หน่วยที่-2-สารละลาย

ายวิชาวทิ ยาศาสต 3 รหสั วชิ า ว22101 ชั้นมัธมยมศกึ ษา ที่ 2 ร ครู สอน นายภวู นัย ดอกไธสง นางสาวกมลณฐั ดียิง่ Ë Ç¡ÒÃàÃÂÕ ¹ ·èÕ 2 “สารละลาย” (solution) º··èÕ 1 ͧ »ÃСͺ¢Í§ÊÒÃÅÐÅÒ áÅÐ ¨¨Ñ·ÕèÁռŠÍÊÀÒ¾¡ÒÃÅÐÅÒ º··Õè 2 ¤ÇÒÁà Á ¹¢Í§ÊÒÃÅÐÅÒ ้ข้ข ่ตัป ์ค ู้ร่น ู้ผ ีป ์ร

กจิ กรรมเสริม : ทบทวนเรื่อง การแ งประเภทสาร สารบรสิ ทุ ธ์ิ สารละลาย แขวนลอย คอลลอย ์ด ่บ



ข้นั ตอนการเรยี น อง ประกอบสารละลาย สภาพละลายไ จจัยท่ีมีผล อสภาพละลายไ ้ด่ตัป ้ด ์คู้ร ู้ร

สารละลาย สารละลาย เ นสารผสมเน้ือเดียวท่ีประกอบ วยสารบรสิ ุทธ์ิ ตง้ั แ 2 ชนดิ ขน้ึ ไป และการละลายจะไ มสี ารให เกดิ ขึน้ โดยอง ประกอบของสารละลายแ งออกเ น µÇÑ ÅÐÅÒ และ µÑÇ·ÓÅÐÅÒ µÇÑ ·ÓÅÐÅÒ µÇÑ ÅÐÅÒ ÊÒÃÅÐÅÒ ็ป่บ์ค่ม่ม่ต้ด็ป

สารละลาย การละลายเกดิ จากอนุภาคของตวั ละลายกระจายอ ในตัว ท ละลายทง้ั หมดอ างส เสมอ สารละลายจึงเ น “สารเน้อื เดยี ว” ็ปำ่ม่ยำู่ย

สารละลาย สารละลายมีท้ังหมด 3 สถานะ คือ ของแขง็ ของเหลว และแ ส (ปกตชิ อบเ าใจ ามีแ “ของเหลว”) ของแขง็ ของเหลว แส ๊ก ่ต่ว้ข๊ก

สารละลายในชีวติ ประจ วนั ำ

สารละลายในชีวติ ประจ วนั ำ

กจิ กรรมที่ 2.1 ระบุตัวละลายและตัวท ละลายไ อ างไร วิเคราะ อมูลและอธบิ ายเกณ ท่ใี ในการระบตุ ัวละลายและตวั ท ละลายไ (ในหนงั สอื เรยี น สสวท. ห า 14 ตามหลกั การนักเรยี นท กจิ กรรมที่ 2.1 แ วจะเกดิ เกณ ขนึ้ ดังตารางนี)้ ÊÒÃÅÐÅÒ µÇÑ ·ÓÅÐÅÒ µÑÇÅÐÅÒ (µÇÑ ·ÓÅÐÅÒÂ+µÇÑ ÅÐÅÒÂ) ʶҹÐà´ÂÕ Ç¡Ñ¹ »ÃÁÔ Ò³ÁÒ¡¡ Ò »ÃÔÁÒ³ Í¡ Ò Ê¶Ò¹Ð Ò§¡¹Ñ ÁÕʶҹÐà´ÂÕ Ç¡¹Ñ ¡ºÑ ÁÊÕ ¶Ò¹Ð Ò§¡Ñ¹¡Ñº ÊÒÃÅÐÅÒÂ/»ÃÁÔ Ò³ÁÒ¡·ÕèÊØ´ ÊÒÃÅÐÅÒ ่ย้ดำ่ต่ต่ว้น่ว ์ฑ้ลำ้น ้ดำ้ช์ฑ้ข์ห

ระบตุ วั ท ละลาย/ตวั ละลาย น หวาน (ของเหลว) (ของเหลว) อยละ 86 ตาลทราย (ของเหลว) อยละ 12 สารปรุงแ ง (ของแข็ง) อยละ 2 ำ้ร่ต ้รำ้น ้รำ้น ้ำ

