THE ΜESSOLONGHI BYRON SOCIETY

BYPΩNIKH ETAIPEIA IEPAΣ ΠOΛEΩΣ MEΣOΛOΓΓIOY Διεθνές Kέντρο Έρευνας & Mελέτης για τον Λόρδο Bύρωνα και τον Φιλελληνισμό International Research Center for Lord Byron & Philhellenism THE ΜESSOLONGHI BYRON SOCIETY

ΗΒυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου Ιδρύθηκε το 1991 και έχει αναπτύξει αξιόλογες δραστηριότητες εντός και εκτός Ελλάδος, όπως διεθνή Βυρωνικά συνέδρια, διαλέξεις για την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά του Μεσολογγίου και της Ελλάδος γενικότερα, αφιερώματα σε ποιητές με συνοδεία μουσικών παραστάσεων, εκθέσεις, πολιτιστικές εκδρομές, ανταλλαγές αποστολών με το εξωτερικό, καθώς και αδελφοποίηση σχολείων του Μεσολογγίου με αντίστοιχα του Nottingham της Μεγάλης Βρετανίας, όπου βρίσκεται ο προγονικός πύρ- γος του Λόρδου Βύρωνα το Newstead Abbey. Είναι Εταιρεία μη κερδο- σκοπικού χαρακτήρα και μέλος της Διεθνούς Βυρωνικής Εταιρείας που εδρεύει στο Λονδίνο, μαζί με σαράντα άλλες Βυρωνικές Εταιρείες από πολλά μέρη του κόσμου. Έχει δημιουργήσει το μόνο στην Ελλάδα «Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Μελέτης για τον Λόρδο Βύρωνα και τον Φιλελληνισμό», με μία εμπεριστατωμένη πρότυπη λογοτεχνική και ιστο- ρική βιβλιοθήκη εκατοντάδων βιβλίων στα Αγγλικά και Ελληνικά, γύρω από το Ρομαντισμό και το Φιλελληνικό κίνημα του 19ου αιώνα, αλλά και άλλων σύγχρονων συγγραφέων και ποιητών. Επίσης σε συνεργασία με την Ελληνική Εθνολογική Εταιρεία εκθέτει μονίμως Φιλελληνικά Χαρακτικά του 19ου αιώνα, αντίγραφα από τη συλ- λογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου με θέμα: «Ελληνική Επανάσταση και Ευρωπαϊκός Φιλελληνισμός», προσφέροντας παράλληλα σε μαθητές σχολείων δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα σε αυτό το πνεύμα. Το Βυ- ρωνικό Κέντρο είναι το μοναδικό Φιλελληνικό Κέντρο στην Ελλάδα και αποκτά ιδιαίτερη σημασία διότι εδρεύει στην ενδοξότερη πόλη του ελ- ληνικού αγώνα το Ιερό Μεσολόγγι όπου άφησε την τελευταία πνοή του ο Λόρδος Βύρων και δεκάδες άλλοι φιλέλληνες. Ήδη λόγω της διεθνούς αναγνωρισιμότητάς του, Έλληνες και ξένοι φοιτητές από πολλά πανεπι- στήμια του εξωτερικού μαζί με τους καθηγητές τους έρχονται στο Μεσο- λόγγι και συμμετέχουν στα ετήσια Διεθνή Φιλολογικά - Βυρωνικά Φοιτητικά Συνέδριά του. 2

The Messolonghi Byron Society is a non-profit organization foun- ded in 1991 in Messolonghi, Greece. We are devoted to promoting scholarly and general understanding of Lord Byron’s life and poe- try as well as cultivating appreciation for other historical figures in the 19th-century international Philhellenic movement, idealists who, like Byron, gave their fortunes, talents, and lives for the cause of Greek Inde- pendence. The International Research Center for Lord Byron and Philhellenism is a li- brary dedicated to the scholarship of Lord Byron, other Romantic Era poets and the Philhellenic Movement. The center has a growing library of numerous books in English and Greek, devoted to critical theory, let- ters, poetry, history, and many other textual sources. Scholars, students, and enthusiasts are encouraged to use the extensive resources of the li- brary while visiting the historical places of Lord Byron’s last days. This fa- cility is frequently used as venue of International Scholarly Conferences. Messolonghi, Greece is a convenient three hour drive from Athens, Gre- ece. This includes a scenic trip on the Peloponnesian peninsula and the new suspension bridge “Harilaos Trikoupis” connecting Rio and Antirio. The area is rich with historic and academic treasures and is a wonderful place to study Byron and Greece. Messolonghi is a small Greek city on the north shore of the Gulf of Patras. Picturesquely located between craggy mountains and Europe’s largest la- goon, Messolonghi boasts a thriving fishery, a caviar production, a world- famous sea-salt industry, Spa and swimming facilities, olive and lemon groves, a distinguished artistic community - and a sacred place in Greek history. Birthplace of five Greek Prime ministers, Messolonghi was the we- stern center of the Greek war of Independence from the Ottoman Em- pire. Here the celebrating English poet and Philhellene Lord Byron came to devote his talents and fortune to the Greek revolutionary cause - and here he died of fever on April 19, 1824. 3

H ΒΥΡΩΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ είναι THE MESSOLONGHI BYRON SOCIETY is ✓ Βιβλιοθήκη Library Η αείμνηστος Jacqueline Voignier- Marshall δωρητής των σπανίων συλλογών της στην βιβλιοθήκη. The late JacquelineVoignier-Mar- shall, donor of her rare collections to the Library. ✓ Συνέδρια Conferences 4

✓ Εκθέσεις Εxhibitions ✓ Εκπαιδευτικά Προγράμματα Εducational Programmes ✓ Εκδηλώσεις Εvents 5

Επίσης μπορείτε να επισκεφθείτε You can also visit Ο ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ Στην είσοδο της Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου και κοντά στην πύλη του ιστορικού τείχους βρίσκεται ο Κήπος των Ηρώων. Ο Κήπος των Ηρώων είναι κάτι περισσό- τερο από ένα κοιμητήριο. Είναι ο χώρος που δέχτηκε ό,τι απόμεινε από τη σκευή εκείνων, που κάποτε συ- νειδητά έκαμαν τα στήθη τους προμαχώνες και πήραν την απόφαση να πεθάνουν για την πατρίδα. Στο χώρο αυτό με εντολή του κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Κα- ποδίστρια, είχαν συναχθεί τα λείψανα των αγωνιστών της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου σε έναν μεγάλο σορό από τα τέλη Οκτωβρίου 1829. Στις 18 Οκτωβρίου 1838 παρουσία των βασιλέων Όθωνα και Αμα- λίας θα γίνει σε επίσημη επικήδεια πομπή η συμβολική μετακομιδή των λειψάνων από τον Ι. Ν. του Αγίου Παν- τελεήμονα στο Ηρώον και θα αναγερθεί ο τύμβος. Στο κέντρο του Κήπου των Ηρώων σώζονται ο τάφος του Μάρκου Μπότσαρη και ο ανδριάντας του Λόρδου Βύρωνα, στο βάθρο του οποίου έχουν ενταφιαστεί τα σπλά- χνα του. Επίσης ο επισκέπτης θα συναντήσει προτομές, ταφικές στήλες, πολλά μνημεία Φιλελλήνων, σταυ- ρούς, «σήματα» στη μνήμη όσων αγωνίστηκαν ή έπεσαν στις πολιορκίες και στην έξοδο του Μεσολογγίου. Το Ηρώον μετασχηματίστηκε σε κήπο το1858 με πρωτοβουλία του λοχαγού του ιππικού Γεωρ. Κουτκουτάκη. THE GARDEN OF HEROES The Garden of Heroes is situated at the entrance to the Sacred Town of Messolonghi, near the gate of the hi- storic wall. It is something more than a cemetery. It is the ground that received what remained from the ef- fects of those who, once deliberately, made their chests ramparts, and decided to die for their country. By order of the Governor of Greece, John Capodistrias, the bones of the fighters during the second siege of Messolonghi were collected in a big pile as of the end of October 1829. On October 18, 1838, in the presence of King Othon and Queen Amalia, took place the official burial ceremony of a symbolic removal of relics from the Church of St. Panteleimon to the Heroes’ Monument (Heroon), and a tomb was erected. At the center of the Garden of Heroes exist the grave of Markos Botsaris and the statue of Lord Byron, in whose foundations were buried some inner organs of Byron. The visitor will also come across various busts, burial co- lumns, many monuments of Philhellenes, crosses, “signs” to the memory of those who fought or fell during the sieges and the exodus (sortie) of Messolonghi. This monument of the heroes was reshaped into a garden in 1858, following the initiative of cavalry captain George Koutkoutakis. ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΤΕΧΝΗΣ ΙΕΡΑΣ ΠΟΛΕΩΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Νεοκλασικό κτίριο που κτίστηκε το 1932 επί δημαρχίας Χρήστου Ευαγγελάτου. Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία Μάρκου Μπότσαρη. Στην είσοδο του μουσείου βρίσκον- ται οι προτομές του Χαριλάου Τρικούπη και του Επαμει- νώνδα Δεληγιώργη, δύο από τους πέντε Μεσολογγίτες πρωθυπουργούς. Εδώ συναντάμε μία πλούσια συλλογή κειμηλίων, ιστορικών ντοκουμέντων και πολλών σπανίων πινάκων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων, που είναι εμπνευσμένοι από τον αγώνα του Μεσολογγίου. Αξίζει να προσέξετε ιδιαίτερα τους πίνακες: «Η Μεσολογγίτισα» του Ντε Λανσάκ (1828), «Η Έξοδος» πίνακας Θ. Βρυζάκη αντίγραφο Άγγελου Κασόλα, με το χρυσοκέντητο βελούδινο σκέπαστρό της (Ουρανία) «Η υποδοχή του Μπάιρον», πίνακας Θ. Βρυζάκη, «Ο Επίσκοπος Ρωγών κοινωνάει τους πολεμιστές» έργο του Ντε Σεζέρ, αντίγραφα Γιάννη Κασόλα, «Η ανατίναξη του Καψάλη» πίνακας του Θ. Βρυζάκη, «Η Ελευθερία μέσα από τα ερείπια του Μεσο- λογγίου», φωτο-αντίγραφο από τον πρωτότυπο πίνακα του Ντελακρουά που βρίσκεται στο Μουσείο του Μπορντώ. MUSEUM OF HISTORY AND ART OF THE SACRED TOWN OF MESSOLONGHI A neoclassic building erected in 1932 when Christos Evangelatos was mayor. It is situated on the Markos Botsaris cen- tral square. The busts of Charilaos Trikoupis and of Epaminondas Deligiorgis are found in the entrance of the mu- seum, two out of the five prime ministers from Messolonghi. Here we find a rich collection of heirlooms, historical documents and many rare paintings by Greek and foreign painters, all inspired by the struggle of Messolonghi. You should pay special attention to the paintings: “The Messolonghiot Woman”, by the Frenchman De Lansac (1828), “The Exodus”, painting by Theodore Vryzakis, copy by Angel Kasolas, with its gold-embroidered cordo- roy cover (Heaven), “The Welcome of Lord Byron”, painting by Theodore Vryzakis copy by John Kasolas, “The Bi- shop of Rogon offers Holy Communion to the Warriors”, work of De Sezer,“The Blow-up of Kapsalis“, painting by Th. Vryzakis, “Freedom among the ruins of Messolonghi“, photo-copy of the original painting by Eugene Dela- 6 croix, found in the museum of Bordeau.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΡΙΚΟΥΠΗ Κοντά στη λιμνοθάλασσα, στη νότια πλευρά της πόλης βρίσκεται το σπίτι του επιφανούς πολιτικού, δι- πλωμάτη και ιστοριογράφου της ελληνικής επανά- στασης του 1821, Σπυρίδωνος Τρικούπη. Στο σπίτι αυτό έζησε τα παιδικά του χρόνια και ο γιος του Χαρί- λαος Τρικούπης, ένας από τους επιφανέστερους πολι- τικούς της νεότερης Ελλάδος, δεσπόζουσα φυσιογνωμία κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι. και πολλάκις (7 φορές) πρωθυπουργός της χώρας. Στη λιτή αρχιτεκτονικά, διώροφη και με έναν όμορφο κήπο οικία, εκτί- θενται κειμήλια της οικογένειας Τρικούπη. THE TRIKOUPIS MUSEUM Near the lagoon, at the south side of the town, is located the house of the prominent statesman, diplomat and historiographer of the Greek Revolution of 1821, Spyridon Trikoupis. In this house, his son, Charilaos Trikou- pis, spent his boyhood years. He became one of the greatest statesmen of modern Greece, a dominant figure during the second half of the 19th c., and seven times prime minister of Greece. In this architecturally simply two-story house, with its nice garden, many heirlooms of the Trikoupis family are exhibited. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΛΑΜΑ Απέναντι ακριβώς από την οικία Τρικούπη, βρίσκεται το πατρογονικό σπίτι του εθνικού μας ποιητή, Κωστή Παλαμά, στο οποίο εγκαταστάθηκε ο ποιητής το 1866, «πεντάρφανο παιδάκι», μετά το θάνατο και των δυο γο- νιών του. Στο σπίτι αυτό ο ποιητής θα μείνει μέχρι την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο Μεσολογγίου (1875). Σήμερα ο χώρος λειτουργεί ως μουσείο όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει κειμήλια του εθνικού μας ποιητή. THE PALAMAS HOUSE Right across the street facing the Trikoupis house is found the ancestral house of the national poet Kostis Palamas, in which settled the “totally orphaned” boy following the death of both his parents in 1866. The poet lived in this house until his graduation from the Messolonghi High School in 1875. Now this place functions as museum where the visitor can see heirlooms of our national poet. Επίσης στην πόλη του Μεσολογγίου μπορείτε να επισκεφτείτε το μητροπολιτικό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα και τους Ι.Ν. της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεή- μονα, το κέντρο Λόγου και Τέχνης «Διέξοδος» Μουσείο - Πινακοθήκη, την Πινακοθήκη Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου και το Λαογραφικό Μουσείο. Επίσης μπορείτε να επισκεφτείτε παλαιοχριστιανικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία όπως: την Πανα- γία της Φοινικιάς που επισκέπτονταν έφιππος ο Λόρδος Βύρων στις απογευματινές εξόδους του, το ναό των Ταξιαρχών και της Παναγίας στο Αιτωλικό, τον Άγιο Νικόλαο τον Κρεμαστό στο Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού, την Αγία Ελεούσα στο φαράγγι της Κλεισούρας, την Αγία Αγάθη στη Σταμνά, τη Βασιλική της Επισκοπής Μά- στρου, την εκκλησία των Ταξιαρχών στη Γουριά, το οχυρωμένο μοναστήρι των Ταξιαρχών στο Νεοχώρι, το ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου καθώς και την Παναγία τη Λεσινιώτισσα στο Λεσίνι, την Ι.Μ. του Αγίου Γεωργίου Χούνιστας και τη Βασιλική Αγίου Γεωργίου στο Ευηνοχώρι. Αlso 7 In the town of Messolonghi you can visit the cathedral (metropolitan church), of St. Spyridon and the chur- ches of St. Paraskevi and St. Panteleimon; the center of Word and Art «Diexodos»; the Christos and Sophia Moschandreou Gallery; and the Folklore Museum. You can also visit early Christian, Byzantine, and post-Byzantine shrines, such as the Panayia tis Finikias (our Lady of the Palm tree), where Byron visited on horseback during his rides; the church of the Taxiarches (=Ar- changels) and that of the Virgin at Aetolikon; St. Nicholas the“Hanged”at Kefalovrysso of Aetolikon; our Lady of Mercy (Eleoussa) at the Kleissoura canyon, St. Agatha at Stamna, the Episcopal Basilica of Mastrou, the ch- urch of the Taxiarches at Youria, the fortified monastery of the Taxiarchs at Neohori; the church of the Virgin’s Admittance; as well as the Panayia Lessiniotissa (our Lady of Lessini); the monastery of St. George“Hounistas”, and the basilica of St. George at Evinohori.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Αιτωλικού και είναι το μοναδικό μουσείο αμιγώς χαρακτικής τέχνης σε Ελλάδα και Ευρώπη. Φιλοξενεί πάνω από 500 έργα της χαράκτριας και ζωγράφου (προσχέδια, αυτόνομα ζωγραφικά σχέδια, κανο- νικά ανάτυπα που παράγονται από ξύλινες και πέ- τρινες μήτρες). THE VASSO KATRAKI MUSEUM It is situated at the eastern side of Aetolikon, and is the only exclusively engraving art museum in Greece and Europe. It hosts over 500 works of the lady engraver and painter (tentative sketches, independent painting sketches, plus regular copies produced by wooden and stone matrixes). ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ Το ιστορικό μοναστήρι του Αη-Συμιού του Θεοδό- χου χτίστηκε το 1740 από τον ηγούμενο Ταράσιο Τσούμαρη. Βρίσκεται στους πρόποδες του Αρακύν- θου (Ζυγού) σε απόσταση 9 χλμ. από το Μεσολόγγι. Το μοναστήρι ήταν ο τόπος συνάντησης των εξοδι- τών κατά την ηρωική έξοδο της φρουράς των ελευ- θέρων πολιορκημένων, στις 10 Απριλίου 1826. Στη συνέχεια καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και του Κιουταχή και ξαναχτίστηκε το 1836 από τον Αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο Αγγελέτο. Κάθε χρόνο του Αγίου Πνεύματος, γίνεται μοναδικό στο είδος του πανηγύρι με τη συμμετοχή ανδρών με παραδοσιακές φορεσιές (φουστανέλα και ντουλαμάς) καθώς και καβαλάρηδων σε ανάμνηση της ηρωικής εξόδου του Μεσολογγίου. SACRED MONASTERY OF ST. SYMEON Τhe historic monastery of St. Symios (Symeon) the Theodochos (=receiver of God), was built in 1740 by the abbot Tarasios Tsoumaris. It is located at the foot of the mountain Arakynthos (Zygos), at a distance of 9 ki- lometers from Messolonghi. During the heroic sortie of the garrison of the Free Besieged, on April 10, 1826, the monastery was the place where the participants in the exodus would meet. Then it was destroyed by the armies of Imbrahim and Kiutachi, and was rebuilt in 1836 by archmandrite Ioannikios Angeletos. On the Holy Spirit Feast, every year, a unique in its kind fair takes place, with men in ethnic costumes (kilts and jackets) as well as horsemen, in remembrance of the heroic exodus of the Messolonghiots. 8

ΝΕΑ ΠΛΕΥΡΩΝΑ Κτίστηκε το τελευταίο τέταρτο του τρίτου αιώνα π.Χ., μετά την καταστροφή της Παλαιάς Πλευρώνας από τον Δημήτριο Β’τον Μακεδόνα (235/4 π.Χ.) Μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Αιτωλίας με εντυ- πωσιακή διατήρηση των τειχών της. Το όνομα της κατά την μυθολογία οφείλεται στον Πλευρώνα, γιό του γενάρχη Αιτωλού. Ο πολεοδομικός ιστός της Νέας Πλευρώνας κατά το μεγαλύτερο τμήμα του είναι βασισμένο στο Ιπποδάμειο σύστημα. Αξίζει να επισκεφτείτε: α) Το θέατρο της Πλευρώνας που χρονολογείται στα μέσα περίπου του τρίτου αι. π.Χ., κτισμένο σε φυσική πλαγιά. Έχει μαγευτική θέα που φτάνει μέχρι τα νησιά Κεφαλλονιά και Ζάκυνθο. Το θέατρο της Πλευρώνας ξεχωρίζει κυρίως για την πρωτοτυπία της σκηνής του, στην οποία έχει με με- γάλη επιτυχία ενσωματωθεί ένα τμήμα του αρχαίου τείχους. Επίσης ως σκηνικό οικοδόμημα έχει χρη- σιμοποιηθεί ένας υψηλός πύργος της οχύρωσης. β) Την Αγορά με τα δημόσια οικοδομήματα της. γ) Το στάδιο και δ) την μνημειακής μορφής δεξαμενή, τη λαξευμένη στο φυσικό βράχο. NEW PLEVRONA It was built in the last quarter of the third century b.C., after the destruction of the Old Plevrona by Demetios II, the Macedonian (235/4 b.C.). One of the biggest cities of Aetolia, with an impressive preser- vation of its walls. Its name, according to mythology, is due to Plevron, son of the ancestor Aeotolos. The city-planning network of New Plevrona, for its greatest part, is modeled on the Hippodamian system. It is worth visiting: a) the theater of Plevrona dating around the middle of the 3d c.b.C., built on a natural incline. It has an enchanting view extending up to the islands of Cephallonia and Zakynthos. The the- ater of Plevrona is mainly distinguished for the originality of its stage on which it has very successfully been incorporated a part of the ancient wall. Also as a stage structure, a high tower of the fortification had been used, b) The Agora (market) with its pub- lic buildings, c) the stadium, and the monumental in form reservoir d) which is carved on the natural rock. ΡΩΜΑΪΚΕΣ ΘΕΡΜΕΣ ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ Επιβλητικό συγκρότημα λουτρών (2ος αι. μ.Χ.), σχήματος Τ δημοσίου χαρακτήρα. Φέρουν την συνήθη τριμερή διάταξη των Ρωμαικών θερμών με διακρινόμενους και τους τρεις κύριους χώ- ρους για το ψυχρό (frigidarium), το χλιαρό (tepi- darium), και το θερμό λουτρό (caldarium). Καταστράφηκαν από ισχυρότατο σεισμό τον 6ο αι. μ.Χ. THE ROMAN BATHS The Roman Baths (Termae) of St. Thomas of the 2nd c.A.D. An impressive bath complex, T-shaped, of public use. They have the usual tripartite arrangement of the Roman baths, with distinct all their three main parts for the cold bath (frigidarium), the tepid one (tepidarium) and the hot one (cal- darium). They were destroyed by a most powerful earthquake in the 6th c.A.D. 9

