คู่มือการฟังและพูดภาษาไทยพื้นที่สูง

ค่มู อื พัฒนาทักษะการฟังและพดู ภาษาไทย... เพื่อการส่ือสาร : รเู้ ท่าทนั COVID-19 สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน

คาชี้แจง : คู่มือพัฒนาทักษะการฟงั และพดู ภาษาไทย เพ่อื การสือ่ สาร : รูเ้ ท่าทัน COVID-19 คู่มือพัฒนาการฟัง และพูดภาษาไทย เพ่ือการ ส่ือสาร : รู้เท่าทั น COVID-19 ฉบับนจ้ี ดั ทาเพื่อให้ครูนาไปใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้การฟัง และพูดภาษาไทยของนักเรียนท่ีใช้ภาษาท้องถ่ินหรือกลุ่มชาติพันธ์ุ ของโรงเรียนใน โครงการส่งเสริมและพัฒนาทักษะการฟังและพูดภาษาไทยเพ่ือการส่ือสารสาหรับ ผู้ใหญ่บนพื้นท่ีสูง ตามพระราชดาริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใน 5 จังหวัดภาคเหนือ ได้แก่ จังหวัด เชียงใหม่ เชียงราย ตาก นา่ น และแม่ฮอ่ งสอน สานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน (สพฐ.) ร่วมกับสานักงานเขต พื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาใน 5 จังหวัดภาคเหนือร่วมจัดทาคู่มือฉบับน้ีซ่ึงมี เนอ้ื หาประกอบดว้ ย โรคไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) คืออะไร แนวปฏิบัติในการ ป้องกัน ขั้นตอนการใส่หน้ากากและการล้างมือ และคาถามท่ีพบเม่ือต้องไปพบแพทย์ โดยมุ่งหวังให้ผู้เรียนและผู้ใหญ่ในชุมชนได้ตระหนักและรู้วิธีการป้องกันโรคดังกล่าว เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจและสามารถนาไปถ่ายทอดท้ังความรู้ของเน้ือหาและ การชักจูงผู้ใหญ่ให้เห็นความสาคัญและสามารถฟังและพูดภาษาไทยเพื่อให้สามารถ ดารงชีวิตและดาเนินกิจกรรมทางสังคมได้อย่างปกติสุข เน่ืองจากคู่มือฉบับนี้ อยู่ระหว่างการทดลองใช้ในโรงเรียนโครงการส่งเสริมและพัฒนาทักษะการฟังและพูด ภาษาไทยเพื่อการสื่อสารสาหรับผู้ใหญ่บนพื้นที่สูงตามพระราชดาริของสมเด็จ พระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใน 5 จงั หวัดภาคเหนือ

โดยโรงเรียนสามารถนาค่มู ือดังกลา่ วไปปรับใช้ได้ ดังน้ี 1. ครูต้องเข้าใจในเน้ือหาในแต่ละตอน ควรให้เด็กฝึกฟัง พูด อ่าน และเขียน และควรจัดทาแบบฝึกทบทวนความรู้ความเข้าใจ การฝึกสนทนาการถาม - ตอบ การนาตัวอย่างจริง ภาพประกอบ หรือแสดงท่าทางประกอบ เช่น บัตรภาพบัตรคา แบบฝึกหดั การแสดงบทบาทสมมติ เป็นตน้ เพ่ือใหน้ ักเรียนไดเ้ กดิ ความเขา้ ใจไดม้ ากยิ่งข้นึ 2. ควรจัดทากรอบเนอื้ หา ส่ือการเรียนรู้ พรอ้ มใบงานเพิ่มเติมในแต่ละตอน ใหน้ ักเรยี น ทบทวนเนอ้ื หา ความหมาย ฝึกการถามตอบและการสอื่ สารความหมายก่อนไปฝึกพูดคุยกับ ผู้ปกครองหรือผู้ใหญ่ในชุมชนและนัดหมายการส่งใบงาน ทบทวนและวิเคราะห์เนื้อหา ส่ือและใบงานอีกครั้งให้มีความถูกต้องเหมาะกับการนาไปใช้ฝึกพัฒนาการฟังและพูด ของนักเรียนและผูป้ กครอง 3. ควรมกี ารติดตามการพฒั นาทักษะการฟงั และพูดของนักเรียนและผู้ใหญ่ และนาผล ตอบรับหรือการสะท้อนจากนักเรียนและผู้ปกครองเพื่อนามาพัฒนาคู่มือและกิจกรรมท่ีให้ ความเหมาะสมและสมบูรณย์ งิ่ ขนึ้ หากมี ข้ อเสนอแนะในการปรั บปรุ งคู่ มื อและแนวทางการ พั ฒนาการด าเนิ นงาน ให้ดีย่ิงขึ้น ขอความกรุณาให้สานักงานเขตพื้นที่การศึกษารวบรวมข้อเสนอแนะและ แนวทางการปรับปรุงจากโรงเรียนในสังกัดของท่านส่งให้แก่ สพฐ. ในโอกาสต่อไป และขอขอบพระคณุ มา ณ โอกาสน้ี สถาบันภาษาไทย สานกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา มถิ ุนายน 2563

