ใบงานการใชง้ านมลั ติมเิ ตอร์ โดย อ.วิชยั จิตต์ประสงค์
ไฟฟ้า• กระแสตรง(DC)• กระแสสลับ(AC)
อุปกรณ์อเิ ล็คทรอนิคทีส่ าคญั• รซี ีสเตอร์• คาปาซิเตอร์• ไดโอด• ไดโอดเปล่งแสง• ฟิวส์
รซี สี เตอร์หน้าที่ลดแรงดนั ไฟฟ้าทั้งกระแสไฟฟ้ า้ และความต่างศักดิ์สัญลกั ษณ์
คาปาซสี เตอร์หน้าที่ชว่ ยกรองไฟให้เรยี บ กรองความถีท่ ไี่ ม่ตอ้ งการสัญลักษณ์ +-
ไดโอดหนา้ ที่ช่วยใหไ้ ฟฟ้าไหลทางเดียวสญั ลักษณ์
ไดโอดเปล่งแสงหนา้ ที่ไฟแสดงหน้าปดั คอมพิวเตอร์ พวก RS HL TL PWสัญลกั ษณ์
ฟวิ ส์หน้าท่ีตัดไฟเมอื่ มีกระแสไฟฟ้ามากเกินไปสัญลกั ษณ์
มัลตมิ ิเตอรน์ าไปใช้?•วดั สายไฟขาด•วดั ฟิวสข์ าดเช็คตอ่ วงจรถงึ กันหรอื ไม่•วัดความตา้ นทาน•วดั ไฟบ้าน•วดั ถ่านเลยี้ ง/แบตเตอร่ี ROM BIOS•อื่นๆ
มลั ตมิ เิ ตอร์ (Multimeter) เป็นมเิ ตอร์ที่รวม โวลต์มิเตอร์ แอมปม์ ิเตอร์ โอห์มมเิ ตอร์ไว้ ด้วยกนั ในเครื่องเดยี ว โดยผู้ใชจ้ ะเลือกว่าตอ้ งการใช้งานแบบใด - Analog multimeter แสดงผลเป็นแบบเข็มชี้ ส่วนประกอบ หลกั คือขดลวดเคลอื่ นท่ี ราคาถกู และสามารถสังเกตความ เปล่ยี นแปลงของปริมาณท่วี ดั ได้ แต่มีความเที่ยงตรงนอ้ ยกวา่ - Digital multimeter แสดงผลเปน็ ตัวเลข มคี วามเท่ยี งตรงสูง อา่ นคา่ ไดง้ า่ ย แต่ราคาแพงและไม่สามารถสงั เกตการเปล่ยี นแปลง ใดๆได้เลย
ตวั อย่าง Analog multimeter ตวั อยา่ ง Digital multimeter
สญั ลักษณ์ปรมิ าณกระแส
มัลตมิ ิเตอร์• ส่วนประกอบภายใน• ส่วนประกอบภายนอก• เนือ้ หาการใช้งาน• การบารงุ รักษา
สว่ นประกอบภายใน(1)แผงวงจร แผงวงจรรวมอุปกรณอ์ ิเลคทรอนคิ ตา่ งๆของมลั ตมิ เิ ตอรห์ าก อุปกรณ์บางตัวเสียทาให้มลั ติมเิ ตอร์บางย่านวดั ไม่สามารถใช้ งานได้
สว่ นประกอบภายใน(2)แบตเตอร่ี 3 V ใช้ถ่าน 1.5 v 2 ก้อนต่ออนกุ รมใช้ย่านวดั โฮหม์ทกุ สเกลตอ้ ง อาศยั แบตเตอร่ี 3 v ชดุ นี้เพื่อเลีย้ งวงจรการทางานถ้าเช็ค 0 โฮหม์ แลว้ เข็มไมข่ นึ้ ควรเช็คท่ีนก่ี ่อน
สว่ นประกอบภายใน(3)แบตเตอรี่ 9 V ใช้ถา่ น 9 v. 1 กอ้ น กบั ยา่ นวดั x100K ใชร้ ว่ มกับแบตเตอรี่ 3 v เลี้ยงวงจรยา่ นวัดโฮหม์ x100K สเกลอ่นื ทางานแต่ x100K ไม่ ทางานใหเ้ ชค็ ที่นกี้ ่อน
สว่ นประกอบภายใน(4)ฟวิ ส์ อุปกรณป์ อ้ งกันความเสียหายท่ีเกดิ กบั มลั ตมิ เิ ตอร์ถา้ ฟวิ สข์ าด สงั เกตได้คอื ทกุ ย่านวดั ของมัลตมิ ิเตอร์จะไมท่ างาน
