E-book 9

ช่อื วิทยาศาสตร์ Centella asiatica (L.) Urb. ชือ่ ท้องถ่ิน ผักหนอก (ภาคเหนือ), ผักแวน่ (ภาคใต)้ , กะโต่ ส่วนทใี่ ชเ้ ป็นยา ใบ ทั้งตน้ สด เมลด็ สรรพคุณ ใบ - มสี าร Asiaticoside ทายาทาแก้แผลโรคเรื้อน ทง้ั ตน้ สด - เป็นยาบารุงกาลงั บารุงหัวใจ แกอ้ อ่ นเพลยี เมื่อยล้า - รักษาแผลไฟไหม้ น้ารอ้ นลวก หรือมีการชอกช้าจากการ กระแทก แก้พิษงกู ัด - ปวดศีรษะขา้ งเดียว - ขบั ปสั สาวะ - แก้เจ็บคอ - เปน็ ยาห้ามเลือด สา่ แผลสด แกโ้ รคผวิ หนงั - ลดความดัน แกช้ ้าใน เมลด็ - แก้บิด แกไ้ ข้ ปวดศรี ษะ วิธีและปริมาณท่ีใช้ : 1. ใชเ้ ปน็ ยาแก้ปวดศีรษะขา้ งเดียว ใชต้ ้นสดไม่จากดั รบั ประทาน หรือค้นั น้าจากตน้ สด รับประทาน ควรรบั ประทานติดตอ่ กัน 2-3 วนั

2. ใช้เปน็ ยาแกเ้ จ็บคอ ใช้ทง้ั ตน้ สด 10-20 กรัม หรือ 1 กามือ ตาคน้ั น้าเติมนา้ ส้มสายชู 1-3 ช้อนแกง จบิ บอ่ ยๆ 3. เป็นยาลดความดนั โลหติ สูง ใชท้ ั้งต้นสด 30-40 กรัม คน้ั นา้ จากตน้ สด เติมนา้ ตาลเลก็ น้อย รับประทาน 5-7 วัน 4. ยาแกช้ า้ ใน (พลดั ตกหกล้ม) ใชต้ ้นสด 1 กามือ ล้างใหส้ ะอาด ตาค้นั นา้ เตมิ น้าตาล เลก็ น้อย ดม่ื 1 ครงั้ รับประทานติดต่อกัน 5-6 วัน 5. เป็นยาถอนพิษรกั ษาแผลนา้ รอ้ นลวก ใชท้ ้งั ตน้ สด 2-3 ต้น ล้างให้สะอาด ตาให้ละเอียดพอกแผลไฟไหม้ ชว่ ยลดอาการปวดแสบปวดร้อน 6. เปน็ ยาหา้ มเลอื ด ใส่แผลสด ใช้ใบสด 20-30 ใบ ล้างใหส้ ะอาด ตาพอกแผลสด ชว่ ยห้ามเลอื ด และรักษาแผลใหห้ ายเร็ว สภาพแวดล้อมทเ่ี หมาะสม 1. สภาพภูมอิ ากาศ 1.1 อุณหภมู ิ: ร้อนชนื้ อุณหภมู ิประมาณ 25-30 °C 1.2 ความต้องการแสง: ไมช่ อบแสงแดดจัด 1.3 ปริมาณนา้ ฝน: ปริมาณน้าฝนเฉล่ยี 1,200 –2,500 มิลลเิ มตร ตอ่ ปี 2. สภาพพ้ืนที่ พ้ืนท่ีดอน ไม่มนี ้าขัง หรอื ควบคุมน้าไดด้ ี ไม่เหมาะกับพื้นที่แห้งแล้ง