คานา คู่มือพัฒนาการฟังและพูดภาษาไทยเพ่ือการส่ือสาร : รู้เท่าทัน COVID-19 จัดทาเพื่อเป็นส่ือ การเรียนรู้การพัฒนาทักษะการฟังและพูดภาษาไทยของผู้เรียนและผู้ใหญ่บนพ้ืนที่สูง ท่ีเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ซึ่งอาศัยอยู่ตามพ้ืนท่ีแนวชายแดน พื้นที่สูง และพื้นท่ีห่างไกลทุรกันดาร ของจังหวัดทางภาคเหนือ ประชาชนส่วนใหญ่มีการส่ือสารภาษาท้องถ่ินท่ีแตกต่างจาก ภาษาไทย มีภาษาและวัฒนธรรมท่มี ีความเปน็ เอกลกั ษณต์ ามวิถบี นพนื้ ท่ีสงู นอกจากนเ้ี น้อื หา ที่ใช้ประกอบการฝึกทักษะการฟังและพูดเป็นการให้ความรู้ความเข้าใจในแนวปฏิบัติการ ป้องกนั โรคโควิด-19 ที่กาลงั ระบาดในชว่ งปลายปี พ.ศ. 2562 เป็นต้นมา สานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานขอขอบพระคุณคณะที่ปรึกษา โครงการ คณะผู้บริหาร ศกึ ษานิเทศก์และโรงเรียนในโครงการส่งเสริมและพัฒนาทักษะการฟังและพูด ภาษาไทยเพ่ือการสื่อสารสาหรับผู้ใหญ่บนพื้นที่สูง ตามพระราชดาริของสมเด็จ พระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใน 5 จังหวัด ภาคเหนือที่ให้การสนับสนุนในการขับเคลื่อนการดาเนินงานเป็นอย่างดี รวมทั้งผู้ทรงวุฒิ ทีใ่ ห้ขอ้ เสนอแนะในการปรับเอกสารคู่มือฉบับนี้ให้มีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น และคาดหวังว่า ค่มู ือการฟังและพูดภาษาไทย เพื่อการส่ือสาร : รู้เท่าทัน COVID-19 จะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียน ผู้ใหญ่บนพน้ื ทีส่ ูง และบคุ คลทส่ี นใจในการนาไปเป็นแนวทางการปฏบิ ัติวิถีชีวิตใหม่ (New Normal)

สารบญั 1 2 คาช้ีแจง 3 คานา 7 สารบญั 7 บทนา 9 สว่ นท่ี 1 ไวรัสโคโรนา 2019 หรอื COVID-19 คอื อะไร 11 13 - การตดิ ต่อของเช้อื โรค - อาการ 17 ส่วนท่ี 2 แนวปฏิบัติในการปอ้ งกนั 19 - วธิ กี ารดูแลตนเอง 25 - วิธีปฏบิ ัติเมือ่ อยบู่ า้ น/ครอบครัว 29 - วิธีปฏิบัติเมื่อออกนอกบ้านหรอื ในท่ชี มุ ชน - วิธีปฏิบัตเิ มื่อเดนิ ทางไปในชุมชนแออดั หรือพืน้ ท่ีเสย่ี ง สว่ นท่ี 3 ข้ันตอนการใส่หนา้ กากและการลา้ งมอื - ขน้ั ตอนการใสห่ น้ากากอนามยั - ขน้ั ตอนการลา้ งมอื ปอ้ งกันโควิด-19 สว่ นที่ 4 คาถามท่พี บเมอ่ื ไปพบแพทย์ อา้ งองิ คณะผ้จู ัดทา

บทนา เหตุผลและความจาเป็น สานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานได้ดาเนินงานโครงการส่งเสริมและ พัฒนาทักษะการฟังและพูดภาษาไทยเพื่อการส่ือสารสาหรับผู้ใหญ่บนพ้ืนที่สูง ตามพระราชดาริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใน 5 จังหวัดภาคเหนือ โดยมุ่งเน้นในการพัฒนาทักษะการฟังและ พูดภาษาไทยในการดารงชีวิตประจาวันของผู้เรียนและผู้ใหญ่บนพื้นที่สูงใน 5 จังหวัด ภาคเหนือ เพื่อให้สามารถสื่อสารภาษาไทยที่จาเป็นในชีวิตประจาวันได้ ในปี 2563 ได้เกิดการระบาดของเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 ในประเทศไทยและมี ผลกระทบการเรยี นและการดาเนินชีวิตของนักเรียนและบุคคลในชุมชน จึงเห็นควรสร้าง ความรู้ ความเข้าใจจากภัยของเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 ให้แก่ผู้เรียนและ ผู้ปกครองใหม้ ีความร้แู ละความเขา้ ใจในวิธีการป้องกนั ภยั จากเชอื้ โรคดังกลา่ ว น้นั รูเ้ ท่าทนั COVID-19

สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา จึงได้จัดทาคู่มือการพัฒนา ทักษะการฟังและพูดภาษาไทยเพื่อการสื่อสารให้รู้เท่าทันของโรคไวรัส โคโรนา 2019 หรือโควิด-19 ขึ้นเพื่อให้ครู นักเรียน ผู้ปกครอง และบุคคล ในชุมชนในพ้ืนที่ 5 จังหวัดภาคเหนือ โดยเฉพาะกลุ่มนักเรียนและผู้ปกครอง ที่เป็นชาติพันธ์ุมีความรู้ ความเข้าใจและสามารถส่ือสารภาษาไทยได้ อีกทั้งสามารถดูแลสุขภาพอนามัยของตนเองและครอบครัวเพื่อให้สามารถ ดารงชีวิตและกิจกรรมทางสังคมได้อย่างปกติสุขตามแนววิถีชีวิตใหม่ (New Normal) วัตถปุ ระสงค์ 1. เพ่อื พฒั นาการฟังและพูดภาษาไทยเพื่อการส่ือสารสาหรับผูเ้ รียนและ ผู้ใหญ่บนพื้นท่ีสูง กลุ่มเป้าหมายท่ีใช้ภาษาท้องถ่ินหรือภาษาของชาติพันธุ์ ในการสือ่ สาร 2. เพื่อให้ผู้เรียนและผู้ปกครองในโรงเรียนและชุมชนมีความรู้ ค ว า ม เ ข้ า ใ จ ภ า ษ า ไ ท ย ท่ี จ า เ ป็ น ใ น ชี วิ ต ป ร ะ จ า วั น ใ น ส ถ า น ก า ร ณ์ การระบาดของโรคไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19)