มัลตมิ ิเตอร์• ส่วนประกอบภายใน• ส่วนประกอบภายนอก• เนือ้ หาการใช้งาน• การบารงุ รักษา
ส่วนประกอบภายนอก(1)หนา้ ปัทม์ แสดงสเกลตัวเลขตา่ งๆเพือ่ นาคา่ ท่วี ัดไดม้ าแปลความหมาย สรุปผลในการวัดค่า
ตวั อย่างอนาล็อกมลั ติมเิ ตอร์
สว่ นหนา้ ปัดท์(Scale)
หนา้ ปัดทข์ องมิเตอรช์ นิดเขม็
สว่ นประกอบภายนอก(2)เข็ม ส่วนหน่ึงบนหนา้ ปัทม์หนา้ ท่ีแสดงชบ้ี อกสเกลตาแหนง่ ปกติ อยูท่ ่ี 0 ทางด้านซา้ ยมือหน้าปทั มม์ เิ ตอร์
สว่ นประกอบภายนอก(3)Zero Ohm การตั้งค่าเข็มใหอ้ ยู่ท่ี 0 ทางขวามอื จะใชย้ า่ นวัดโฮหม์ทุก คร้ังตอ้ งปรับ
ส่วนประกอบภายนอก(4)ลกู บดิ ทาหนา้ ท่ีปรับเพอ่ื เลือกย่านวดั เมอื่ เลกิ ใชค้ วรปรับไปที่ ตาแหนง่ Off หรือ 1000 ACV
สว่ นประกอบภายนอก(5)ข้ัวบวก-ลบ ใช้สาหรบั ต่ออุปกรณท์ จ่ี ะวัดขวั้ บวกสีแดง ขั้วลบสีดา เวลา วัดตอ้ งคานงึ ถึงขั้วบวกและลบอุปกรณ์ทจี่ ะวัดดว้ ย เมือ่ ใช้ ยา่ นวัด DCV เพราะอาจทาใหม้ เิ ตอรเ์ สียหายได้
สว่ นประกอบภายนอก(6)เรนจ์สวติ ช์ ป่มุ ปรับหมนุ ให้เขม็ มเิ ตอร์อยู่ในตาแหน่งปกติเมือ่ ยงั ไมถ่ กู ใชง้ าน ตาแหนง่ ปกตจิ ะอยู่ที่ 0 ทางซ้ายมอื ของมิเตอร์
สว่ นปรับยา่ นการวดั คา่ (Range)
มัลตมิ ิเตอร์• ส่วนประกอบภายใน• ส่วนประกอบภายนอก• เนือ้ หาการใช้งาน• การบารงุ รักษา
การบารงุ รักษา• กอ่ นการใช้ตอ้ งทราบก่อนวา่ จดุ ท่ีจะวัดนน้ั มคี า่ ไฟเป็นเท่าไร ถา้ ไม่ทราบคา่ ควรต้งั สเกลให้สูงทสี่ ุดไว้กอ่ น• ห้ามใช้ยา่ นวัดโฮหมใ์ นการวดั ไฟ DCหรือไฟ AC• การวัดไฟ DC นั้นจะต้องใช้สายมิเตอร์ใหถ้ กู ขั้ว• ไม่ควรใหข้ ้ัวบวก ลบ ของมิเตอร์แตะกนั นานเกินไปในย่าน วดั โฮหม์ เพราะจะทาให้ถ่านหมดเร็ว• หลังจากใชง้ านแลว้ ควรถอดขว้ั สายออก และบิดสเกลไปที่ Off หรอื 1000ACV
การบารุงรกั ษา• ระวังอยา่ ให้ตกหรอื กระแทก เพราะจะทาให้เสียได้• ควรวางราบกับพื้นขณะวัดเพราะจะทาให้ไดค้ ่าทีเ่ ที่ยงตรง
มัลตมิ ิเตอร์• ส่วนประกอบภายใน• ส่วนประกอบภายนอก• เนือ้ หาการใช้งาน• การบารงุ รักษา
เนื้อหาการใชง้ าน• การวัดคา่ ความต้านทาน Ohm• การวัดค่าแรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลบั (ACV)• การวัดคา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง (DCV)• การวดั ค่าแรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง (DCmA)
