Annesi tarafından bahçedeki küçük bir havuzda yüzen plâstik bir kayık içerisine konulan afacan bir çocuk kayığın içindeki demir parçalarını havuzdaki suya atmaya başlıyor. Bütün de- mirleri suyun dibine gönderdiğinde acaba havuzun düzeyi değişir mi? Nasıl? Küçük plâstik kayık içerisindeki demir parçalan havuzdaki suya atılınca havuzdaki suyun seviye- sinde bir miktar alçalma olacaktır. Zira yüzen ka- yığın içindeki demir parçalan ağırlıklarına eşit ağırlıktaki suyu taşırdıktan halde, suya atılıp ba- tan demir parçacıktan hacimlerine eşit hacimde su taşırmış olurlar. Demir'in özgül ağırlığı suyun- kinden fazla olduğundan, demirler suya atıldığın- da daha az su taşırır dolayısıyla suyun seviyesi alçalır. Sıfır santigrat derecedeki bir bardak suyun içerisine atılmış bir buz parçası sistemin sıcaklığını değiştirmeksizin eritiliyor. Isı derecesinin değişmesinden dolayı herhangi bir genleşme veya büzülme olmayacağına göre buzun erimesinden ötürü su düzeyi ne yönde değişir? Yükselir mi, alçalır mı ? Bir bardak suya atılan buz parçası, sistemin sıcaklığı değiştirilmeden eriti- lirse, suyun bardaktaki yüksekliği aynı kalır. Zira buz erirken küçülen hacmini, suyun üzerinde kalan kısmının hacmi karşılar ve su seviyesinde bir değişiklik olmaz. Çevreyle ilgisi kesilmiş bir odada yalnız birbirinin tıpatıp eşi olan iki demir çubukla baş başa kaldığınızı, üstelik üzerinizde ip, iğne, çivi, toka ve bunun gibi hiçbir yardımcı cisim bulunmadığını düşününüz!... Bu iki çubuktan birisi mıknatıslanmış, öteki mıknatıslanma- mış ise mıknatıslı olanını nasıl ayırabilirsiniz? Biri mıknatıslanmış, diğeri mıknatıslanmamış iki çubuktan hangisinin mıknatıslı olduğunu, hiç bir yardımcı cisim olmaksızın ayırt edebilmek için, mıknatıslı çubuğun orta noktasının nötr olması özelliğinden yarar- lanırız. Bunun için çubuklardan birini diğerinin ortasına dik olarak yak- laştırırız. Aralarında bir çekme oluyorsa dik olarak yaklaştırdığımız çu- buk mıknatıslıdır, çekme olmuyorsa öbürü... 51
52
53
54
55
Üç günlük dünya için gayret üstüne gayret, ebedi bir yaşam için gayret yok hayret! Necip Fazıl Kısakürek 56
Search
