History

ประวตั ศิ าสตร์ไทยในการศึกษาประวตั ศิ าสตร์ไทย นกั ประวตั ิศาสตร์ส่วนใหญ่เร่ิมนบั ต้งั แต่สมยั อาณาจกั รสุโขทยั 1เป็นตน้ มา หากแต่ในอาณาเขตประเทศไทย พบหลกั ฐานของมนุษยซ์ ่ึงมีอายเุ ก่าแก่ท่ีสุดถึงหา้แสนปี [1] ท้งั ยงั มีหลกั ฐานของอารยธรรมและรัฐโบราณในอาณาเขตดงั กล่าวเป็นจาํ นวนมากอาณาจกั รสุโขทยั ซ่ึงก่อต้งั ข้ึนในปี พ.ศ. 1781 ขยายดินแดนออกไปอยา่ งกวา้ งขวางในรัชสมยั พอ่ขนุ รามคาํ แหงมหาราช นอกจากน้ี ในรัชสมยั ของพระองคย์ งั มี แต่เสถียรภาพของอาณาจกั รได ้ 1 อาณาจกั รอยธุ ยาก่อออ่ นแอลงภายหลงั การสวรรคตของพระองค ์ 1 ต้งั ข้ึนใน พ.ศ. 1893 มีความยง่ิ ใหญ่กวา่ อาณาจกั รสุโขทยั เดิม เนื่องจากมีการติดต่อกบั ชาติตะวนั ตก ก่อนจะล่มสลายลงอยา่ งสิ้นเชิงใน พ.ศ. 2310 พระยาตากไดร้ วบรวมไพร่พลกอบกเู้ อกราช และยา้ ยราชธานีมาอย ทู่ ่ีกรุง ต่อมา 11ธนบุรี พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟ้ าจุฬาโ ลก1ทรงสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์1ข้ึนเม่ือ 1วนั ท่ี 6 เมษายน พ.ศ. 2325การลงนามในสนธิสญั ญาเบาวร์ ิง ทาํ ใหช้ าติตะวนั ตกหลายชาติเขา้ มาทาํ สนธิสญั ญาอนั ไม่เป็น 1ธรรมอีกหลายฉบบั ต่อมา แมจ้ ะมีการเสียดินแดนหลายคร้ังใหแ้ ก่ฝร่ังเศสและองั กฤษ1 แต่อาณาจกั รสยามกไ็ ม่ตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวนั ตก กศุ โลบายของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทาํ ใหไ้ ทยเขา้ ร่วมสงครามโลกคร้ังที่หน่ึง1 โดยอยฝู่ ่ ายเดี ยวกบั ฝ่ ายพนั ธมิตร 1 1ทาํ ใหส้ ยามไดร้ ับการยอมรับจากนานาประเทศ อนั นาํ มาซ่ึงการแกไ้ ขสนธิสญั ญาอนั ไม่เป็นธรรมท้งั หลายวนั ท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ไดม้ ีการเปล่ียนแปลงระบอบการปกครองมาเป็นประชาธิปไตย ทาํ 1 11ใหค้ ณะราษฎรเขา้ ม ามีบ ทบาทในทางการเมือง ระหวา่ งสงคร ามโลกคร้ ังที่สอง1 ประเทศไทยได ้ 1ลงนามเป็นพนั ธมิตรทางทหารกบั ญ่ีป่ ุน ในช่วงสงครามเยน็ ประเทศไทยไดด้ าํ เนินนโยบายเป็น 11พนั ธมิตรกบั สหรัฐอเมริกา โดยมีนโยบายต่อตา้ นการขยายตวั ของคอมมิวนิสต์ในภมู ิภาคหลงั 11การเปลี่ยนแปลงการปกครอง ประเทศไทยยงั ถือไดว้ า่ อยใู่ นระบอบเผดจ็ การในทางปฏิบตั ิอยู่ 2หลายทศวรรษ ประเทศไทยประสบกบั ความไร้เสถียรภาพทางการเมือง และไดม้ ีการสืบทอดอาํ นาจของรัฐบาลทหาร2ผา่ นการก่อรัฐประหาร2หลายสิบคร้ัง อยา่ งไรกด็ ี หลงั จากน้นั ไดม้ ี