สเกลที่ใชอ้ ่านยา่ นวัดค่า Ohm
การวดั ค่าความตา้ นทาน OhmTest Ohm การตง้ั ใหเ้ ขม็ มิเตอรอ์ ยู่ที่ 0 ทางด้านขวามือของหนา้ ปัทม์ (Zero Ohm) โดยการนาสายสีดาและสแี ดงมาแตะกนั เขม็ จะตอ้ งอยู่ตรงเลข 0 เสมอ ถ้าเขม็ ไม่อยูใ่ นตาแหน่งให้ปรับท่ี ปมุ่ (Zero Ohm) ถ้าไมต่ งั้ จะทาใหเ้ กิดความผดิ พลาดในการอา่ นการค่า
การวดั ค่าความตา้ นทาน Ohmกฎการใชง้ านย่านวดั Ohm 1.ห้ามจ่ายไฟเข้าวงจรขณะวัด 2.หา้ มจับปลายสายทง้ั 2 ขา้ งขณะวัด เพราะคนเรามคี วาม ต้านทาน ซึง่ อาจทาให้การวัดคลาดเคลื่อน 3.ในขณะวดั ตอ้ งปลดขา้ งออก 1 ข้าง
ตารางเปรียบเทียบชว่ งสเกลค่าความตา้ นทาน ชว่ ง อ่านคา่ ขดี ละ(OHM) 0-2 0.2 2-10 0.510-20 0.510-20 120-50 250-100 5100-200 20200-500 100
การวดั ค่าความต้านทาน ให้ใช้ โอห์มมเิ ตอร์วดั ครอ่ มตวั ต้านทานท่จี ะทาการวดั
การวัดความต้านทาน 1. เร่ิมจากตั้งย่านการวัดท่ี x1 กอ่ น แล้วใชส้ ายวัด ทง้ั สองเส้นมาแตะกัน และทาการปรับปุม่ 0 ADJ. ((ZERO ADJ.) 0 ADJ คือหมุนปุ่มบนดา้ นขวามอื ให้เข็มชี้ ท่ี 0 ทางขวามอื การทาแบบน้กี เ็ พ่ือวา่ เปน็ การ หักล้างค่าความต้านทานทีม่ อี ยู่ในสายวัดและ เปน็ การตั้งคา่ เร่ิมต้นเมอ่ื เปลี่ยนยา่ นการวดั แต่ ละคร้ังใหถ้ กู ต้อง
2. หลงั จากน้ันนาอปุ กรณท์ เี่ ปน็ ตัวตา้ นทานทต่ี ้องการวัด มา 1 ตวั และทาการวดั โดยใช้สายแตล่ ะเส้นแตะทีข่ า อุปกรณ์ขา้ งละเสน้ ตอนนอี้ าจใช้มอื ช่วยไดแ้ ตว่ า่ มือ จะตอ้ งโดนกบั ปลายสายวดั ได้เพียงข้างเดียวเท่านน้ั หากมือโดนปลายสายวัดทั้งสองขา้ งจะเป็นการนาค่า ความตา้ นทานของตวั เราเพม่ิ เข้าไปดว้ ยนั้นเอง3. ข้ันตอนการอ่านความตา้ นทานใหอ้ ่านทแ่ี ถบบนสุด เป็น แกลวัดคา่ ความตา้ นทานกโ็ ดยแบง่ ช่องตามเลขท่กี ากบั ไว้แล้ ชอ่ งยอ่ ยกแ็ บง่ เอาเองแลว้ กนั ว่ามคี า่ เทา่ ไรแล้วอา่ นค่าออกมา คณู ดว้ ยยา่ นการวัดในทน่ี ี้ตง้ั ไว้ที่ x1 ก็หากอ่านค่าได้เปน็ 10 ก็ x1 = 10 โอห์ม