ตอนท่ี 1 ไวรสั โคโรนา 2019 หรือ COVID-19 คอื อะไร ไวรัสโคโรนา 2019 สายพนั ธุ์ใหม่ 2019 หรอื COVID -19 คอื โรคติดต่อ ทางเดินหายใจส่งผลให้เกิดโรคปอดอักเสบ เป็นโรคร้ายแรง ท่ีมีผลแก่ชีวิต ซึ่งได้ระบาดคร้ังแรกทตี่ ลาด South China Seafood เมืองอู่ฮ่ัน มณฑลหูเป่ย์ ประเทศจีน จากนั้นแพร่ระบาดไปหลายพื้นท่ีในประเทศจีนและประเทศอ่ืน ๆ (ศูนย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข) โจโ้ ท้ : ครคู รบั ทาไมปนี ี้ ครูปุ๋ย : กช็ ่วงนมี้ โี รคติดตอ่ ร้ายแรงกาลงั ระบาด ถึงเล่อื นเปิดเทอมละครับ ทงั้ ในและนอกประเทศคะ่ โจโ้ ท้ : โรคอะไรครับครู ครปู ุ๋ย : โรคทม่ี ชี อื่ วา่ ไวรสั โคโรนา 2019 โจ้โท้ : ทาไมโรค COVID-19 หรอื เรยี กอกี ชอ่ื ว่า COVID-19 คะ่ ถึงรา้ ยแรงละครบั ครู ครปู ุย๋ : เพราะว่าตดิ ต่อได้จากคนสูค่ น จากระบบทางเดนิ หายใจ ดีใจได้เจอ แลว้ ไปทาลายปอด และเสยี ชวี ิตได้คะ่ เพอ่ื น ๆ ดใี จ เชน่ กัน 1

การติดตอ่ ของเชอื้ โรค การได้รับเชื้อจากการสัมผัสสารคัดหลั่งจากการพูด ไอ จาม หรือสัมผัส นา้ มูก น้าลาย (เม่อื เราไปอยู่ใกล้ พูดคุย และไดร้ บั เชื้อจากผทู้ ่มี ีเชอ้ื ) หอ้ งสมุด ? โจแ้ ด้ : ครคู รบั แล้วคนจะติดเชื้อโรคน้ี ครปู ุ๋ย : จากการสมั ผสั สารคัดหล่ังจาก ได้อย่างไรครบั ร่างกายค่ะ โจแ้ ด้ : อะไรคือสารคัดหลั่งหรอื ครบั ครู ครปู ุ๋ย : ก็คอื น้าลาย นา้ มูก ทจ่ี ะฟ้งุ โจแ้ ด้ : ออ้ ....ถ้าอยา่ งนนั้ เราคงตอ้ ง ออกมาขณะทีเ่ ราพูด ไอ หรอื จาม... ยงั ไงละคะ่ ยืนห่างๆ กนั แล้ว นะครบั ...ครู 2

อาการ การประเมนิ อาการ หากมีอาการเจ็บป่วยเม่ือพบว่ามีอาการ คัดจมูก วิงเวียน อาเจียน หนาวส่ัน ครั่นเนอ้ื ครนั่ ตวั ปวดข้อ ปวดหวั เจบ็ คอ หายใจตดิ ขัด มีเสมหะ อ่อนเพลยี ไอแหง้ ๆ และมไี ขต้ ัวร้อนมอี ุณหภมู สิ งู กว่า 37.5 องศา รวมถึงการถา่ ยเหลว ท้องเสีย ไอ จาม เจบ็ คอ มนี ้ามกู จมกู ไมร่ ับกลิ่น และหายใจลาบากให้รบี ไปพบแพทย์ อาการของโรคโควิด อ้างองิ ภาพประกอบ : โรงพยาบาลรามคาแหง. (2563). วธิ ีสังเกตอาการ COVID-19. สืบค้นเมื่อ 15 มิถนุ ายน 2563. 3 จาก https://pantip.com/topic/39750788

รู้เท่าทนั COVID-19 โจ้โท้ : ครคู รบั แลว้ Covid-19 มีอาการ อยา่ งไรบา้ งครับ ครปู ุย๋ : จะมีอาการเหมอื นคนเป็นไข้ เช่น ไอ จาม ปวดหัว ปวดเม่อื ยตามขอ้ บางราย ถา่ ยเหลว ทอ้ งเสีย หายใจลาบากกม็ ีคะ่ โจโ้ ท้ : นา่ กลวั จังเลยครับ...ครู โจแ้ ด้ : แล้วเราจะทราบได้อย่างไร วา่ เปน็ โควิด-19 ครบั ครปู ยุ๋ : ใชค่ ่ะ เพราะเชอ้ื โรคจะฟักตวั อยใู่ นร่างกายอยา่ งน้อย 14 วนั ครปู ยุ๋ : ค่ะ หากมีไขต้ วั รอ้ นมากกวา่ หรอื มากกว่า และจะเร่มิ มีอาการคะ่ 37.5 องศา หายใจเหนอ่ื ยหอบ และมอี าการตามที่กลา่ วมาค่ะ โจโ้ ท้ โจแ้ ด้ : งั้นคงตอ้ งไปหาหมอ ทีโ่ รงพยาบาลดกี ว่านะครับ..ครู โจแ้ ด้ 4

ทบทวนอาการของโรค 1. จบั คถู่ ามตอบอาการของโรค 2. ผู้ถาม ถามอาการของโรคมอี ะไรบา้ ง ผูต้ อบปิดสมุดและตอบคาถาม 3. ผู้ถามใส่  ในชอ่ งที่ถูกตอ้ ง ปวดหัว มีไข้ตวั รอ้ น หนาวสัน่ ครนั่ เนอื้ คร่ันตวั วิงเวียน/อาเจียน เจบ็ คอ ไอ จาม ไอแห้ง มเี สมหะ คดั จมกู มนี า้ มกู 5