ΚΑΛΥΔΩΝΑ Μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Αιτωλίας, η οποία κατείχε κυρίαρχη θέση στη δυτική όχθη του Ευήνου ποταμού, κοντά στον Κορινθιακό κόλπο. Ιδρυτής της σύμφωνα με την μυθολογία ήταν ο Κα- λυδών, υιός του γενάρχη Αιτωλού. Αναφέρεται από τον Όμηρο σαν μία από τις πέντε αιτωλικές πόλεις που λαμβάνουν μέρος στην εκστρατεία της Τροίας. Αξίζει να επισκεφτείτε: α) Το ιερό της Καλυδώνας (Λάφριο ή Λαφριαίο) ένα από τα μεγαλύτερα και πιο φημισμένα αιτωλικά ιερά, όπου λατρευόταν η Άρτεμις και ο Απόλλωνας. β) Το Ηρώο της Καλυδώνας, ένα ασυνήθιστο πολυτελές ταφικό μνημείο, το οποίο κτίσθηκε τον 2ο αι. π.Χ. προς τιμή του Λέοντος, επι- φανούς πολίτη της Καλυδώνας. γ) Το θέατρο της πόλης, στη νότια πλευρά του Λαφρίου, που η κύρια φάση του τοποθετείται στον 3ο αι. π.Χ έως τον 1ο αι. π.Χ. Το μνημείο έχει ορθογώνια ορχήστρα και η ιδιό- τυπη μορφή του θεωρείται πιθανό να οφείλεται στην αρχική σύνδεση του με κάποια μυστηριακή λα- τρεία. CALYDON One of the most important cities of Aetolia, which occupied a dominant position on the west bank of Evinos River, near the Corinthian gulf. Its founder, according to mythology, was Calydon, son of the first ancestor Aetolos. Homer mentions it as one of the five Aetolian cities participating in the expedition against Troy. It is worth visiting the shrine of Caly- don (Laphrion, or Laphrieon), one of the biggest and most famous Aetolian shrines where Artemis and Apollo were worshiped; also, the Heroon of Ca- lydon, an unusually luxurious burial monument, erected during the second century before Christ, honoring Leon, a prominent citizen of Calydon; also the city theater, on the south side of Laphrion, whose main phase is dated from the third until the first century before Christ. The monument has a rectangular orchestra (stage), and its strange form is possibly due to its original connection with some mysterious cult. ΑΛΙΚΥΡΝΑ Μεταξύ Καλυδώνας και Πλευρώνας, στη θέση «Χίλια Σπίτια», κοντά στον σημερινό οικισμό Άγιος Θωμάς, βρίσκονται τα ερείπια μιας αρχαίας πόλης, η οποία σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές και τις γραπτές πηγές ταυτίζεται με την Αλίκυρνα. Αξίζει να δείτε τον μνημειακής μορφής και κατασκευής απο- χετευτικό μάλλον αγωγό, σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας, καθώς και το νεκροταφείο της με τά- φους Γεωμετρικής Εποχής (8ος αι. π.Χ.) και «μακεδονικού τύπου» τάφους Ελληνιστικής εποχής. ΑLIKYRNA Between Calydon and Plevrona, at the location “A Thousand Houses,” near today’s settlement of Agios Thomas (St. Thomas), there are found the ruins of an ancient city which, according to most researchers and to written sources, is identified with Alikyrna. You should see the monumental in form and struc- ture drainage duct, rather, an important technical achievement of antiquity, as well as its cemetery with tombs of the Geometric Age (8th c.b.C.), and its «Macedonian type» tombs of the Hellenistic Period. 10

ΟΙΝΙΑΔΕΣ Ακαρνανική πόλη, 25 χλμ. δυτικά του Μεσολογγίου, κοντά στο χωριό Κατοχή. Η δεύτερη στην αρχαι- ότητα σε μέγεθος και σπουδαιότητα πόλη των Ακαρνάνων μετά τη Στράτο. Πρωτοιδρύθηκε σύμ- φωνα με πολλούς μελετητές τον 6ο αι. π.Χ., ως αποι- κία των Κορινθίων. Ήδη δε από τον 5ο αι. π.Χ. ήταν μία πόλη με ισχυρή οχύρωση. Αξίζει να επισκεφτείτε: α) Το Θέατρο Οινιαδών, που είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της πόλης, κτισμένο σε θέση με εκπληκτική πανεποπτική θέα της πεδιάδας του Αχελώου και λαξευμένο κατά το με- γαλύτερο μέρος (Ανατολικό) του κοίλου του, στο φυσικό βράχο. Η χωρητικότητα του ήταν 5500 θέσεων. Το σκηνικό οικοδόμημα παρουσιάζει δύο οικοδομικές φάσεις, μία κατά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ και μία κατά το α’μισό του 3ου αι. π.