4. หากต้ังย่านการวัดแล้ววัดดแู ลว้ เข็มไมก่ ระดิก หรือกระดิกนอ้ ยมากอาจจะอา่ นคา่ ได้ ประมาณ 200 ถึง 500 อะไรประมาณนกี้ ใ็ ห้ ปรับยา่ นการวดั ใหส้ ูงขึ้นเปน็ x10 หรือ ปรบั ข้ึนไปเรือ่ ยๆจนกวา่ จะอา่ นคา่ ได้สะดวก แตข่ อ้ สาคญั ตอ้ งอย่าลืมว่าเม่อื มีการเปล่ยี น ยา่ นการวดั ทกุ คร้งั ไมว่ า่ จะเปน็ x1 x10 x1k หรือ x10k ก็แลว้ แตต่ อ้ งทาการปรบั 0ADJ ให้เข็มช้ีท่ี 0 ทางขวามือกอ่ นทุกคร้งั และการ อา่ นค่าแต่ละย่านอยา่ ลมื ที่จะนาคา่ ทอ่ี ่านได้มา คณู กบั ย่านที่ต้ังด้วย เช่นต้ังท่ียา่ น x10 อา่ นค่า ได้ 20 กต็ อ้ งเอา 20x10 = คา่ จริงคอื 200โอห์ม
การวัดคา่ ความตา้ นทาน x1 โอห์ม• ใชส้ เกลเสน้ สีฟา้ อยูบ่ นสดุ• นิยมใชว้ ดั คา่ 0-50 โอห์มเพราะจะได้คา่ ที่เทย่ี งตรงทสี่ ุด ตัวอย่าง จากภาพ ตาแหนง่ ที่เขม็ ชี้อา่ นคา่ ได้ 0.8 โฮหมแ์ ล้วนามาคูณกบั ย่านวัดท่ี x1 จะได้ 0.8 x 1 = 0.8 โอห์ม
การวัดคา่ ความต้านทาน x10 โอหม์• ใช้สเกลเส้นสฟี ้าอยบู่ นสดุ• นยิ มใช้วดั คา่ 0-100 โอห์ม เพราะจะไดค้ ่าที่เท่ียงตรงท่สี ุด ตัวอยา่ ง จากภาพ ตาแหนง่ ท่ีเข็มชี้อ่านคา่ ได้ 1.6 โฮหม์แลว้ นามาคณู กบั ยา่ นวัดท่ี x10 จะได้ 1.6 x 10 = 16 โอห์ม
การวดั คา่ ความต้านทาน x1K โอหม์• นิยมใช้วัดค่า 0-500 โอหม์ เพราะจะไดค้ า่ ท่เี ท่ียงตรงทสี่ ุด ตวั อยา่ ง จากภาพ ตาแหนง่ ท่ีเข็มชีอ้ า่ นคา่ ได้ 70 โฮหมแ์ ลว้ นามาคูณกบั ย่านวัดที่ x1K จะได้ 70 x 1K = 70,000 โอหม์
เนื้อหาการใชง้ าน• การวัดคา่ ความต้านทาน Ohm• การวัดค่าแรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลบั (ACV)• การวัดคา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง (DCV)• การวดั ค่าแรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง (DCmA)
สเกลที่ใชอ้ ่านยา่ นวดั ค่า ACV
การวัดแรงดันไฟฟา้ กระแสสลับ(ACV)กฎการใชง้ าน 1.ต้องจา่ ยไฟเขา้ วงจรขณะวัด 2.หา้ มจบั ปลายสายทง้ั 2 ข้างขณะวดั เพราะวงจรมีกระแส ไหลอยอู่ าจเกดิ อนั ตรายได้ 3.ต้ังสเกลสงู สุดเม่อื ไมท่ ราบคา่ แรงดันไฟฟา้ ของจุดท่ีจะวดั
ตารางเปรยี บเทียบช่วงสเกลแรงดันไฟฟา้ กระแสสลบัสเกล(V) ชว่ ง อ่านคา่ ขดี ละ (V) 1000 0-10 20 250 0-250 5 50 0-50 1 10 0-10 0.2
ย่านวดั กระแสสลบั 10 V• ใช้สเกลเส้นสแี ดง ใช้ตวั เลข 0-10 ในการอา่ นคา่ ตัวอยา่ ง จากภาพ เราจะอ่านค่าในช่วง 6V- 8V ตาแหน่งท่ีเข็มช้อี า่ นค่าได้ 6.8 V
ย่านวัดกระแสสลบั 50V• ใช้สเกลเสน้ สแี ดง ใชต้ วั เลข 0-50 ในการอ่านค่า ตัวอย่าง จากภาพ เราจะอา่ นคา่ ในช่วง 10V- 20V ตาแหนง่ ท่เี ขม็ ช้ีอ่านคา่ ได้ 10.5 V
Search
