หน่วยที่ 1ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับเศรษฐศาสตร์ E-book

รายวชิ า หลักเศรษฐศาสตร์ รหสั 30200 -1001 หลกั สูตรประกาศนียบัตรวชิ าชีพช้ันสูง (ปวส.) หน่วยท่ี 1 ความรู้ทวั่ ไปเกย่ี วกบั เศรษฐศาสตร์ อ. สุวฒั นา ธรรมกรณ์ วทิ ยาลยั เทคนิคลพบุรี สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา

แนวคดิ เศรษฐศาสตร์ เป็ นการศึกษาถงึ แนวทางการใช้ ทรัพยากรทม่ี ีอยู่อย่างจากัดใหม้ ีประสิทธิภาพสูงสุด เศรษฐศาสตรจ์ งึ มีความสัมพนั ธแ์ ละเชอ่ื มโยงกับหลายสาขาวชิ า การศกึ ษา เศรษฐศาสตรจ์ ะทาใหเ้ ข้าใจ และทราบถงึ ปัจจยั ทก่ี าหนดกิจกรรม ทางเศรษฐกจิ ทงั้ การผลิต การบริโภค และการลงทนุ โดยจะต้องใช้ เคร่ืองมือหลายๆ ประเภทในการศึกษาและทาความเข้าใจกิจกรรม ทางเศรษฐกิจเหล่านั้น เช่น คณิตศาสตร์ สถติ ิ กราฟ เป็ นต้น

สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายและประวตั ขิ องวชิ าเศรษฐศาสตร์ 2. แขนงของวิชาเศรษฐศาสตร์ และความสัมพันธร์ ะหวา่ ง เศรษฐศาสตร์ กับวชิ าอื่น ๆ 3. วตั ถุประสงคแ์ ละวธิ ีการศึกษาทางเศรษฐศาสตร์ 4. หน่วยเศรษฐกิจและวงจรในระบบเศรษฐกิจ 5. ปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐกจิ 6. ระบบเศรษฐกิจแบบต่างๆ กับการแก้ปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐกิจ 7. เครื่องมือประกอบการศกึ ษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ 8. ประโยชนข์ องวชิ าเศรษฐศาสตร์

จุดประสงค์การเรียนรู้ 1.สามารถอธิบายความหมายของเศรษฐศาสตร์ เข้าใจประวตั แิ ละ แขนงของวชิ าเศรษฐศาสตรร์ วมทงั้ ความสัมพันธร์ ะหว่าง เศรษฐศาสตรก์ ับวชิ าอ่นื ๆ 2. อธิบายวตั ถุประสงคแ์ ละวธิ ีการศึกษาทางเศรษฐศาสตรไ์ ด้ 3. อธิบายหน่วยเศรษฐกิจและวงจรในระบบเศรษฐกิจได้ 4. อธิบายปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐกิจและระบบเศรษฐกิจแบบต่าง ๆ รวมทงั้ แก้ปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐกิจได้ 5. อธิบายเครื่องมือประกอบการศึกษาวิชาเศรษฐศาสตรไ์ ด้ 6. อธิบายประโยชนข์ องวชิ าเศรษฐศาสตรไ์ ด้

ความหมายเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ (Economic) คือ วชิ าที่ศึกษาถึงพฤติกรรมของมนุษยเ์ กี่ยวกบั การเลือกใช้ ทรัพยากรที่มีอยอู่ ยา่ งจากดั เพือ่ ตอบสนอง ֍ ความตอ้ งการของมนุษยท์ ี่มีอยอู่ ยา่ งไม่จากดั ֍ การใชท้ รพั ยากรอยา่ งประหยดั และเกิดประโยชน์ สงู สดุ

ทรัพยากรการผลติ / ปัจจัยการผลติ ประเภทของทรัพยากรการผลจิ หรือ ปัจจยั การผลติ แบ่งออกเป็ น 4 ประเภท ประกอบด้วย 1. ท่ดี นิ (Land) ได้แก่ ทด่ี นิ ป่ าไม่ แร่ธาตุ สัตว์ป่ า ทรัพยากรอ่ืน ๆ – มอี ยู่ตามธรรมชาติ มนุษย์สร้างเองไม่ได้ 2. แรงงาน (labour) หรือ มนุษย์ ได้แก่ ความรู้ ความ ชานาญในการประกอบอาชีพ 3. ทุน ( capital) เป็ นสิ่งท่มี นุษย์สร้างขนึ้ ได้แก่ เครื่องจักร เครื่องมือ 4. ผ้ปู ระกอบการ (entrepreneur) เป็ นผ้รู วบรวมปัจจยั การ ผลติ