ระบุตัวท ละลาย/ตัวละลาย เชอื่ มเมเ ล (ของเหลว) (ของเหลว) อยละ 33 ตาลทราย (ของแขง็ ) อยละ 60 ตาลอ่ืน ๆ (ของแขง็ ) อยละ 7 ำ้รำ้น ้รำ้น ้รำ้น ้ิปำ้น

ระบตุ ัวท ละลาย/ตวั ละลาย โซดา (ของเหลว) (ของเหลว) อยละ 99.5 แ สคา บอนไดออกไซ อยละ 0.5 ำ้ร์ด์ร๊ก ้รำ้น ำ้น

ระบุตวั ท ละลาย/ตัวละลาย ทอง 18 เค หรือทองชมพู (pink gold) (ของแขง็ ) ทองค (ของแข็ง) อยละ 75 ทองแดง (ของแข็ง) อยละ 16 เงิน (ของแขง็ ) อยละ 9 ำ้ร ้ร ้รำ

ระบตุ วั ท ละลาย/ตัวละลาย มสายชู (ของเหลว) (ของเหลว) อยละ 95 กรด ม (ของเหลว) อยละ 5 ำ้ร้สำ้น ้รำ้น ้สำ้น

ระบุตัวท ละลาย/ตัวละลาย อากาศ (แ ส) ไนโตรเจน (แ ส) อยละ 78 ออกซเิ จน (แ ส) อยละ 21 อา กอน (แ ส) อยละ 0.93 คา บอนไดออกไซ (แ ส) อยละ 0.03 แ สอื่น ๆ (แ ส) อยละ 0.04 ำ้ร๊ก๊ก ้ร๊ก์ด์ร ้ร๊ก์ร ้ร๊ก ้ร๊ก ๊ก

ระบตุ ัวท ละลาย/ตัวละลาย แ สโซฮอ E20 (ของเหลว) เอทานอล (ของเหลว) อยละ 20 มนั เบนซนิ (ของเหลว) อยละ 80 ำ้รำ้น ้ร ์ล๊ก

ระบุตวั ท ละลาย/ตัวละลาย อะมัลกัมอุด น (ของแข็ง) เงนิ (ของแข็ง) อยละ 27 ปรอท (ของเหลว) อยละ 50 ดีบุก (ของแขง็ ) อยละ 14 ทองแดง (ของแข็ง) อยละ 8 โลหะอนื่ ๆ (ของแข็ง) อยละ 1 ำ้ร ้ร ้ร ้ร ้ร ัฟ

สรุปเกณ การระบุตัวละลายและตวั ท ละลาย เกณ ท่ีใ ในการระบตุ ัวละลายและตัวท ละลาย คือ สารละลายท่เี กิดจากสารท่ีมสี ถานะเดยี วกัน ตวั ท ละลาย คอื สารท่มี ีปริมาณมากก า สารละลายทเ่ี กดิ จากสารท่ีมสี ถานะ างกัน ตัวท ละลาย คอื สารท่มี ีสถานะเหมอื นกบั สารละลายและปรมิ าณมากท่สี ุด สรุปผลกจิ กรรมท่ี 2.1 ระบตุ วั ละลายและตัวท ละลายไ อ างไร ่ย้ดำ ำ่ต ่วำ ำ้ช์ฑ ำ์ฑ

กจิ กรรมท่ี 2.1 ท ใ เราทราบเบ้ือง น า สารละลาย ประกอบ วยตวั ท ละลาย และตวั ละลาย าเรา องการเตรียมสารละลาย เรากแ็ …เตมิ “ตัวละลาย”ลงใน “ตวั ท ละลาย” แ “ตวั ละลาย” จะสามารถละลายใน “ตัวท ละลาย” ไ หมดทุกครง้ั หรือไ ไป อ-> กิจกรรมที่ 2.2 ่ต ่ม้ดำ่ต ำ่ค ้ต้ถ ำ้ด ่ว้ต้หำ

