photo

งานเขยี นสารคดี  คอื การนาเอาขอ้ เท็จจรงิ ทเี่ ป็ นขอ้ มูล ความรูใ้ นเชงิ วชิ าการมาเรยี บเรยี ง เขยี นใหอ้ า่ นง่ายขนึ้ โดยใชเ้ ทคนิค ของงานวรรณกรรมเขา้ มาชว่ ย ใหผ้ อู้ า่ นใชว้ จิ ารณญาณในการ ตดั สนิ เพอื่ ใหเ้ ขา้ ถงึ ความดี ความจรงิ และความงาม ดว้ ยตนเอง การใชต้ วั อกั ษรเป็ นสอื่ เพยี งอย่าง เดยี วก็ไม่สามารถบอกเลา่ “สาร” หรอื เรอื่ งราวไดท้ งั้ หมด ภาพถา่ ยจงึ เป็ นองคป์ ระกอบทสี่ าคญั ของงาน

การถา่ ยภาพในเชงิ สารคดกี บั งาน เขยี นสารคดี คอื การบนั ทกึ ปรากฏการณ์ ขอ้ เทจ็ จรงิ เพอื่ บอกเลา่ ความจรงิ โดยไมบ่ ดิ เบอื น และไมถ่ า่ ยภาพนาความคดิ หรอื ความรูส้ กึ ของ ผูค้ น โดยเฉพาะประเดน็ เรอื่ งทคี่ อ่ นขา้ งละเอยี ดออ่ น เชน่ เรอื่ ง เกยี่ วกบั การเมอื ง ศาสนา และความเชอื่ วธิ กี ารเลา่ เรอื่ งกข็ นึ้ อยู่กบั เรอื่ งที่ ตอ้ งการจะเลา่ ดว้ ย หากเป็ นประเดน็ ละเอยี ดออ่ น หรอื เป็ นปรากฏการณท์ ี่ ยงั เป็ นทถี่ กเถยี งกนั อยูใ่ นสงั คม ชา่ งภาพจาเป็ นจะตอ้ งถา่ ยทอด ขอ้ เท็จจรงิ อยา่ งตรงไปตรงมา ถา่ ยภาพใหค้ รอบคลุมทุกดา้ น โดยไม่ ใชเ้ ทคนิคหรอื จดั ภาพทผี่ ดิ ธรรมชาติ แตห่ ากเป็ นประเดน็ ทชี่ ดั เจนแลว้ อยา่ งเชน่ ยาเสพตดิ เดก็ เรร่ อ่ น อบุ ตั ภิ ยั ฯลฯ ชา่ งภาพอาจตอ้ ง

เทคนิคของการถา่ ยภาพในเชงิ สารคดี ไม่ไดแ้ ตกตา่ งกบั การถา่ ยภาพ ทว่ั ไป แตก่ ารถา่ ยภาพสารคดี กจาาเรปบ็ นา้ จนะ”ตคอ้ อืงอกาาศรหยั ากขารอ้ ม“ทูลเามอื่ ถงึ เวลาลงพนื้ ทจี่ ะไดท้ างานได ้ ตรงตามเป้ าหมายและมี ประสทิ ธภิ าพทสี่ ดุ เพราะงาน สารคดบี างเรอื่ งจาเป็ นจะตอ้ งลง พนื้ ทถี่ า่ ยภาพหลายครง้ั ตามแตโ่ อกาสและฤดกู าร บาง เรอื่ งอาจตอ้ งลงเป็ นทมี หรอื ใช ้ อปุ กรณพ์ เิ ศษ เชน่ สารคดสี ตั ว ์ ป่ า ปรากฏการณธ์ รรมชาติ เป็ นตน้