เหตุการณ์เรียกร้องประชาธิปไตยคร้ังสาํ คญั ในเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ2 ประชาธิปไตยในประเทศเร่ิมมีความมนั่ คงยงิ่ ข้ึน ปัจจุบนั ประเทศไทยกาํ ลงั เกิดวกิ ฤตการณ์การเมือง ซ่ึงเร่ิมมาต้งั แต่ พ.ศ.254 2 การแบ่งยคุ สมยั 2 การจดั แบ่งยคุ ทางประวตั ิศาสตร์ของไทยน้นั สมเดจ็ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดาํ รงราชานุภาพทรงแสดงพระทศั นะไวใ้ นพระนิพนธ์เร่ือง \"ตาํ นานหนงั สือพระราช 1พงศาวดาร\" ในพระราชพงศาวดารฉบบั พระราชหตั ถเลขาเมื่อ พ.ศ. 2457 ถึงการแบ่งยคุ สมยั ทาง 1ประวตั ิศาสตร์ของไทยไวว้ า่ \"เรื่องพระราชพงศาวดารสยาม ควรจัดแบ่งเป็น 3 ยคุ คือ เม่ือกรุงสุโขทัยเป็นราชธานียคุ 1 เมื่อกรุงศรีอยธุ ยาเป็นราชธานียคุ 1 เมื่อกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นราชธานี 11 1ยคุ 1\" ซ่ึงการลาํ ดบั สมยั ทางประวตั ิศาสตร์แบบเส้นตรง (Linear) โดยวางโครงเรื่องผกู กบั กาํ เนิดและการล่มสลายของรัฐ กล่าวคือใชร้ ัฐหรือราชธานีเป็นศนู ยก์ ลางเช่นน้ี ยงั คงมีอิทธิพลอยมู่ ากต่อการเขา้ ใจประวตั ิศาสตร์ไทยในปัจจุบนั

ในปัจจุบนั มีขอ้ เสนอใหม่ ๆ เกี่ยวกบั โครงเรื่องประวตั ิศาสตร์ไทยข้ึนมาบา้ ง ท่ีสาํ คญัคือ ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ไดเ้ สนอถึงหวั ขอ้ สาํ คญั ที่ควรเป็นแกนกลางของประวตั ิศาสตร์แห่งชาติ 1ไทยไว้ 8 หวั ขอ้ ดงั น้ี • การต้งั ถ่ินฐานของผคู้ น นบั ต้งั แต่สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์1ถึงยคุ ประวตั ิศาสตร์ตอนตน้ • การเขา้ มาของอารยธรรมใหญ่ คืออินเดียและจีน 11 • ความเปลี่ยนแปลงท่ีสาํ คญั ในคริสตศ์ ตวรรษที่ 13 • ยคุ สมยั ของการคา้ (คริสตศ์ ตวรรษที่ 15-17) • ก่อนสมยั ใหม่ 1 • รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชยส์ ยาม 1 • การปฏิวตั ิ 2475 และกาํ เนิดรัฐประชาชาติในทางทฤษฎี • การปฏิวตั ิ 14 ตุลาคม 2516 ยุคก่อนประวตั ิศาสตร์และรัฐโบราณในประเทศไทยหลกั ฐานยคุ ก่อนประวตั ศิ าสตร์นกั โบราณคดีชาวฮอลนั ดา ดร. เอช. อาร์. แวน ฮิงเกอเรน ไดข้ ดุ คน้ พบเครื่องมือ 1หินเทาะซ่ึงทาํ ข้ึนโดยมนุษยย์ คุ ก่อนประวตั ิศาสตร์ บริเวณใกลส้ ถานีบา้ นเก่า จงั หวดั กาญจนบุรี 1