สภาพละลายไ สภาพละลายไ ของสาร คือ ตวั ละลายปรมิ าณมากที่สดุ ท่ี สามารถละลายไ ในตัวท ละลายจ นวนหนึ่ง ณ อณุ หภูมหิ น่ึง (ค า ปริมาณมากทสี่ ุดท่ลี ะลายไ แสดง า สารละลายนัน้ ๆ คอื “สารละลายอมิ่ ตัว” ) µÑÇÅÐÅÒ ÁÒ¡·èÕÊ´Ø µÇÑ ·ÓÅÐÅÒ ¨Ó¹Ç¹ ˹§èÖ ³ Í³Ø ËÀÁÙ Ô˹§èÖ ÊÒÃÅÐÅÒ ้ด ่ว้ด่วำ ำำ้ด้ด

กจิ กรรมท่ี 2.2 สารละลายอ่ิมตัวคอื อะไร ปฏิบัติกิจกรรมท่ี 2.2 “สารละลายอ่มิ ตวั ” เพอ่ื พสิ จู สภาพละลายไ วสั ดุและอปุ กร โซเดียมไอโดรเจนคา บอเนต กลน่ั บกี เกอ ขนาด 50 ลกู บาศ เซนติเมตร อนตกั สารเบอ หนงึ่ แ งแ วคนสาร ้ก่ท ์ร้ช ์ก์ร ำ้น ์ร ์ณ ้ด์น

วสั ดุแลอปุ กร กจิ กรรมท่ี 2.2 สารละลายอิ่มตวั คืออะไร ณ ์

ตารางบันทกึ ผลการทดลอง (ตามหลกั การ องใ นกั เรียนออกแบบเอง) ต ้ห้

สรุปผลการทดลอง ตวั ละลายปริมาณมากท่ีสุด ท่สี ามารถละลายไ ในตวั ท ละลายจ นวนหน่งึ ณ อณุ หภูมิหนึง่ คือ สภาพสารละลายอ่ิมตัว ( าแอบเตมิ อีกสัก อน สารละลายจะตกตะกอนทันทีเลยนะ) ้ช้ถ ำำ้ด

จจัยที่มผี ล อสภาพละลายไ ของสาร ชนดิ ตวั ท ละลาย และชนดิ ของตัวละลาย อณุ หภูมิ (เพมิ่ -ลด) ความดนั ้ด่ตัป ำ

กจิ กรรมที่ 2.3 ชนดิ ของตวั ละลายและตวั ท ละลายมีผล อสภาพละลายไ ของสารไ อ างไร วัสดแุ ละอปุ กร ดเี กลอื (แมกนีเซยี มซลั เฟต) กล่นั พมิ เสน เอทานอล อนตักสารเบอ 2 หลอดทดลองขนาดให กระบอกตวง ่ย้ด้ด่ตำ ่ญ ์ร้ช ำ้น ์ณ

วสั ดแุ ละอุปกร กจิ กรรมที่ 2.3 ชนดิ ของตัวละลายและตัวท ละลายมผี ล อสภาพละลายไ ของสารไ อ างไร ่ย้ด้ด่ตำ ์ณ

ตารางบนั ทกึ ผลกิจกรรมที่ 2.3 ชนดิ ของตัวละลายและตวั ท ละลายมีผล อสภาพละลายไ ของสารไ อ างไร กลั่น คือ น บรสิ ทุ ธิท์ ไ่ี มีแ ธาตเุ จอื ปน เ น 100% รับประทานไ ้ดำ้น็ป่ร่มำำ้น ่ย้ด้ด่ตำ

สรุปผลการทดลอง “ดีเกลือ” ละลายไ ดีใน กลน่ั ละลายไ ไ ดใี นเอทานอล “พิมเสน” ละลายไ ดีในเอทานอล ละลายไ ไ ดใี น กลนั่ ดังน้ัน ชนดิ ตวั ละลายและชนิดตวั ท ละลาย มีผล อสภาพละลายไ ของสารแตก างกนั าสารบางชนดิ ละลายไ ไ ดี เรากแ็ เปล่ยี นตัวท ละลาย แ … าเราไ สามารถ เปลย่ี นตัวท ละลายไ ละ —> ไป อที่กจิ กรรมท่ี 2.4 ่ต้ดำ่ม้ถ่ตำ่ค่ม้ด้ถ ่ต้ด่ตำ ำ้น่ม้ด้ด ่ม้ดำ้น้ด

