีหลังฮอรโ์ มนในสตั ว์ และมเี ซลล์ ประสาทขวั เดียวเทียม ทีมกี ารแตกแยกของเแอกซอน ทีมาเสน้ ใยประสาทเดียวกัน 2 เสน้ โดยเสน้ ใยทีแตก แขนงออกเปนเดนไดรจ์ ะรบั ความรูส้ กึ และสง่ ออกไปอีก ด้ายหนงึ พบทีปมประสาทรากบนไขสนั หลัง เซลล์ประสาทสองขวั (Bipolar neuron) เปนเซลล์ประสาททีมแี ตกแยกของเสย้ ใย2เสน้ คือ แอกซอน 1 เสน้ ใย และเดนไดรอ์ ีกหนงึ เสน้ ใย จะพบ บรเิ วณอวัยวะทีมรี บั ความรูส้ กึ ทีเปนคู่ เซลล์ประสาทหลายขวั (Multipolar neuron) มกี ารแตกแยกของเสน้ ใยเดนไดรจ์ ากตัวเซลล์จํานวน มาก และมแี อกซอน 1 เสน้ ใย โดยในรา่ งกายสว่ นใหญ่ จะเปนเซลล์ประสาทนี

ชนดิ ของเซลล์ประสาท เซลล์ประสาททีใชห้ น้าทใี นการจําแนก เซลล์ประสาทรบั ความรูส้ กึ ( Sensory neuron) เปลเซลล์ประสาทรบั ความรูส้ กึ จากสว่ นต่าง ๆ ใน รา่ งกาย แล้วสง่ กระแสประสาทไปยงั ระบบประสาท กลาง เซลล์ประสาทประสานงาน (Associational neuron) เปนเซลล์ประสาททีทําหนา้ เชอื มต่อระหว่างเซลล์ ประสาทรบั ความรูส้ กึ และเซลล์ประสาทสงั การ เซลล์ประสาทสงั การ (Motor neuron) เปนเซลล์ประสาททีมหี นา้ ทีเกียวกับการนาํ กระแส ประสาททีอยูใ่ นไขสนั หลังและนาํ ออกจากไขสนั หลังไป ยงั หนว่ ยปฏิบตั ิการต่าง ๆ