ความแตกตา่ งระหวา่ งขา่ วกบั สารคดี รูปแบบของสารคดจี ะไม่คานึงถงึ ความสดใหม่ คอื ไมน่ าคณุ คา่ เรอื่ ง เวลามาเป็ นตวั กาหนด บางเรอื่ ง ใชไ้ ดเ้ ป็ นเวลานานและกย็ งั รูส้ กึ ใหม่ แสงิ่ ลททีะ่ นาใ่าหเส้ สนน้ แใบจ่งรอะหยวูเ่ า่ สงขมา่ อวและสารคดไี ม่ชดั เจน คอื ขา่ วบางขา่ วถกู นาเสนอดว้ ยวธิ กี ารของสารคดี เชน่ ถา้ นาเสนอภาพของผูช้ นะการแขง่ ขนั ฟุตบอลหรอื ผู ้ เลน่ สาคญั ทที่ าใหท้ มี ชนะและผลการแขง่ ขนั ก็อาจเป็ น ขา่ ว แตถ่ า้ นาเสนอในแง่ความกดดนั ของนักกฬี าหรอื ผู ้ เลน่ คนสาคญั ทที่ าใหท้ มี ชนะหรอื ผูช้ นะก็จะเป็ นสารคดี อยา่ งไรก็ตามลกั ษณะสาคญั ของสารคดอี าจดไู ดจ้ าก

ลกั ษณะสาคญั ของ สารคดี สารคดสี ว่ นใหญ่ไม่ไดม้ คี ณุ คา่  ไม่มกี าลเวลา เพราะความทนั ตอ่ เวลาหรอื ความ สดใหม่ แตม่ กั ทาใหผ้ ูอ้ า่ นรสู ้ กึ วา่ (Timelessne เรอื่ งน้ันสดใหม่และทนั สมยั อยู่ ss) เสมอ ตา่ งจากภาพขา่ วทตี่ อ้ งเป็ น เรอื่ งหรอื เหตกุ ารณท์ เี่ กดิ ขนึ้ สด ๆ รอ้ น ๆ แตจ่ ะเกา่ และลา้ สมยั อย่าง รวดเรว็

 เป็ นสว่ นหนึ่งของ ถา้ เป็ นภาพขา่ วคณุ คา่ ของภาพ ชวี ติ (Slice of จะมมี ากขนึ้ ถา้ ซบั เจคมชี อื่ เสยี ง Life) และกจิ กรรมหรอื เหตกุ ารณท์ ี่ เกดิ ขนึ้ มคี วามสาคญั หรอื รนุ แรง ซงึ่ กอ่ ใหเ้ กดิ ความรสู ้ กึ ตา่ ง ๆ เชน่ สะเทอื นใจ หรอื เศรา้ สลด แต่สาร คดจี ะตรงกนั ขา้ ม เพราะสารคดจี ะ บนั ทกึ สงิ่ ตา่ ง ๆ ไม่วา่ จะเป็ นผูค้ น สถานที่ หรอื สงิ่ ของธรรมดา ๆ ที่ เห็นไดห้ รอื เป็ นสว่ นหนึ่งของ ชวี ติ ประจาวนั เชน่ เรอื่ งเด็กใน สถานรบั เลยี้ งเด็ก หรอื การออก กาลงั กายในสวนสาธารณะ

 สารคดจี ากขา่ ว เมอื่ เกดิ ความเสยี หายรา้ ยแรงจากไฟ (Featuring ไหม้ ภาพขา่ วอาจถา่ ยใหเ้ ห็นตารวจหรอื the News) เจา้ หนา้ ทดี่ บั เพลงิ และอาสาสมคั รกาลงั ชว่ ยชวี ติ ผปู้ ระสบภยั โดยมอี าคารทถี่ กู ไฟไหมเ้ ป็ นพนื้ หลงั และบรรยายความ เสยี หายทเี่ กดิ จากไฟไหม้ พรอ้ มรายชอื่ ผูบ้ าดเจ็บและเสยี ชวี ติ แตส่ ารคดจี าก ขา่ วหรอื สารคดเี ชงิ ขา่ ว (news feature) นั้น อาจถา่ ยภาพตารวจ ดบั เพลงิ ทกี่ าลงั ชว่ ยชวี ติ สนุ ัขและตพี มิ พ ์ คกู่ นั กบั ภาพผูบ้ าดเจ็บ และความ เสยี หายของอาคารโดยทว่ั ไป