โดยมีขอ้ สนั นิษฐานวา่ มนุษยเ์ หล่าน้ีอาจเป็น มนษุ ย์ชาวและมนุษย์ปักก่ิง[4] ซ่ึงอยอู่ าศยั เม่ือประมาณ 5 แสนปี มาแลว้ นอกจากน้ียงั พบในจงั หวดั อ่ืน ๆ เช่น จงั หวดั เชียงใหม่ และจงั หวดัเชียงรายอีกดว้ ย[4] อนั เป็นหลกั ฐานในยคุ หินเก่า 1 11 ในประเทศไทยพบหลกั ฐานของมนุษยย์ คุ หินกลางในหลายจงั หวดั โดยท่ีอาํ เภอไทรโยค 11ไดข้ ดุ คน้ พบเครื่องมือหินและโครงกระดูก จึงทาํ ใหส้ นั นิษฐานวา่ ดินแดนซ่ึงแม่น้าํ กลอง1ไหลผา่ นไดม้ ีมนุษยอ์ ยอู่ าศยั มานานกวา่ 20,000 ปี ส่วนเคร่ืองป้ันดินเผาท่ีเก่าที่สุดในประเทศไทยอายเุ กือบ 1,000 ปี ถกู คน้ พบท่ีจงั หวดั แม่ฮ่องสอน ] จึงทาํ ใหเ้ กิดแนวคิดท่ีวา่ เอเชียตะวนั ออกเฉียง 1ใต1เ้ ป็นถ่ินกาํ เนิดของการกสิกรรมคร้ังแรกของโลก นอกจากน้ียงั คน้ พบขวานหินขดั ในหลายภาคของประเทศไทย ซ่ึงเป็นหลกั ฐานของมนุษยย์ คุ หินใหม่ 1การขดุ คน้ โดยนายวทิ ยา อนั ทรโกศยั แห่งกรมศิลปากร ทาํ ใหพ้ บโครงกระดูกและเศษผา้ ไหม 1ติดกระดูกเครื่องป้ันดินเผาที่บา้ นเชียง จงั หวดั อุดรธานี ซ่ึงคาดวา่ มีอายถุ ึง 3,000 ปี ก่อนท่ีการ 1 ซ่ึงยนื ยนั วา่ มีอายคน้ พบหลกั ฐานเพ่มิ เติมที่ตาํ บลโคกพนมดี จงั หวดั ปราจีนบุรี ุ 5,000 ปี อาจเป็ น 1จุดเร่ิมตน้ ของวฒั นธรรมสูง และเผยแพร่ไปส่ประเทศจีนและส่วนอื่น ๆ ของทวปี เอเชีย นายดอน ที บายาด ยงั ไดข้ ดุ คน้ ขวานทองแดงในบา้ นโนนนกทา จงั หวดั ขอนแก่น ยนื ยนั ถึงการใช้ 1เคร่ืองสาํ ริดในยคุ หินใหม่ ซ่ึงเก่าแก่กวา่ หลกั ฐานท่ีขดุ คน้ พบในจีนและอินเดียกวา่ 500-1,000 ปี 1

ชนพนื้ เมอื งและการอพยพเข้ามาในประเทศไทยนกั มานุษยวิทยาได้ จดั ประเภทมนุษยส์ มยั โบราณรุ่นแรกในตระกลู ออสโตเนเซียน ซ่ึงเป็นพวก 1ที่อพยพเขา้ มาในประเทศไทยเมื่อหลายพนั ปี ที่แลว้ รวมท้งั เป็นบรรพบุรุษของชนชาติในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตป้ ัจจุบนั ต่อมา มนุษยใ์ นตระกลู มอญและเขมรจะอพยพเขา้ มาจากจีนหรืออินเดียดว้ ย ก่อนที่พวกไทยจะอพยพเขา้ มาแยง่ ชิงดินแดนจากพวกละวา้ ซ่ึงเป็นชนชาติลา้ หลงัชาวเขาที่อาศยั อยใู่ นประเทศไทยปัจจุบนั จึงสนั นิษฐานวา่ สืบเช้ือสายมาจากพวกละวา้ แนวคดิ เกย่ี วกบั ถน่ิ กาํ เนิดของชนชาตไิ ทย รัฐโบราณในประเทศไทยจากหลกั ฐานดา้ นโบราณคดี ตาํ นาน นิทานพ้นื บา้ น บนั ทึกราชการของจีน และบนั ทึกของพระภิกษุจีนในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตใ้ นพทุ ธศตวรรษที่ 12 ทาํ ใหท้ ราบวา่ มีอารยธรรมมนุษยไ์ ดส้ ถาปนาอาํ นาจในประเทศไทยเป็นเวลานานแลว้ โดยอาณาจกั รโบราณในดินแดนประเทศไทยปัจจุบนั สามารถจาํ แนกไดด้ งัรายช่ือดา้ นล่าง• อาณาจกั รทวารวดี1 • แควน้ จาํ ปาศกั ด์ิ อาณาจกั ร • อาณาจกั รโยนกเชียงแสน1• อาณาจกั รละโว1้ เจนละ1 • รัฐผนั่ -ผนั่• อาณาจกั รฟนู นั 1 • อาณาจกั รตามพรลิงก1์• อาณาจกั รขอม1 • แควน้ ศรีจทาศะปุระ • รัฐลงั กาสุ • อาณาจกั รโคตรบรู 1 • รัฐเชียะโท้ • อาณาจกั รหริภุญชยั 1 •