ประวตั ขิ องวชิ าเศรษฐศาสตร์ บุคคลสาคญั ที่วางรากฐานของวชิ าเศรษฐศาสตร์มีหลายคน หลาย สานกั ในท่ีน้ีจะกล่าวถึงบุคคลสาคญั 4 ท่าน ไดแ้ ก่ ช่ือ / สานัก แนวคดิ ผลงาน 1. อดมั สมทิ - ตลาดเสรี - ตารา ช่ือ An Inquiry into สานักคลาสสิก ใหม่ (บดิ าแห่ง - มือท่ีมอง the Nature ana Causes of the Weath of เศรษฐศาสตร์) ไม่เห็น Nations กล่าวถึงการพฒั นา เศรษฐกจิ และเรื่องทั่วไปทา เศรษฐศาสตร์ 2. เดวดิ ริคาร์โด - ความเชื่อ - หนังสือ เศรษฐศาสตร์การเมือง สานักคลาสสิก มนั ในระบบ เศรษฐกจิ แบบเสรี นิยม

ประวตั ขิ องวชิ าเศรษฐศาสตร์ ช่ือ / สานัก แนวคดิ ผลงาน 3. อลั เฟรด มาร์แชล - การมอี ยู่อย่าง -นาแนวคดิ ของสานักคลาสสิกมรา สานักนีโอ คลาสสิก จากดั ของ ปรับปรุง 4. จอร์น ทรัพยากร เมนาร์ด เคนย์ - การใช้ ทรัพยากรให้ได้ ประโยชน์สูงสุด -เศรษฐศาสตร์ หนังสือ ชื่อ The General มหภาค Theory of Employment1, - แบบจาลองอุป Interest and Money สงค์รวมและ (อธิบายสาเหตุของภาวะสินค้าล้นตลาด อุปทานรวม การว่างงานทว่ั ไป วธิ ีแก้ปัญหาเศรษฐกจิ ตกต่าโดยใช้นโยบายการเงนิ การคลงั

แขนงของวชิ าเศรษฐศาสตร์ 1. เศรษฐศาสตร์จุลภาค 2. เศรษฐศาสตร์มหภาค ( Microeconomics) ( Macroeconomics) เป็ นการศึกษาพฤติกรรมทาง เป็ นการศึกษาพฤติกรรม ทางเศรษฐกจิ ของส่วนรวมหรือ เศรษฐกจิ ของหน่วยย่อย ๆในสังคม เช่น ระดับประเทศ เช่น รายได้ประชาชาติ การผลติ การลงทุน การกาหนดราคา ระดับราคาสินค้าและบริการโดยทัว่ ไป ของตลาดในธุรกจิ กใดธุรกจิ หนึ่ง การบริโภค การออม ภาวะเงินเฟ้อ การ คลงั

ความสัมพนั ธ์ระหว่างเศรษฐศาสตร์กบั วชิ าอ่ืน ๆ สาขาวชิ า รายละเอียด 1.บรหิ ารธรุ กิจ - เศรษฐศาสตรศ์ กึ ษาธรุ กิจตา่ ง ๆ เป็นสว่ นรวม ในขณะท่ธี ุรกิจ 2. รฐั ศาสตร์ ศกึ ษาวิธีการดาเนินธรุ กิจอยา่ งไรใหไ้ ดก้ าไรสงู สดุ ตน้ ทนุ ต่า 3. สงั คมแขนง - รฐั ตอ้ งใชท้ งั้ รฐั ศาสตรแ์ ละเศรษฐศาสตรใ์ นการบรหิ ารบา้ นเมืองให้ อ่ืน ม่งั ค่งั 3.1 นิตศิ าสตร์ – ออกกฎหมายควบคมุ สนบั สนนุ ปอ้ งกนั ไมใ่ ห้ สงั คมเดอื ดรอ้ น 3.2 ประวตั ศิ าสตร์ – เศรษฐศาสตรม์ ีววิ ฒั นาการตามยคุ สมยั 3.3 สงั คมวิทยา – ช่วยใหน้ กั เศรษฐศาสตรเ์ ขา้ ใจพฤตกิ รรมมนษุ ย์ 3.4 จิตวทิ ยา – ศกึ ษาพฤติกรรมผบู้ รโิ ภค, ผผู้ ลิต