Χ. β) Τους νεώσοικους Οινιαδών, που χρονολογούνται στον 4ο αι. π.Χ. Έχουν λαξευτεί στον βράχο του Ν.Δ. τμήματος της οχύρωσης του αντίστοιχου λιμανιού και εκεί αγκυροβο- λούσαν, επισκευάζονταν και προστατεύονταν τα πλοία των Οινιαδών. OINIADES An Acarnanian city, 25 Kilometers west of Messolonghi, near the village Katohi. It is the second in anti- quity and size and importance city of the Acarnanians after Strato. Originally founded, according to many scholars, in the 6th c.b.C., as a colony of the Corinthians. From the 5th c.b.C. it already was a city with strong fortifications. You should visit, a) The Theater of Oiniades which is one of the most important monuments of the city, built at a spot with an astonishing panoramic view of the Acheloos river valley, and is carved for the most part of its amphitheater (the eastern one), on the natural rock. Its capacity was 5.500 spectators. The stage building presents two erection phases, one during the middle of the 4th c.b.C, and the other the first half of the 3rd c.b.C. b) The Boat Hou- ses of Oiniades, which date in the 4th c.b.C. They have been carved on the rock of the north-west sec- tion of the fortifications of the corresponding har- bor; and there the ships of Oiniades were anchored repaired and protected. ΙΘΩΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΗΛΙΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Κοντά στο λόφο του Αγίου Ηλία Μεσολογγίου, όπου τοποθετείται η αιτωλική πόλη Ιθωρία, έχει ερευνηθεί σημαντικό νεκροταφείο θολωτών τάφων της περιό- δου 1450-1100 πΧ. Πρόκειται για ιδιαίτερης σημασίας θέση της περιφέρειας του μυκηναϊκού κόσμου, μεταξύ της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού και του ποταμού Αχελώου, που, όπως προκύπτει από τα ευρήματά της, διατηρούσε επαφές με τον υπόλοιπο μυκηναϊκό κόσμο, την Αίγυπτο, την Κύπρο, το Βορρά και άλλες χώρες. ITHORIA OF MESSOLONGHI’S ST. ELIAS Near the St. Elias hill of Messolonghi, where scholars place the Aeotolian city Ithoria, there has been ex- plored a significant cemetery with vaulted tombs of the period 1450-1100 b.C. It happens to be a spe- cial importance location on the periphery of the Mycenean world, between the lagoon of Aetolikon and the Aecheloos River, where, as is suggested by items found in it, it kept in touch with the rest of the Mycenean world, Egypt, Cyprus, the North territories and others. 11

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔHMOY Ι. Π. ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Στη Ν.Α. άκρη του Νομού Αιτωλοακαρνανίας εκτεί- νεται ο νέος διευρυμένος δήμος της Ι. Π. Μεσολογ- γίου. Εκεί όπου ενώνονται με τη θάλασσα τα δύο ποτάμια, ο Αχελώος και ο Εύηνος, απλώνεται ένας από τους σημαντικότερος υγρότοπους της χώρας μας που έχει ενταχθεί στη σύμβαση Ραμσάρ (1971). Υπάρχουν 9 λιμνοθάλασσες, με μεγαλύτερες του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού και της Κλείσοβας. Η περιοχή είναι ξακουστή από παλιά για τα ψάρια της (τσιπούρες, λαβράκια, κέφαλοι κ.τ.λ.). Το μοναδικό αυγοτάραχο Μεσολογγίου έχει κατακτήσει την παγ- κόσμια αγορά. Ο άνθρωπος αξιοποιώντας τα ιδιαί- τερα χαρακτηριστικά των λιμνοθαλασσών τις μετέτρεψε σε φυσικά ιχθυοτροφεία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συστηματική αλατοπαραγωγή στην αλυκή της Τουρλίδας και της Άσπρης. Ο χώρος προσφέρει καλό κατάλυμα και άφθονη τροφή σε πάρα πολλά είδη από παρυδάτια και υδρό- βια πουλιά (ερωδιούς, κύκνους, φλαμίνγκος κ.τ.