การอนุรักษ์การสงวนรักษา

การอนุรักษ์ การสงวนรักษา และทำสำเนาดิจิทัลเอกสารโบราณ

การอนุรักษ์ (Conservation)

ความหมาย การซ่อมแซมการบำรุงรักษา การแก้ไขการ เปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีหรือโครงสร้าง ทางกายภาพของทรัพยากรสารสนเทศที่เกิดการ ชำรุด เสียหาย หรือเสื่อมสภาพ ให้อยู่ในสภาพที่ ดีหรือแข็งแรงขึ้น รูปภาพจากhttps://culture.sru.ac.th/wp-content/uploads/sites/16/2020/03/86969509_2583212268665132_3180699002408534016_o.jpg

การสงวนรักษา (Preservation)

ความหมาย การป้องกัน เก็บรักษาให้ปลอดภัย และ รอดพ้นจากสิ่งที่จะมีผลต่อการเสื่อมสลายของ ทรัพยากรสารสนเทศเช่นการกัดกินจากแมลง ภัยจากอัคคีภัยรวมถึงการใช้งานทรัพยากร สารสนเทศอย่างระมัดระวัง ถูกวิธี เพื่อมิให้ถูก ทำลาย สูญหาย หรือเสื่อมสภาพ

01 คัดเลือก ขั้นตอน 02 ทำความสะอาด การ 03 ทำทะเบียน อนุรักษ์ 04 ทำสำเนาดิจิทัล 05 จัดเก็บและทำป้ายทะเบียน และทำสำเนาดิจิทัล เอกสารโบราณ

พระไตรปิฎก คัดเลือก การคัดเลือกข้อมูลมีความสำคัญมากๆ เนื่องจากเอกสารโบราณมี จำนวนมาก ผู้จัดทำจะแบ่งการคัดเลือกข้อมูล โดยจะมีเกณฑ์หลักๆอยู่ สองเกณฑ์ใหญ่ๆ ที่จะนำมาพิจารณา ได้แก่ เกณฑ์ทางด้านเนื้อหาและ เกณฑ์ด้านสภาพของเอกสาร โดยผู้จัดทำจะนำเอกสารโบราณที่มี สภาพสมบูรณ์ ค่อนข้างสมบูรณ์หรือชำรุดเล็กน้อย มาจัดทำสำเนา digitalก่อน โดยจะต้อง เนื้อหาประกอบด้วย เช่น พระไตรปิฎก ซึ่งมี เนื้อหาที่ซ้ำๆกัน ผู้จัดทำจะเลือกมาทางเพียงแค่ชุดเดียวเท่านั้น ผู้จัดทำ ดอกรัก พยัคศรี (นักวิชาการ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร)

สมุดไทย ทำความสะอาด หลังจากที่ได้เอกสารโบราณมาแล้ว ขั้นตอนแรกคือการทำความสะอาด เอกสารก่อน เพราะเอกสารบ้างที่ถูกเก็บรักษาไว้ อาจมีฝุ่น แมลง หรือขี้ จิ้งจก ในการทำเอกสารผู้จัดทำจะต้องสวมใส่ถุงมือเพื่อป้องกันไม่ให้เหงื่อ ทำให้เอกสารใบลานชำรุดได้ หลังจากปัดฝุ่นเสร็จแล้วก็จะต้องทำความ สะอาดด้วยการเช็ดแอลกอฮอล์การทำความสะอาดแบบนี้นอกจากจะ ทำให้ฝุ่นหายแล้ว จะทำให้ตัวอักษรชัดมากขึ้นเมื่อเรานำไปทำเป็น digital

การทำความสะอาด สมุดไทยขาว เอกสารประเภทสมุดไทย เอกสารประเภทสมุดไทยมี2ประเภท คือ สมุดไทยดำ สมุดไทยขาวและสมุดไทยดำซึ่งเอกสารทั้ง 2 ประเภททำมาจากเปลือกต้นข่อย เอกสารประเภท นี้ไม่สามารถโดนน้ำได้เพราะจะทำให้เนื้อข้างใน ชำรุดจึงต้องใช้แค่แปรงอย่างเดียวในการปัดฝุ่น ทำความสะอาด ผู้จัดทำ นิสา เชยกลิ่น (เจ้าหน้าที่ฐานข้อมูล ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร)

ใบลาน บัตรประจำตัว ทำทะเบียน เอกสาร การทำทะเบียนคือการทำบัตรประจำตัวของเอกสาร ใบลาน โดยผู้จัดทำจะวัดขนาดทุกผูก และนับจำนวนหน้า โดยนับ จำนวนหน้าที่มีตัวอักษร ผู้จัดทำ นิสา เชยกลิ่น (เจ้าหน้าที่ฐานข้อมูล ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร)

ทำสำเนา Digital การทำสำเนาเอกสารโบราณให้อยู่ในรูปแบบ digital ถือเป็นการอนุรักษ์เอกสาร อีกทั้งยังช่วยให้ ผู้ที่สนใจในงานด้านนี้ เข้ามาใช้งานเอกสารโบราณ ได้ง่ายขึ้น ไม่ต้องมาถึงแหล่งจัดเก็บและไม่ต้อง หยิบเอกสารจริงๆ ให้เสียงชำรุด หรือเสียหาย