หน่วยเศรษฐกจิ หน่วยเศรษฐกจิ ( economic units) หมายถึง หน่วยท่ีทาหนา้ ที่ทางดา้ นการผลิต การบริโภค และ การจาแนกแจกจ่ายสินคา้ และบริการท่ีมีอยใุ่ นระบบเศรษฐกิจ 1. ภาคครัวเรือน (household sector) - มีฐานะเป็นเจา้ ของ ปัจจยั การผลิต และในฐานะผบู้ ริโภค ภาคครัวเรือนเสนอขายปัจจยั การผลิต ไดแ้ ก่ ที่ดิน แรงงาน ทุน และ ผปุ้ ระกอบการ 2. ภาคธุรกิจ ( business sector) – เป็นผทุ้ ่ีทาการผลิตสินคา้ และบริการเพื่อตอบสนองความตอ้ งการผบู้ ริโภค 3. ภาครัฐบาล (government sector) – รัฐบาลจะเขา้ มาวาง ระบบเศรษฐกิจใหเ้ จริญเติบโต

วรจรกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ รายได้ (ค่าเช่า ค่าจ้าง ดอกเบีย้ กาไร) ปัจจัยการผลติ ท่ีดิน แรงงาน ทุน การประกอบการ เงินออม ภาคการเงนิ เงนิ กู้ ภาครัฐ ครัวเรือน ธุรกจิ ภาษี ภาษี สินค้า และ บริการ ค่าใช้จ่ายในการซื้อสินค้าและบริการ

ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกจิ ปัญหาผลติ อะไร (WHAT) ปัญหาผลติ อย่างไร (HOW) ปัญหาผลติ เพ่ือใคร (FOR WHOM)

ระบบเศรษฐกจิ ระบบเศรษฐกจิ ( Economic system ) คือ สถาบนั ทางเศรษฐกจิ ทเี่ กดิ จากหน่วยเศรษฐกจิ เล็ก ๆ หลายหน่วยรวมตวั กนั มกี ารปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑ์ ระเบยี บ นโยบาย ทค่ี ล้ายคลงึ กนั ใช้เป็ นแบบแผนให้สถาบนั ทางเศรษฐกจิ ถือเป็ น แนวทางในการดาเนินกจิ กรรมและแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกจิ ท่ี เกดิ ขนึ้ ระบบเศรษฐกจิ แบ่งออกเป็ น 3 ประเภทใหญ่ คือ - ระบบเศรษฐกจิ แบบทุนนิยม หรือ เสรีนิยม - ระบบเศรษฐกจิ แบบสังคมนิยม - ระบบเศรษฐกจิ แบบผสม

ระบบเศรษฐกจิ แบบทุนนิยม หรือ เสรีนิยม (Capitalism Economic System) มีลกั ษณะสาคญั ดงั นี้ 1) การมกี รรมสิทธ์ิในทรัพย์สิน 2) การมเี สรีภาพในธุรกจิ 3)การมกี าไรเป็ นส่ิงจุงใจ รายได้จากการขายปัจจยั การผลติ 4) การใช้ราคาตลาดเป็ นตวั กาหนดอุปสงค์อละอุปทาน

ระบบเศรษฐกจิ แบบทุนนิยม หรือ เสรีนิยม (Capitalism Economic System) ข้อดี ข้อเสีย 1. คล่องตวั - ระบบเศรษฐกิจมี 1. ประสิทธิภาพ – ระบบ ความคล่องตวั และมีความสามารถ เศรษฐกิจอาจจดั สรรทรัพยากร ปรับไดม้ าก ไม่มีประสิทธิภาพ อาจเกิดการ ผกู ขาด 2. เสรีภาพ - หน่วยเศรษฐกิจมี 2. ความเสมอภาค – ระบบ เสรีภาพในการใชท้ รัพยากรหรือ เศรษฐกิจอาจมีการสืบทอด ประกอบกิจการ ทรัพยส์ ิน อาจเกิดความไม่เสมอ ภาค 3. ประสิทธิภาพ – ทรัพยากร 3. ความมีเสถียรภาพและปัญหา สามารถหมุนเวียนเคลื่อนไหวไป สงั คมและสิ่งแวดลอ้ ม - อาจ ยงั ที่ต่างๆ ไดค้ ล่องตวั โดยอาศยั ก่อใหเ้ กิดความไม่มีเสถียรภาพ กลไกราคา ทางเศรษฐกิจ เช่น การผนั แปร ในตลาดหุน้ ตลาดทุน