หายใจตดิ ขัด จมกู ไม่รบั กลิน่ ปวดเมอ่ื ยกล้ามเน้อื ปวดตามข้อ ทอ้ งเสีย ถา่ ยเหลว อ่อนเพลยี หมายเหตุ อาการของโรคอาจมกี ารเปลยี่ นแปลงและเพม่ิ เติมได้ ทั้งนี้ใหย้ ึดตามประกาศของกระทรวงสาธารณสุข 6

ตอนท่ี 2 แนวปฏิบตั ใิ นการป้องกนั 1. วิธีการดูแลตัวเอง มอื เปน็ อวยั วะท่ีสาคัญมากในการใชส้ ัมผัสเช้อื โรคหรือส่ิงปนเปื้อนต่าง ๆ เข้ามาใน รา่ งกายของเรา ฉะนัน้ จึงเป็นเหตุใหม้ กี ารทาความสะอาดท่ี “มือ” ตา จมูก และปาก เป็นอวัยวะที่สามารถรับเชื้อเข้าสู่ร่างกายได้โดยง่าย จึงควรระวัง การสัมผสั ใบหน้าที่มจี ุดรับเชอ้ื โรคเขา้ สู่ร่างกาย ซง่ึ “ปาก” นอกจากจะรับเชื้อโรคได้แล้ว ยังเป็นแหล่งแพร่เชื้อโรคได้ค่อนข้างมากจาก การพูด ไอ และจาม ทาให้น้าลายหรือสาร คดั หล่ังออกมาไดใ้ นระยะไกล จึงตอ้ งมกี ารปิดในสว่ น จมูก และ ปาก เปน็ สาคญั “ไม่จบั ไมแ่ ตะ ไม่แคะ ไม่ขย้ี” ข้อควรปฏบิ ัติ 1. หลกี เลย่ี งการสัมผัสบริเวณใบหนา้ ตา จมกู ปากของ ตนเอง สิ่งรอบตัวทไ่ี มส่ ะอาด หรือการสัมผสั ผอู้ ื่น โดยเฉพาะ ผ้มู อี าการเสีย่ ง 2. ลา้ งมอื ด้วยน้าและสบูท่ กุ ชั่วโมง หรือเจลแอลกอฮอล์ ทาความสะอาดส่งิ ของหรอื สถานทีจ่ ะใช้ทกุ คร้งั 3. ใสห่ นา้ กากอนามัย/ผา้ เมื่ออยใู่ นทสี่ าธารณะ 7 หลกี เล่ียงสถานทที่ ีม่ ีคนแออัด

โจโ้ ท้ : โจแ้ ด้ ..วนั นีเ้ ราไปตลาดกับพอ่ มา โจแ้ ด้ : แล้วทตี่ ลาดคนเยอะไหมจะ๊ มีของกินเยอะเลย โจแ้ ด้ : หรอ..เอ...แล้วถ้าอย่ทู บ่ี ้าน โจ้โท้ : กไ็ ม่คอ่ ยเยอะ..แตค่ นก็ใส่หนา้ กาก เราจะต้องทาอยา่ งไรบ้างละ่ กันทัง้ ตลาดเลยนะ โจ้แด้ : ดีสิจะ๊ ..เราจะไดป้ ้องกันตนเอง โจ้โท้ : งัน้ เรา..มาเรียนรู้วธิ กี ารปฏิบตั ิตน และครอบครวั ของเรา ในบ้านกนั ดไี หมจะ๊ 8

ครอบครวั รว่ มใจ...... ป้องกนั ภยั โควดิ ...... 2.วธิ ปี ฏบิ ัตเิ มือ่ อยบู่ า้ น/ครอบครัว 1. แยกของใช้ส่วนตวั เชน่ แก้วนา้ ผา้ เชด็ หน้า ผา้ เช็ดตวั ผา้ ห่ม จาน ชาม ชอ้ นแกว้ น้า รวมทง้ั แยก ทาความสะอาด 2. กนิ รอ้ น ช้อนส่วนตวั แยกรบั ประทานอาหาร และลา้ งภาชนะดว้ ยนา้ ยาลา้ งจาน ผงึ่ ใหแ้ ห้งและตากแดด 3. ปรุงอาหารใหส้ กุ ดว้ ยความรอ้ นโดยเฉพาะเน้อื สตั ว์ 4. รกั ษาระยะหา่ งจากบุคคลภายในบา้ น 9

5. หม่ันทาความสะอาดของใช้และ ภายในบา้ น 6. หมั่นล้างมือบ่อย ๆ ดว้ ยนา้ และสบู่ หรือเจล แอลกอฮอล์ 7. หากบุคคลในบ้านไม่สบาย ควรสวมหน้ากาก 8. ใช้ผา้ ปดิ ปาก ปดิ จมูก เวลาไอ จาม 9. สงั เกตอาการตนเองและบุคคลภายในบา้ น หากมอี าการตามทีป่ ระเมินการตดิ โรค ให้แจง้ เจา้ หนา้ ที่ อสม. หรอื รบี ไปพบแพทย์ 10

......ชุมชนรว่ มใจ .......ปอ้ งกันภัย โควิด 3. วิธีปฏบิ ตั เิ ม่อื ออกนอกบ้านหรือในท่ชี มุ ชน 1. ออกจากบา้ นเมอื่ จาเปน็ เทา่ นนั้ หลกี เลีย่ งไปในสถานทแี่ ออัด 2. ใส่หนา้ กากผา้ เมอื่ ต้องออกจากบ้าน เม่อื ตอ้ งไปในหมบู่ ้านหรอื ชุมชน 3. ระวังไมใ่ หม้ อื สมั ผสั ใบหน้า ตา จมกู และปาก 4. ใช้รถสาธารณะเมอ่ื จาเป็นเท่านนั้ 5. อยหู่ ่างจากผูอ้ น่ื อย่างน้อย 1-2 เมตร (รกั ษาระยะหา่ ง/ Distancing) 11