สมยั อาณาจกั รสุโขทยั และ อาณาจกั รล้านนา การล่มสลายของจกั รวรรดิขะแมร์เม่ือตน้ คริสตศ์ ตวรรษท่ี 13 ทาํ ใหเ้ กิดอาณาจกั รสุโขทยั 1ซ่ึงก่อต้งั ข้ึนในปี พ.ศ. 1781 อาณาจกั รสุโขทยั ขยายดินแดนออกไปอยา่ งกวา้ งขวางในรัชสมยั พอ่ขนุ รามคาํ แหงมหาราช แต่เสถียรภาพของอาณาจกั รไดอ้ อ่ นแอลงภายหลงั การสวรรคตของ 1พระองคล์ กั ษณะการปกครองเป็นแบบพอ่ ปกครองลกู เน่ืองจากมีความใกลช้ ิดระหวา่ งผปู้ กครองและราษฎร แต่ในรัชสมยั พญาลิไทกไ็ ดม้ ีการเปล่ียนรูปแบบการปกครองมาเป็นธรรม 1ราชา จากการรับอิทธิพลของศาสนาพทุ ธเขา้ มาในช่วงเวลาเดียวกนั อาณาจกั รลา้ นนา ไดก้ ่อต้งั ข้ึนในปี พ.ศ. 1802 โดยพญามงั ราย ที่ขยาย 1 1อาํ นาจมาจากลุ่มแม่น้าํ กก1และอิง สู่ลุ่มแม่น้าํ ปิ ง1 พญามงั รายไดส้ ร้างเมืองเชียงใหม่ และทรงมีสมั พนั ธ์อนั ดีกบั พอ่ ขนุ รามคาํ แหงแห่งสุโขทยั อาณาจกั รเชียงใหม่หรือลา้ นนา มีอาํ นาจสืบต่อมาในแถบลุ่มแม่น้าํ ปิ ง เชียงใหม่มีความสมั พนั ธ์ท่ีไม่ราบรื่นนกั กบั อาณาจกั รอยธุ ยา หรือกรุงศรี 1อยธุ ยา ที่เรืองอาํ นาจในพทุ ธศตวรรษที่ 19-20 มีการทาํ สงครามผลดั กนั แพผ้ ลดั กนั ชนะอยา่ ง 1ต่อเน่ือง ในท่ีสุดเชียงใหม่ไดป้ ราชยั ต่อพม่า ถูกพม่ายดึ ครองอีกคร้ังในราวปี2310 1 ในปี พ.ศ. 2101 กระทงั่ เม่ือวนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2318 สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช และ พระเจา้ บรม 1 1ราชาธิบดีกาวลิ ะ ไดท้ รงขบั ไล่พม่าออกจากดินแดนลา้ นนา โดยหลงั จากน้นั พระเจา้ บรมราชาธิ 1บดีกาวลิ ะ ไดท้ รงปกครองอาณาจกั รลา้ นนา ในฐานะประเทศราชสยาม 11

สาเหตุการเลอื กอาณาจกั รสุโขทยั เป็ นจุดเริ่มต้นของประวตั ศิ าสตร์ไทยนักวชิ าการให้เหตุผลในการเลอื กเอาอาณาจกั รสุโขทยั เป็ นจุดเร่ิมต้นของประวตั ศิ าสตร์ ไทยไว้ 2 เหตุผล ได้แก่:1. วชิ าประวตั ิศาสตร์มกั จะยดึ เอาการท่ีมนุษยเ์ ร่ิมมีภาษาเขียนเป็นจุดเร่ิมตน้ ของ 1 ประวตั ิศาสตร์ หลกั ฐานประเภทลายลกั ษณ์ถือเป็นส่ิงสาํ คญั ที่สุด ซ่ึงเมื่อประกอบกบั การ ประดิษฐอ์ กั ษรไทยข้ึนในรัชสมยั พอ่ ขนุ รามคาํ แหงมหาราช จึงเหมาะสมท่ีจะเป็น จุดเร่ิมตน้ ของประวตั ิศาสตร์ไทย2. เป็นการสะดวกในดา้ นการนบั เวลาและเหตุการณ์ที่ต่อเนื่องกนั ท้งั น้ี นกั ประวตั ิศาสตร์มี หลกั ฐานความสืบเนื่องกนั ต้งั แต่สมยั สุโขทยั มาจนถึงสมยั รัตนโกสินทร์จนถึงปัจจุบนัทวา่ เหตุผลท้งั สองประการกย็ งั ไม่เป็นท่ียอมรับกนั อยา่ งเป็นเอกฉนั ทน์ นั

สมยั อาณาจักรอยุธยาพระเจา้ อทู่ อง1ทรงก่อต้งั อาณาจกั รอยธุ ยา1ในปี พ.ศ. 1893 ซ่ึงในช่วงแรกน้นั กม็ ิไดเ้ ป็นศูนยก์ ลางของชาวไทยในดินแดนคาบสมุทรอินโดจีน1ท้งั ปวง แต่ดว้ ยความเขม้ แขง็ ท่ีทวเี พม่ิ ข้ึนประกอบกบั วธิ ีการทางการสร้างความ สมั พนั ธ์กบั ชาวไทยกลุ่มต่าง ๆ ในที่สุดอยธุ ยากส็ ามารถรวบรวมกลุ่มชาวไทยต่าง ๆ ในดินแดนแถบน้ีใหเ้ ขา้ มาอยภู่ ายใตอ้ าํ นาจได้ นอกจากน้ียงั กลายมาเป็นรัฐมหาอาํ นาจทางการเมืองและเศรษฐกิจในเอเชียตะวนั ออก เฉียงใตอ้ ยา่ งรวดเร็วการเขา้ แทรกแซงสุโขทยั อยา่ งต่อเนื่องทาํ ใหอ้ าณาจกั รสุโขทยั ตกเป็นประเทศราชของอาณาจกั รอยธุ ยาในท่ีสุด สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถทรงปฏิรูปการปกครองโดยการรวมอาํ นาจเขา้ สู่ 1ศูนยก์ ลาง การยดึ ครองมะละกาของโปรตุเกสในปี พ.ศ. 2054 ทาํ ใหอ้ ยธุ ยาเริ่มการติดต่อกบั ชาติ 11ตะวนั ตก ในสมยั อาณาจกั รอยธุ ยามีการติดต่อกบั ต่างประเทศอยหู่ ลายชาติ โดยชาวโปรตุเกสได้ 1เดินทางมายงั กรุงศรีอยธุ ยาในช่วงคริสตศ์ ตวรรษท่ี 16 หลงั จากน้นั ชาติท่ีเขา้ มาอาศยั อยใู่ นกรุงศรีอยธุ ยาเป็นจาํ นวนมากและมีบทบาทสาํ คญั ไดแ้ ก่ ชาวดตั ช์ ชาวฝรั่งเศส ชาวจีน และชาวญี่ป่ ุน

ราวกลางคริสตศ์ ตวรรษที่ 16 เม่ือราชวงศต์ องอ1ูของพม่าเร่ิมมีอาํ นาจมากข้ึน การสงครามอนัยาวนานนบั ต้งั แต่ พ.ศ. 2091 ส่งผลใหอ้ ยธุ ยาตกเป็นประเทศราชของอาณาจกั รตองอูในท่ีสุด 1 ก่อนที่สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชจะทรงประกาศอิสรภาพในอีก 15 ปี ต่อมา 1อาณาจกั รอยธุ ยาเป็นอาณาจกั รที่มีอาณาเขตกวา้ งใหญ่ไพศาล จากทิศเหนือจรดอาณาจกั รลา้ นนา 1ไปจรดคาบสมุทรมลายูทางทิศใต ้ ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งประเทศของอยธุ ยารุ่งเรืองข้ึนอยา่ งมาก 1ในรัชสมยั สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช อยา่ งไรกต็ าม ความสงสยั ในตวั ของคอนสแตนติน ฟอล 1คอน ทาํ ใหถ้ กู สงั หารโดยพระเพทราชา อาณาจกั รอยธุ ยาเริ่มเส่ือมอาํ นาจลงราวพทุ ธศตวรรษที่ 1 124 การทาํ สงครามกบั พม่าหลงั จากน้นั ส่งผลทาํ ใหอ้ ยธุ ยาถกู ปลน้ สะดมและเผาทาํ ลาย1