ระบบเศรษฐกจิ แบบสังคมนิยม (Socialist Economic System) มลี กั ษณะสาคญั ดงั นี้ 1) เป็ นระบบเศรษฐกจิ ทม่ี กี ารวางแผนจากส่วนกลาง 2) รัฐบาลเข้าควบคุมการผลติ ในส่วนสาคญั และบางกรณอี าจเข้ายดึ กรรมสิทธ์ิในทรัพย์สินแทนเอกชน 3) เอกชนไม่มเี สรีภาพในการผลติ 4) รัฐบาลจดั สรรผลผลติ ตามหลกั แห่งการผลติ เพ่ือใช้ ไม่ให้แสวงหา ผลกาไร

ระบบเศรษฐกจิ แบบสังคมนิยม (Socialist Economic System) ข้อดี ข้อเสีย ผู้ทีน่ ิยมระบบเศรษฐกจิ 1. ประสิทธิภาพ – การวางแผน แบบสังคมนิยม มคี วามเห็นว่า จากส่วนกลางมกั จะไม่มี การดาเนินงานบางอย่าง เช่น มี ประสิทธิภาพและอาจผดิ พลาด ความคล่องตวั การยดึ กจิ การ ได้ง่าย บางอย่างมากเป็ นของรัฐ เพื่อ ขจดั การแข่งขนั และระบบ 2. เสรีภาพ – ประชาชนไม่มี ผกู ขาดของธุรกจิ กรรมสิทธ์ิในทรัพย์สิน และ ปัจจยั การผลติ 3. ความเจริญก้าวหน้าทาง เศรษฐกจิ - ขนึ้ อยู่กบั นโยบายของรัฐบาล เป็ นหลกั ทาหระบบเศรษฐกจิ นี้ อาจจะมปี ัญหาในการพฒั นา

ระบบเศรษฐกจิ แบบสังคมนิยม (Socialist Economic System) ข้อดี ข้อเสีย 4. แรงจูงใจ – ขาดแรงจุงใจใน การผลิตและคิดคน้ ส่ิงประดิษฐ์ ใหม่ๆ 5. การผลติ สินค้าหรือบริการ – การผลิตหรือจดั สรรผบู้ ริโภคอาจ ไม่ตรงตามความตอ้ งการ

ระบบเศรษฐกจิ แบบผสม (Mixed Economy) มลี กั ษณะสาคญั ดงั นี้ 1) เป็ นระบบเศรษฐกจิ ทมี่ กี ารผสมผสานกนั ระหว่างระบบเศรษฐกิจ แบบทุนนิยมกบั ระบบเศรษฐกจิ แบบสังคมนิยม 2) ฐบาลและเอกชนมสี ่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกจิ 3) อฐั บาลและเอกชนมกี รรมสิทธ์ิในทรัพย์สิน 4) กลไกราคามบี ทบาทในการจดั สรรทรพยั ากรและจดั สรรการผลติ แต่ น้อยกว่าทุนนิยม

ระบบเศรษฐกจิ แบบผสม (Mixed Economy) ข้อดี ข้อเสีย 1. ความคล่องตวั - การ 1. ขาดแรงจูงใจ – เอกชนขาด ดาเนินการตมคี วามคล่องตวั แรงจูงใจในการดาเนินการ ต้อง เพราะสามารถปรับตวั ให้เข้ากบั เส่ียงกบั ความไม่แน่นอนของ สถานการณ์ของเศรษฐกจิ ได้ รัฐบาล 2.แรงจูงใจจากกลไกราคา - อาศัย 2. ประสิทธิภาพ - การผลติ ขนาด กลไกราคาเพ่ือจูงใจให้เอกชนใน ใหญ่ของรัฐบาลมกั ขาด การทาการผลติ สินค้าและบริการ ประสิทธิภาพเม่ือเทียบกบั เอกชน เพ่ือลดภาระของรัฐบาล 3.รัฐบาลสามารถเข้าแก้ปัญหา เมื่อจาเป็ น - เม่ือกรณเี กดิ ปัญหาทาง เศรษฐกจิ รัฐบาลสามารถเข้า ควบคุมหรืออกกฎหมายบงั คบั ได้

เครื่องมือประกอบการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ เครื่องมือ คาอธิบาย ตวั อย่าง 1.ฟังก์ชัน (function) - ความสัมพนั ธ์ของตวั Y = f (X) แปรต้งั แต่ 2 ตวั ข้ึนไปโดย 2. สมการ สามารถแสดงในรูป (equation) คณิตศาสตร์ - ฟังกช์ นั จะแสดงใหเ้ ห็น Y = a + bx วา่ ตวั แปรใดมี ความสมั พนั ธ์กนั เท่าน้นั แต่ไม่ไดแ้ สดงใหเ้ ห็นถึง ความสมั พนั ธ์ที่ เฉพาะเจาะจง