6. พกเจลแอลกอฮอลต์ ดิ ตวั เพื่อลา้ งมือทนั ที เมอื่ สมั ผสั สง่ิ ของท่ีใชร้ ว่ มกับผอู้ น่ื 7. ลา้ งมือบอ่ ย ๆ ดว้ ยน้าและสบู่ อย่างนอ้ ย 20 วินาที 8. รบั ประทานอาหารปรุงสกุ ใหมแ่ ละ แยกรบั ประทานอาหาร 9. อาบนา้ เปล่ยี นเสื้อผา้ ทาความสะอาด อาบนา้ ของใช้ส่วนตัวทันทีเม่ือกลับถงึ บา้ น ให้สะอาด ข้อควรระวัง เจลแอลกอฮอล์/แอลกอฮอลอ์ าจเปน็ วตั ถุไวไฟ และอาจเป็นอนั ตรายกบั เดก็ เลก็ ควรเกบ็ ใหพ้ ้นมือเดก็ 12

4. วธิ ปี ฏบิ ตั ิเมอ่ื เดินทางไปในชุมชนแออดั หรือพน้ื ทเ่ี ส่ยี ง การเข้าขา่ ยต่อการติดเชอ้ื 1. การเดินทางเขา้ ไปในพ้นื ทม่ี ีการระบาดของโรค 2. การไปคลกุ คลีกบั ผปู้ ่วย 3. การไปสมั ผัสหรืออยู่ใกลช้ ดิ กบั สตั วโ์ ดยเฉพาะทีป่ ว่ ย หรือตาย วิธปี ฏิบตั ติ นเมอ่ื มีความเส่ียงตอ่ การติดเช้อื 1. แจ้งเจา้ หน้าทท่ี เี่ ก่ียวขอ้ งในท้องท่ี เพือ่ ปฏบิ ตั ิตามมาตรการการป้องกนั 13

2. ใหก้ ักตัวจานวน 14 วัน ในสถานทที่ ีร่ ัฐหรอื หน่วยงานทอ้ งที่จัดให้ หากเปน็ ที่ บ้านตอ้ งสามารถปฏิบตั ิตามทส่ี าธารณสขุ กาหนดอย่างเคร่งครดั ได้ 3. หากมีอาการใหร้ บี ไปพบเจ้าหนา้ ท่ีสาธารณสุขใกล้บา้ นและพบแพทย์ที่ โรงพยาบาลเพอื่ ตรวจหาเชือ้ และเขา้ รบั การรกั ษา 14

ทบทวนแนวปฏบิ ตั แิ ละวิธปี อ้ งกัน ไม่จับ ไมแ่ ตะ ไมแ่ คะ ไมข่ ย้ี 15

สรปุ แนวปฏบิ ตั ิและวิธกี ารปอ้ งกัน (ตามหลกั การ Concept New Normal 5 อยา่ ง) 1. อยู่หา่ งกันไว้ 2. ใส่แมสกนั 3. หมน่ั ลา้ งมือ 4. ถือหลักรักสะอาด 5. ปราศจากแออดั อา้ งอิงจาก : ศูนยบ์ รหิ ารสถานการณ์โควิด-19 (ศบค.). (2563). รู้แลว้ นะ Concept New Normal 5 อย่าง คืออะไร?. สบื ค้นเม่อื 9 มิถุนายน 2563. จาก https://www.facebook.com/Sumnakkaow.PRD/posts/4553666241325527 16

ตอนท่ี 3 ขั้นตอนการใส่หนา้ กากและการลา้ งมอื 1. หน้ากากปอ้ งกันโควดิ -19 1. หนา้ กากอนามัย 1) มีลักษณะแผน่ ส่เี หลย่ี มผนื ผา้ มีสายคลอ้ งหทู ง้ั สองขา้ ง ประกอบดว้ ย 3 สว่ น ได้แก่ - ชั้นนอก มีสเี ข้มเปน็ สารเคลือบกันนา้ - ชัน้ กลาง กรองเช้ือโรค - ชั้นใน มสี อี ่อน เปน็ วัสดุนุม่ เพ่ือสัมผัสกบั ผิว 2) ไมส่ ามารถใช้ซา้ ได้ เมือ่ ใชแ้ ล้วแยกทง้ิ ใสถ่ ุงขยะกอ่ นนาไปทาลาย หนา้ กากอนามยั 2. หน้ากากผ้า 1) มีลกั ษณะสเ่ี หล่ยี มผนื ผ้า มจี บี ตรงกลาง 2) เม่อื ทดลองฉดี พน่ นา้ ลงไป น้าจะเกาะตวั เป็นหยดน้าไม่ซึมลงไป 3) ดา้ นนอกกันของเหลวไดแ้ ละด้านในดดู ซึมของเหลวได้ 4) เมื่อสวมใส่แล้วหายใจไม่ลาบากเกินไปหรอื หายใจโลง่ จนเกินไป 5) สามารถซกั ด้วยผงซกั ฟอกแลว้ นากลบั มาใชซ้ ้าได้ หนา้ กากผา้ 17

โจโ้ ท้ : น่างพู...รู้ไหม หน้ากากอนามัย น่างพู : หนา้ กากอนามยั ใช้แล้วทง้ิ คะ่ กบั หน้ากากผา้ ต่างกันอยา่ งไร สว่ นหนา้ กากผ้าใช้ซา้ ได้ค่ะ โจ้โท้ : เก่งจงั เลย...แตห่ นา้ กากผา้ ตอ้ งซกั กอ่ น น่างพู : อา้ ว... ทาไมละคะ นามาใช้ซ้า แต่ต้องไมบ่ างจนเกินไป น่างพู : อ้อ... เขา้ ใจแล้วค่ะ 18 โจโ้ ท้ : กเ็ พราะวา่ ..จะปอ้ งกันเชอ้ื โรคไมไ่ ด้ไงจะ๊