3. สภาพดิน 3.1 โครงสร้างของดิน – ดินรว่ นปนทราย ชนื้ แฉะ 3.2 ปรมิ ารอินทรียวตั ถุ – มีอินทรยี วัตถอุ ุดมสมบรู ณ์ 3.3 ลักษณะของดนิ – เป็นดินมคี วามชุ่มช้นื มาก ระบายน้า 4. ธาตอุ าหาร – ตอ้ งการธาตุไนโตรเจนค่อนขา้ งมาก เพอ่ื ให้มใี บมากขนึ้ 5. สภาพนา้ – มคี วามสะอาด ไม่มสี ารอินทรียแ์ ละสารอนินทรีย์ทเี่ ป็นพิษ ปนเป้ือน ไมม่ โี ลหะหนักปนเป้ือน การปลกู การเตรียมดนิ * ไถพรวนใหด้ นิ ร่วนซุยแล้ว ตากแดดทิ้งไว้ 10 วัน * ในกรณีทีม่ ีวัชพชื มาก ใหไ้ ถพรวนซา้ อีกครง้ั หนึง่ * ปรบั ปรุงดินดว้ ยป๋ยุ อนิ ทรีย์ การเตรียมพนั ธุ์ * ปักชา โดยใชไ้ หล ตดั แยกไหลที่มตี น้ ออ่ นและรากนดิ หน่อย * รดน้าให้ชุ่มพอ * ทเี่ พาะชา ควรอย่ใู นที่รม่ ไมค่ วรตากแดดตลอดท้ังวัน * ประมาณ 20 – 30 วัน กลา้ ชาน่าจะพรอ้ มยา้ ยปลูก การปลูก * ขุดหลุมปลูกตื้นๆ ระยะ 15 x 15 ซม. * ใชส้ แลน 50% คลมุ แปลง ซ่ึงจะทาให้บวั บกอวบน้า เหมาะ สาหรับขายเป็นผกั สด แต่ตอ้ งระวัง เพราะอาจเกิดปญั หาโคนเน่าได้ * ในกรณปี ลูกเพื่อขายเปน็ สมนุ ไพรแหง้ อาจปลกู กลางแจ้ง (ซึ่งต้น จะส้ันกวา่ ปลูกในร่ม) เพราะจะใชเ้ วลาอบแห้งสั้นกวา่ และไดน้ า้ หนกั ดี

* หม่นั รดนา้ ใหแ้ ปลงชุ่มช้นื การปฏิบัตดิ แู ลรักษา การให้ปยุ๋ * หลังจากยา้ ยปลูกประมาณ 30 วนั อาจใส่ปยุ๋ อินทรยี เ์ พมิ่ โดยเฉพาะปุย๋ ที่มไี นโตรเจน * หลกี เลีย่ งป๋ยุ มลู ไก่ เพราะมคี วามเสี่ยงโลหะหนักปนเป้ือน การให้น้า ใหน้ ้าบวั บกทกุ วนั เชา้ -เยน็ ใหช้ ุ่ม เพอื่ ให้แปลงชุม่ ชืน้ ตลอด การก้าจดั วชั พชื ในชว่ งระยะแรก ควรกาจัดวัชพืชด้วยการถอนทุก 14 วนั จน บวั บกโตขึน้ คลมุ แปลง โรคและแมลงศัตรู * โรคโคนเนา่ รากเน่าของบัวบก ใหใ้ ชเ้ ชือ้ ไตรโคเดอร์มาฉีดพ่นใน แปลง * หนอนกนิ ใบ ถา้ พบจานวนไม่มาก เก็บตวั ออกไปทาลาย การเก็บเกีย่ ว หลงั จากปลกู ประมาณ 60-90 วัน เร่มิ เก็บเกี่ยวได้ ใช้เสยี มเหล็กขุด เซาะบรเิ วณใตร้ าก การปฏิบตั หิ ลงั การเก็บเกี่ยว * นาตน้ บวั บกออกมาล้างนา้ ทาความสะอาดเศษดนิ เกบ็ ใบเหลือง เศษวชั พืชอื่นๆ ที่ปะปนมา ใชม้ ดี ตดั แต่งตน้ * นาไปผง่ึ ลมให้แหง้ ใชเ้ วลาประมาณ 3 วนั * บวั บกสด 10 กโิ ลกรมั เม่ือตากแห้งจะเหลือนา้ หนักประมาณ 1 กิโลกรมั

ทมี่ า http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_03_4.htm https://www.greennet.or.th/centella/ .