กจิ กรรมที่ 2.4 ผลของอณุ หภมู ทิ ี่มผี ล อสภาพละลายไ ของสาร วสั ดุและอุปกร จุนสี กลนั่ แขง็ อนตกั สารเบอ 2 บีกเกอ 50 ml / 250 ml กระบอกตวง เทอ มอมเิ ตอ แ งคนสาร ชุดตะเกียงแอลกอฮอ ้ด่ต ์ล ่ท ์ร์ร ์ร ์ร้ช ำ้น ำ้น ์ณ

ตัวอ างในชวี ิตประจ วนั คือ การชงโอวันตนิ อนชง าชงผงโอวนั ตนิ ใน อุณหภูมิปกตจิ ะใ ผงโอวันตนิ ปรมิ าณ อย าใ ผงโอวันตินหมดถุงเลยแห ะ ่ล ้รำ้น้ช้ถ้น้ชำ้น้ถ ำ่ย

ตารางบนั ทกึ ผลกจิ กรรมท่ี 2.4 ผลของอุณหภูมิทม่ี ผี ล อสภาพละลายไ ของสาร ตามหลักการ องใ นกั เรียนออกแบบการทดลองเองเ อ ้ด้ห้ต ้ด่ต

สรุปผลการทดลอง “ าเพ่ิมอณุ หภูมิ” ตวั ละลายบางชนิดจะละลายไ เพิม่ ข้ึน #ระวังเ อ “บางชนิด” เ านัน้ เพราะมีตวั ละลายบางชนดิ จะละลายไ ลดลง จึงสรปุ ไ า อณุ หภูมมิ ผี ล อสภาพละลายไ ของสาร คอื “ย่ิงเพ่ิมอุณหภูมิ ยิ่งละลายไ ดใี นสารบางชนดิ เ านั้น” ่ท้ด ้ด่ต่ว้ด ้ด่ท้ด ้ด้ถ

เพมิ่ เติมความ จากผลการ ทดลองสงั เกตไ า ตัว ละลาย วนให ละลาย ไ เพ่มิ ข้ึนใน 100 กรัม เมือ่ อณุ หภูมิสูงข้นึ ยกเ น “ซีเซียม ซัลเฟต” ้ว ำ้น้ด่ญ่ส่ว้ด ู้ร

เพ่มิ เตมิ ความ สารทม่ี สี ถานะแ ส เม่อื อณุ หภูมเิ พมิ่ น สภาพละลายไ ของสารจะลดลง ้ด้ข๊ก ู้ร

กจิ กรรมเสริม : ความดนั ทีม่ ผี ล อสภาพละลายไ ของสารอ างไร ในภาวะปกติ แ สคา บอน ไ ออกไซ จะละลาย ไ ไ ดี ตวั อ าง คอื ใ หลอดเปาลมใน ลมกล็ อยข้นึ จากน อ าง รวดเรว็ คือ ละลายไ อยนนั้ เอง เตรียมอปุ กร ์ณ้น้ด่ย้ำำ้น้ช่ย ่ม้ดำ้น์ด้ด์ร๊ก ่ย้ด่ต

กจิ กรรมเสริม : ความดันท่ีมีผล อสภาพละลายไ ของสารอ างไร ในภาวะทีเ่ พม่ิ ความดัน แ ส คา บอนไดออกไซ จะละลาย ไ ดี ตวั อ าง คือ เวลาเ ด อดั ลม จะมีความ า และเกิดฟอง ออกมา เตรียมอปุ กร ์ณู่ฟ่ซำ้นิป่ย ้ดำ้น์ด์ร๊ก ่ย้ด่ต

สรุปผลการทดลอง ความดัน มีผล อสภาพละลายไ ของสารที่มี “สถานะแ ส” คือ เมื่อความดนั เพม่ิ ขน้ึ สภาพละลายไ ของแ สจะเพิม่ ขน้ึ แ าอณุ หภมู ิเพ่มิ ขึน้ สภาพละลายไ ของแ สจะลดลง ถาม า : ความดันมผี ล อสภาพละลายไ ของสารสถานะของแข็ง ของเหลว หรอื ไ ตอบเลย า มี แ อยมาก ้น่ต่ว่ม้ด่ต่ว ๊ก้ด้ถ่ต ๊ก้ด ๊ก้ด่ต