รายงานการไปราชการ สัมมนาเรื่อง ดีโอไอ ไทยแลนด์

1รายงานการไปราชการ สมั มนาเรือ่ ง ดีโอไอ-ไทยแลนด์ (DOI-Thailand)วนั ที่ 16 กมุ ภาพันธ์ 2558เวลา 8.30 – 16.30 น.สถานท่ี โรงแรมเชียงใหมแ่ กรนด์วิว จ. เชียงใหม่******************************************************************************************************สาระการประชุม 1. ศนู ยส์ ารสนเทศการวจิ ัย สานกั งานคณะกรรมการการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เปน็ หน่วยงานที่ใหบ้ ริการ สารสนเทศเกีย่ วกบั การวิจัย ซ่งึ จดั เก็บงานวิจยั ในรูปแบบสิง่ พมิ พแ์ ละดจิ ิทัลไว้ให้บริการ โดยเฉพาะ อย่างย่งิ สารสนเทศในรปู แบบดิจิทัล สามารถดาวโหลดไปใช้งานได้ นอกจากนี้หนว่ ยงานวช. ยัง จดั ทาคลังข้อมลู งานวิจัยไทย หรือ TNRR ไว้สาหรบั สืบคน้ งานวิจยั ของประเทศ เจา้ ของผลงาน สามารถสง่ เนอื้ หาไปเผยแพรไ่ ด้ 2. สานกั งานคณะกรรมการการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) เปน็ หนว่ ยงานหลกั ท่ีรับผดิ ชอบในการจัดทารหสั ทรัพยากรสารสนเทศดิจทิ ัล ซ่ึงราชบณั ฑิตสถานไดร้ ะบใุ หใ้ ช้คาวา่ “ตวั ระบุวัตถดุ ิจิทัล (ดโี อไอ)” หรอื Digital Object Identifier (DOI) หมายถึงเลขมาตรฐานสากลประจาไฟล์ดิจิทัลท่เี ผยแพร่บน อินเทอรเ์ น็ต หรือเลขมาตรฐานสากลประจาทรัพยากรสารสนเทศดจิ ทิ ัล ใช้ในการระบุตัวตน หรือ บง่ ชีเ้ อกสารดิจทิ ัล เรียกว่าเป็น รหัสประจาเอกสารดิจิทัล 3. องคป์ ระกอบของ DOI ประกอบดว้ ย 2 สว่ น คอื Prefix และ Suffix Prefix คอื คานาหนา้ ชื่อของรหสั ทรัพยากรสารสนเทศดจิ ิทลั ทุกรหสั ตอ้ งข้ึนต้นด้วยหมายเลข 10 เสมอ และถูกระบุตามลาดับท่ีได้รบั จากการสมัครสมาชิกกับ Registration Agencies (RA) Suffix คอื สว่ นท่สี องของรหสั ทรพั ยากรสารสนเทศดจิ ทิ ัล ซึ่งใชร้ ะบุตัวตนของทรัพยากรสารสนเทศ ดจิ ิทลั โดยหนว่ ยงานทีเ่ ป็นสมาชิกเปน็ ผกู้ าหนด หรอื หน่วยงานทท่ี าข้อตกลงร่วมกับหนว่ ยงานท่ีเปน็ สมาชกิ เปน็ ผูก้ าหนด หรือผู้ลงทะเบยี นของรหสั เป็นผู้กาหนด suffix สามารถใช้งานรว่ มกบั เลข มาตรฐานสากลอื่นๆ เชน่ ISBN หรอื ISSN 10.1000/002 Prefix Suffix