คณุ สมบตั ขิ องชา่ งภาพสารคดี  ไวตอ่ ความรสู ้ กึ (sensitive)  เชน่ รสู ้ กึ ถงึ ความพอใจหรอื ไม่พอใจของซบั เจค  มคี วามเมตตา (compassionate)  ทรหดอดทนตอ่ ความยากลาบาก (patient)  อดทนอดกลน้ั (tolerant)  ตอ่ ความกดดนั ตา่ ง ๆ ทอี่ าจเกดิ ขนึ้ ได ้  อยากรอู ้ ยากเห็น แตไ่ ม่สอดรสู ้ อดเห็น (nosey)  เขา้ กบั ผคู้ นทกุ ประเภทไดง้ ่าย  เด็ดขาดในการตดั สนิ ใจและหนักแน่น (assertive)  แตไ่ ม่กา้ วรา้ ว

ชา่ งภาพสารคดที ดี่ คี วรมคี วามรู ้ ความ เขา้ ใจและทกั ษะตา่ ง ๆ วธิ ที จี่ ะทาใหร้ จู ้ กั หรอื ตอ้ งรูจ้ กั เขา้ ใจผูอ้ า่ นในขนั้ แรกคอื ดู วา่ ภาพถา่ ยใหห้ นังสอื พมิ พ ์ ผูอ้ า่ น ประเภทไหน เชน่ หนังสอื พมิ พร์ ายวนั ราย ตอ้ งมคี วามรูเ้ รอื่ ง สปั ดาห ์ หนังสอื พมิ พ ์ เนือ้ หาข่าวสาร มหาวทิ ยาลยั หรอื สงิ่ พมิ พ ์ (message ) เพอื่ คนกลมุ่ ใดกลมุ่ หนึ่ง เพราะประเภทของ หนังสอื พมิ พจ์ ะชว่ ยให ้ ทราบประเภทของผูอ้ า่ นที่ งมาคี นวาขมอตงอ้ชงา่กงาภรแาลพะคควอื ากมารบอกผูด้ ู สวา่นใเกจแดิ ตอกะตไรา่ ขงกนึ้ นั ดงั นั้นกอ่ นทจี่ ะ บอกหรอื สอื่ สารเรอื่ งราวตาง ๆ ไปยงั ผูด้ หู รอื ผอู้ า่ น ชา่ งภาพตอ้ ง เขา้ ใจและรเู ้ รอื่ งทเี่ กดิ ขนึ้ ดกี วา่ และมากกวา่ คนอนื่ ๆ การเรมิ่ ตน้ ดว้ ยการสารวจวจิ ยั (research) และหาขอ้ มูลดว้ ยการอา่ นและ แลกเปลยี่ นความคดิ เห็นกบั ผูร้ ู ้ ่