λ.). Διάσπαρτοι λόφοι σε όλη την έκταση των εκβολών, λοφίσκοι, φαράγγια, ο ορεινός όγκος του Ζυγού με δάση βελανιδιάς και καστανιάς πλαισιώνουν χερσαία την περιοχή, αποτελώντας ιδανικό καταφύγιο για αρπακτικά πουλιά και πολλούς άλλους οργανισμούς. Στα όρια του δήμου, περνώντας το Λεσίνι, συναντά κανείς το μοναδικό στα Βαλκάνια παραποτάμιο δάσος του φράξου, έκτασης 600 περίπου στρεμμά- των, προστατευόμενο μνημείο της φύσης από το 1985. Η εύφορη χάρη στις προσχώσεις γη καλλιερ- γείται εδώ και αιώνες εντατικά παράγοντας εκλεκτά προϊόντα. Αν και η περιοχή έχει υποστεί έντονη επί- δραση από ανθρώπινες δραστηριότητες, εξακο- λουθεί να είναι ένας τόπος μοναδικής ομορφιάς και περιβαλλοντικής αξίας. ENVIRONMENT At the north-east end of the Aetolia–Acarnania prefecture extends the new and enlarged municipality of the S.T. of Messolonghi. Where the two rivers Acheloos and Evinos join the sea, there extends one of the most significant water ecosystems of our country, which has been enlisted by the Ramsar Convention since 1971. There exist nine lagoons, the largest among them being those of Messolonghi, Aetolikon, and Kleissova. The region has been famous since antiquity for its fish (porghies, bass, mullet etc). The unique caviar of Messo- longhi has conquered the world’s markets. Taking advantage of the special characteristics of the lagoons, the local inhabitant has turned them into natural fisheries. Of interest is the systematic production of salt at the salt works of Tourlida and of Aspri. The region offers shelter and abundant food to very many species of aquatic and hydrophilic birds (swans, flamingoes, he- rons etc.). Hills scattered all over the extent of the mo- uths of rivers, little hills, canyons, the mountainous bulk of Zygos with chestnut and oak tree woods frame landwise the region constituting an ideal shel- ter for birds of prey and many other species of life. At the borders of the municipality, past Lessini, one encounters the only Balcan riverside forest of ash-trees, an expanse of some 600 acres, a protected monu- ment of nature since 1985. Being fertile on account of alluviums, the land has been cultivated intensely for centuries producing choice products. Although the area has suffered intense intervention by human acti- vities, it continues to be a place of unique beauty and environmental value. 12

BYPΩNIKH ETAIPEIA IEPAΣ ΠOΛEΩΣ MEΣOΛOΓΓIOY Διεθνές Kέντρο Έρευνας & Mελέτης για τον Λόρδο Bύρωνα και τον Φιλελληνισμό ✓ Οι Εκδόσεις μας Our Publications ✓ Τα Προγράμματα των Διεθνών Συνεδρίων μας The Programmes of our International Byron Conferences Επιμέλεια έκδοσης: Ροδάνθη Φλώρου, Πρόεδρος Βυρωνικής Εταιρείας Ι.Π. Μεσολογγίου Κείμενα: Ροδάνθη Φλώρου, Έλενα Ζαβιτσανάκη, Τζένη Χαραλαμποπούλου Μετάφραση κειμένων: Οι Καθηγητές Μ. Βύρων Ραΐζης και Peter W. Graham Edited by Rodanthi-Rosa Florou, President of the Messolonghi Byron Society 13 Authored by Rodanthi-Rosa Florou, Elena Zavitsanaki, Tzeni Charalambopoulou Translated by Professor M. Byron Raizis and Professor Peter W. Graham

14

15

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣ ΔΗΜΟΣ ΙΕΡΑΣ ΠΟΛΕΩΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ To ξενοδοχείο ΘΕΟΞΕΝΙΑ είναι δίπλα στη φημισμένη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης. Το ξενοδοχειακό συγκρότημα ΘΕΟΞΕΝΙΑ προσφέρει υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών και την εγγύηση 3 αστέρων. Συνεδριακό χώρο, αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων, εστιατόριο, αίθουσα πρωινού, παιδική χαρά, κήπο δίπλα στην θάλασσα, wi-fi internet, αίθουσα προβολής πολυμέσων, άνετο πάρκινγκ. Όλα αυτά κάνουν τη διαμονή ή την εκδήλωση σας αξέχαστη! «Bυρώνειο Kτίριο» «Byron House» T.Θ. 1028, 302 00 Mεσολόγγι P.O.B. 1028, 302 00 Messolonghi - Greece Tηλ.: +30 26310 23174, +30 26310 26118, +30 6977 804076 e-mail: [email protected] • www.messolonghibyronsociety.gr Ομαδικές επισκέψεις κατόπιν συνεννοήσεως Group visits upon request and by appointment