ขนั้ ตอนการใส่หน้ากากอนามัย 1. ลา้ งมอื ให้สะอาดกอ่ น-หลัง สวมและถอด หนา้ กากทกุ ครัง้ 2. จบั สายคลอ้ งหทู ัง้ สองขา้ ง 3. สวมคลมุ จมูกและปาก หันด้านสเี ขม้ ออก 4. ดัดลวดให้แนบกับสันจมกู และใบหนา้ 5. ดึงขอบลา่ งใหค้ ลมุ ใตค้ าง อา้ งองิ จาก : กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ . (2563). “หนา้ กากอนามยั ใสอ่ ยา่ งไรให้ถูกต้อง”. 19 สืบค้นเมอ่ื 14 พฤษภาคม 2563. www.facebook.com ของ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ

โจแ้ ด้ : อา้ ว.. น่างพู ทาไมหน้ากากเบยี้ ว โจโ้ ท้ : โถ...ตอ้ งใส่แบบน้นี ะ แบบน้ันล่ะจะ๊ โจแ้ ด้ : ใชจ่ ๊ะ แลว้ บีบใหแ้ นบสนั จมกู นา่ งพู : แยจ่ งั ..หนรู ีบมากคะ่ มนั เลยเบย้ี ว และดึงใหค้ ลมุ คาง..แบบนี้ แบบนี้ โจ้โท้ : 55..ใส่แล้วดูเหมือนคุณหมอเลย.. นา่ งพู : 55 จริงหรือคะ่ .... 20

ทบทวนคาศัพท์ ใบหนา้ จมูก ตา หู ปาก คาง คอ 21

จงจบั คคู่ าศัพทแ์ ละประโยคใหถ้ กู ตอ้ ง มีไว้ใช้คลอ้ งสายทัง้ สองข้าง ตา ดงึ ถงึ ขอบล่าง ไว้ให้คลุม....... มือ มีไวใ้ ช้พูดแพร่เช้ือโดยงา่ ย หู พาหนะนาโรคมีไว้ใช้ถือ หนา้ กาก มีสารคัดหล่งั ทเ่ี ปน็ น้ามกู คาง จะไมต่ ดิ เช้อื ถา้ ไมข่ ย้ี จมูก ใช้คลมุ จมกู และปาก ป้องกันเช้ือโรค ปาก 22

เชียงราย น่าน โจโ้ ท้ : พ่อครับ.. พ่อหลวงใหอ้ ะไรเรามาครบั เชยี งใหม่ ตาก พอ่ : นเ่ี ขา้ เรยี กว่า เจลแอลกอฮอล์..จะ๊ แมฮ่ อ่ งสอน โจ้โท้ : เจว..แอว..กอ..ฮอ...ชอ่ื ยาวจงั ใช้ทาอะไรครับ พอ่ : เอาไว้ทาความสะอาดมือ และพกพาไดจ้ ๊ะ สว่ นสบู่กเ็ อาไวใ้ ชท้ ีบ่ า้ นเรา โจโ้ ท้ : โอ...เจลนี่มีกล่นิ ฉุนน่าดเู ลย มีอันตรายไหมครบั พ่อ : เพราะมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ถึง 70 เปอร์เซ็นต์ สามารถฆา่ เชื้อโรคได้..แต่ต้องระวังไมใ่ ห้เข้าตา ปาก และจมกู โจ้โท้ : ครับ...แล้วแอลกอฮอลจ์ ะติดไฟไหมครบั พ่อ... พ่อ : กต็ อ้ งระมัดระวงั ..เช่นกนั จ๊ะ..ลกู 23

ขั้นตอนการลา้ งมอื ปอ้ งกนั โควิด-19 ส่ิงจาเปน็ ท่ใี ชท้ าความสะอาดเชอ้ื โรค สบเู่ หลว สบกู่ ้อน สบูเ่ หลว หมายเหตุ ควรลา้ งมือด้วยสบู่ประมาณ 20 วินาที เจล เจล ALCOHOL แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ 75% 75 % 75 % หมายเหตุ หลังจากใชเ้ จลหรือแอลกอฮอลค์ วรทิ้งไวใ้ ห้แหง้ ก่อน 24

ขั้นตอนการลา้ งมอื การล้างมือ ควรหม่ันล้างมือด้วยน้าและสบู่ทั้งก่อนและหลังรับประทาน อาหาร และเม่อื สมั ผสั สงิ่ ของที่ใช้รว่ มกบั ผอู้ ่นื หรอื ส่ิงสกปรก โดยลา้ งมือใน 7 ขั้นตอนประมาณ 20วินาที หรือใช้เจลหรือสเปรย์ที่มีส่วนผสมของ แอลกอฮอล์ 70 % ข้ึนไป ขัน้ ตอนการล้างมือ มีดังน้ี 1. เร่ิมล้างดว้ ยน้าและสบู่ ใชฝ้ า่ มอื ถกู นั 25

2. ใชฝ้ า่ มือถหู ลังมอื และนวิ้ ถูซอกนิว้ 3.ใชฝ้ ่ามือถฝู ่ามือและนว้ิ ถูซอกนิ้ว 4. ใชห้ ลงั นว้ิ ถฝู ่ามือ 5. ใชฝ้ า่ มือถูนิ้วหวั แม่มือโดยรอบ 6. ใช้ปลายมือนวิ้ มือถูขวางฝา่ มือ 7. ใชฝ้ ่ามอื ถรู อบขอ้ มอื อ้างองิ จาก : สานกั งานกองทุนสนบั สนุนการสรา้ งเสรมิ สุขภาพ. (2563). “คู่มือการจัดการโรงเรยี นรบั มือโควิด-19”. สบื คน้ เมือ่ 14 พฤษภาคม 2563. จาก https://resourcecenter.thaihealth.or.th 26

