การใช้ไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน 1 พว12010 (ประถม)

1

2 คํานาํ ชุดวิชา การใชพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน 1 รหัสวิชา พว12010 ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ใชไดกับผูเรียนระดับประถมศึกษา ชุดวิชาน้ีประกอบดวยเนื้อหาความรูเก่ียวกับพลังงานไฟฟา สถานการณพลังงานไฟฟา อุปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา ตลอดจนการใชและการประหยัดพลังงานไฟฟา ซ่ึงเนื้อหาความรดู ังกลา ว มวี ัตถุประสงคเพ่ือใหผูเรียน กศน. มีความรูความเขาใจ ทักษะ และ ตระหนักถึงความจาํ เปน ของการใชพ ลังงานไฟฟา ในชีวติ ประจําวัน สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอขอบคุณการไฟฟาฝา ยผลติ แหง ประเทศไทย (กฟผ.) ท่ีใหการสนับสนุนองคความรูประกอบการนําเสนอเน้ือหาและงบประมาณ รวมทั้งผูมีสวนเกี่ยวของในการจัดทําชุดวิชา หวังเปนอยางย่ิงวาชุดวิชานี้ จะเกิดประโยชนต อ ผเู รียน กศน. และนาํ ไปสกู ารใชพลงั งานไฟฟาอยางเหน็ คุณคา ตอไป สาํ นักงาน กศน. เมษายน 2559

3 คาํ แนะนําการใชชุดวิชา ชุดวชิ าการใชพลงั งานไฟฟาในชวี ติ ประจาํ วัน 1 รหัสวิชา พว 12010 ใชสําหรับนักศึกษาหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ระดับประถมศึกษาแบง ออกเปน 2 สวน คอื สวนท่ี 1 โครงสรางของชุดวิชา แบบทดสอบกอนเรียน โครงสรางของหนวยการเรียนรูเน้อื หาสาระ กิจกรรมทา ยเรื่องเรียงลําดับตามหนวยการเรียนรู และแบบทดสอบหลังเรียน สว นท่ี 2 เฉลยแบบทดสอบและกิจกรรม ประกอบดว ย เฉลยแบบทดสอบกอนเรียนและหลงั เรียน เฉลย/แนวตอบกจิ กรรมทา ยเรอื่ งเรียงลาํ ดับตามหนวยการเรยี นรูวิธกี ารใชช ดุ วชิ า ใหผูเรยี นดําเนินการตามขั้นตอน ดงั นี้ 1. ศึกษารายละเอียดโครงสรางชุดวิชาโดยละเอียด เพื่อใหทราบวาผูเรียนตองเรียนรูเนือ้ หาในเร่อื งใดบางในรายวชิ านี้ 2. วางแผนเพื่อกําหนดระยะเวลาและจัดเวลาที่ผูเรียนมีความพรอมที่จะศึกษาชุดวิชาเพื่อใหสามารถศึกษารายละเอียดของเน้ือหาไดครบทุกหนวยการเรียนรู พรอมทํากิจกรรมตามท่ีกาํ หนดใหท ันกอ นสอบปลายภาค 3. ทาํ แบบทดสอบกอ นเรียนของชุดวิชาตามที่กําหนด เพ่ือทราบพ้ืนฐานความรูเดิมของผูเ รียน โดยใหท าํ ลงในสมดุ บนั ทึกกิจกรรมการเรียนรูและตรวจสอบคําตอบจากเฉลยแบบทดสอบเฉลย/แนวตอบกจิ กรรมทายเลม 4. ศึกษาเนื้อหาในชุดวิชาในแตละหนวยการเรียนรูอยางละเอียดใหเขาใจ ท้ังในชุดวิชาและส่อื ประกอบ (ถามี) และทํากิจกรรมท่กี าํ หนดไวใ หค รบถว น 5. เม่ือทํากิจกรรมเสร็จแตละกิจกรรมแลว ผูเรียนสามารถตรวจสอบคําตอบไดจากเฉลย/แนวตอบทา ยเลม หากผเู รยี นยงั ทํากิจกรรมไมถูกตองใหผูเรียนกลับไปทบทวนเนื้อหาสาระในเรื่องน้ันซาํ้ จนกวา จะเขาใจ 6. เมื่อศึกษาเน้ือหาสาระครบทุกหนวยการเรียนรูแลว ใหผูเรียนทําแบบทดสอบหลังเรยี นและตรวจคําตอบจากเฉลยทา ยเลมวาผูเรียนสามารถทําแบบทดสอบไดถูกตองทุกขอหรือไมหากขอใดยงั ไมถูกตอ ง ใหผเู รียนกลับไปทบทวนเน้ือหาสาระในเรือ่ งนัน้ ใหเ ขาใจอกี ครั้งหนึ่ง ผูเรียนควรทําแบบทดสอบหลังเรียนใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบกอนเรียน และควรไดคะแนน

4ไมนอยกวารอยละ 60 ของแบบทดสอบท้ังหมด (หรือ 12 ขอ) เพื่อใหม่ันใจวาจะสามารถสอบปลายภาคผา น 7. หากผูเรียนไดทําการศึกษาเน้ือหาและทํากิจกรรมแลวยังไมเขาใจ ผูเรียนสามารถสอบถามและขอคาํ แนะนาํ ไดจากครหู รือแหลง คน ควาเพิ่มเตมิ อ่นื ๆหมายเหตุ : การทําแบบทดสอบกอ นเรียน – หลงั เรียน และกิจกรรมทายเร่ือง ใหท าํ และบันทกึลงในสมดุ บันทึกกิจกรรมการเรยี นรปู ระกอบชุดวชิ าการศกึ ษาคน ควา เพ่ิมเติม ผูเ รียนอาจศึกษาหาความรูเพิ่มเติมไดจากแหลงเรียนรูอ่ืน ๆ เชน หนังสือเรียนรายวิชาการใชพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน รหัสรายวิชา พว02027 การศึกษาจากอินเทอรเน็ตพิพิธภัณฑ นิทรรศการ โรงไฟฟา หนวยงานทเ่ี กย่ี วของกบั ไฟฟา และการศึกษาจากผรู ู เปนตนการวดั ผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน ผเู รยี นตองวัดผลสัมฤทธ์ทิ างการเรียน ดังนี้ 1. ระหวางภาค วัดผลจากการทํากิจกรรมหรืองานท่ีไดรับมอบหมายระหวางเรียนรายบคุ คล 2. ปลายภาค วดั ผลจากการทําขอสอบวดั ผลสมั ฤทธ์ปิ ลายภาค

5 โครงสรางชดุ วิชาสาระการเรียนรู สาระความรูพ ้ืนฐานมาตรฐานการเรยี นรู มาตรฐานที่ 2.2 มคี วามรู ความเขา ใจ และทักษะพืน้ ฐานเกยี่ วกบั คณติ ศาสตรวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี มาตรฐานการเรยี นรู มีความรู ความเขา ใจ ทกั ษะและเห็นคณุ คา เก่ียวกับกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยี สง่ิ มีชวี ติ ระบบนิเวศ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม ในทองถิน่สาร แรง พลงั งาน กระบวนการเปลยี่ นแปลงของโลกและดาราศาสตร มจี ติ วิทยาศาสตรแ ละนําความรูไ ปใชประโยชนในการดาํ เนินชวี ิตผลการเรยี นรทู ีค่ าดหวัง 1. ใชความรูแ ละกระบวนการทางวิทยาศาสตรใ นการดาํ เนินชวี ิตไดอ ยางเหมาะสม 2. อธิบายเกย่ี วกับปรากฏการณท างธรรมชาติ และการพยากรณท างอากาศ 3. อธบิ ายเก่ยี วกบั พลังงานในชวี ติ ประจาํ วัน 4. อธบิ าย ออกแบบ วางแผน ทดลอง ทดสอบ ปฏิบัตกิ ารเรอ่ื งไฟฟา ไดอ ยา งถูกตอ งและ ปลอดภัย คิด วิเคราะห เปรยี บเทียบขอ ดี ขอเสียของการตอวงจรไฟฟาแบบอนกุ รม แบบขนาน แบบผสม ประยกุ ตและเลือกใชค วามรู และทักษะอาชีพชา งไฟฟา ใหเ หมาะสมกับดา นบริหารจัดการและการบริการเพือ่ นาํ ไปสูการจดั ทาํ โครงงาน วิทยาศาสตร

6สาระสาํ คญั พลังงานไฟฟาเปนปจจัยสําคัญในการพัฒนาประเทศท้ังทางดานคมนาคม เศรษฐกิจอุตสาหกรรม เกษตรกรรม บริการ และคุณภาพชีวิต จึงสงผลใหความตองการพลังงานไฟฟาเพ่ิมสูงข้ึนอยางตอเน่ือง ปจจุบันประเทศไทยใชกาซธรรมชาติเปนหลักในการผลิตกระแสไฟฟาซ่ึงกําลังจะหมดไปในอนาคตอันใกล ดังนั้นเพ่ือเปนการลดปญหาการขาดแคลนพลังงานไฟฟาในอนาคต จงึ ตอ งชวยกันประหยัดพลังงานไฟฟาและใชพลังงานไฟฟาใหคุมคาทีส่ ดุขอบขา ยเน้อื หา หนว ยการเรียนรทู ี่ 1 รจู ักโรงไฟฟา หนวยการเรียนรูท่ี 2 พลังงานไฟฟาของประเทศไทย หนว ยการเรียนรทู ่ี 3 อุปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา หนวยการเรียนรูที่ 4 การประหยัดพลงั งานไฟฟาสอ่ื ประกอบการเรยี นรู 1. หนงั สอื เรยี นรายวิชาเลอื ก การใชพลังงานไฟฟา ในชวี ติ ประจาํ วัน พว02027 2. ชุดวชิ า การใชพลงั งานไฟฟาในชวี ิตประจําวนั 1 รหสั วิชา พว12010 3. วดี ทิ ัศน 4. ส่ือเสรมิ การเรียนรอู ่ืน ๆ 5. ใบแจง คา ไฟฟาจํานวนหนวยกติ 2 หนวยกติ (80 ชัว่ โมง)กิจกรรมการเรียนรู 1. ทําแบบทดสอบกอนเรียน ตรวจสอบคําตอบจากเฉลยทา ยเลม 2. ศกึ ษาเนอื้ หาสาระในหนวยการเรียนรทู กุ หนวย 3. ทํากิจกรรมตามทก่ี าํ หนดและตรวจสอบคําตอบจากเฉลย/แนวตอบทายเลม 4. ทาํ แบบทดสอบหลังเรยี นและตรวจสอบคําตอบจากเฉลย/แนวตอบทายเลมการประเมินผล 1. ทาํ แบบทดสอบกอ นเรียน – หลังเรยี น 2. ทํากิจกรรมในแตล ะหนว ยการเรียนรู 3. เขา รับการทดสอบปลายภาค