สมยั กรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์รัชสมยั สมเดจ็ พระเจ้ากรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นในปี พ.ศ. 2310-2325 เร่ิมตน้ หลงั จากท่ีสมเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบุรี1ไดข้ บั ไล่ทหารพม่าออกจากแผน่ ดินไทย ทาํ การรวมชาติ และไดย้ า้ ยเมืองหลวงมาอยทู่ ี่กรุงธนบุรี โดยจดั ต้งั การเมืองการ 1ปกครอง มีลกั ษณะการเมืองการปกครองยงั คงดาํ รงไวซ้ ่ึงการเมืองการปกครองภายในสมยัอยธุ ยาอยกู่ ่อน โดยมีพระมหากษตั ริยม์ ีอาํ นาจเดด็ ขาดในการเมืองการปกครอง อยา่ งไรกต็ ามภายหลงั สิ้นรัชสมยั สมเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบุรี พระบาทสมเดจ็ พร ะพทุ ธยอดฟ้ าจุฬาโลกได ้ 1สถาปนาตนข้ึนเป็นพระมหากษตั ริยแ์ ห่งราชวงศจ์ กั รี1 และทรงยา้ ยเมืองหลวงมายงักรุงเทพมหานคร เร่ิมยคุ สมยั แห่งกรุงรัตนโกสินทร์1 1

ในช่วงคริสตท์ ศวรรษ 1790 กองทพั พม่าถกู ขบั ไล่ออกจากดินแดนรัตนโกสินทร์อยา่ งถาวร และทาํ ใหแ้ ควน้ ลา้ นนาปลอด จากอิทธิพลของพม่าเช่นกนั โดยลา้ นนาถูกปกครองโดยราชวงศท์ ่ี 1นิยมราชวงศจ์ กั รีนบั ต้งั แต่น้นั เป็นตน้ มา จนกระทงั่ ถกู ผนวกเขา้ เป็นส่วนหน่ึงของราชอาณาจกั รสยามอยา่ งเป็นทางการสมยั กรุงรัตนโกสินทร์ตอนตน้ ไทยยงั เผชิญกบั การรุกรานจากประเทศเพ่อื นบา้ น ไดแ้ ก่ สงครามเกา้ ทพั , สงครามท่าดินแดงกบั พม่า ตลอดจนกบฏเจา้ อนุวงศ์กบั ลาว และอานามสยามยทุ ธกบั 11 11ญวนในช่วงน้ี กรุงรัตนโกสินทร์ยงั ไม่คอ่ ยมีการติดต่อคา้ ขายกบั ชาติตะวนั ตกมากนกั ต่อมาเมื่อชาวตะวนั ตกเริ่มเขา้ มาคา้ ขายอีก ไดต้ ระหนกั วา่ พวกพอ่ คา้ จีนไดร้ ับสิทธิพิเศษเหนือคนไทยและพวกตน จึงไดเ้ ริ่มเรียกร้องสิทธิพเิ ศษต่าง ๆ มาโดยตลอด มีการเดินทางเยอื นของทตู หลายคนอาทิ จอห์น ครอเฟิ ร์ต ตวั แทนจากบริษทั อินเดียตะวนั ออกขององั กฤษ ซ่ึงเขา้ มาในรัชสมยั 1พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลา้ นภาลยั แต่ยงั ไม่บรรลุขอ้ ตกลงใด ๆ สนธิสญั ญาที่มีการลง 1นามในช่วงน้ี เช่น แต่กเ็ ป็นเพยี งขอ้ ตกลงท่ีไม่มี สนธิสญั ญาเบอร์นี และสนธิสญั ญาโรเบิร์ต 1 1ผลกระทบมากนกั และชาวตะวนั ตกไม่ค่อยไดร้ ับสิทธิพเิ ศษเพิ่มมากข้ึนแต่อยา่ งใดอยา่ งไรกต็ าม ไดม้ ีคณะทตู ตะวนั ตกเขา้ มาเสนอสนธิสญั ญาขอ้ ตกลงทางการคา้ อยเู่ รื่อย ๆ เพื่อขอสิทธิทางการคา้ ใหเ้ ท่ากบั พอ่ คา้ จีน และองั กฤษตอ้ งการเขา้ มาคา้ ฝิ่น1อนั ไดก้ าํ ไรมหาศาล แต่ไม่ประสบความสาํ เร็จ ท้งั คณะของเจมส์ บรุคจากองั กฤษ และโจเซฟ บลั เลสเตียร์จากสหรัฐอเมริกา ทาํ ใหช้ าวตะวนั ตกข่นุ เคืองต่อราชสาํ นกั