ตอ้ งมที กั ษะหรอื ความสามารถในการคาดหมาย เมอื่ อยใู่ นเหตกุ ารณอ์ ยา่ ลมื ถา่ ยภาพทเี่ ป็ นหวั ใจสาคญั ของ เรอื่ งราวทตี่ อ้ งการจะบอกหรอื สอื่ สารไปยงั ผูด้ หู รอื ผูอ้ า่ น และที่ สาคญั ควรถา่ ยภาพใหเ้ ห็นวา่ กจิ กรรมหรอื เหตกุ ารณท์ ี่ เกดิ ขนึ้ น้ันสรา้ งผลกระทบ โดยตรงตอ่ พวกเขาอย่างไร ตอ้ งแสดงใหเ้ ห็นผลกระทบทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ผูค้ น3.1 การคาดหมาย ในระยะเวลาทยี่ าวนานหรอื แนวโนม้ ตา่ ง ๆ (trend) เชน่ สงั เกตเห็นความผดิ ปรกตขิ องลม ฟ้ าอากาศทรี่ อ้ นมากขนึ้ ทกุ ปี หรอื ผูค้ นในชมุ ชน เจ็บป่ วยดว้ ยโรคบางอยา่ งมากขนึ้ อยา่ งเห็นไดช้ ดั ชา่ งภาพอาจตอ้ งคดิ ลว่ งหนา้ ถงึ สงิ่ ทจี่ ะเกดิ ขนึ้ และ ผลกระทบตา่ ง ๆ รวมทง้ั การแกไ้ ขปัญหาของผูท้ มี่ ี หนา้ ทเี่ กยี่ วขอ้ ง 3.2 การคาดหมายเกยี่ วกบั เหตกุ ารณท์ จี่ ะเกดิ ขนึ้ เป้ น การเฉพาะ (specific event) ในระยะเวลาไม่นานนัก เชน่ ใน กอ่ นเปิ ดภาพเรยี นก็คาดหมายไดว้ า่ เมอื่ ถงึ เวลา ปิ ดภาค ผูป้ กครองและบตุ รหลานจะมกี จิ กรรมอะไรบา้ ง จงึ ควรเตรยี มตวั และเครอื่ งมอื เครอื่ งใช ้ อปุ กรณต์ า่ ง ๆ ลว่ งหนา้ ซงึ่ อาจใชเ้ วลาเป็ นสปั ดาหห์ รอื แคว่ นั เดยี ว เพอื่ ใหพ้ รอ้ มทจี่ ะทางานไดท้ นั ทเี มอื่ มกี จิ กรรมหรอื เกดิ เหตกุ ารณข์ นึ้ 3.3 การคาดหมายขณะอยใู่ นเหตกุ ารณน์ ้ัน (moment within event) หมายถงึ สญั ยชาตญิ าณในการคาดเดา เหตกุ ารณท์ จี่ ะเกดิ ขนึ้ ในวนิ าทนี ั้น

ลกั ษณะของเรอื่ งราวหรอื เหตกุ ารณต์ า่ ง ๆ ที่ นาคมเหราง้ัตถแกุ า่รายกรทณา์ เป็ นสารคดไี หคกดาวมรดา้ากมยครตีถะนื่งึทอืคเาตวหนา้ รมอคืไเมวหาม่ ตมปี กุ วราติะรสกณบกกงัค์ วารลรง้ั ณหแรร์ อกื ประหม่า ทาใหเ้ กดิ ความผดิ พลาด ไดง้ ่าย หรอื อาจมคี วามหมายพเิ ศษ เชน่ การไปโรงเรยี นวนั แรกของเดก็ อนุบาล การเขา้ คา่ ยลูกเสอื ครงั้ แรก หดั เลน่ สเกต็ น้าแข็งครงั้ แรก หรอื หดั เตน้ ราวนั แรก เหตกุ ารณเ์ หลา่ นีม้ ี แนวโน้มทจี่ ะเป็ นสารคดที ดี่ เี พราะมกั ไดร้ บั ความสนใจจากผูอ้ า่ น

งานทไี่ ม่ เชน่ คนเชด็ กระจกอาคารสูง คนขมี่ า้ พยศ ธรรมดา นกั กายกรรม นกั บนิ ทดสอบ คนงานใน โรงงานผลติ รถยนต ์ ฯลฯ ภาพการทางาน เหลา่ นีท้ าใหส้ ารคดเี ป็ นทนี่ ่าสนใจและ สรา้ งความประทบั ใจไดง้ ่าย เพราะเป็ นงานที่ คนน้อยคนจะไดเ้ หน็ หรอื สมั ผสั และคน จานวนมากอยากรู ้











วนั พเิ ศษ วนั พเิ ศษสรา้ งเป็ นเรอื่ งราวสารคดี ไดง้ ่าย เชน่ วนั พอ่ วนั แม่ วนั เดก็ วนั ปี ใหม่ วนั สตรสี ากล วนั เอดสโ์ ลก แตต่ อ้ งระวงั เรอื่ งทอี่ าจสรา้ งความไม่ พอใจแกผ่ ูค้ นได้