2Prefix ต้ังขน้ึ โดย DOI Registration Agencies ใหเ้ ฉพาะผูท้ ่ีลงทะเบยี นนน้ั ๆสว่ น Suffix ต้งั ขนึ้ เองได้จากผู้ทลี่ งทะเบียน และต้องใช้แทนเอกสารใดเอกสารหนง่ึตัวอย่าง4. ประโยชนข์ อง DOI 4.1 ชว่ ยส่งเสรมิ ทรพั ย์สนิ ทางปัญญาทม่ี คี ่าใหก้ บั ทรัพยากรสารสนเทศ กรณเี อกสารนั้นเปน็ ผลงานตีพมิ พข์ องบคุ ลากรในสถาบนั และมีจดั เกบ็ ไว้ ณ หนว่ ยงานหนง่ึ หนว่ ยงานใดในสถาบัน เชน่ ห้องสมุด หรือศนู ยว์ จิ ยั เลข DOI จะเปน็ การแสดงถึงลิขสทิ ธิ์ ความเป็นเจา้ ของในงานนั้น ท่ีถอื เป็นทรัพย์สนิ ทางปัญญาของสถาบนั โดยตรง และเมื่อ หน่วยงานใดขอ DOI ให้กับเอกสารน้นั ๆ ก่อน จะได้ใช้หมายเลขกอ่ น และผลงานช้ินเดียวกนั จะไมส่ ามารถขอ DOI ไดม้ ากกว่า 1 รายการ ฉะน้นั เจ้าของลิขสทิ ธ์ิในตวั ผลงานของผูเ้ ขียน จะได้ใช้ประโยชน์จาก DOI มากทส่ี ดุ 4.2 ช่วยให้ความสะดวกในการเข้าถึงข้อมูล การค้นหา การสรา้ งระบบเชือ่ มโยงไฟล์ดจิ ิทลั จาก หมายเลข DOI ได้ และมีการจดั การฐานขอ้ มลู เมตาดาทา (Metadata) ซง่ึ แตกต่างจาก ISBN ท่ีไม่สามารถเชื่อมโยงหมายเลขไปยังไฟล์เอกสารได้ 4.3 ชว่ ยไม่ให้เสียเวลาในการเปล่ียนท่อี ย่ขู องเว็บไซต์ หรือ URL สถานทีจ่ ดั เก็บ เม่ือมีการย้าย ไฟล์ไปไวท้ ่ีอื่น กรณเี อกสารดจิ ิทัลท่มี ีการยา้ ยทอี่ ยู่จัดเก็บ ถา้ มีเลข DOI กากบั ไมว่ ่าจะ เปลี่ยนทอี่ ยู่ กย็ งั สามารถเข้าถงึ ได้ ตามคอนเซ้ปต์ “คลกิ แลว้ เจอเลย”

3 4.4 ชว่ ยในการทาธุรกจิ การซ้ือขาย จดั เกบ็ และเผยแพรไ่ ฟล์ดิจิทลั ในระยะยาว 4.5 ใชเ้ พ่อื การพาณชิ ยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ สานกั พมิ พส์ ามารถใชร้ หสั DOI เสมอื นเปน็ รหสั สินค้าของ เอกสารดิจิทัลในระบบการค้าขายออนไลน์ 4.6 ช่วยปกปอ้ งลิขสทิ ธแ์ิ ละปอ้ งกันการโจรกรรมข้อมูลให้กบั เจ้าของทรพั ยากรสารสนเทศดิจิทัล 4.7 ชว่ ยให้ความสะดวกแก่ผูใ้ ชใ้ นการเขยี นรายการบรรณานุกรมและการอา้ งถึงเอกสารดจิ ิทัล ตามหลกั สากล 4.8 ชว่ ยให้ทราบจานวนเอกสารดิจทิ ลั ในแต่ละสาขา และการเชือ่ มโยงข้อมูลของแตล่ ะเร่ืองที่ คลา้ ยคลงึ กัน ซ่ึงฐานขอ้ มลู สารสนเทศงานวิจัยของ วช. มีโครงการจะจดั ทาฐานข้อมูลที่เชื่อมโยงกนั กับ ฐานขอ้ มลู คลงั งานวจิ ยั หลัก โดยบรู ณาการ Crossref กับ DataCite มาใช้ในการจดั การ งานวจิ ยั ทีเ่ ก่ียวข้องกับงานอน่ื ๆ เชน่ บทความวิจยั ภายใตเ้ ร่อื งใกล้เคยี งกนั จะถูกโยงเขา้ มา จัดเกบ็ ไว้ในฐานข้อมลู ของ วช. ได้ และวช. ได้พฒั นาระบบทเี่ รียกวา่ NRCT’s Local Handle System ขน้ึ มาจดั การระบบการลงทะเบยี นและจัดเก็บข้อมลู DOI ไว้สาหรบั ประเทศไทยแลว้ *DataCite เป็นองค์กรระหว่างประเทศทที่ าหน้าทสี่ ร้างการเขา้ ถงึ ขอ้ มูลการวิจัยให้ง่ายข้ึน และสนับสนนุ การใชร้ หัส DOI ซึง่ วช. ของไทยเข้าเปน็ สมาชิกด้วย 4.9 ชว่ ยตรวจสอบความซ้าซอ้ นของงานวิจัยได้ โดยเฉพาะเมื่องานวิจยั ส่งมาใหว้ ช.เผยแพร่ วช จะออกรหสั DOI ให้ ซ่งึ จะสามารถตรวจสอบความซ้าซ้อนได้เลย5. วธิ ีการเขา้ ถงึ แหล่งทเ่ี ขา้ ไปสูก่ ารลงทะเบียนขอรบั บริการ DOI ซึง่ มีวิธีการสองสว่ นคือ 1) ลงทะเบยี นใช้งาน เข้าถงึ เว็บไซต์ http://doi.nrct.go.th

4 2) ขอรบั รหสั DOI ของทรัพยากร ซง่ึ หน่วยงานทตี่ ้องการขอ DOI สามารถส่งข้อมูลเป็น File csv เพ่อื ขอ DOI ครั้งละจานวนมากได้ โดยมีข้อมลู บรรณานุกรม เชน่ ชื่องานวจิ ยั ผู้รับผดิ ชอบ รายละเอียดการพมิ พ์ ปัจจบุ นั มีสถาบนั อุดมศึกษาและหนว่ ยงานตา่ งๆ ลงทะเบยี นใชง้ าน DOI แลว้ หลายหนว่ ยงานสามารถดูรายชอ่ื ไดจ้ ากเวบ็ ไซตข์ องวช. และมีหลายสถาบันขอ DOI สาหรบั ทรพั ยากรดิจิทลั ทจี่ ัดเก็บไวใ้ ห้บรกิ ารบนเว็บไซต์หน่วยงานตนเอง เช่น งานวิจัย วิทยานพิ นธ์ โดยจัดเก็บไวใ้ นคลังความรขู้ องสถาบนั (InstitutionalRepository) โดยเฉพาะท่ีพัฒนาด้วยโปรแกรม Dspace จะสามารถใช้ Protocal OAI-PMH ในการเชอ่ื มโยงแลกเปลีย่ นขอ้ มูลงานวิจัยระหว่างระบบได้ ส่วนหนว่ ยงานท่ยี งั ไมไ่ ด้พฒั นาระบบ สามารถขอให้วช. นาขอ้ มูลงานวจิ ัยไปจัดเกบ็ ไว้ทีฐ่ านข้อมลู ของวช.ได้ เช่นกนั

5 สง่ิ ทไ่ี ดจ้ ากการประชุม1. ได้ทราบความรเู้ ก่ยี วกับแหล่งสารสนเทศการวิจยั ของประเทศไทย และทราบข้อมูลความกา้ วหน้า ของการจดั ทารหัส DOI หรอื ตัวระบวุ ัตถดุ ิจิทลั ของสถาบันและหน่วยงานต่างๆ2. ไดท้ ราบถงึ ประโยชน์ของการจัดทาตัวระบุวตั ถดุ ิจิทัล (DOI) และวิธีการลงทะเบยี นสมาชกิ และการ ขอเลข DOI สาหรบั วสั ดดุ ิจิทลั ซ่ึงเกย่ี วขอ้ งกับทรัพยากรสารสนเทศดิจทิ ลั ทห่ี ้องสมดุ จดั เก็บ สง่ิ ท่จี ะนามาใชใ้ นการพัฒนางาน1. นามาใช้ในการวางแผนเตรียมการขอรหัส DOI สาหรับทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล ซึ่งห้องสมุด จะจดั เกบ็ ไวใ้ นคลังสารสนเทศของสถาบันบนโปรแกรม Dspace ได้2. สามารถนาขอ้ มูลเกีย่ วกับแหล่งสารสนเทศการวิจัยท่ีไดจ้ ากการสมั มนา มาใช้ในการใหบ้ ริการแก่ ผูใ้ ช้ทวั่ ไป และการให้บริการสนบั สนนุ การวิจัยได้3. แนวคิดและตวั อยา่ งจากฐานข้อมลู งานวิจัยของสานกั งานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ สามารถใช้ เป็นแนวทางในการพัฒนานวตั กรรมและการใหบ้ รกิ ารดา้ นวจิ ยั ต่อไปในอนาคตได้ *************************