การเผชิญหน้ากบั มหาอาํ นาจตะวนั ตกภายหลงั จากที่พม่าตกเป็นอาณานิคมขององั กฤษในปี พ.ศ. 2369 พระมหากษตั ริยไ์ ทยในรัชสมยัถดั มาจึงทรงตระหนกั ถึงภยั คุกคามท่ีมาจากชาติมหาอาํ นาจในทวปี ยโุ รป และพยายามดาํ เนินนโยบายทอดไมตรี1กบั ชาติเหล่าน้นั อยา่ งไรกต็ าม สยามมีการเปล่ียนแปลงดินแดน1หลายคร้ังรวมท้งั ตกอยใู่ นสถานะรัฐกนั ชน1ระหวา่ ง องั กฤษและฝร่ังเศส ถึงกระน้นั สยามกไ็ ม่ตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวนั ตก และเป็นเพียงประเทศเดียวในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตท้ ่ีสามารถรักษาเอกราชของตน ไวไ้ ด้

การเปลยี่ นแปลงการปกครองของไทย การปฏิวตั ิสยาม พ.ศ. 2475 ความเคลื่อนไหวสู่การเปลี่ยนแปลงการปกครองสยาม และ ลาํ ดับเหตกุ ารณ์คณะราษฎร 11 เมื่อวนั ท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ไดม้ ีกลุ่มบุคคลท่ีเรียกวา่ คณะราษฎร ไดท้ าํ การ 11 เปลี่ยนแปลงรูปแบบการปกครอง จากสมบรู ณาญาสิทธิราชมาเป็นราชาธิปไตยภายใต้ 11 รัฐธรรมนูญ เป็นเหตุการณ์ท่ีสร้างความเปล่ียนแปลงทางการเมืองการปกครองของ 1 ประเทศ ไทยอยา่ งมาก และทาํ ใหส้ ถาบนั กษตั ริยท์ ่ีเคยเป็นผปู้ กครองสูงสุดของประเทศ มาชา้ นานตอ้ งสูญ เสียอาํ นาจส่วนใหญ่ไปในที่สุด โดยมีการร่างรัฐธรรมนูญฉบบั พ.ศ. 2475 ข้ึนเป็นรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย1อยา่ งถาวรเป็นฉบบั แรกภายหลงั จากเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงดงั กล่าว การต่อสู้ทางการเมืองยงั คงมีการต่อสู้กนั ระหวา่ งผนู้ าํ ในระบอบสมบรู ณาญาสิทธิราช1 กบั ระบอบใหม่ รวมท้งั ความขดั แยง้ ในผนู้ าํ ระบอบใหม่ดว้ ยกนั เอง โดยการต่อสู้ทางการเมืองและทางความคิดอุดมการณ์น้ีไดด้ าํ เนินต่อเน่ืองยาวนานเป็นเวลากวา่ 25 ปี ภายหลงั จากการปฏิวตั ิ และนาํ ไปสู่ยคุ ตกต่าํ ของคณะราษฎรในกาลต่อมา ทาํ