ทบทวนคาศพั ท์ มือ หวั แม่มือ ฝ่ามอื นิว้ ซอกนว้ิ ปลายนวิ้ มือ หลงั มอื 27

จงเติมคาลงชอ่ งวา่ งในประโยคใหถ้ ูกตอ้ ง 1. ใชน้ ้าและ ........................ สบู่ ใช.้ ..................... ถกู ัน 2. ใชฝ้ า่ มือถหู ลังมอื และ ..................................... ถูซอกนิ้ว 3. ใชฝ้ า่ มอื ถู ......................... และน้ิวถู ......................... 4. ใช้ ........................... ถูฝ่ามอื 5. ใชฝ้ ่ามือถู .................................... โดยรอบ 6. ใช้ ................................. นิ้วมอื ถขู วางฝ่ามอื 7. ใช้ฝา่ มือถรู อบ ......................................... 28

ตอนที่ 4 ประโยคคาถามที่พบบอ่ ยเมื่อไปพบแพทย์ เออ..ดีจริง แล้วใคร ก็ โจโ้ ท้.. กับ..น่างพู จะมาชว่ ยสอนแม่เราล่ะลกู ไงละครับ...พอ่ โจโ้ ท้ : พอ่ ครบั คนทต่ี ลาดเขาพูด พ่อ : ใช่จ๊ะ เวลาไปไหนคนเดยี วจะได้สะดวก ภาษาไทยทุกคนเลยไหมครบั แตย่ ังมคี นทไ่ี มเ่ ข้าใจภาษาไทยอย่นู ะ.. ก็แม่เราไงละ่ ลูก พ่อ : กเ็ กอื บทกุ คนนะ... โจโ้ ท้ : จรงิ ครบั ... ท่ีโรงเรียนเลยให้ฝึกฟัง โจโ้ ท้ : งั้น เราคงตอ้ งฝกึ พูดภาษาไทย และพูดภาษาไทยกับผู้ใหญ่ในหมบู่ ้าน บ่อย ๆ จะไดร้ ู้ภาษาไทยมากขน้ึ ยิง่ ชว่ งนม้ี ีโรค COVID-19 ระบาด จะได้รทู้ ันเหตกุ ารณค์ รับ 29

1. จบั คแู่ สดงบทบาทสมมติเปน็ หมอ และ ผปู้ ว่ ย 2. ฝึกถาม-ตอบ ดว้ ยภาษาไทย และภาษาทอ้ งถิ่น 3. สลบั คู่เป็นหมอ และ ผู้ป่วย การสอบถามประวัตผิ ปู้ ว่ ย ผู้ป่วย หมอ คุณชือ่ อะไร (ครับ/คะ) มอี าการอย่างไร / เปน็ อะไร มีอาการตรงไหน / เปน็ ตรงไหน เรมิ่ เปน็ เมือ่ ไร / เปน็ เมอื่ ไร เปน็ บ่อยไหม มีอาการอ่ืนด้วยไหม / เป็นตรงไหนอกี รักษาตัวมาอยา่ งไร / กินยาหรอื รักษายังไง ดมื่ เหล้า สบู บุหรไี่ หม มโี รคประจาตวั ไหม ทานยาอะไรเป็นประจา เคยแพ้ยาไหม 30

การตรวจรา่ งกาย ผปู้ ว่ ย หมอ ขอวดั ความดัน ยนื่ แขนมา ขอจับชีพจร ขอวัดไข้ อา้ ปาก กว้างๆ อมปรอทไว้ใตล้ ้นิ แลบลิน้ ขอตรวจเลอื ด เจาะเลอื ด ตรวจปสั สาวะ ตรวจอจุ จาระ 31

...ครอบครวั ลอ้ มรัก ชมุ ชนรว่ มใจ... ..ปอ้ งกนั ภยั จากโควดิ -19.. การสอบถามอาการ ผ้ปู ่วย หมอ เจ็บคอไหม ตวั ร้อนมากไหม หนาวสน่ั คร่ันเน้ือคร่นั ตัวไหม ปวดหัวไหม ปวดตรงไหนอกี ไอ จามบา้ งไหม ไอแห้ง หรือ ไอมเี สมหะ มเี ลือดปนออกมาดว้ ยไหม ลองหายใจเข้าลกึ ๆ หายใจลาบากไหม จมกู ได้กลนิ่ ไหม เจบ็ ตรงไหน เวียนหวั หรืออาเจยี นบา้ งไหม ทอ้ งเสยี ไหม ถา่ ยเหลวไหม อ่อนเพลยี ไหม 32

ร้เู ท่าทันไวรัสโคโรนา่ ครูปุ๋ย : เด็ก ๆ วนั เสารอ์ าทิตย์น้ี โจแ้ ด้ : พอ่ จะพาผมจะไป โจโ้ ท้ : ผมจะไปไร่ น่างพู : หนูจะชว่ ยแม่ มใี ครจะไปเท่ียวทีไ่ หนบ้างคะ ซ้ือชุดนักเรยี นใหม่ กับพ่อแม่ครับ ทางานบา้ น ที่ตลาดในเมอื งครับ และฝกึ ทอผา้ คะ่ ครูปุ๋ย : ขยันจงั เลยค่ะ เด็กๆ ห้องสมดุ ครูปยุ๋ : โจ้แด้..ถ้าไปตลาด โจแ้ ด้ : พกเจลแอลกอฮอล์ นา่ งพู : ใส่หน้ากากคะ่ โจโ้ ท้ : อยหู่ ่างๆ จะตอ้ งป้องกันตนเอง ไว้ล้างมือครบั กบั คนอน่ื ครบั อย่างไรคะ ครปู ุ๋ย : เกง่ มากคะ่ เด็ก ๆ และอยา่ ลืมไปบอกพอ่ แม่ และนอ้ งทบ่ี ้านดว้ ยนะคะ 33

