เกร็ดความรู้เนื่องในสงกรานต์

ร่ ว ม สกื บศ สนา. ตนรปะรกะาเรพฯณี หใ่ านงวิไถีกแลบโบค วใิ ดห ม่๑ ๙ สุขสันต์วันสงกรานต์ ๒๕๖๕

ประเพณีสงกรานต์ ประเพณีสงกรานต์ถือเป็นประเพณีอันดีงามของคนไทยที่มีมาเนิ่นนาน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โดยคำว่า สงกรานต์ มาจากภาษาสันสกฤต หมายถึง การผ่าน การเคลื่อนย้าย จึงนำคำนี้มาอุปมาถึง การเคลื่อนย้ายของการประทับในจักรราศี โดยวันสงกรานต์มีการเฉลิมฉลองศกทั้งสิ้น ๓ วันเป็นประจำทุกปี ซึ่งมีชื่อเรียกดังนี้ วันที่ ๑๓ เมษายน วัน \"มหาสงกรานต์\" วันเริ่มต้นปีใหม่ วันที่ ๑๔ เมษายน วันกลางหรือวันเนา วันที่ ๑๕ เมษายน วันขึ้นปีใหม่หรือวันเถลิงศก

วันสงกรานต์ถือเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งของไทย ซึ่งวันนี้ถือเป็นวันฉลองการขึ้นปีใหม่ไทย ที่ยึดถือปฏิบัติกันมาช้านาน เป็นวันแสดงความกตัญญูกตเวที ระลึกถึงผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และวันนี้ยังเป็นวันที่ครอบครัว จะได้อยู่พร้อมหน้า เนื่องจากหลาย ๆ ครอบครัว ที่มีลูกหลานที่ไปทำงานในต่างจังหวัด จะได้ใช้โอกาสนี้กลับมา รวมตัวกันอีกครั้งหนึ่งและร่วมกันทำกิจกรรมร่วมกัน ทั้งกิจกรรม ในครอบครัว ไม่ว่าจะเป็นการเล่นน้ำสงกรานต์ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ หรือเป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ต่อสังคม ทั้งการขนทรายเข้าวัด ทำบุญ ทำทาน ซึ่งสิ่งเหล่านี้ ได้เสริมสร้างคุณค่าและความสำคัญของวันสงกรานต์ ให้ทวีคูณยิ่งขึ้น ตลอดจนส่งผลให้วันสงกรานต์ เป็นวันที่มีคุณค่า และความหมายต่อคนไทยหลาย ๆ คน

วันที่ 13 เมษายน ยังถือเป็นวันผู้สูงอายุด้วย โดยรัฐบาลกำหนดให้วันที่ 13 เมษายนเป็นวันผู้สูงอายุแห่งชาติ เพื่อให้ลูกหลานได้เล็งเห็นความสำคัญของ ผู้สูงอายุ ซึ่งส่วนใหญ่ก็มักจะเป็นบุพการี ผู้อาวุโสหรือผู้ใหญ่ในชุมชน ที่เคยทำคุณประโยชน์แก่สังคมมาแล้ว สำหรับที่มาของ \"วันผู้สูงอายุ\" นั้น เริ่มต้นขึ้นในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ก็มีการสานต่อ ความสำคัญของ \"วันผู้สูงอายุ\" โดยคณะรัฐมนตรี ได้มีมติเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ.2525 อนุมัติให้วันที่ 13 เมษายนของทุกปี เป็นวันผู้สูงอายุและได้เลือก \"ดอกลำดวน\" เป็นสัญลักษณ์ของผู้สูงอายุ เนื่องจาก เป็นต้นไม้ที่ให้ความร่มเย็นต้นมีอายุยืน

วันที่ 14 เมษายน รัฐบาลกำหนดให้เป็น \"วันครอบครัว” ของทุกปี เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมให้ประชาชนตระหนักถึงคุณค่าของสถาบันครอบครัว และใช้เวลาว่างในวันหยุดยาวช่วงเทศกาลสงกรานต์ให้สมาชิกในครอบครัว ได้อยู่พร้อมหน้าและทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันและสร้างความรักความอบอุ่น ในครอบครัว สำหรับที่มาของ \"วันครอบครัว” นั้น เริ่มต้นขึ้นเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2532 คณะรัฐมนตรีซึ่งมีพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกรัฐมนตรี ได้เสนอมติโดยคุณหญิงสุพัตรา มาศดิตถ์ รัฐมนตรีประจำ สำนักนายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เป็นผู้เสนอ คณะรัฐมนตรีเห็นชอบด้วย และอนุมัติให้ วันที่ 14 เมษายนของทุกปี เป็นวันแห่งครอบครัว ซึ่งตรงกับ วันสงกรานต์ของไทย เพราะโดยส่วนใหญ่ในวันนี้เป็นวันที่สมาชิกในครอบครัว มีโอกาสพบปะกันได้โดยสะดวกและอยู่พร้อมหน้าพร้อมตากัน

วันที่ 15 เมษายน เรียกว่า \"วันเถลิงศก” ถือว่าเป็นวันเริ่มจุลศักราชใหม่ หรือวันปีใหม่ไทย ที่นับตามแบบสมัยโบราณ ส่วนใหญ่คนไทยจะนิยมไปเที่ยวกับครอบครัว หรือฉลองปีใหม่ที่บ้าน ด้วยการทำกับข้าว กินข้าวมื้อใหญ่ร่วมกันพร้อมหน้าพร้อมตา และมีเคล็ดว่าทุกคนต้องสวมใส่เสื้อผ้าใหม่ หรือมีของใช้ส่วนตัวชิ้นใหม่ ๆ อย่างน้อย 1 ชิ้น เพื่อเป็นการเสริมสิริมงคลต้อนรับปีใหม่นั่นเอง

กิจกรรมในวันสงกรานต์ เมื่อถึงวันสงกรานต์ เป็นเวลาที่ทุกคนจะยิ้มแย้มแจ่มใส ทำใจให้เบิกบาน เพื่อทำกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งมีดังต่อไปนี้ 1. การทำบุญตักบาตร ถือเป็นการสร้างบุญกุศล 2. การทำบุญอัฐิ อาจจะทำตอนไหนก็ได้ 3. การสรงน้ำพระภิกษุสามเณรหรือพระพุทธรูป 4. การก่อพระเจดีย์ทราย 5. การปล่อยนก ปล่อยปลา เป็นการสะเดาเคราะห์ร้าย 6. การรดน้ำผู้ใหญ่หรือการรดน้ำขอพร เป็นการแสดงความเคารพต่อผู้ใหญ่ 7. การเล่นรดน้ำ หลังจากเสร็จพิธีการต่าง ๆ แล้ว 8. การเล่นรื่นเริงต่าง ๆ เช่น ศิลปะการแสดงสุดแล้วแต่ความนิยมของท้องถิ่นนั้น ๆ ประเพณีปฎิบัติเหล่านี้ อาจจะมีความแตกต่างกันออกไปบ้างตามแต่ละท้องถิ่น การจะยึดถือปฏิบัตินั้น ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม และความต้องการของแต่ละชุมชน