ใหก้ ารเปล่ียนแปลงการปกครองดงั กล่าวถกู มองวา่ เป็นพฤติการณ์ \"ชิงสุกก่อนห่าม\" เนื่องจากชาวไทยยงั ไม่พร้อมสาํ หรับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อีกท้งั การปกครองในระยะแรกหลงั การปฏิวตั ิยงั คงอยใู่ นระบอบเผดจ็ การทหาร 1 สงครามโลกคร้ังทส่ี องในระหวา่ งสงครามโลกคร้ังที่สอง1 ไดม้ ีการเดินขบวนเรียกร้องใหร้ ัฐบาลเอาดินแดนคืนของนิสิตนกั ศึกษา จอมพลแปลก พิบูลสงคราม จึงส่งทหารขา้ มแม่น้าํ โ ขงและรุกรานอินโดจีนฝรั่งเศส1 1จนไดด้ ินแดนคืนมา 4 จงั หวดั ภายหลงั การเขา้ ไกล่เกล่ียของญ่ีป่ ุน โดยมีการรบที่เป็นท่ีรู้จกั กนัมาก ไดแ้ ก่ การรบท่ีเกาะชา้ ง ต่อมา หลงั จากการโจมตีกองทพั เรือสหรัฐอเมริกาที่เพริ ์ลฮาร์เบอร์ 11กองทพั ญ่ีป่ ุนกไ็ ดร้ ุกรานประเทศไทย โดยตอ้ งการเคล่ือนทพั ผา่ นดินแดน รัฐบาลจอมพลแปลก พบิ ลูสงครามไดด้ าํ เนินนโยบายเป็นพนั ธมิตรกบั ญี่ป่ ุน รวมท้งั ลงนามในสนธิสญั ญาพนั ธมิตรทางการทหารกบั ญี่ป่ ุน และประกาศสงครามต่อสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจกั ร ซ่ึงนโยบายดงั กล่าว 1ของรัฐบาลถกู ต่อตา้ นจากท้งั ในและนอกประเทศ เนื่องจากไทยประสบกบั ภาวะเศรษฐกิจตกต่าํหลงั สงครามโลกคร้ังที่สองสิ้นสุดลงในปี พ.ศ. 2488 แมว้ า่ ประเทศไทยจะตกอยใู่ นสถานะประเทศผู้แพส้ งคราม แต่เน่ืองจากการเคลื่อนไหวของขบวนการเสรีไทย ทาํ ใหฝ้ ่ ายสมั พนั ธมิตรยอมรับ และไม่ 1ถกู ยดึ ครอง เพยี งแต่ตอ้ งคืนดินแดนระหวา่ งสงครามใหก้ บั องั กฤษและฝร่ังเศส และจ่ายค่าเสียหายทดแทนเท่าน้นั

สงครามเยน็ สงครามเกาหลี และ สงครามเวียดนาม 11รัฐบาลไทยไดด้ าํ เนินนโยบายเป็นพนั ธมิตรของสหรัฐอเมริกาในระหวา่ งสงครามเยน็ ดงั จะเห็น 11ไดจ้ ากนโยบายต่อตา้ นการขยายตวั ของคอมมิวนิสตใ์ นคาบสมุทรอินโดจีน และยงั ส่งทหารไป 1ร่วมรบกบั ฝ่ายพนั ธมิตร ไดแ้ ก่ สงครามเกาหลี และสงครามเวยี ดนาม 11ประเทศไทยประสบกบั ปัญหากองโจรคอมมิวนิสตใ์ นประเทศระหวา่ งคริสตท์ ศวรรษ 1960 และ1970 อยา่ งไรกต็ าม ปัญหาดงั กล่าวก็ไม่ค่อยจะส่งผลกระทบต่อความมนั่ คงของประเทศสกัเท่าไหร่ และกองโจรกห็ มดไปในที่สุด

การพฒั นาประชาธิปไตยหลงั จากปัจจยั แวดลอ้ มดา้ นต่าง ๆ ไดร้ ับการพฒั นาข้ึน ประชาชนมีความพร้อมต่อการใชอ้ าํ นาจอธิปไตยเพิม่ มากข้ึน การเรียกร้องอาํ นาจอธิปไตยคืนจากฝ่ ายทหารกเ็ กิดข้ึนเป็นระยะ กระทง่ั ในที่สุด ภายหลงั จากเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ฝ่ ายทหารกไ็ ม่สามารถถือครองอาํ นาจอธิปไตยได้ อยา่ งถาวรอีกต่อไป อาํ นาจอธิปไตยจึงไดเ้ ปล่ียนไปอยใู่ นมือของกลุ่มนกั การเมือง 1ซ่ึงประกอบดว้ ยกลุ่มบุคคลสามกลุ่มหลกั คือ กลุ่มทหารท่ีเปล่ียนบทบาทมาเป็นนกั การเมืองกลุ่มนายทุนและผมู้ ีอิทธิพล และกลุ่มนกั วาทศิลป์ แต่ต่อมาภายหลงั จากการสิ้นสุดลงของยคุสงครามเยน็ โลกไดเ้ ปลี่ยนมาสู่ยคุ การแข่งขนั กนั ทางการคา้ ซ่ึงมีความรุนแรงเป็นอยา่ งมาก กลุ่มการเมืองที่มาจากกลุ่มทุนนิยมสมยั ใหม่ไดเ้ ขา้ มามีบทบาทแทน