อุปกรณ์ที่ใช้ในการแปลงเอกสาร ผู้จัดทำ ศุภกรานต์ พุ่มพฤกษ์ (เจ้าหน้าที่โสตทัศน์ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร) โบราณให้อยู่ในรูปแบบ Digital ด้วยการถ่ายภาพประกอบด้วย 1) กล้อง DSLR 2) ขาตั้งกล้องที่สามารถตั้งถ่ายแนว นอนได้ 3) ชุดไฟสำหรับถ่ายภาพ 4) กระดานและผ้าดำ รองเอกสาร 5) แปรงปัดฝุ่น 6)คอมพิวเตอร์สำหรับใช้ในการเช็คภาพและสำรอง ข้อมูล **เนื่องจากเอกสารใบลานมีการจารทั้งด้านหน้าและด้านหลัง เมื่อถ่ายด้านหน้าแล้ว จะต้องพลิกด้านหลังขึ้น มา และนำเอาเอกสารแผ่นที่สองขึ้นมาวางคู่กัน โดยเว้นระยะห่างจากการเล็กน้อย โดยจะถ่ายเป็นคู่ๆไปเรื่อยๆ จนครบทุกหน้าของเอกสารชุดนี้ สำหรับผู้ที่มีข้อจำกัด สามารถทากล้องอื่นๆประเภทอื่นๆ มาใช้ในการถ่ายได้ เช่นโทรศัพท์มือถือ หากเราไม่มีชุดไฟในการถ่ายภาพเฉพาะทาง สามารถหาอุปกรณ์อย่างอื่นมาทดแทนเช่น โคมไฟ หลอดนีออน หรือแสงจากธรรมชาติก็ได้

การจัดเก็บและทำป้าย ทะเบียน หลังจากที่ทำความสะอาด ทำทะเบียน และนำตัวเอกสารโบราณไปทำ สำเนา Digital เรียบร้อยแล้ว ขั้นต่อไป คือการเก็บมาเข้าผูกเหมือนเดิม โดยจะร้อยสายสนองเข้าด้วยกัน เพื่อให้อยู่ในเรื่องเดียวกัน ส่วนปริมาณ ที่จะมัด ก็แล้วแต่ว่าเราจะเอากี่ผูกมัดรวมกัน บางทีจะเป็นเรื่องเดียวกัน แต่บางทีถ้าไม่มีเรื่องเดียวกัน ก็เลือกที่จะเป็นเรื่องที่เนื้อหาใกล้กัน หรือ ขนาดใกล้กันเพื่อให้อยู่ในห่อเดียวกันได้ การมัดเอกสารจะต้องมัดให้แน่น เพื่อไม่ให้เอกสารงอ และทำให้เอกสารเก็บไว้ใช้ได้นานขึ้น หลังจาก ทำการห่อเอกสารแล้วก็จะมีบัตรประจำตัวเอกสาร โดยผูกกับตัวเอกสาร เพื่อให้รู้ว่าเอกสารโบราณชุดนี้รหัสอะไรบ้าง ผู้จัดทำ นิสา เชยกลิ่น (เจ้าหน้าที่ฐานข้อมูล ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร)

การสงวนรักษา กระบวนนการสงวนรักษา มี 3 กระบวนการ 1.การแปลงข้อมูล (Digitization) 2.การจัดเก็บและการจัดการข้อมูล ( Information management) 3.การเข้าถึงข้อมูล ( Information Access)

การแปลงข้อมูล (Digitization) คือ กระบวนการที่ข้องกับการเปลี่ยนรูปแบบของข้อมูลต้นฉบับ หรือ แปลงแอนาล็อก หรือข้อมูลที่ไม่ได้อยู่ในรูปแบบดิจิทัล ให้เป็นข้อมูลที่อยู่ในรูปแบบดิจิทัล ตัวอย่าง การดิจิไทซ์ คัมภีร์ใบลาน

ขั้นตอนการแปลงข้อมูล

การจัดเก็บและการจัดการข้อมูล การจัดเก็บต้นฉบับ การจัดเตรียมสถานที่เก็บที่ได้รับการควบคุมอุณหภูมิและ ความชื้น การจัดเก็บรักษาด้วยอุปกรณ์มาตรฐานที่ใช้ในการจัดเก็บ จดหมายเหตุโดยเฉพาะ การจัดเก็บในรูปแบบดิจิทัล การจัดทำสำเนาดิจิทัลและฐานข้อมูลดิจิทัล เก็บรายละเอียดข้อมูลมาตรฐานจดหมาย ISAD

การเข้าถึง เป็นการใช้งานโปรแกรม เพื่อเป็นการป้องกันการเข้าไปดำเนิน ข้อมูล การต่างๆกับข้อมูลและเป็นการรักษาความลับของข้อมูล การทำสำเนาสำรองข้อมูลคือการปกป้องข้อมูลของคุณในสภาพ แวดล้อมที่ปลอดภัยสำหรับการเข้าถึงและนำกลับมาใช้ได้ในระยะ ยาว ราชบดินทร สุวรรณคัณฑิ (2016) http://www.lib.hcu.ac.th/files/2016/seminar-2016Sep15-16/20160916-DigitalPreservation-Rachabadin.pdf

การอนุรักษ์ ช่วยในการอนุรักษ์ข้อมูลสำคัญ การจัดการ เป็นเครื่องมือช่วยในการจัดการข้อมูลจำนวนมาก ประโยชน์ เป็นระบบ ของการสวงนรักษา การเรียนรู้ ให้ความสำคัญในด้านประวัติศาสตร์ และเป็นการ เรียนรู้ตลอดชีวิต

ผู้จัดทำ นางสาวโซเฟีย สุหลง 6220210003 นางสาวมูรณี อับดุลเลาะ 6220210004 นางสาวภัสสร อนันต์ 6220210301 เอกการจัดการสารสนเทศ

ขอบคุณ สำหรับการฟัง! คุณมีคำถามใด ๆ สำหรับฉันไหม?