1444380441

ความสำคัญของพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก ความหมายของวนั ฉตั รมงคล วันฉัตรมงคล (อ่านว่า ฉัด-ตระ-มง-คล) มีความหมายตาม พจนานุกรมว่า พระราชพธิ ี ฉลองพระเศวตฉตั ร ทำในวันซึ่ง ตรงกับวนั บรมราชาภิเษก

ความเป็นมาของพระราชพิธฉี ัตรมงคล ก่อนหน้ารัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั พระ ราชพิธีฉัตรมงคลถือเป็นพิธีของเจา้ พนักงานในพระราชฐาน ที่มหี นา้ ท่ี รักษาเครอ่ื งราชปู โภคและพระทวารประตวู งั ได้จัดการสมโภชสงั เวย เคร่อื งราชูปโภคทตี่ นรกั ษาทกุ ปใี นเดือนหก และเป็นงานส่วนตวั ไมถ่ ือเป็น งานหลวง จนกระทง่ั สมัยพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั เสดจ็ ข้ึน ครองราชย์ ไดท้ รงกระทำพิธีฉตั รมงคลขน้ึ เป็นครั้งแรก ในวันบรม ราชาภิเษก เมื่อวนั ที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2393 โดยมพี ระราชดำรวิ า่ วัน บรมราชาภเิ ษก เปน็ มหามงคลสมยั ท่ีควรแกก่ ารเฉลมิ ฉลองในประเทศทม่ี ี พระเจ้าแผ่นดนิ จงึ ถอื ใหว้ ันนั้นเปน็ วันนักขัตฤกษ์มงคลกาล และควรที่จะ มกี ารสมโภชพระมหาเศวตฉตั รให้เป็นสวสั ดมิ งคลแกร่ าชสมบตั ิ แต่ เนอ่ื งจากเปน็ ธรรมเนียมใหม่ ยากตอ่ การเขา้ ใจ อกี ทง้ั เผอญิ ที่วนั บรม ราชาภิเษกไปตรงกบั วันสมโภชเครอ่ื งราชูปโภคทมี่ แี ตเ่ ดมิ พระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หัว จึงทรงอธิบายวา่ วันฉตั รมงคลเป็นวันสมโภช เคร่อื งราชปู โภค จงึ ไม่มใี ครตดิ ใจสงสยั ดงั นัน้ จงึ ได้มีพระราชดำริ จัดงานพระราชกศุ ลพระราชทานชื่อ วา่ \"ฉัตรมงคล\" นขี้ นึ้ โดยไดม้ กี ารเฉลมิ ฉลองด้วยการนมิ นต์พระสงฆ์มา สวดเจรญิ พุทธมนต์ ในวันขน้ึ 13 คำ่ เดือน 6 รุ่งขึน้ มกี ารถวายภัตตาหาร แด่พระสงฆ์ท่ีพระที่นัง่ ดุสิตมหาปราสาทและพระที่นั่งไพศาลทกั ษิณ ดว้ ย เหตุนจ้ี ึงถือว่าการเฉลมิ ฉลองพระราชพิธฉี ตั รมงคล เริม่ มีในรัชกาลของ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัวเปน็ ครง้ั แรก

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 วันบรมราชาภิเษก ตรง กับเดือน 12 จึงโปรดเกล้าฯ ให้จัดงานฉัตรมงคลในเดือน 12 แต่ ไม่ได้รับการยินยอม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั จงึ ทรงแก้ไขด้วยการออกพระราชบญั ญัติว่าด้วยตราจุลจอมเกล้า สำหรับตระกูลขึ้น ให้มีพระราชทานตรานี้ตรงกับวันคล้ายบรม ราชาภิเษก ท่านผู้หลักผู้ใหญ่จึงยินยอมให้เล่ือนงานฉัตรมงคลมา ตรงกับวันบรมราชาภิเษก แต่ยังให้รักษาประเพณีสมโภชเครื่อง ราชูปโภคอยตู่ ามเดิม รปู แบบงานวัน ฉตั รมงคลจงึ เปน็ เช่นนี้ จนถึงปจั จุบัน ความสำคัญของวนั ฉัตรมงคล วันฉตั รมงคล เปน็ วนั ท่รี ำลกึ ถึงพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก เป็น พระมหากษตั ริย์ รัชกาลที่ 10 แห่งราชวงศ์จกั รี และ ราชอาณาจักรไทย ของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธบิ ดี ศรสี นิ ทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หวั หลังจาก เสด็จข้นึ เถลงิ ถวลั ยราชสมบตั ิ ตอ่ จากพระบาทสมเดจ็ พระบรม ชนกาธเิ บศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมอื่ วนั ท่ี 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 และดำรงพระอสิ รยิ ยศเปน็ “พระบาทสมเด็จพระวชิรเกลา้ เจ้าอยูห่ วั ”

ดงั นน้ั รฐั บาลไทยและพสกนิกร จึงได้นอ้ มเกลา้ น้อมกระหมอ่ ม จดั งานพระราชพธิ ีฉลองพระเศวตฉตั รหรือรัฐพธิ ีฉตั รมงคล หรืออาจ เรยี กวา่ พระราชพธิ ีฉัตรมงคล ซงึ่ กระทำในวันบรมราชาภิเษก ถวายเม่อื วันท่ี 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ท้งั น้ี พระบาทสมเด็จ พระวชริ เกลา้ เจ้าอยู่หวั ไดม้ พี ระปฐมบรมราชโองการในพระราช พิธบี รมราชาภเิ ษกนัน้ ว่า “เราจะสืบสานรกั ษา และตอ่ ยอด และ ครองแผน่ ดินโดยธรรม เพือ่ ประโยชน์สุขแหง่ อาณาราษฎร ตลอดไป” ตัง้ แต่นั้นเป็นตน้ มา พสกนิกรชาวไทยจึงได้ถือเอาวนั ท่ี 4 พฤษภาคม ของทุกปี เปน็ วันฉตั รมงคล เพ่ือนอ้ มรำลึกถงึ วนั สำคญั น้ี

กจิ กรรมท่คี วรปฏบิ ตั ิในวนั ฉัตรมงคล 1. ประดบั ธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานท่ีราชการ 2. รว่ มทำบุญตักบาตร ประกอบพิธที างศาสนา เพือ่ ถวายเปน็ พระราชกศุ ล 3. น้อมเกล้าน้อมกระหมอ่ มถวายพระพรชยั พรอ้ มเพรยี งกัน กล่าวคำถวาย อาศริ วาทราชสดุดี ถวายชัยมงคลใหท้ รงพระเกษมสำราญ ทรงเจริญ พระชนมายุย่งิ ยืนนาน เป็นมหาม่ิงขวญั แก่พสกนกิ รชาวไทยไปชั่วกาลย่งิ ยนื นาน เม่อื วันฉัตรมงคลเวียนมาบรรจบครบรอบอกี หนงึ่ ครา ในวนั ที่ 4 พฤษภาคม พสกนกิ รชาวไทยท้งั หลาย จงึ ควรระลกึ ถึงพระมหากรณุ าธคิ ุณ ของพระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกลา้ เจ้าอยู่หวั ซ่งึ ได้ทรงประกอบพระราช กรณยี กจิ อันมคี ณุ อนันตแ์ กป่ วงชนชาวไทยอย่างหาทสี่ ดุ มไิ ด้