7 หนา สารบญั 1 2คาํ นํา 9คาํ แนะนําการใชชุดวิชา 10โครงสรา งชุดวิชา 15สารบญั 17หนว ยการเรยี นรทู ี่ 1 รจู ักไฟฟา 24 27 เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย และความสาํ คญั ของไฟฟา 28 เรื่องที่ 2 ประวัตคิ วามเปนมาของไฟฟา ในประเทศไทย 34 เรื่องที่ 3 ประเภทของไฟฟา 37หนวยการเรยี นรูท่ี 2 พลงั งานไฟฟา ของประเทศไทย 40 เรอื่ งท่ี 1 สถานการณพลังงานไฟฟาของประเทศไทย 41 เรื่องท่ี 2 หนว ยงานทเ่ี ก่ียวขอ งดา นพลงั งานไฟฟาในประเทศไทย 43หนวยการเรยี นรทู ่ี 3 อุปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา 48 เรื่องท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา 54 เรอ่ื งที่ 2 วงจรไฟฟา 55 เรอื่ งท่ี 3 สายดนิ และหลักดนิ 56หนวยการเรยี นรทู ี่ 4 การประหยัดพลังงานไฟฟา 72 เรื่องท่ี 1 กลยุทธก ารประหยดั พลังงานไฟฟา เร่ืองที่ 2 แนวปฏบิ ตั กิ ารประหยัดพลงั งานไฟฟาในครัวเรือนบรรณานกุ รมเฉลยแบบทดสอบกอนเรยี นเฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี นเฉลย/แนวตอบกิจกรรมทา ยเรื่องคณะผูจัดทาํ

1 หนว ยการเรยี นรทู ี่ 1 รูจ ักไฟฟาสาระสาํ คญั พลังงานไฟฟาเปนพลังงานรูปหน่ึงที่มีความสําคัญและมีการใชงานกันมาอยางยาวนานมปี ระโยชนแ ละผลกระทบตอ การพัฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแก ดานคมนาคม ดานเศรษฐกิจดา นอตุ สาหกรรม ดา นเกษตรกรรม ดานบริการ และดานคุณภาพชีวิต ประเทศไทยเร่ิมมีไฟฟาใชครัง้ แรกในสมัยรัชกาลที่ 5 ซง่ึ ไฟฟา มี 2 ประเภท ไดแก ไฟฟา สถิต และไฟฟา กระแสตัวช้วี ดั 1. บอกความหมายของไฟฟา 2. บอกประโยชนของพลงั งานไฟฟา 3. บอกผลกระทบจากการขาดแคลนพลังงานไฟฟา 4. บอกประวตั ิความเปนมาของไฟฟา ในประเทศไทย 5. บอกประเภทของไฟฟาขอบขายเนือ้ หา เรื่องที่ 1 ความหมาย และความสาํ คัญของพลงั งานไฟฟา เรอ่ื งท่ี 2 ประวัติความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย เรือ่ งที่ 3 ประเภทของไฟฟาเวลาทใ่ี ชในการศึกษา 10 ชัว่ โมงส่อื การเรยี นรู 1. หนังสอื เรยี นรายวิชาเลือก การใชพ ลังงานไฟฟาในชวี ติ ประจาํ วัน พว02027 2. ชุดวิชา การใชพ ลงั งานไฟฟาในชวี ติ ประจําวนั 1 รหสั วิชา พว12010 3. เวบ็ ไซต 4. กระดาษ A4 5. ไมบ รรทัดพลาสติก 6. ใบแจง คาไฟฟา

2เร่ืองที่ 1 ความหมาย และความสาํ คญั ของไฟฟา ไฟฟาเปนส่ิงจําเปนตอการดําเนินชีวิตของมนุษยในปจจุบัน และเปนตัวแปรสําคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจ การเพ่ิมผลผลิตทั้งเกษตรกรรมและอุตสาหกรรมที่ทันสมัย การกระจายรายได และสรางขีดความสามารถในการแขงขันในดานการผลิต และการขายสินคา ซึ่งเปนเปา หมายสําคญั ในการพัฒนาเศรษฐกจิ ในเรอื่ งที่ 1 ประกอบดวย 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 ความหมาย และความสําคัญของไฟฟา ตอนท่ี 2 ประโยชนแ ละผลกระทบของพลังงานไฟฟาตอนท่ี 1 ความหมาย และความสาํ คัญของไฟฟา ราชบัณฑิตยสถานไดใหความหมาย ของคําวา “ไฟฟา” ไววา “พลังงานรูปหนึ่งซ่งึ เกย่ี วของกบั การแยกตัวออกมา หรือการเคล่ือนท่ขี องอเิ ล็กตรอน หรือโปรตอน หรืออนุภาคอ่ืนทีม่ ีสมบตั ิแสดงอํานาจคลายคลึงกบั อเิ ลก็ ตรอนหรือโปรตอน ใชประโยชนกอใหเกิดพลังงานอื่น เชนความรอ น แสงสวา ง การเคลอื่ นที่ เปนตน ” ภาพการไหลของอิเลก็ ตรอนในวงจรไฟฟา ไฟฟาเปนพลังงานชนิดหนึ่งท่ีมนุษยนํามาใชประโยชนไดหลายอยาง นอกจากจะใหแสงสวา งเวลาค่ําคนื แลว ยงั ทําใหเกิดความรอนเพื่อใชในการหุงตม รีดผา ทําใหเกิดการหมุนของมอเตอร เชน เคร่ืองดูดฝุน เคร่ืองปนน้ําผลไม เคร่ืองทําความเย็น เปนตน ไฟฟาจึงมีความสําคัญและจําเปน ตอ การดาํ รงชวี ิต

3ตอนที่ 2 ประโยชนแ ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟา พลังงานไฟฟาเปนปจจัยท่ีสําคัญอยางมากตอการพัฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแกดานคมนาคม ดานเศรษฐกิจ ดานอุตสาหกรรม ดานเกษตรกรรม ดานบริการ และดา นคุณภาพชีวติ การใชพลงั งานไฟฟามีแนวโนมเพ่ิมขึ้นทุกปตามอัตราการเพ่ิมจํานวนประชากรและความเจรญิ เตบิ โตทางดา นเศรษฐกิจ พลังงานไฟฟาถูกนํามาใชประโยชนในดานตาง ๆ ซึ่งจากสถิติการใชพลังงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกิจ ในป พ.ศ. 2554 พบวา สาขาอุตสาหกรรมเปนสาขาที่มีการใชพลังงานไฟฟามากท่ีสดุ คิดเปน รอ ยละ 45.2 ของการใชพ ลงั งานไฟฟาทง้ั ประเทศ สว นสาขาอ่นื ๆ ดังแสดงในภาพ แผนภมู แิ สดงการใชพลังงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกจิ ป พ.ศ. 2558

41. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาดานคมนาคม ประโยชน ผลกระทบพลงั งานไฟฟา ใชในการขับเคล่ือนพาหนะ หาก ขา ดพ ลังง าน ไฟ ฟาท่ี ใชใน กา รทําใหการเดินทางมีความสะดวก รวดเร็วปลอดภัย ขับเคล่ือนพาหนะ จะทําใหการเดินทางลาชาและบริการผโู ดยสารไดมากข้นึ อกี ทั้ง ไมกอใหเกิด เกิดความวุนวาย อาจกอใหเกิดอุบัติเหตุมลพษิ ทางอากาศ และความเสียหายในเร่ืองของการขนสงสินคา ไมทันตามกําหนดเวลาภาพรถไฟฟา (BTS) ทใี่ ชในกรุงเทพมหานคร ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตุการณ ไฟฟาดบั ที่เมืองนิวยอรก สหรฐั อเมริกา เม่ือป พ.ศ. 2546ภาพสัญญาณไฟจราจรทางอากาศภาพสัญญาณไฟจราจรทางบก และทางน้าํ ภาพผลกระทบตอ การคมนาคมเหตุการณ ไฟฟาดับ ทําใหการจราจรติดขดั และเกดิ ความวนุ วาย

52. ประโยชนแ ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟา ดานอตุ สาหกรรมประโยชน ผลกระทบ ในป พ.ศ. 2558 ภาคอุตสาหกรรมมีการ หากเกิดกรณีไฟฟาขัดของหรือไฟดับใชพลังงานไฟฟาสูงมาก คิดเปนรอยละ 45.2 อาจทําใหกระบวนการผลิตหยุดชะงัก ขาดความของการใชไฟฟาทั้งประเทศ เพราะเครื่องจักรที่ใช ตอ เนอ่ื ง และทําใหส นิ คาเกิดความเสยี หาย สงผลในการผลิตสินคาในโรงงานอุตสาหกรรมตาง ๆ ใหความเช่อื ม่นั ของนกั ลงทุนตา งประเทศลดลงเชน อุตสาหกรรมส่ิงทอ อุตสาหกรรมโลหะ สวนกรณีราคาคาไฟฟาสูงข้ึนจะสงผลใหอุ ต ส า ห ก ร ร ม ย า น ย น ต อุ ต ส า ห ก ร ร ม ตนทุนการผลิตสินคาสูงขึ้น ยอมสงผลใหราคาอิเล็กทรอนกิ ส อุตสาหกรรมอาหาร เปนตน ลวน สินคาสูงข้ึนตามไปดวย ทําใหการสงออกสินคาจําเปนตองใชพลังงานไฟฟาเปนปจจัยหลักใน ไมสามารถแขงขนั กับตา งประเทศไดกระบวนการผลติ ทั้งส้ินภาพโรงงานอตุ สาหกรรมสง่ิ ทอภาพโรงงานอุตสาหกรรมยานยนตและช้ินสว น ขาวของสํานักขาวไทย วันท่ี 22 พ.ค. 56 รองเรียนกรณีในพ้ืนที่เกิดกระแสไฟฟาขัดของ บอยคร้ัง โดยเฉพาะในชวงท่ีเกิดพายุฝนฟา คะนอง ซึ่งสงผลใหกระบวนการผลิตในโรงงาน อุตสาหกรรมตองหยุดชะงัก และยังเส่ียง ทําเคร่ืองจักรชํารุด เน่ืองจากเกิดการกระชาก ของกระแสไฟฟา

63. ประโยชนแ ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดา นเศรษฐกจิ ประโยชน ผลกระทบพลั งง าน ไฟ ฟ าเ ปน พลั ง งา นใ นก า ร ถากรณีไฟดับในวงกวาง จะทําใหทุกขับเคลื่อนเคร่ืองจักรกลในการผลิตสินคา สวน ภาคสวนเกิดความเสียหาย สงผลกระทบธุรกิจบริการท่ีมีการใชไฟฟาเปนปจจัยหลัก ตอ ดานเศรษฐกิจโดยตรง เชน ภาคอุตสาหกรรมสามารถเปดใหบริการไดตลอดเวลา มีการจางงาน จะขาดความตอเน่ืองในระบบการผลิตสินคาตอ เน่ือง ทาํ ใหป ระชาชนมีรายได อาจทําใหสินคาเกิดความเสียหาย ทําใหอีกทั้งพลังงานไฟฟายังชวยพัฒนาสินคา ขาดแคลนสนิ คา สนิ คา มีราคาสงู ขึน้ มีผลกระทบในทองถ่ินใหมีมูลคาและราคาเพ่ิมขึ้น เชน ตอ การจา งงานและรายไดใ นภาคประชาชนการผลิตบรรจุภัณฑ การแปรรูปสินคาทางการเกษตร เปนตน4. ประโยชนและผลกระทบของพลงั งานไฟฟา ดานเกษตรกรรม ประโยชน ผลกระทบ พลังงานไฟฟาไดถูกนํามาใชประโยชน ถาขาดพลังงานไฟฟา อาจสงผลใหสินคาในภาคเกษตรกรรมมีแนวโนมเพ่ิมข้ึน เนื่องจาก ภาคเกษตรกรรมเสียหาย เชน ผลผลิตเนาเสียมีการเจรญิ เตบิ โตของประเทศสง ผลใหตองมีการ พืชท่ีเพาะเลี้ยงไวอาจตายได หรืออาจทําใหพฒั นาสินคาทางการเกษตรจํานวนมาก เชน การ การบรรจุผลติ ภณั ฑลา ชา เปน ตนแปรรูปผลผลิต การบรรจภุ ณั ฑ เปน ตนภาพการเพาะปลกู ไมด อกโดยใชพลงั งานไฟฟา ภาพไกต ายเน่ืองจากขาดพลังงานไฟฟาใหแ สงสวา งเพอื่ การเจรญิ เติบโตอยางตอเนื่อง ทจ่ี า ยใหกับโรงเพาะเลย้ี งแบบปด

75. ประโยชนแ ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟา ดานคุณภาพชีวิตประโยชน ผลกระทบส่ิงอํานวยความสะดวกในการดํารงชีวิต หากเกิดกรณีไฟฟาขัดของหรือไฟดับของมนุษย ลวนใชพลังงานไฟฟาท้ังส้ิน เชน อาจสง ผลใหขาดความสะดวกสบายในการดาํ เนินเครือ่ งใชไ ฟฟา อปุ กรณร ะบบส่ือสาร อุปกรณและ ชีวิต รวมไปถึงความปลอดภัยในชีวิตและเคร่ืองมือทางการแพทย รวมถึงส่ิงท่ีใหความ ทรัพยสิน เพราะอาจเปนชองทางใหโจร ขโมยบนั เทงิ ในชีวิตประจาํ วนั เปนตน หรอื ผรู า ย สามารถเขามาปลน หรอื ทาํ รายเจาของ ทรัพยสินได6. ประโยชนแ ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟา ดานบรกิ ารประโยชน ผลกระทบ พลังงานไฟฟามีบทบาทสําคัญมากในดาน ถาไฟฟาดับเพียงช่ัวขณะหรือดับเปนเวลาการใหบริการทุกภาคสวน ท้ังน้ีเพื่อสรางความ นาน ยอมสง ผลตอการให บริการขัดขอ งสะดวก สบายในทุก ๆ ด าน ท้ั งในเ รื่อ งก า ร และทําใหเกิดความเสียหายในเร่ืองของรายไดประหยดั เวลาและคา ใชจาย เชน ระบบออนไลน ลดนอยลง รวมทั้งภาพลักษณการทองเที่ยวของสถาบนั การเงนิ ตาง ๆ การทอ งเท่ียว โรงแรม ของประเทศรานอาหาร หางสรรพสินคา เปนตน ลวนแตใชพลงั งานไฟฟา ภาพการใหบ ริการของธนาคารโดยผา น ภาพเหตุการณไ ฟฟาดับทเ่ี กาะสมุยเครอื่ งเบิกจา ยอตั โนมัตทิ ี่ตอ งใชพลังงานไฟฟา และเกาะพะงันสงผลใหเ กดิ ความเสียหายในดา น การทอ งเท่ยี ว

ประโยชน 8 ผลกระทบภาพแหลง ทอ งเทย่ี วทีต่ องอาศัยแสงสวา ง ภาพขา วเหตุการณไ ฟฟา ดับใน 14 จงั หวัด จากพลงั งานไฟฟา ภาคใตกจิ กรรมทา ยเรอ่ื งที่ 1 ความหมาย และความสาํ คญั ของไฟฟา(ใหผ เู รียนไปทาํ กิจกรรมเรอ่ื งท่ี 1 ทีส่ มดุ บนั ทกึ กจิ กรรมการเรยี นรู)

9เรอื่ งที่ 2 ประวตั คิ วามเปน มาของไฟฟา ในประเทศไทย การใชไ ฟฟาของประเทศไทยถอื วามีประวตั ิความเปนมายาวนาน โดยไดเริ่มนําไฟฟามาใชหลังประเทศอังกฤษเพียง 2 ป ทั้งนี้ไฟฟาเริ่มเขามามีบทบาทในประเทศไทยเม่ือป พ.ศ. 2427ในรชั สมยั พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจา อยูหัว (รัชกาลท่ี 5) โดยจอมพลเจาพระยาสุรศักดิ์-มนตรี (เจิม แสงชูโต) ซ่งึ ขณะน้ันยงั มีบรรดาศกั ด์ิเปน “จะมืน่ ไวยวรนารถ” ไดซ้ือเครื่องกําเนิดไฟฟาจากประเทศอังกฤษ จํานวน 2 เครื่อง นํามาใชในงานวันเฉลมิ พระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพร ะ จุ ล จ อ ม เ ก ล า เ จ า อ ยู หัว โ ด ย จ า ย ก ร ะ แ ส ไ ฟ ฟ า ที่พ ร ะ ที่ นั่ ง จั ก รี ม ห า ป ร า ส า ทในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งนับเปนครั้งแรกของการใชไฟฟาในประเทศไทยและไดมีการพัฒนาตอเน่ืองมาจนถึงปจจุบัน ในแตละชวงเวลาไดมีการจัดต้ังหนวยงานขึ้นมารับผิดชอบดานไฟฟาดังนี้2440 2455 2493 2494 2497 2500 2501 2505 2512 ป พ.ศ. จัดต้ัง จดั ตง้ั จดั ตง้ั “องคก าร จัดตง้ั จดั ตั้ง “การไฟฟา“บริษัทบางกอกอิเลก็ “การไฟฟา พลงั งานไฟฟา “การไฟฟานครหลวง ฝายผลติ แหงตริกไลท ซนิ ดิเคท” กรงุ เทพฯ” ลิกไนต” และ ประเทศไทย” “องคก ารไฟฟา สวน (กฟน.)” หรอื“โรงไฟฟา วดั เลียบ” ภมู ภิ าค”จดั ตั้ง “โรงไฟฟา สามเสน” จัดตง้ั “คณะกรรมการ จัดตงั้ จัดตั้งซ่งึ ภายหลงั เปล่ยี นชอ่ื เปน “การไฟฟา“กองไฟฟาหลวงสามเสน” พจิ ารณาสรางโรงไฟฟา “การไฟฟา ยันฮี ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื (กฟ.อน.)” ทําใหกจิ การไฟฟา เริม่ ท่วั ราชอาณาจกั ร” (กฟย.)” เปน ปก แผน ภายหลังเปลย่ี นช่อื เปน “สํานักงานพลังงานแหงชาติ”แผนผังแสดงชว งเวลาการจดั ตั้งหนว ยงานท่ีรับผดิ ชอบดานไฟฟาของประเทศไทยกิจกรรมทายเรอ่ื งที่ 2 ประวัตคิ วามเปน มาของไฟฟา ในประเทศไทย(ใหผ ูเ รยี นไปทาํ กจิ กรรมเร่ืองที่ 2 ที่สมุดบนั ทกึ กจิ กรรมการเรียนรู)

10เรื่องท่ี 3 ประเภทของไฟฟา ไฟฟามีแหลงกําเนิดท้ังท่ีเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและมนุษยประดิษฐขึ้น ในเร่ืองท่ี 3ประกอบดวย 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 ประเภทของไฟฟา ตอนที่ 2 การกําเนิดของไฟฟาตอนที่ 1 ประเภทของไฟฟา แบง ประเภทของไฟฟา เปน 2 ประเภท คือ 1. ไฟฟาสถิต ไฟฟาสถิต คือ ปริมาณประจุไฟฟาบวกและลบท่ีคางอยูบนพ้ืนผิววัสดุไมเทากันและไมส ามารถทจ่ี ะไหลหรือถายเทไปท่ีอืน่ ๆ ได เนอ่ื งจากวัสดนุ ้ันเปน ฉนวนหรือเปนวัสดุท่ีไมนําไฟฟาจะแสดงปรากฏการณในรูปการดึงดูด การผลักกันหรือเกิดประกายไฟ ซ่ึงปรากฏการณการเกิดไฟฟาสถติ ในธรรมชาติ เชน ฟาแลบ ฟา รอง ฟา ผา เปน ตนภาพฟา แลบ ภาพฟาผา หลักการเกิดไฟฟาสถิตสามารถนําไปใชประโยชนไดหลายอยาง เชน ทําใหเกิดภาพบนจอโทรทัศน ทําใหเกิดภาพในเคร่ืองถายเอกสาร เครื่องเอกซเรย ชวยในการพนสีรถยนตจนถึงการทํางานของไมโครชิพในเคร่ืองคอมพวิ เตอร เปนตน

11 2. ไฟฟา กระแส ไฟฟากระแส คือ การไหลของอิเล็กตรอนภายในตัวนําไฟฟาจากท่ีหนึ่งไปอีกที่หน่ึงเชน ไหลจากแหลงกําเนิดไฟฟาไปสูแหลงท่ีตองการใชกระแสไฟฟา ซ่ึงกอใหเกิดแสงสวางเม่ือกระแสไฟฟาไหลผานลวดความตานทานสูงจะกอใหเกิดความรอน เราใชหลักการเกิดความรอ น มาประดษิ ฐอปุ กรณไฟฟา เชน เตาหุงตม เตารดี ไฟฟา เปนตน ไฟฟากระแส แบงออกเปน 2ชนิด คอื 2.1 ไฟฟา กระแสตรง (Direct Current หรือ DC) ไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟาท่ีมีทิศทางการไหลไปทางเดียวตลอดระยะเวลาที่วงจรไฟฟาปด กลาวคือ กระแสไฟฟาจะไหลจากข้ัวบวกภายในแหลงกําเนิดผานตัวตานทานหรือโหลดผาน ตัวนําไฟฟาแลวยอนกลับเขาแหลงกําเนิดที่ขั้วลบเปนทางเดียวเชนน้ีตลอดเวลาเชน ถา นไฟฉาย ไดนาโม เปน ตนภาพถา นไฟฉาย ภาพไดนาโมประโยชนของไฟฟา กระแสตรง1) ใชใ นการทดลองทางเคมี เชน การนาํ น้ํามาแยกเปน ออกซิเจน และไฮโดรเจน เปนตน2) ใชในการชุบโลหะตาง ๆ3) ใชเ ชอ่ื มโลหะและตัดแผนเหลก็4) ทาํ ใหเหล็กมีอํานาจแมเ หล็ก5) ใชในการประจกุ ระแสไฟฟา เขา แบตเตอร่ี

12 6) ใชในวงจรอิเล็กทรอนิกส 7) ใชเปนอุปกรณอาํ นวยความสะดวก เชน ไฟฉาย เปน ตน 2.2 ไฟฟากระแสสลับ (Alternating Current หรือ AC) ไฟฟากระแสสลับเปนไฟฟาที่มีการไหลกลับไปกลับมา ทั้งขนาดของกระแสและแรงดันไมคงท่ี เปล่ียนแปลงอยูเสมอ คือ กระแสจะไหลไปทางหนึ่งกอน ตอมาก็จะไหลสวนกลับแลวก็เร่ิมไหลเหมือนครั้งแรก การที่กระแสไฟฟาไหลไปตามลูกศรเสนทึบดานบนครั้งหน่ึงและไหลไปตามลกู ศรเสน ประดานลา งอีกครั้งหนง่ึ เรียกวา 1 รอบ ความถ่ี หมายถึง จํานวนลูกคลื่นไฟฟากระแสสลับท่ีเปลี่ยนแปลงใน 1 วินาทีไฟฟากระแสสลับท่ีใชในประเทศไทยมีความถี่ 50 เฮิรตซ ซึ่งหมายถึง จํานวนลูกคลื่นไฟฟาสลับทีเ่ ปลย่ี นแปลง 50 รอบ ในเวลา 1 วินาที ภาพการเกิดคล่ืนของไฟฟากระแสสลับ ประโยชนข องไฟฟา กระแสสลับ 1) ใชก ับระบบแสงสวา งไดดี 2) ใชกบั เครือ่ งใชไฟฟา ทต่ี องการกําลังมาก ๆ 3) ใชก บั เคร่ืองอาํ นวยความสะดวกและอุปกรณไ ฟฟาไดเ กือบทุกชนิด

13ตอนที่ 2 การกาํ เนิดของไฟฟา แหลงกําเนดิ ไฟฟา ในโลกนี้มหี ลายอยาง ทั้งท่เี กิดโดยธรรมชาติ เชน ฟาแลบ ฟาผา เปนตนและมนษุ ยไ ดค น พบการกําเนิดไฟฟาทส่ี าํ คญั มีดงั น้ี 1. ไฟฟาที่เกิดจากการเสียดสีของวัตถุ เปนไฟฟาท่ีเกิดขึ้นจากการนําวัตถุตางกัน2 ชนดิ มาขดั สีกนั เชน แผนพลาสตกิ กับผา หวกี บั ผม เปน ตน แทงแกว ภาพการเกิดไฟฟาจากการเสียดสีของวตั ถุ 2. ไฟฟาที่เกิดจากการทําปฏิกิริยาทางเคมี โดยการนําโลหะ 2 ชนิดที่แตกตางกันตัวอยาง สังกะสีกับทองแดงจุมลงในสารละลาย โลหะทั้งสองจะทําปฏิกิริยาเคมีกับสารละลายทําใหเ กดิ กระแสไฟฟา เชน แบตเตอรี่ ถานอลั คาไลน (ถา นไฟฉาย) เปน ตนแบตเตอร่ี ถานอลั คาไลน 1.5 โวลต ถา นอลั คาไลน 9 โวลต ภาพอปุ กรณไฟฟาท่เี กิดจากการทาํ ปฏิกิริยาทางเคมี 3. ไฟฟา ทเี่ กดิ จากพลังงานแสงอาทิตย โดยเราสามารถสรางเซลลแสงอาทิตย (SolarCell) ท่ีทําหนาท่ีเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตยใหเปนพลังงานไฟฟา ปจจุบันเคร่ืองใชไฟฟาหลายชนดิ ใชพลงั งานแสงอาทิตย เชน นาฬกิ าขอ มือ เครอื่ งคดิ เลข เปน ตน

14 ภาพเซลลแ สงอาทติ ยท ีใ่ ชในการผลิตไฟฟา ของเข่ือนสริ ินธร จังหวดั อุบลราชธานี 4. ไฟฟาที่เกิดจากพลังงานแมเหล็กไฟฟา กระแสไฟฟาที่ไดมาจากพลังงานแมเหล็กโดยวิธีการใชลวดตวั นําไฟฟา ตัดผานสนามแมเ หล็ก หรอื การนาํ สนามแมเหล็กว่ิงตัดผานลวดตัวนําอยางใดอยางหน่ึง ท้ังสองวิธีน้ีจะทําใหมีกระแสไฟฟาไหลในลวดตัวนําน้ัน กระแสท่ีผลิตไดมีท้ังกระแสตรงและกระแสสลบั ภาพอุปกรณที่มกี ารใชไ ฟฟา ที่เกดิ จากพลังงานแมเ หลก็ ไฟฟากิจกรรมทายเรอ่ื งท่ี 3 ประเภทของไฟฟา(ใหผเู รียนไปทาํ กจิ กรรมเรอื่ งที่ 3 ที่สมดุ บนั ทกึ กิจกรรมการเรียนรู)

15 หนว ยการเรียนรูที่ 2 พลังงานไฟฟาของประเทศไทยสาระสาํ คญั ในปจจุบันประเทศไทย ใชเชื้อเพลิงที่หลากหลายในการผลิตไฟฟา โดยสวนใหญผลิตจากกาชธรรมชาติ หากพิจารณาการใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหน่ึงวัน พบวามีปริมาณการใชไฟฟา ไมส มํ่าเสมอขึ้นอยกู บั ความตอ งการของประชาชน ซง่ึ มีแนวโนมการใชพลังงานไฟฟาเพิ่มขึ้นทุกปตามภูมิอากาศ ประชากรท่ีเพ่ิมข้ึนและการขยายตัวทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม โดยมีหนวยงานท่ีรับผิดชอบเก่ียวของดานพลังงานไฟฟาหลายหนวยงาน ไดแก คณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน (กกพ.) การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภูมิภาค(กฟภ.) และการไฟฟา นครหลวง (กฟน.)ตวั ช้ีวัด 1. บอกสดั สว นเชอ้ื เพลงิ ทใ่ี ชใ นการผลิตไฟฟา ของประเทศไทย 2. บอกการใชไ ฟฟา ในแตล ะชวงเวลาในหน่งึ วัน 3. อธบิ ายสถานการณพ ลงั งานไฟฟา ของประเทศไทย 4. ระบชุ อ่ื และสงั กดั ของหนวยงานทีเ่ กยี่ วขอ งดา นพลังงานไฟฟา ในประเทศไทย 5. บอกบทบาทหนา ท่ีของหนว ยงานท่เี กีย่ วขอ งดานพลังงานไฟฟาขอบขายเนื้อหา เร่ืองท่ี 1 สถานการณพ ลงั งานไฟฟา ของประเทศไทย เรื่องท่ี 2 หนวยงานท่ีเก่ยี วขอ งดา นพลังงานไฟฟา ในประเทศไทยเวลาท่ีใชใ นการศึกษา 20 ชว่ั โมง

16ส่ือการเรยี นรู 1. หนงั สือเรียนรายวิชาเลอื ก การใชพ ลงั งานไฟฟา ในชีวิตประจาํ วนั พว02027 2. ชดุ วิชาการใชพลังงานไฟฟา ในชวี ิตประจาํ วนั 1 รหสั วิชา พว12010 3. เว็บไซต https://www.youtube.com/ พิมพคําวา “ชุดไฟฟานารู” เร่ือง ทําไม คาไฟแพง ไฟฟาซ้ือหรือสราง และผลิตไฟฟา อยางไรดี 4. ใบแจงคา ไฟฟา

17เรอ่ื งท่ี 1 สถานการณพ ลงั งานไฟฟา ของประเทศไทย ปจจุบันการใชพลังงานไฟฟาในประเทศไทยเพ่ิมสูงข้ึนอยางตอเน่ือง โดยเช้ือเพลิงหลักทน่ี าํ มาใชในการผลิตไฟฟา คือ กาซธรรมชาติ นั้น เร่ิมลดลงเร่ือย ๆ จนอาจสงผลกระทบตอการผลติ ไฟฟาในอนาคต ในเรือ่ งที่ 1 ประกอบดว ย 3 ตอน คอื ตอนที่ 1 สัดสวนการผลิตไฟฟา จากเชอ้ื เพลิงประเภทตา ง ๆ ตอนที่ 2 การใชไฟฟา ในแตล ะชว งเวลาในหนง่ึ วัน ตอนที่ 3 สภาพปจ จุบันและแนวโนม การใชพลังงานไฟฟาตอนท่ี 1 สดั สวนการผลติ ไฟฟา จากเชอื้ เพลิงประเภทตา ง ๆ การผลิตไฟฟาของประเทศไทย มีการใชเช้ือเพลิงที่หลากหลาย ซึ่งไดมาจากแหลงเชื้อเพลิงภายในและภายนอกประเทศ โดยสวนใหญผลิตจากกาซธรรมชาติ รอยละ 69.19รองลงมาคือ ถานหินนําเขาและถานหินในประเทศ (ลิกไนต) รอยละ 18.96 พลังนํ้าในประเทศและพลังนํ้านําเขา รอยละ 8.65 พลังงานหมุนเวียน รอยละ 2.37 นํ้ามันเตาและน้ํามนั ดีเซล รอยละ 0.75 และซอ้ื ไฟฟาจากประเทศมาเลเซีย รอ ยละ 0.07 แผนภมู แิ สดงสัดสวนเช้อื เพลิงทใ่ี ชในการผลิตไฟฟา ของประเทศไทย ป พ.ศ. 2558

18 จากภาพสัดสวนเชื้อเพลิงท่ีใชในการผลิตไฟฟาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2558 จะเห็นวาประเทศไทยมีความเส่ียงตอ ความมนั่ คงดานพลังงานไฟฟา คอนขางสูง เนื่องจากประเทศไทยมีการพึ่งพากา ซธรรมชาติในการผลติ ไฟฟา มากเกินไป โดยกาซธรรมชาติที่นํามาใชมาจาก 2 แหลงหลักๆ คอื แหลง กา ซธรรมชาตใิ นประเทศไทยประมาณรอยละ 60 สวนทเี่ หลอื อีกประมาณรอยละ 40นาํ เขาจากประเทศเมียนมารตอนท่ี 2 การใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนึง่ วนั การใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหน่ึงวัน มีปริมาณความตองการใชไฟฟาไมสม่ําเสมอโดยความตอ งการไฟฟาสูงสุดจะเกิด 3 ชวงเวลา คือ เวลา 10.00 – 11.00 น. เวลา 14.00 – 15.00 น.และเวลา 19.00 – 20.00 น. ดงั ภาพโรงไฟฟาฐาน ความตองการไฟฟาสงู สดุ ระดับ 3 ระดับ 2 ระดับ 1โรงไฟฟาขนาดใหญ พลังนาํ้ น้าํ มันเดินเครื่องตลอด 24 ช่วั โมงราคาถกู ความตอ งการไฟฟาปานกลาง กา ซธรรมชาติ พลังงานทดแทน ความตองการไฟฟา พ้ืนฐาน (โรงไฟฟาฐาน) กา ซธรรมชาติ ลิกไนต ภาพการใชไฟฟา แตล ะชวงเวลาในหน่งึ วัน การเลือกใชเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟา ตองพิจารณาถึงประเภทของโรงไฟฟาที่ตองการในระบบดวย เพื่อใหสอดคลองกับความตองการใชไฟฟาในแตละชวงเวลา โดยคํานึงถึงประสทิ ธิภาพของโรงไฟฟา และตนทนุ ในการผลติ ไฟฟา เพราะโรงไฟฟา แตล ะประเภท

19มีความเหมาะสมในการผลิตไฟฟาในแตละชวงเวลาที่ตางกัน จะเห็นไดวาความตองการใชไฟฟาในแตล ะวนั จะแบง ออกเปน 3 ระดบั ดังนี้ ระดับ 1 ความตองการไฟฟาพ้ืนฐาน เปนความตองการใชไฟฟาตํ่าสุดของแตละวันซึ่งในแตละวันจะตองผลิตไฟฟาไมต่ํากวาความตองการในระดับน้ี โดยโรงไฟฟาที่ใชผลิตไฟฟาต า ม ค ว า ม ต อ ง ก า ร ไ ฟ ฟ า พื้ น ฐ า น จ ะ เ ป น โ ร ง ไ ฟ ฟ า ที่ ต อ ง เ ดิ น เ ค รื่ อ ง ต ล อ ด เ ว ล าจึงควรเปนโรงไฟฟาท่ีใชเชื้อเพลิงราคาถูกเปนลําดับแรก ไดแก โรงไฟฟาถานหิน โรงไฟฟากา ซธรรมชาติ และโรงไฟฟา พลังงานนวิ เคลียร ระดับ 2 ความตองการไฟฟาปานกลาง เปนความตองการใชไฟฟามากข้ึนกวาความตองการไฟฟาพ้นื ฐาน แตย งั ไมถงึ ระดับสูงสุด โรงไฟฟาที่ผลิตพลังงานไฟฟาชวงท่ีมีความตองการไฟฟาปานกลางจะใชโรงไฟฟากาซธรรมชาติ และหากกาซธรรมชาติไมเพียงพอ จะตองใชน้ํามันดีเซล หรอื พลังงานทดแทนอื่น ๆ มาผลิตไฟฟา จงึ ทาํ ใหต นทุนเช้ือเพลงิ สูง ระดับ 3 ความตองการไฟฟาสูงสุด เปนความตองการใชไฟฟาบางชวงเวลาเทานั้นสําหรับโรงไฟฟาท่ีผลิตพลังงานไฟฟาไดทันทีในชวงท่ีมีความตองการสูงสุด เชน โรงไฟฟากังหันกา ซทีใ่ ชน ้ํามนั ดเี ซลเปนเชอ้ื เพลงิ โรงไฟฟา พลงั น้ํา เปน ตนตอนที่ 3 สภาพปจจุบนั และแนวโนมการใชพ ลังงานไฟฟา ปจจุบันประเทศไทยมีความตองการไฟฟาเพิ่มข้ึนทุกปตามสภาพภูมิอากาศ จํานวนประชากรท่เี พิม่ ข้นึ และการขยายตัวทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ดังนั้น พลังงานท่ีย่ังยืนและความม่ันคงของระบบพลังงานไฟฟา จึงมีสวนสําคัญตอการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศเปน อยา งมาก

20 ภาพการใชพลังงานไฟฟาของประเทศไทย จากภาพการใชพลังงานไฟฟาของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2553 ใชพลังงานไฟฟา161,554 ลานหนวย และป พ.ศ. 2558 ใชพลังงานไฟฟาถึง 183,288 ลานหนวย ซึ่งการใชไฟฟาในชวง 5 ป ระหวางป พ.ศ. 2553 – 2558 เพ่ิมขึ้น รอยละ 13.45 โดยเฉล่ียแลวเพิ่มขึ้นรอยละ2.7 ตอ ป เช้ือเพลิงแตละประเภทมีขอดีและขอจํากัด เพ่ือใชเปนขอมูลในการพิจารณาเลือกใชเช้อื เพลิงในการผลิตไฟฟา ไดอ ยา งเหมาะสม ตารางเปรียบเทยี บขอดีและขอจํากดั ของเช้ือเพลงิ ประเภทตา ง ๆเชือ้ เพลิง ขอ ดี ขอจาํ กัดกาซธรรมชาติ - ราคาคา ไฟตอหนว ยต่าํ - มกี ารปลอ ยกา ซเรือนกระจก - ราคาเชื้อเพลงิ มีความผันผวน - สามารถผลติ ไฟฟาไดตลอด 24 ช่ัวโมง - ปริมาณสํารองเช้ือเพลิงในประเทศไทย มปี ริมาณจาํ กัดถา นหนิ - มปี รมิ าณเช้อื เพลิงเพียงพอ - มกี ารปลอยกา ซเรือนกระจก - ราคาคา ไฟตอ หนว ยต่าํ - ใชเ ชือ้ เพลงิ ปรมิ าณมาก - สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ช่ัวโมง - ประชาชนยังขาดความมั่นใจในเร่ือง มลภาวะทางอากาศ

21เชื้อเพลิง ขอ ดี ขอจํากดันวิ เคลยี ร - มปี รมิ าณเชอื้ เพลงิ เพียงพอ - ใชเ งินลงทุนในการกอสรางสูง - ราคาคาไฟตอ หนวยต่ํา - ใชเวลากอ สรา งโรงไฟฟานาน - สามารถผลิตไฟฟา ไดต ลอด 24 ชัว่ โมง - ประชาชนยงั กังวลในเรอ่ื งความปลอดภัย - เปน โรงไฟฟาที่สะอาด ไมก อ ใหเ กิดมลพิษ และกา ซเรือนกระจก - ใชเ ชอื้ เพลงิ นอ ยลม - เปนแหลง พลงั งานท่ีไดจ ากธรรมชาติ ไมมี - ราคาคาไฟตอ หนว ยสูง คา เชอ้ื เพลงิ - พ่งึ พาไมไ ด เน่อื งจากตองข้ึนอยูกับสภาพ - เปนแหลงพลังงานสะอาด ไมกอใหเกิด อากาศและฤดกู าล มลภาวะจากกระบวนการผลิตไฟฟา - ใชพ้ืนที่มากเม่ือเทียบกับโรงไฟฟา ประเภทอื่นนํ้า - เปนแหลง พลังงานทีไ่ ดจากธรรมชาติ ไมมี - การเดินเครื่องผลติ ไฟฟาข้นึ กบั ปรมิ าณนํา้ คาเช้อื เพลิง ในชวงที่สามารถปลอยนํ้าออกจากเข่ือน - เปนแหลงพลังงานสะอาด ไมกอใหเกิด ได มลภาวะจากกระบวนการผลติ ไฟฟาแสงอาทติ ย - เปน แหลง พลังงานท่ไี ดจ ากธรรมชาติ ไมมี - ราคาคาไฟตอ หนว ยสงู คา เชอื้ เพลิง - พง่ึ พาไมได เน่อื งจากตองข้ึนอยูกับสภาพ - สามารถนาํ ไปใชใ นแหลง ที่ยงั ไมมีไฟฟาใช อากาศและฤดกู าล และอยูห างไกลจากระบบสง ไฟฟา - ใชพ้ืนท่ีมากเมื่อเทียบกับโรงไฟฟา - การดูแลรกั ษางา ย ประเภทอน่ื - เปนแหลงพลังงานสะอาด ไมกอใหเกิด - ปญหาการจัดเกบ็ ไฟฟา มลภาวะจากกระบวนการผลิตไฟฟาชีวมวล - ใชประโยชนจากเศษวัสดุเหลือใชทาง - ชีวมวลเปน วัสดุทีเ่ หลือใชจากการแปรรูป การเกษตร ทางการเกษตร มีปริมาณสํารองท่ีไม - ชว ยเพมิ่ รายไดใ หเ กษตรกร แนนอน - ชวยแกปญหาสิ่งแวดลอมเร่ืองของเหลือ - การบรหิ ารจัดการเชือ้ เพลิงทาํ ไดย าก ทง้ิ ทางการเกษตร - ราคาชีวมวลแนวโนมสูงข้ึน เน่ืองจากมี ความตองการใชเพมิ่ ขึ้นเร่ือย ๆ - ชีวมวลที่มีศักยภาพเหลืออยูมักจะอยู กระจัดกระจาย มีความชื้นสูง จึงทําให ตนทุนการผลิตไฟฟาสูงขึ้น เชน ใบออย และยอดออย ทะลายปาลม เปนตน

22เชือ้ เพลิง ขอดี ขอ จํากดัความรอ นใต - เปนแหลงพลงั งานทีไ่ ดจ ากธรรมชาติ ไมมี ใชไดเฉพาะในพ้ืนท่ีท่ีมีแหลงความรอนพภิ พ คา เชอ้ื เพลิง ใตพิภพอยูเ ทา น้ัน - เปน แหลง พลงั งานสะอาด ส่งิ ท่ีตอ งคาํ นึงถงึ ในการเลือกเชือ้ เพลงิ เพ่ือใชผลติ ไฟฟา 1. ความม่ันคง ควรมีแหลงสํารองเช้ือเพลิงที่มีปริมาณเพียงพอและแนนอน สามารถพงึ่ พาตนเองได มีการกระจายประเภทของเช้ือเพลิงเพ่ือลดความเส่ียงจากการพ่ึงพาเช้ือเพลิงใดเช้อื เพลิงหนึ่งมากเกนิ ไป 2. ราคาเหมาะสม ควรเลือกเชอ้ื เพลิงที่มตี นทุนในการผลติ ไฟฟาตํา่ 3. ส่ิงแวดลอม ควรเลือกเช้ือเพลิงที่ไมกอใหเกิดผลกระทบกับส่ิงแวดลอมเกินเกณฑมาตรฐานท่กี ฎหมายกาํ หนด คําสนงงึ ั ถคงึ มสยงิ อแมวดรลบั อ้ ม สมดลุ ความมนั คง ราคาเหมาะสม • ระบบผลติ เพียงพอ • ระบบส่งมนั คง • การพงึ พาตนเอง • ความเสียง ภาพปจจัยทค่ี วรคาํ นึงในการเลือกเชอ้ื เพลิงเพอ่ื ใชผ ลิตไฟฟา เพ่ือลดความเส่ียงของการใชกาซธรรมชาติที่อาจหมดไปในอนาคต การเพิ่มจํานวนโรงไฟฟา ทีส่ ามารถผลิตไฟฟาไดต ลอด 24 ช่ัวโมง เชน ถานหิน นิวเคลียร เปนตน จึงจําเปนอยางย่ิงและตองควบคูไปกับพลังงานหมุนเวียนในอัตราสวนท่ีเหมาะสม โดยการปรับสัดสวนการใช

23เชื้อเพลิงใหต อบสนองตอความตองการใชไฟฟาท่ีจะเพ่ิมข้ึนในอนาคต และคํานึงถึงตนทุนในการผลติ กระแสไฟฟา ดวยกิจกรรมทา ยเรอื่ งท่ี 1 สถานการณพ ลงั งานไฟฟาของประเทศไทย(ใหผูเรียนไปทํากิจกรรมเรอื่ งท่ี 1 ทส่ี มุดบันทกึ กจิ กรรมการเรยี นรู)

24เรือ่ งที่ 2 หนว ยงานทเี่ กี่ยวของดา นพลงั งานไฟฟาในประเทศไทย หนวยงานท่ีรบั ผิดชอบเกีย่ วกบั ไฟฟา ในประเทศไทยต้งั แตระบบผลิต ระบบสง จนถงึ ระบบจําหนา ยใหกบั ผใู ชไฟฟา แบงเปน 2 ภาคสวน คือ ภาครัฐบาล และ ภาคเอกชน โดยภาครัฐบาลมีหนวยงาน การไฟฟา ฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) และการไฟฟานครหลวง(กฟน.) สําหรับภาคเอกชนมีเฉพาะระบบผลิตไฟฟาเทาน้ัน นอกจากน้ียังมีคณะกรรมการกาํ กบั กจิ การพลงั งาน (กกพ.) ซ่งึ เปนองคก รอิสระที่ทาํ หนา ทีก่ ํากับกิจการไฟฟาและกิจการ กา ซธรรมชาตภิ ายใตกรอบนโยบายของรัฐบาลและกระทรวงพลังงาน ภาพการสง ไฟฟาจากโรงไฟฟาถึงผูใ ชไ ฟฟา

25สญั ลกั ษณของหนวยงาน หนว ยงาน/บทบาทหนา ทข่ี องหนว ยงาน คณะกรรมการกํากบั กิจการพลังงาน (กกพ.) สงั กัดกระทรวงพลังงาน มีภารกิจในการกํากับดูแล การประกอบกิจการพลังงาน ใหมีความมั่นคง และเช่ือถือได มีประสิทธิภาพ เปนธรรมตอท้ังผูใช และผูประกอบ กจิ การพลังงาน ตลอดจนเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ติดตอ ไดที่หมายเลข 1204 การไฟฟา ฝา ยผลติ แหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนรัฐวิสาหกิจดานกิจการพลังงาน สังกัด กระทรวงพลังงาน มีภารกิจในการจัดหาพลังงานไฟฟา ใหแ กป ระชาชน โดยการผลิตไฟฟา รับซ้ือไฟฟา จัดสงไฟฟา และจําหนายไฟฟาใหแกการไฟฟานครหลวง การไฟฟา สว นภมู ิภาค ผูใชไ ฟฟา รายอื่น ๆ ตามที่กฎหมายกําหนด รวมท้งั ประเทศใกลเคยี ง ตดิ ตอ ไดท่ีหมายเลข 1416 การไฟฟานครหลวง (กฟน.) เปน รัฐวิสาหกจิ ประเภทสาธารณูปโภคสาขาพลังงาน สังกัดกระทรวงมหาดไทย มีภารกิจในการรับซื้อไฟฟา แ ล ะ จํ า ห น า ย ไ ฟ ฟ า ใ ห กั บ ป ร ะ ช า ช น ใ น พ้ื น ท่ี จั ง ห วั ด กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ ติดตอได ทหี่ มายเลข 1130 การไฟฟาสว นภูมภิ าค (กฟภ.) เปนรัฐวสิ าหกิจดา นสาธารณปู โภค สังกัดกระทรวง มหาดไทย มีภารกิจในการผลิตไฟฟา รับซื้อ จัดสง และ จําหนายไฟฟาใหแกประชาชน ธุรกิจ และอุตสาหกรรม ตางๆ ในเขตจําหนาย 74 จังหวัดทั่วประเทศ ยกเวน กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ ติดตอได ท่ีหมายเลข 1129

26 หากประชาชนไดรับความขัดของเกี่ยวกับระบบไฟฟา เชน หมอแปลงไฟฟาระเบิดเสาไฟฟาลม ไฟฟาดับ ไฟฟาตก บิลคาไฟฟาไมถูกตอง เปนตน นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการขอใชไฟฟา เปลี่ยนขนาดมเิ ตอรไ ฟฟา สามารถตดิ ตอ ไดที่การไฟฟาสวนภูมิภาค หรือการไฟฟา นครหลวงที่อยูในแตละพื้นท่ี แตหากประชาชนพบปญหาเกิดข้ึนกับเสาสงไฟฟาแรงสูง สามารถติดตอไดท่ีการไฟฟา ฝา ยผลติ แหงประเทศไทยกจิ กรรมทา ยเรอ่ื งที่ 2 หนวยงานที่เกีย่ วขอ งดา นพลงั งานไฟฟา ของประเทศไทย(ใหผ เู รียนไปทํากิจกรรมเรื่องท่ี 2 ทสี่ มุดบันทกึ กิจกรรมการเรียนรู)

27 หนวยการเรียนรูท่ี 3 อปุ กรณไฟฟา และวงจรไฟฟาสาระสาํ คญั การดาํ เนนิ ชีวิตของมนุษยในปจจุบันมีพลังงานไฟฟาเขามาเก่ียวของอยูตลอดเวลา ดังนั้นเพื่อใหการใชพ ลงั งานไฟฟา มีความปลอดภัย ผูใชตองรูจักอุปกรณไฟฟา วงจรไฟฟา และเลือกใชอุปกรณและเครือ่ งใชไฟฟา ไดอ ยา งเหมาะสมตวั ชว้ี ัด 1. บอกชอ่ื และหนา ท่ขี องอุปกรณไฟฟา 2. อธบิ ายการตอ วงจรไฟฟาแบบตา ง ๆขอบขา ยเน้อื หา เรือ่ งที่ 1 อปุ กรณไฟฟา เร่อื งท่ี 2 วงจรไฟฟา เร่ืองท่ี 3 สายดนิ และหลักดนิเวลาที่ใชใ นการศกึ ษา 30 ชัว่ โมงสอื่ การเรยี นรู 1. หนงั สอื เรยี นรายวิชาเลอื ก การใชพลงั งานไฟฟาในชีวติ ประจาํ วัน พว02027 2. ชดุ วชิ า การใชพ ลังงานไฟฟา ในชีวิตประจําวนั 2 รหสั วิชา พว12010 3. ชุดสาธิตการตอ วงจรไฟฟา 4. ถา นไฟฉาย 2A จาํ นวน 2 กอ น 5. สายไฟ 6. หลอดไฟฉาย

28เรอื่ งที่ 1 อปุ กรณไ ฟฟา อุปกรณไฟฟาที่ใชในวงจรไฟฟามีหลายชนิด แตละชนิดมีหนาที่และความสําคัญที่แตกตา งกนั ออกไป ไดแก 1. สายไฟ สายไฟเปนอปุ กรณสําหรับสง กระแสไฟฟาจากที่หน่ึงไปยังอีกที่หน่ึง โดยกระแสไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถึงเครื่องใชไฟฟา สายไฟทําดวยสารที่มีคุณสมบัติเปนตัวนําไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟา ไหลผา นไดด ี) เชน ทองแดง เปน ตน โดยจะถกู หมุ ดวยฉนวนไฟฟาเพ่ือความปลอดภัยของผใู ชไฟฟาสายไฟที่ใชกนั ตามบา นเรอื นมดี ังนี้ชนิดของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตงั้ VAF สายแข็ง พิกัดแรงดัน: 300 โวลต การตดิ ตง้ั : เดนิ สายไฟลอยตามบานVAF – G หรอื สาย VAF แบบมกี ราวด พิกดั แรงดนั : 300 โวลต การติดตั้ง: เดินปลั๊กลอยแบบมีสายกราวด VFF สายออ น เดนิ ซอนในผนัง พิกัดแรงดนั : 750 โวลต การติดต้งั : ตอเขาเคร่ืองอุปกรณไฟฟาหรือ เคร่ืองใชไ ฟฟา พกิ ัดแรงดัน: 300 โวลต การติดต้ัง: เครื่องใชไฟฟาตามบาน ปลั๊กพวง ชนิดทําเองในบาน

ชนดิ ของสายไฟ 29 VCT สายออน VSF สายออน พกิ ดั แรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตง้ัTHW สายแข็งออ น พกิ ดั แรงดัน: 750 โวลต การติดต้ัง: สายฉนวน 2 ช้ัน เดินคอนโทรล ปลกั๊ พวงใชกลางแจง ได พกิ ดั แรงดนั : 300 โวลต การตดิ ต้งั : เดินลอยหรอื ตคู อนโทรล พกิ ดั แรงดนั : 750 โวลต การติดตั้ง: เดินสายไฟฝงทอและตูคอนโทรล โรงงาน 2. ฟวส ฟวสเปนอุปกรณปองกันกระแสไฟฟาไหลเกิน จนเกิดอันตรายตอเคร่ืองใชไฟฟา ถามีกระแสไฟฟา ไหลเกนิ ฟวสจ ะหลอมละลายจนขาดทําใหตดั วงจรไฟฟาในครวั เรือนโดยอตั โนมัติ ฟว สท าํ ดว ยโลหะผสมระหวา งตะกว่ั กบั ดบี ุก มีจุดหลอมเหลวต่ําและมีรูปรางแตกตางกันไปตามวตั ถปุ ระสงคของการใชงาน ดงั ภาพฟวสห ลอด ฟว สเ สน ฟว สกระเบือ้ ง ภาพฟวสชนดิ ตางๆ

30 3. อปุ กรณต ดั ตอน หรือ เบรกเกอร เบรกเกอร คือ อุปกรณตัดวงจรโดยอัตโนมัติ เม่ือมีกระแสไฟฟาไหลผานเกินขนาดปุมหรือคันโยกท่ีเบรกเกอร จะดีดมาอยูในตําแหนงตัดวงจรอยางอัตโนมัติ โดยอาศัยหลักการทํางานของแมเหล็กไฟฟา เบรกเกอรมจี าํ หนายตามทอ งตลาดหลายแบบ และหลายขนาด ดังภาพ ภาพเบรกเกอรแบบตาง ๆ 4. สวิตช สวิตช เปนอุปกรณปดหรือเปดวงจรไฟฟา เพ่ือควบคุมการจายกระแสไฟฟาใหกับเครอ่ื งใชไฟฟา ภาพสวติ ชไ ฟฟา

31 สวิตชมี 2 ประเภท คอื 1) สวิตชทางเดียว สามารถปดหรือเปดวงจรไฟฟาไดเพียงทางเดียว เชน วงจรของหลอดไฟฟาหลอดใดหลอดหนง่ึ เปนตน 2) สวติ ชส องทาง เปนการตดิ ต้งั สวติ ช 2 จดุ เพ่อื ปดหรือเปด วงจรไฟฟา ไดสองจุด เชนสวติ ชไ ฟท่บี ันไดทส่ี ามารถ เปด - ปด ไดท ั้งอยชู ัน้ บนและชั้นลาง ทําใหส ะดวกในการใชงาน ภาพสวิตชแบบทางเดยี ว (ซา ย) และแบบสองทาง (ขวา) ขอ ควรรขู องสวติ ช 1) ไมควรใชสวิตชอันเดียวควบคุมเคร่ืองใชไฟฟาหลายช้ินใหทํางานพรอมกัน เพราะกระแสไฟฟาที่ไหลผานสวิตชมากเกินไปจะทําใหจุดสัมผัสเกิดความรอนสูง อาจทําใหสวิตชไหมและเปน อนั ตรายได 2) ไมควรใชสวิตชธรรมดาควบคุมเคร่ืองใชไฟฟาท่ีมีกระแสไฟฟาไหลผานสูง เชนเครอื่ งปรบั อากาศ เปนตน ควรใชเบรกเกอร เพราะสามารถทนกระแสไฟฟาไดสงู กวา 5. สะพานไฟ หรอื คทั เอาท สะพานไฟ หรือ คัทเอาท เปนอุปกรณสําหรับตัดตอวงจรไฟฟาท้ังหมดภายในครัวเรือน ประกอบดวยฐานและคนั โยกทม่ี ลี กั ษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซ่ึงมีท่ีจับเปนฉนวน เมื่อสับคันโยกข้ึน กระแสไฟฟาจะไหลเขาสูวงจรไฟฟาในครัวเรือน และเม่ือสับคันโยกลงกระแสไฟฟาจะหยุดไหล เปน การตัดวงจร

32 ภาพสะพานไฟและฟว สใ นสะพานไฟ ขอ ควรรเู กีย่ วกับสะพานไฟ 1) สะพานไฟชวยใหเกดิ ความสะดวกและปลอดภยั ในการซอ มแซมหรือตดิ ตั้งอปุ กรณไฟฟา 2) ถา ตองการใหวงจรเปด (ไมมีกระแสไฟฟา ไหลผาน) ใหสับคันโยกลง แตถาตองการใหวงจรปด (มีกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบั คันโยกข้นึ 3) ในการสบั คันโยกจะตองใหแนบสนิทกับทร่ี องรับ 6. เครอื่ งตัดไฟรว่ั เคร่ืองตัดไฟร่ัว เปนอุปกรณเสริมความปลอดภัยอีกช้ันหน่ึง ท่ีสามารถตัดวงจรไฟฟากรณีเกิดไฟฟาร่ัว โดยกําหนดความไวของการตัดวงจรไฟฟาตามปริมาณกระแสไฟฟาที่ร่ัวลงดินเพอื่ ใหม ีการตดั ไฟร่วั กอนทจี่ ะเปนอนั ตรายกบั ระบบไฟฟา ภาพเครอื่ งตดั ไฟร่วั

33 7. เตารบั และเตา เสยี บ เตา รับและเตาเสียบ เปนอุปกรณทใ่ี ชเ ชอ่ื มตอ วงจรไฟฟา ทําใหกระแสไฟฟา ไหลเขา สูอุปกรณและเคร่อื งใชไ ฟฟา 1) เตารับหรือปลั๊กตัวเมีย คือ อุปกรณท่ีเช่ือมตอกับวงจรไฟฟาในครัวเรือน เชนเตารับท่ีติดต้งั บนผนังบานหรอื อาคาร เปน ตน เพือ่ รองรบั การตอ กบั เตา เสยี บของเคร่อื งใชไฟฟา 2) เตาเสียบหรือปลั๊กตัวผู คือ อุปกรณสวนท่ีติดอยูกับปลายสายไฟของเคร่อื งใชไ ฟฟา เตา เสยี บทีใ่ ชก นั อยูมี 2 แบบ คือ (1) เตา เสยี บ 2 ขา ใชกบั เตา รบั ทีม่ ี 2 ชอง (2) เตา เสียบ 3 ขา ใชกบั เตารับท่ีมี 3 ชอง โดยขากลางจะตอ กับสายดินเตารบั หรอื ปลกั๊ ตัวเมีย เตาเสยี บหรอื ปลัก๊ ตัวผู ขอควรรูเกยี่ วกบั เตา รับและเตาเสยี บ 1) การใชงานควรเสยี บเตา เสียบใหแนนสนิทกับเตารับและไมใชเตาเสียบหลายอันกับเตา รับอันเดยี ว เพราะเตารบั อาจรอนจนลุกไหมไ ด 2) เม่อื ถอดปลก๊ั ออกควรจบั ทเ่ี ตาเสยี บ ไมควรดงึ ทีส่ ายไฟ เพราะจะทําใหสายหลุดและเกดิ ไฟฟาลดั วงจรไดกจิ กรรมทายเรอื่ งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา(ใหผ เู รียนไปทาํ กิจกรรมเรื่องท่ี 1 ทส่ี มดุ บันทกึ กิจกรรมการเรียนรู)

34เร่อื งที่ 2 วงจรไฟฟา วงจรไฟฟา คือ การเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผานสายไฟฟาไปยังเครื่องใชไ ฟฟา ในครัวเรือน การเช่อื มตอ กระแสไฟฟา จากแหลงจายไฟฟา มี 3 แบบ คือ แบบอนุกรม แบบขนาน และแบบผสมภาพของวงจรไฟฟา ลักษณะการตอ วงจรไฟฟา การตอวงจรไฟฟาแบบอนุกรม เปนการ นํ า เ อ า เ ค รื่ อ ง ใ ช ไ ฟ ฟ า ม า ต อ เ รี ย ง ลํ า ดั บ กั น ไ ป โดยนําปลายดา นหนึ่งตอ เขา กบั ปลายอีกดานหนึ่ง ข อ ง เ ค ร่ื อ ง ใ ช ไ ฟ ฟ า แ ต ล ะ ตั ว จ น ถึ ง ตั ว สุ ด ท า ย แลวจึงตอเขากับแหลงกําเนิดไฟฟา ทําให กระแสไฟฟาไหลไปในทิศทางเดียว และ กระแสไฟฟาภายในวงจรจะมีคา เทากันทกุ ๆ จุด การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปนการ นําเอาเคร่ืองใชไฟฟา 2 ชนิดข้ึนไป มาตอเรียง แบบขนานกัน โดยนําปลายดานเดียวกันของ เครือ่ งใชไฟฟา แตละตัวมาตอ เขาดวยกัน แลวตอ ปลายของเครื่องใชไฟฟาแตละตัวท่ีตอกันแลว ตอเขากับแหลงกําเนิดไฟฟา โดยแรงดันไฟฟา ข อ ง เ ค รื่ อ ง ใ ช ไ ฟ ฟ า แ ต ล ะ ตั ว จ ะ มี ค า เ ท า กั น แตกระแสที่ไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมี คาไมเ ทา กนั อยา งไรกต็ ามเมือ่ นําคามารวมกันจะ ไดเทากับกระแสทไี่ หล ผา นวงจรทงั้ หมด

ภาพของวงจรไฟฟา 35 ลกั ษณะการตอ วงจรไฟฟา การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการ ต อ ผ ส ม กั น ข อ ง ว ง จ ร ไ ฟ ฟ า แ บ บ อ นุ ก ร ม แ ล ะ วงจรไฟฟา แบบขนาน การตอวงจรแบบผสม วงจรไฟฟาภายในครัวเรือนจะเปนการตอแบบขนาน เพ่ือใหเคร่ืองใชไฟฟาแตละชนิดรับแรงดันไฟฟาที่จุดเดียวกัน หากเครื่องใชไฟฟาชนิดหนึ่งเกิดขัดของเครื่องใชไฟฟาชนิดอื่นก็ยงั คงใชงานไดตามปกติ สําหรับประเทศไทย ไฟฟาท่ีใชในครัวเรือนเปนไฟฟากระแสสลับที่มีความตางศักย 220โวลต ความถ่ี 50 เฮิรตซ โดยใชสายไฟ 3 เสน คือ 1) สายไฟ (Line) หรอื สาย L มีศกั ยไฟฟาเปน 220 โวลต 2) สายนิวทรลั (Neutral) หรอื สาย N มศี กั ยไฟฟา เปน 0 โวลต 3) สายดนิ (Ground) หรือ สาย G มีไวเ พือ่ ความปลอดภัยตออปุ กรณไฟฟา และผใู ช กระแสไฟฟา จะสง ผานมิเตอรไฟฟามายังแผงควบคุมไฟฟา ซ่ึงแผงควบคุมไฟฟาทําหนาที่จา ยกระแสไฟฟา ไปยงั อุปกรณเ ครื่องใชไฟฟา แผงควบคมุ ไฟฟา ประกอบไปดว ยอุปกรณตัดตอนหลักหรือคัทเอาท ซงึ่ มี 1 ตัวตอครัวเรือนและมอี ปุ กรณต ัดตอนยอยหลายตัวไดขึ้นอยูกับจํานวนเครื่องใชไฟฟาท่ีใชในครัวเรือน นอกจากน้ียังมจี ดุ ตอ สายดินท่ีจะตอไปยังเตารบั หรือปลก๊ั ตวั เมยี ทกุ จดุ ในครวั เรือน เพอื่ ตอเขา เครื่องใชไ ฟฟา

36 ภาพตัวอยา งแผงวงจรไฟฟาในครวั เรือนกิจกรรมทายเรอื่ งที่ 2 วงจรไฟฟา(ใหผูเรยี นไปทํากิจกรรมเรือ่ งที่ 2 ทส่ี มดุ บนั ทกึ กิจกรรมการเรียนร)ู

37เร่ืองที่ 3 สายดนิ และหลักดิน 1. สายดนิ สายดิน คือ สายไฟที่ตอเขากับเครื่องใชไฟฟา มีไวเพ่ือปองกันการเกิดกระแสไฟฟาลัดวงจรกับเครื่องใชไฟฟาและทําอันตรายกับผูใช โดยการตอลงดิน เพื่อใหสายดินเปนตัวนํากระแสไฟฟาท่ีอาจเกิดการร่ัวไหล จากเครื่องใชไฟฟาลงสูพื้นดิน เปนการปองกันไมใหไดรับอนั ตรายจากกระแสไฟฟา ภาพระบบสายดิน

38 ภาพสายดนิ และหลักดิน 2. หลกั ดนิ หลักดิน คือ อุปกรณที่ทําหนาท่ีนํากระแสไฟฟาที่ร่ัวไหลจากเครื่องใชไฟฟาผานสายดิน ลงสูพ้ืนดิน โดยหลักดินจะมีลักษณะเปนแทงทรงกระบอก เสนผาศูนยกลาง 16มิลลิเมตร และยาวไมนอยกวา 2.4 เมตร ทําจากวัสดุท่ีทนการผุกรอน เชน แทงทองแดงหรือแทงแมเ หล็กหุม ทองแดง เปนตน โดยหลักดนิ เปน องคป ระกอบทีส่ าํ คญั ของระบบสายดนิ ดงั น้ี 1) เปนอุปกรณป ลายทางท่ีจะทาํ หนา ทส่ี มั ผัสกับพื้นดนิ 2) เปนสวนท่ีจะทาํ ใหส ายดนิ หรอื อปุ กรณท ต่ี อ ลงดนิ มศี กั ยไฟฟา เปน ศูนยเทากับดนิ 3) เปน เสนทางไหลของประจไุ ฟฟา หรือกระแสไฟฟา ท่ีจะไหลลงสูดนิ 4) เปนตัวกําหนดคุณภาพ อายุความทนทาน และความปลอดภัยของระบบการตอลงดินในระยะยาว สําหรับเครื่องใชไฟฟาที่แนะนําใหติดตั้งสายดิน เชน เครื่องทําน้ําอุนไฟฟา ตูเย็นเคร่อื งปรบั อากาศ เครือ่ งซกั ผา เคร่ืองคอมพิวเตอร เปนตน จากการศกึ ษาความรูเกย่ี วกับวงจรไฟฟาและอปุ กรณไ ฟฟา สามารถนํามาใชตอระบบไฟฟาภายในบานได ดังตวั อยางในภาพตอ ไปนี้

39 ภาพการตอ ระบบไฟฟาภายในบานกจิ กรรมทายเรอ่ื งที่ 3 สายดนิ และหลกั ดนิ(ใหผูเรยี นไปทาํ กจิ กรรมเรอ่ื งท่ี 3 ทสี่ มุดบันทกึ กจิ กรรมการเรยี นร)ู

40 หนว ยการเรียนรทู ่ี 4 การประหยดั พลังงานไฟฟาสาระสาํ คญั การใชพ ลงั งานไฟฟาใหเกิดความคุมคา และประหยัด ผใู ชตองรูจักวธิ ีการประหยัดพลังงานไฟฟาและวางแผนการใชพ ลงั งานไฟฟา ในครวั เรอื นอยา งเหมาะสมตวั ช้วี ัด 1. บอกกลยทุ ธการประหยัดพลังงานไฟฟา 2. จําแนกฉลากเบอร 5 ของแทกบั ของลอกเลยี นแบบ 3. เลอื กใชเครอ่ื งใชไฟฟา ไดเ หมาะสมกับสถานการณท ีก่ ําหนดให 4. ปฏิบัติตนเปนผูประหยัดพลังงานไฟฟาในครวั เรือนขอบขายเน้ือหา เรี่องท่ี 1 กลยทุ ธการประหยัดพลงั งานไฟฟา เร่อื งที่ 2 แนวปฏบิ ัตกิ ารประหยัดพลังงานไฟฟาในครัวเรอื นเวลาท่ใี ชในการศกึ ษา 20 ช่ัวโมงสอื่ การเรยี นรู 1. หนงั สอื เรยี นรายวิชาเลอื ก การใชพลงั งานไฟฟา ในชีวิตประจาํ วัน พว02027 2. ชดุ วชิ าการใชพลังงานไฟฟาในชวี ิตประจําวัน 1 รหสั วิชา พว12010

41เร่อื งที่ 1 กลยุทธก ารประหยดั พลงั งานไฟฟา การประหยัดพลังงาน คือ การใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ และรูคุณคาการประหยัดพลังงานนอกจากชวยลดปริมาณการใชพลังงาน ซึ่งเปนการประหยัดคาใชจายของครัวเรอื นและประเทศชาตแิ ลว ยังชว ยลดปญหาผลกระทบจากสิ่งแวดลอมไดด วย กลยุทธท่ีใชในการประหยัดพลังงานไฟฟา คือ กลยุทธ 3 อ. ไดแก อุปกรณประหยัดไฟฟา อาคารประหยดั ไฟฟา และอุปนิสยั ประหยัดไฟฟา 1. กลยทุ ธ อ. 1 อปุ กรณประหยัดไฟฟา เปนการสงเสริมใหทุกครัวเรือนเปล่ียนมาใชเคร่อื งใชไ ฟฟา ทมี่ ีประสิทธภิ าพสงู ประหยดั ไฟ ซึ่งมีวธิ ีการดูฉลากเบอร 5 ดังภาพ ภาพฉลากเบอร 5 ของแท ปจ จุบนั ฉลากเบอร 5 มผี ูลอกเลียนแบบมาก ท้ังนี้ การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย(กฟผ.) ไดจดทะเบียนเคร่ืองหมายรับรองตามพระราชบัญญัติเคร่ืองหมายการคา หากบุคคลใดลอกเลยี นแบบถอื วา มคี วามผิด สามารถสงั เกตลักษณะของฉลากเบอร 5 ของปลอมได ดงั ภาพ

42 ภาพฉลากเบอร 5 ของปลอม 2. กลยุทธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา ไดแก การบริหารการใชไฟฟา การปรับปรุงระบบปอ งกันความรอ นเขา สูอาคาร การใชระบบปรับอากาศประสิทธิภาพสูง การปรับปรุงระบบแสงสวา ง และการจดั การอบรมใหความรูดานการใชพลงั งานอยางถกู ตอ ง 3. กลยทุ ธ อ. 3 อุปนิสัยประหยัดไฟฟา เปนการปลูกจิตสํานึกและอุปนิสัยใหคนไทยโดยเฉพาะอยางยิ่งเยาวชนไทย ใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ เชน ปดสวิตชไฟและเคร่อื งใชไฟฟาเม่ือเลกิ ใชงาน ตั้งอุณหภูมิเคร่อื งปรบั อากาศที่ 26 องศาเซลเซียส และถอดปล๊ักทุกคร้ังหลงั การใชเคร่ืองใชไฟฟา เปนตนกิจกรรมทา ยเรอื่ งท่ี 1 กลยุทธก ารประหยดั พลังงานไฟฟา(ใหผูเรียนไปทาํ กิจกรรมเรอ่ื งที่ 1 ทส่ี มดุ บันทกึ กจิ กรรมการเรยี นรู)

43เร่อื งที่ 2 แนวปฏิบตั ิการประหยดั พลงั งานไฟฟาในครวั เรอื น โดยท่ัวไปเครื่องใชไฟฟาภายในครัวเรือน มักมีการใชพลังงานไฟฟาสูงเกือบทุกชนิดเพือ่ เปน การประหยัดและคมุ คา ผูใชจงึ ควรมีความรูเ กี่ยวกับการใชเ คร่อื งใชไฟฟา อยา งถูกวธิ ี ดงั น้ีเคร่ืองใชไฟฟา การใชง านหลอดไฟฟา • เลอื กใชประเภทและขนาดวตั ตใหเหมาะสมกับการใชง านและพนื้ ทีต่ ดิ ต้งั • เลือกใชห ลอดประหยัดไฟ • หลอดไฟฟา และอุปกรณตอ งไดรบั การรับรองมาตรฐานสินคา • ปด สวติ ชไฟทุกครั้งเมื่อเลิกใชงานโทรทัศน • เลอื กประเภทและขนาดใหเหมาะสมกับความตอ งการใชงาน โทรทัศนทมี่ ี ขนาดใหญ ยง่ิ กินไฟมากขน้ึ • ปด และถอดปลกั๊ ทันทเี ม่อื ไมม ีคนดู • วางโทรทัศนใ นจุดทีอ่ ากาศถา ยเทไดส ะดวกตูเย็น • เลือกใชตูเย็นที่มีฉลากประหยัดไฟเบอร 5 และมีขนาดเหมาะสมกับ ครัวเรือน • ไมแ ชของท่ยี ังรอนเพราะจะทําใหตูเ ย็นกินไฟ/ทาํ งานหนัก • วางตูเย็นในจุดที่อากาศถายเทไดสะดวก และหางจากผนังอยางนอย 15 ซม. ไมต งั้ ตูเยน็ ใกลแ หลงความรอ น หรือรับแสงแดดโดยตรง • ตรวจสอบยางขอบประตู ไมใ หม ีรอยรัว่ หรือเสื่อมสภาพ • ละลายนา้ํ แขง็ อยา งสม่ําเสมอ และปรบั อณุ หภมู ใิ หเหมาะสมกบั ชนิดและ ปรมิ าณของในตูเย็นเครอ่ื งซกั ผา • เลอื กขนาดใหเหมาะสมกับการใชง าน