อ้างองิ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ . (2563). “หนา้ กากอนามัยใสอ่ ย่างไรใหถ้ กู ต้อง”. สืบคน้ เมื่อ 14 พฤษภาคม 2563. www.facebook.com ของ กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข ศูนยบ์ รหิ ารสถานการณโ์ ควดิ -19 (ศบค.). (2563). รูแ้ ลว้ นะ Concept New Normal 5 อย่าง คอื อะไร?. สบื คน้ เมอื่ 9 มถิ ุนายน 2563. จาก https://www.facebook.com/Sumnakkaow.PRD/posts/4553666241325527 สานกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ. (2563). “คู่มอื การจัดการโรงเรียนรับมอื โควิด-19”. สืบคน้ เม่ือ 14 พฤษภาคม 2563. จาก https://resourcecenter.thaihealth.or.th โรงพยาบาลรามคาแหง. (2563). วิธสี งั เกตอาการ COVID-19. สืบคน้ เม่อื 15 มถิ ุนายน 2563. จาก https://pantip.com/topic/39750788 34

ท่ปี รึกษา 1. เลขาธิการคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน 2. รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน 3. นายการณุ สกลุ ประดษิ ฐ์ ข้าราชการบานาญ 4. นายสเุ ทพ ชติ ยวงษ์ ขา้ ราชการบานาญ 5. นายบญุ รักษ์ ยอดเพชร ขา้ ราชการบานาญ 6. นายทองอยู่ แกว้ ไทรฮะ ขา้ ราชการบานาญ 7. ผอู้ านวยการสานักนโยบายและแผนการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน 8. ผู้อานวยการสานักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา 9. ผูอ้ านวยการสานักงานเขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษา ๕ จงั หวดั ภาคเหนือ คณะทางาน 1. นางสาวสายสวลี วิทยาภคั สานกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 1 2. นายจตุพล อุปละ สานักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 2 3. นายรชั ชานนท์ วันเพญ็ สานักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งราย เขต 2 4. นางพรรณิภา ภิยะคา สานักงานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษาเชยี งราย เขต 3 5. นางสาวเหมอื นฝนั พิจารณ์ สานกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงราย เขต 3 6. นางสาวธีรวรรณ จันทรว์ ิชชาพร สานกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 4 7. นางสาวประภัสสร ฟังชา้ สานักงานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาเชียงราย เขต 4 8. นางสาวหทยั วรรณ สงิ หใ์ จ สานกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 3 9. นางพรกมล เกษามูล สานักงานเขตพ้นื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งใหม่ เขต 3 10. นายจานง โปธาเกย๋ี ง สานักงานเขตพื้นท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชยี งใหม่ เขต 4 11. นางสาวชนกานต์ ทิพยอ์ ่นุ สานกั งานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 4 12. นางสาวทพิ วรรณ นามแกว้ สานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 5 13. นางสาวชชิ ญาส์ุ คณุ าธรรม สานักงานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 5 14. นางพรรณี กันใหม่ สานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 6 15. นายกฤชพล ธีระเขมรักษ์ สานักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเชียงใหม่ เขต 6 16. นางพทั ยา ชมถนอม สานักงานเขตพ้นื ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาตาก เขต 1

17. นายจกั ษภณ ดีวงั ทอง สานกั งานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาตาก เขต 1 18. นางสาวมาลี เจรญิ พนาวลั ย์ สานักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาประถมศึกษาตาก เขต 2 19. นางสาวธญั รดา สุขอว่ ม สานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาตาก เขต 2 20. นายชาติชาย ทนะขวา้ ง สานกั งานเขตพื้นท่ีการศกึ ษาประถมศึกษานา่ น เขต 1 21. นางสุภาพ รัตนประภา สานกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษานา่ น เขต 2 22. นายนริ นั ดร์ มงคล สานกั งานเขตพ้นื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาน่าน เขต 2 23. นางสาวกนกอร ติบ๊ หลาน สานักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาแมฮ่ อ่ งสอน เขต 2 24. นางจิตราภรณ์ เครือซุย สานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาแมฮ่ อ่ งสอน เขต 2 25. นางสาวกระแสสนิ ธ์ุ ปลอ้ งมะณี สานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา 26. นางสาวปาริชาติ ศรจี ุลลา สานกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา 27. นางสาวนฐั ติยา จงจิตร สานักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา คณะปรับปรุงเนื้อหา ข้าราชการบานาญ 1. นายปราโมทย์ เลิศชีวกานต์ กมุ ารแพทยด์ า้ นพัฒนาการและพฤติกรรม 2. พญ.ภทั รยี า เลศิ ชีวกานต์ โรงพยาบาลกรุงเทพเชียงใหม่ สานักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา 3. นางสาวอรอร ฤทธิ์กลาง สานักงานเขตพื้นท่กี ารศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 6 4. นางสาวเกษแกว้ ปวนแดง สานกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาเชยี งราย เขต 1 5. นางสาวสายสวลี วทิ ยาภคั สานักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งราย เขต 2 6. นางพรมเมอื ง เทวตา สานักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาตาก เขต 2 7. นางสาวทพิ วรรณ ลาวเมอื ง จัดทาเนื้อหาและเรียบเรียง สานักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา นางสาวกระแสสนิ ธ์ุ ปล้องมะณี ออกแบบรปู เล่ม สานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา นางสาวกระแสสนิ ธุ์ ปล้องมะณี บรรณาธิการ สานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา นางสาวกระแสสินธุ์ ปล้องมะณี จดั ทาภาพอินโฟกราฟิก สานกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา นางสาวปาริชาติ ศรจี ลุ ลา