เคร่ืองมือประกอบการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ เครื่องมือ คาอธิบาย ตวั อย่าง 3. กราฟ - ใชแ้ สดงความสมั พนั ธ์ Y (graph) ของตวั แปรต้งั แต่ 2 ตวั ข้ึน +Y ไปในลกั ษณะรูปกราฟท่ี พบเสมอในทาง X X X+ เศรษฐศาสตร์ใชแ้ สดงตวั X- -Y แปร 2 ตวั บนกราฟท่ีมี 2 Y แกน คือ แกนต้งั และแกน นอน ท้งั 2 แกนต้งั ฉากกนั

เครื่องมือประกอบการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ เคร่ืองมือ คาอธิบาย ตวั อย่าง 4. ความชัน (slope) อตั ราส่วน Slope = Y2-Y1 เปล่ียนแปลงของ 5. ค่ารวม ค่าตวั แปรบนแกน X2-X1 (total value ) ต้งั ต่อการ = ∆Y เปล่ียนแปลงของ ∆X ค่าตวั แปรบนแกน นอน หรือสามารถ เขียนในรูป คณิตศาสตร์ได้ ยอดรวมท้งั หมด เช่น ตน้ ทุนรวม รายไดร้ วม

เครื่องมือประกอบการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ เครื่องมือ คาอธิบาย ตัวอย่าง 6.ค่าเฉลย่ี ( average อตั ราส่วนของ value) ยอดรวมตวั แปร 7. ค่าหน่วยเพม่ิ (marginal ตามกบั ยอดรวม value) ของตวั แปรอิสระ เช่น ตน้ ทุนเฉล่ีย ต่อหน่วย เป็นวธิ ีวดั ค่าที่ สูตรของหน่วยเพ่มิ = นิยมกนั ในทาง ส่วนเปลี่ยนแปลงของตวั แปรตาม Y เศรษฐศาสตร์ คือ ส่วนเปล่ียนแปลงของตวั แปรอิสระ X การพิจารณาวา่ ตวั แปรตามจะ เปลี่ยนแปลงไป เท่าไร เมือตวั แปร อิสรt เปล่ียนแปลงค่า ไปจากเดิม 1 หน่วย

เคร่ืองมือประกอบการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ เคร่ืองมือ คาอธิบาย ตวั อย่าง 8. ค่าสูงสุดและ ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ ค่าต่าสุด มกั ใหค้ วามสาคญั กบั (maximum ana การหาค่าสูงสุดและก minimum value) ต่าสุด การหาค่า ดงั กล่าวสามารถทาได้ โดยวิธีแคลคูลสั และ โดยอาศยั รูปกราฟ

ประโยชน์ของวชิ าเศรษฐศาสตร์ 1. ช่วยให้การดาเนินชีวติ ประจาวนั เป็ นไปอย่างมหี ลกั เกณฑ์และ มเี หตุผล 2. เป็ นความรู้พื้นฐานที่จาเป็ นในการประกอบธุรกจิ 3. หน่วยธุรกจิ สามารถนาความรู้ไปใช้ในการตดั สินใจทางธุรกจิ ได้ดี 4. ประชาชนสามรถนาความรู้ทางเศรษฐศาสตร์ไปใช้ในการประกอบ อาชีพให้เจริญก้าวหน้า 5. เข้าใจพฤตกิ รรมมนุษย์ เข้าใจกฎเกณฑ์ ทาให้เกดิ แนวทางการ เปลย่ี นแปลงทพ่ี ฒั นาสังคมเศรษฐกจิ ที่ตนอาศัยอยู่ 6. รัฐบาลเข้าใจถงึ ข้อเท็จจริงเกย่ี วกบั ปัจจยั สภาวะแวดล้อม และ สภาวะเศรษฐกจิ ที่ดารงอยู่ รวมท้ังวางแผนส่งเสริมและพฒั นา ระบบเศรษฐกจิ ให้ก้าวหน้า

สวสั ดี

รายวิชา หลักเศรษฐศาสตร์ รหสั 30200 -1001 หลกั สูตรประกาศนียบัตรวชิ าชีพช้ันสูง (ปวส.) อ. สุวฒั นา ธรรมกรณ์ วทิ ยาลยั เทคนิคลพบุรี สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา