ความรู้พื้นฐานแผนพัฒนาจังหวัดและกลุ่มจังหวัด

ความรพู ื้นฐานสําหรบั การจัดทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวัด 46 3.4.2 การวเิ คราะหศักยภาพและปญ หา (SWOT Analysis) ส่ิงสําคัญประการแรกสําหรับจังหวัด/กลุมจังหวัดที่ตองการทํางานใหประสบ ความสําเรจ็ และบรรลุผลสัมฤทธิ์น้ัน คือ การเรยี นรูสถานภาพหรือสภาวะของจังหวดั /กลุมจังหวัด หรือ เรียกวา “การรจู กั ตนเอง” ซึ่งในวิธกี ารหรือเทคนิคในการวิเคราะหสถานภาพหรือสภาวะของตนเองมีอยู หลากหลายวิธี แตวธิ ีท่ีไดรับความนยิ มแพรหลายวิธีการหนึ่ง ไดแ ก SWOT Analysis ซ่งึ แตละตวั อักษร มีความหมาย ดังนี้ S – Strength (จุดแข็ง) เปนผลมาจากปจจัยภายใน หมายถึง ความสามารถและ สถานการณภายในจังหวัด/กลุมจังหวัดที่เปนดานบวก ซ่ึงชวยผลักดันการดําเนินงานใหบรรลุ วัตถุประสงค และสามารถนํามาพัฒนาใหเกิดประโยชนสูงสุด หรืออาจเรียกวาเปนสิ่งที่จังหวัด/กลุม จังหวดั ทําไดดี W – Weakness (จุดออน) เปนผลมาจากปจจัยภายใน หมายถงึ จุดออน ขอจํากัด หรือความสามารถและสถานการณภายในจังหวัด/กลุมจังหวัดท่ีสงผลทางดานลบ หรืออาจเรียกวาเปน ส่งิ ทีจ่ งั หวดั /กลุมจังหวัดทําไดไมด ี O – Opportunity (โอกาส) หมายถึง ปจจัยหรือสถานการณภ ายนอกที่เอื้อตอ การดําเนินการที่เปนประโยชนตอจังหวัด/กลุมจังหวัด หรือสามารถนํามาพัฒนาใหเกิดเปนผลดีตอ จังหวัด/กลมุ จังหวดั ในอนาคต T – Threat (ภยั คุกคาม) หมายถึง ปจจัยหรอื สถานการณภายนอกที่เปนอุปสรรค ตอการดําเนินการท่ีเปนประโยชนของจังหวดั /กลุมจังหวดั หรือทําใหเกิดผลเสียหาย ผลกระทบในทาง ลบตอจงั หวดั /กลุมจังหวัด แผนภาพท่ี 9: SWOT Analysis ัปจจัย/ สภาพแวดล้อม สภาพแวดล้อม ภายใน S – Strength W – Weakness (จุดแขง็ ) (จดุ ออ น) ัปจจัย/ ภายนอก O – Opportunity T – Threat (โอกาส) (ภยั คกุ คาม) ปัจจยั ดา้ นบวก ปัจจยั ดา้ นลบ กระบวนการวิเคราะห SWOT ควรใหเจาหนาทท่ี ี่เกี่ยวของทุกคนไดมีสวนรวมใน การประเมินสถานภาพดวย เพ่ือท่ีจะไดผลที่สะทอนศักยภาพที่แทจริงของจังหวัด/กลุมจังหวัด จากนน้ั จงึ นําผลการวเิ คราะหที่ไดมาประมวลผลเพอ่ื ดาํ เนนิ การในขน้ั ตอนตอ ไป โดย สาํ นกั พฒั นาและสง เสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ้ืนฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจงั หวัดและกลุมจงั หวัด 47 1) วิเคราะหจุดแข็งและจุดออนจากการปฏิบัติงานจากสภาพแวดลอมภายใน โดยพิจารณาใหค รอบคลุมประเดน็ สําคญั ไดแก นโยบายและเปาหมายการพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัด การบรหิ ารจดั การภายในจังหวดั เชน ผูนํา งบประมาณ บุคลากร การจัดทําฐานขอมลู ระบบสารสนเทศ โครงสรา งการบรหิ าร วัฒนธรรมองคก ร เปนตน 2) วิเคราะหโอกาสและภัยคุกคามจากสภาพแวดลอมภายนอก โดยพิจารณาจาก ปจจัยภายนอกที่อาจสงผลกระทบตอการดําเนินงานของจังหวัด/กลุมจังหวัดทั้งทางตรงและ ทางออม ไดแก นโยบายระดบั ชาติ สถานการณดา นเศรษฐกิจ สังคม การเมือง กฎหมาย/ระเบียบท่ี เกี่ยวของ ตลอดจนขอ เรียกรอ งจากกลุมบุคคลภายในจังหวัด/กลุมจังหวัด หรอื เครอื ขายของผูมีสว น ไดสวนเสีย ทั้งนี้ การท่ีจะระบุวาส่ิงใดเปนโอกาสหรือภัยคุกคามนั้น จะตองคํานึงถึงบริบทหรือ สถานการณท เ่ี ปลยี่ นแปลงดวย เนอื่ งจากในบางสถานการณอาจสงผลใหโอกาสกลายเปนภัยคุกคาม หรือภัยคุกคามกลับกลายเปนโอกาสก็ได ดังน้ัน จังหวัด/กลุมจังหวัดจึงจําเปนตองปรับกลยุทธให เหมาะสมและทนั ตอการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอ มตลอดเวลา 3) รวมกนั ใหนา้ํ หนกั โดยพจิ ารณาจาก “จุดแข็ง/จดุ ออนทม่ี ีศกั ยภาพสงผลกระทบ ตอกลุม” (Potential Impact) และ “จุดแข็ง/จุดออนท่ีมีความสําคัญเชิงเปรียบเทียบ” (Relative Important) โดยใชเกณฑปริมาณตํ่ามาก = 1 ต่ํา = 2 กลาง = 3 สูง = 4 สูงมาก = 5 โดยจัดทํา เปนตาราง และดําเนินการเชน เดียวกันกับการวิเคราะหจุดออน โอกาส และภัยคุกคาม (สําหรับจุดแข็ง /โอกาสใหม ีคาเปน บวก และจุดออน/ภัยคุกคามใหมคี าเปน ลบ) ดงั น้ี ตารางที่ 1 : การเปรียบเทียบความสําคญั จุดแขง็ ทมี่ ีศกั ยภาพสง ผลกระทบตอ กลุม จดุ แขง็ ที่มีความสําคัญเชิงเปรียบเทียบ จดุ แข็ง สงู สงู กลาง ตํา่ ตํา่ สงู สูง กลาง ตาํ่ ตํา่ รวม มาก มาก มาก มาก 1. ………………. 10 2. ……………….     6 3. ………………. 5   4) ตอจากนั้นใหพิจารณาวา เม่ือนําจุดแข็งกับจุดออนมาหักลบกันแลว รวมทั้งนํา คะแนนของโอกาสและภัยคุกคามมาหักลบกัน แลวดูวาคะแนนอะไรมากกวากัน ซ่ึงจะทําใหเห็นภาพ ของจังหวดั /กลุม จงั หวัดวา อยใู นสถานะอยางไร หลังจากทไ่ี ดข อมูลผลกระทบจากนโยบายและยทุ ธศาสตรสําคัญ (ปจจัยภายนอก) ประกอบกับการวิเคราะหประเด็นจากการวัดระดับการพัฒนา (ปจจัยภายใน) เขามาประกอบกัน แลวนั้น ก็จะสามารถนําขอมูลท้ังหมดมาวิเคราะหศักยภาพของจังหวัด/กลุมจังหวัดผานเครื่องมือ SWOT Analysis ท่สี ะทอนใหเหน็ ถงึ จุดแขง็ จดุ ออน โอกาส และอปุ สรรคสาํ คัญของพืน้ ทไ่ี ด สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพน้ื ฐานสําหรับการจดั ทําแผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจงั หวัด 48 แผนภาพที่ 10: กรอบแนวทางการวิเคราะหศกั ยภาพของพื้นที่ หลงั จากไดขอมูลจากการวิเคราะห SWOT ครบถวนแลว ข้ันตอไปคอื การนําขอมูล ดังกลาวมากําหนดทิศทางในการพัฒนาของจังหวัดโดยใชการวิเคราะหเทาวเมทริกซ (TOWS Matrix) ซึ่งเปนการวิเคราะหความสัมพันธระหวางจุดแข็งกับโอกาส จุดแข็งกับขอจากัด จุดออนกับโอกาส และ จุดออนกับขอจากัด ซึ่งผลของการวิเคราะหความสัมพันธในขอมูลแตละคูดังกลาว ทําใหเกิดกลยุทธ สามารถแบงออกไดเ ปน 4 ประเภท คอื กลยทุ ธเชิงรุก (SO Strategy) กลยุทธเ ชงิ แกไข (WO Strategy) ไดมาจากการนําขอมูลการประเมินสภาพ ไดมาจากการนําขอมูลการประเมินสภาพ แวดลอมที่เปนจุดแข็งและโอกาสมาพิจารณา แวดลอม ที่เป นจุดออนและโอกาสมา รวมกัน เพ่ือท่ีจะนํามากําหนดเปนกลยุทธ พิจารณารวมกัน เพื่อที่จะนํามากําหนดเปน ในเชงิ รุก กลยุทธในเชิงแกไข เพื่อใหองคกรนําแนวคิด หรือวิธีใหมๆ มาใชในการแกไขจุดออนท่ี องคก รมอี ยูได กลยทุ ธเ ชงิ ปอ งกนั (ST Strategy) กลยทุ ธเ ชิงรับ (WT Strategy) ไดมาจากการนําขอมูลการประเมินสภาพ ไดมาจากการนาขอมูลการประเมินสภาพ แวดลอมที่เปนจุดแข็งและขอจํากัดมาพิจารณา แวดลอม ที่เปนจุดออนและขอจํากัดมา รวมกัน เพื่อที่จะนํามากําหนดเปนกลยุทธใน พิจารณารวมกัน เพ่ือที่จะนํามากําหนดเปน เชิงปองกัน เพื่อใหองคกรสามารถใชจุดแข็งที่มี กลยุทธในเชิงรับ เพราะองคกรเผชิญกับท้ัง อยูในการปองกนั ขอจํากัดที่มาจากภายนอก จุดออนและขอจํากัดภายนอกท่ีไมสามารถ ควบคุมได แผนภาพท่ี 11: เทาวเมทรกิ ซ (TOWS Matrix) สาํ นกั พฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู นื้ ฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจงั หวดั 49 3.4.3 แนวคิดการเปรียบเทียบการพัฒนา (Benchmarking) การเปรียบเทียบ (Benchmarking) คือ วิธีการในการวดั และเปรียบเทียบผลิตภัณฑ บริการ และวิธีการปฏิบัติกับองคกรที่สามารถทาํ ไดดีกวาเพื่อนําผลของการเปรียบเทียบมาใชใน การปรับปรงุ องคก รตนเอง เพือ่ มงุ สคู วามเปนเลศิ โดยมปี ระโยชนท ่ีเก่ยี วขอ ง 2 ประเด็นหลัก ไดแก 1) ความเขาใจในองคกร: แนวคิดการเปรียบเทียบท้ังในมิติสมรรถนะ ประสิทธิภาพ และผลการดําเนินงาน ชวยใหองคกรรูถึงศักยภาพ จุดแข็ง จุดออน และสมรรถนะขององคกร ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลง หรือบงชี้ความสําเร็จหรือสะทอนผลการดําเนนิ การหรือการพัฒนาของ องคก รวาประสบความสําเร็จหรือบรรลเุ ปาหมายหรอื ไม 2) มีแนวทางการพัฒนาองคกร: แนวคิดการเปรียบเทียบสรางแนวทางการพัฒนาท่ี ชัดเจนใหกับองคกร โดยใชองคก รตนแบบ (Best Practice) เปนตัวแบบการพัฒนาโดยศึกษาแนวทาง การดําเนนิ งานขององคกรตน แบบในการจัดการหรือแกป ญหาในแตล ะมติ อิ ยางไร โดยการเปรยี บเทียบสามารถทําไดหลายรูปแบบ แตไดรับความนิยม และสะดวก ในการจดั ทาํ มี 2 รปู แบบ ดงั นี้ การเปรียบเทียบภายในองคกร (Internal Benchmarking) โดยการเปรียบเทียบ การดําเนินการภายในขององคกรผานตวั ช้ีวัดในมิติตางๆ เชน สมรรถนะ ประสิทธิภาพและผลการ ดําเนินงานเพ่ือทําการศึกษาและวิเคราะหปญหา ศักยภาพ จุดแข็ง จุดออน และสมรรถนะของ องคก รเพอื่ ใชเปน ทศิ ทางหรือจุดเนนในการพัฒนาขององคก รตอไปในอนาคต การเปรียบเทียบภายนอกองคก ร (External Benchmarking) การเปรียบเทียบ การดาํ เนินการระหวางคูเทียบ/คูแขง ผานตัวชว้ี ัดในมิติตางๆ เชน สมรรถนะ ประสทิ ธิภาพและผลการ ดําเนินงานเพื่อทําการศึกษาและวิเคราะห จุดแข็ง จุดออนขององคกร ความแตกตางของสมรรถนะและ ศักยภาพในการดําเนินการ ตลอดจนวิธีการดําเนินงานเพ่ือที่องคกรจะสามารถพัฒนาใหเทาเทียมหรือ เหนือกวา คูเทยี บ/คแู ขง แผนภาพท่ี 12: Benchmarking สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ืน้ ฐานสําหรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจงั หวัด 50 3.4.4 การวางตาํ แหนง เชงิ ยทุ ธศาสตร (Positioning) หลังจากท่ีไดวิเคราะหศักยภาพหรือ “รูจักตนเอง” แลว ส่ิงสําคัญประการตอมา สาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพัฒนาจังหวัด ไดแ ก การรูถึงสถานะหรือ “รตู าํ แหนง แหง ที่ของตนเอง” ซึ่งจะ เปนองคประกอบสําคัญที่จะนํามาใชเปนเคร่ืองมือในการประเมินสถานภาพของจังหวัดไดอยาง ถูกตองและเปนจรงิ สถานการณของโลกและประเทศที่เปล่ียนแปลงอยูตลอดเวลาทําใหจังหวัด ไมส ามารถดํารงอยไู ดดว ยตนเองเพียงอยา งเดียว เนื่องจากปจจัยในการแขงขันท่ีเปล่ยี นแปลงไปจากเดิม ท่ีเปนการแขงขันท่ีอาศัยขนาด (Scale-based Competition) เปนการแขงขันที่อาศัยความรวดเร็ว (Speed-based Competition) จากทรัพยสินทจ่ี ับตองได (Tangible Assets) เปนทรัพยสินท่ีไมมี ตัวตน (Intangible Assets) จากทรัพยสินที่เปนเจาของคนเดียว (Owning Assets) เปนการครอบครอง ทรัพยสินในลักษณะกลุมหรือเครือขาย (Gaining Access Network) จากพ่ึงพิงทุนเปนสวนใหญ (Capital Base) เปนพึ่งพิงความคดิ สรางสรรคส่ิงใหมๆ (Creativity Base) จากอยูบนพื้นฐานการผลิต (Production Base) เปนอยูบนพื้นฐานการบรโิ ภค (Consumption Base) โดยเคร่อื งมือท่ีนิยมใชใน การประเมินสถานะหรือตําแหนงแหงท่ีขององคกรน้ัน ไดแก BCG Matrix หรือ บอสตัสโมเดล ซ่ึงเปน เทคนิคที่นํามาใชในการพัฒนากลยุทธ หรือยุทธศาสตรระดับองคกร (Corporate Level Strategy) ภายใตวิธีการกําหนดยุทธศาสตรแบบการเลอื กลงทุนในหนวยธุรกิจ (Portfolio Strategy) โดยจัดทํา เปนแมทริกซท่ีแสดงฐานะขององคกรในเชิงเปรียบเทียบ โดยใชเกณฑหลัก 2 ดาน คือ สวนแบงตลาด เชิงเปรียบเทียบ (Relative Market Share) และการเตบิ โตของตลาด (Market Growth) เพ่ือที่จะได สามารถจัดสรรทรพั ยากรไปสสู วนทเ่ี หมาะสมและมีศกั ยภาพในการพฒั นา ซ่งึ แบง ออกเปน 4 กลุม ดังน้ี อัตราการเติบโตของตลาด สว่ นแบ่งการตลาดเชงิ เปรยี บเทยี บ แผนภาพท่ี 13:ตBลCาดG Matrix สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบริหารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู ้นื ฐานสาํ หรบั การจัดทําแผนพฒั นาจงั หวดั และกลุมจงั หวัด 51 - ดาวรุง (Star) เปน สาขาที่มีศกั ยภาพในการพฒั นาสงู ทส่ี ดุ เน่อื งจากเปน สาขาท่กี ําลงั มีการขยายตัวในระดับประเทศ ขณะเดียวกันทองถิ่นก็มีความสามารถในการแขงขันสูง ผลท่ีไดท ี่อยูใน ฐานนี้ควรสงเสริมใหมีการเติบโตตอไปได มีโอกาสจะประสบความสําเร็จซงึ่ จําเปนจะตองใชทรัพยากร มากเพอ่ื รกั ษาสถานภาพนไี้ ว - กลุมนาสงสัย (Question Mark) เปนสาขาท่ีหดตัวลงในระดบั ประเทศแตท องถิ่น มีความสามารถในการแขงขันสูง เปนสาขาที่นาสนใจเพราะมอี ัตราการขยายตัวสงู มีโอกาสในการพัฒนา ไปเปน “ดาวรุง” ได หากแตจ ําเปนจะตอ งใชทรัพยากรมากเพือ่ ใหไ ดสวนแบงมากขน้ึ - แมววั ใหนม (Cash cow) เปนสาขาที่กําลังขยายตวั ในระดับประเทศแตความ สามารถในการแขงขันของทองถ่ินต่ํา หรือเปนสินคา/อุตสาหกรรมท่ีมีสวนแบงตลาดสูงในตลาดท่ีมี ความเจริญเติบโต โดยท่ัวไปจะหมายถึงสินคา/อุตสาหกรรมที่ไดปกหลักฐานอยางดีแลว ในตลาดที่มี ความเจริญเติบโตต่ํา จึงไมจําเปนตองใชทรัพยากรเพ่ือสรางตลาด เพียงแตตองอาศัยความตอเน่ือง ในการรักษาสถานะเอาไว - สุนัขหรือกลุมที่เปนปญหา (Dog) เปนสาขาที่มีการพัฒนานอยท่ีสุด เน่ืองจากมี การหดตัวในระดับประเทศ และทองถิ่นมีความสามารถในการแขงขันตาํ่ ปกติแลวกลุมน้ีจะทํากําไรนอ ย และตองใชท รัพยากรคอ นขางมากเพอ่ื การพัฒนา จากแนวคิดขางตน สามารถนํามาพิจารณาปรับใชในการประเมินสถานภาพและ ตําแหนง แหง ทีข่ องจังหวัด โดยนําผลการวิเคราะห SWOT มาเปนพ้ืนฐานในการพิจารณา ซึ่งจะทํา ใหจังหวัดทราบศักยภาพของตนเอง มีจุดเนนท่ีชัดเจนวาตองการจะมุงไปในทิศทางใด รวมทั้ง สามารถกาํ หนดทางเลือกยุทธศาสตรในการพัฒนาไดอยา งมปี ระสิทธิภาพ ดังแผนภาพที่ 14 แผนภาพท่ี 14: แสดงการนํา SWOT Analysis มาพิจารณากําหนดทิศทางการพัฒนา สํานกั พฒั นาและสง เสรมิ การบริหารราชการจงั หวัด สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพืน้ ฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลมุ จงั หวดั 52 A. Growing or Proactive ในดานท่ีเปนจุดแข็งและมีโอกาสในการพัฒนา หรือ เทยี บเทากบั กลมุ ดาวรุง (Star) B. Defending or Partner ในดานท่ีเปนจุดแข็งแตม ีขอจํากัดในการพัฒนา หรือ เทียบเทากับกลมุ แมว วั ใหนม (Cash cow) C. Improve Quality ในดา นทเ่ี ปนจุดออ นแตอ าจมีโอกาสพัฒนา หรือเทียบเทา กับกลมุ นา สงสยั (Question Mark) D. Change ในดานท่ีเปนจุดออนและมีขอจํากัด หรือเทียบเทากับสุนัขหรือกลุม ที่เปนปญหา (Dog) 3.4.5 ผลิตภัณฑศกั ยภาพ (Product Champions) หลังจากที่ไดมีการวิเคราะหศกั ยภาพของจังหวัดผานเครื่องมือ SWOT และ BCG Matrix แลว ก็สามารถชี้ใหเห็นถงึ แนวทางในการพัฒนาของจังหวัดในแตละดานไดอยางเหมาะสม มากยิ่งขึ้น ไมวาจะเปนในดาน เกษตร อุตสาหกรรม ทองเที่ยว หรือการคา อยางไรก็ตามหากการ พัฒนาทิศทางดังกลาวไมชัดเจนเพียงพอ อาจทําใหการขับเคล่ือนทิศทางของจังหวัด ซึ่งมี งบประมาณอยูอยางจํากัด ขาดความชัดเจนสามารถหรือไมสามารถพัฒนาใหเกิดความรูปธรรม ขึ้นมาได ดังนั้นจึงมีแนวคิดในการใชหลักการของผลิตภัณฑศักยภาพข้ึนมา ซ่ึงเปนการกําหนดใน ระดบั ตัวผลิตภัณฑใ นแตล ะดาน เชน ตง้ั แตเกษตร -> เกษตรอนิ ทรีย -> ขา วอนิ ทรีย เปนตน การท่ีมีผลิตภัณฑศักยภาพท่ีชัดเจน ก็จะชวยใหสามารถพัฒนาโครงการทเ่ี หมาะสม และสามารถขับเคลื่อนผลิตภัณฑศักยภาพตัวน้ันไดอยางมีประสิทธิภาพมากท่ีสุด ท้ังนี้การระบุ ผลิตภัณฑศักยภาพมีความสอดคลองกับทิศทางของนโยบาย และสะทอนศักยภาพของพื้นที่ไดมาก ทีส่ ดุ น้นั จะตองพิจารณาจาก 1) ทศิ ทางของนโยบาย ท้งั ในสวนท่ีมาจากนโยบายของรฐั บาล วิสัยทัศน หรือทิศทางยุทธศาสตรการพัฒนาของผูบริหารจังหวัด หรือแมแตโครงการสําคัญท่ีจังหวัด หรือกลุม จังหวดั กําลังขับเคล่ือน 2) จุดเนน หรือทิศทางเชิงยทุ ธศาสตร (Positioning) ของพื้นท่ี อาทิ ทศิ ทาง ของภูมภิ าค กลุมจังหวัด หรือของจังหวัดเอง และ 3) ขอมลู สถิติสนับสนุนตางๆ ที่มาใชใ นการเปรยี บ เทยี บ และประเมินศักยภาพของผลิตภัณฑศกั ยภาพในพืน้ ที่ เขามาประกอบกัน เพ่ือใหการระบุผลิตภัณฑศักยภาพ (Product Champion) มีความเหมาะสมและ สอดรับกับบริบทของพื้นที่มากท่ีสุด โดยเฉาะอยางย่ิงเพื่อใหเปนขอมูลสําคัญสําหรับผูบริหารของ จังหวัดในการตัดสินใจ ขอมูลสนับสนุนประกอบผลิตภัณฑศักยภาพจึงถือวาเปนสวนของขอมูลที่ สาํ คัญมาก อาทิ ภาพรวมเศรษฐกจิ ของพ้นื ที่ ศกั ยภาพดานการเกษตร อุตสาหกรรม ทองเทย่ี ว หรือ การคา หรือแมแตขอมูลสถิติที่ใชในการเปรียบเทียบขอมูลผลิตภัณฑศักยภาพตางๆ ดังตัวอยาง ในแผนภาพที่ 15 สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบริหารราชการจังหวัด สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ืน้ ฐานสําหรบั การจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลมุ จงั หวัด 53 แผนภาพที่ 15: ตัวอยางขอมูลสนบั สนนุ ประกอบการพิจารณาผลิตภัณฑศ ักยภาพ โดยท่ัวไปแลว ในการพิจารณา และกําหนดผลิตภัณฑศ ักยภาพตัวหนึ่งน้ันอาจจะตอง มกี ารพิจารณาประเด็นเหลา นี้ ประกอบเพิม่ เตมิ ดวย  โอกาสของตลาดตอ Product Champion (Demand and Market Opportunity)  ความพรอ มของวัตถุดบิ และอุปทาน (Supply)  กระบวนการในการแปรรูป ตอ ยอด หรอื ขยายผล (Value Added Process)  องคความรู และงานวิจัยในการพัฒนา (Research and Development Required)  เทคโนโลยีที่เกี่ยวขอ ง (Technology)  ผทู ี่มสี ว นเกยี่ วขอ ง (Stakeholders) อยางไรก็ตาม เน่ืองจากการพิจารณาผลิตภัณฑศักยภาพในพ้ืนท่ีหนึ่งนั้น อาจตอง พิจารณาจากหลายปจจัยเขามาประกอบกัน จึงไดมีการกําหนดกรอบแนวคิดในการพิจารณา ผลิตภณั ฑศ กั ยภาพเบอื้ งตน ดงั น้ี ตารางที่ 2: กรอบแนวทางการพิจารณาผลิตภัณฑศ ักยภาพ สํานักพฒั นาและสง เสรมิ การบริหารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ ืน้ ฐานสาํ หรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลุม จงั หวดั 54 นอกจากนี้ เน่ืองจากการพัฒนาทิศทางทางดานเศรษฐกิจของจังหวัดน้ัน มีความ หลากหลาย ขึ้นอยูกับนโยบาย ศักยภาพ และบริบทของพ้ืนที่ ดังนั้นในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจจึงอาจ เกิดข้ึนไดหลายรูปแบบ ไมวาจะเปนทั้งทางดานเกษตร อุตสาหกรรม การทองเท่ียว หรือแมแตการคา แตเพ่ือใหการกําหนดผลิตภัณฑศักยภาพน้ันมีความชดั เจนมากท่สี ุด จึงไดมีการกําหนดแนวคิดในเรื่อง ของลําดับข้ัน (Level) ของผลิตภัณฑศักยภาพขึ้นมา โดยในแตล ะลําดับขั้นจะเปนการกําหนดความ ชัดเจนในการพฒั นาตามกรอบของผลติ ภณั ฑศกั ยภาพนัน้ ๆ ดงั ตวั อยางในตาราง 3 น้ี ตารางที่ 3: ตวั อยางการกําหนดระดบั ของผลติ ภัณฑศ ักยภาพ ระดบั 0 ระดบั 1 ระดับ 2 ระดับ 3 ระดับ 4 ระดบั 5 การพัฒนา เศรษฐกิจ เกษตรกรรม เพาะปลูก ขาว ชัยนาท 1 จงั หวดั ปทมุ ธานี 1 สพุ รรณ 60 อุตสาหกรรม ปศสุ ตั ว ออย ประมง ผลไม ขนาดใหญ โค หมู กุง ปลา เซรามกิ / กระจก เคมี / ยาง การคา การ ขนาดกลาง / นิเวศ / ทะเล ลงทุน SME ในครวั เรอื น ประเพณี / ทองเทีย่ ว การคาชายแดน ชุมชน คา ปลกี ธรรมชาติ สุขภาพ / ผจญ วัฒนธรรม ภยั / MICE สนั ทนาการ สงั คม ส่ิงแวดลอม 3.4.6 การจดั ทาํ หว งโซคณุ คา (Value Chain) ลาํ ดบั ตอ มา คือ การพิจารณาจัดลําดับความสําคัญของโครงการหรอื กิจกรรมตางๆ ท่ีจะเกิดข้ึน ซ่ึงการจําแนกและจัดกลุมของกิจกรรมนั้นเปนส่ิงสําคัญเนื่องจาก แตล ะกิจกรรมอาจ ไมสอดคลองกับวัตถุประสงคท่ีตั้งไว จึงตองมีการประเมินคาความเปนไปไดของกิจกรรม โดยพิจารณา สํานักพฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพืน้ ฐานสาํ หรับการจดั ทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลุมจงั หวดั 55 จากกิจกรรมที่สามารถสรางผลตอบแทนหรือประโยชนสูงสุด โดยจะมกี ารกาํ หนดกฎเกณฑข้ึนมาเปน หลักในการประเมนิ ซงึ่ โดยทั่วไปจะมหี ลักเกณฑในการประเมินกิจกรรมตางๆ หลายวิธี โดยพิจารณา จากผลตอบแทน แหลงท่ีมาของทรัพยากร ระยะเวลาของการดําเนินงาน ความคุมคา ฯลฯ เมื่อพิจารณาแลว จะตองนํากิจกรรมตางๆ มาเช่ือมโยง เพื่อใหเกิดคุณคาและประโยชนตอองคกร ในภาพรวมโดยการจัดทําเปน “หวงโซค ณุ คา ” หวงโซคุณคา คือ สายโซของกิจกรรมที่จะกอใหเกิดคุณคาตอองคกรเปนเคร่ืองมือ ท่ีชวยในการทําความเขาใจถึงบทบาทของแตละสวนวาจะมีสวนชวยเหลือใหองคกรกอกําเนิดคณุ คาได อยางไร เปนการวิเคราะหความสัมพันธระหวางการดําเนินกิจกรรมตางๆ ภายในจังหวัด/กลุมจังหวัด โดยแบงกิจกรรมภายในเปน 2 กิจกรรม คือ กิจกรรมหลัก (Primary Activities) และกิจกรรมสนับสนุน (Support Activities) ซ่ึงกิจกรรมทุกประเภทมีสวนในการชวยเพิ่มคุณคาใหกับองคกร ดังนั้น การจัดทํา หวงโซคุณคาจะเปนเคร่ืองมือที่ชวยเรียงรอยใหจังหวัดทราบกระบวนการและกิจกรรมตางๆ ที่มีผลตอ ความสามารถในการดําเนินงานของจังหวัด/กลุมจังหวัดในภาพรวมตั้งแตตนทางจนถึงปลายทาง เพอ่ื ทีจ่ ะรวมกันจดั ทําแผนในการแกไ ขและปรับปรงุ การทํางานใหเหมาะสม วงจรของหวงโซค ณุ คา จะตองมองความสมั พันธของกิจกรรมตางๆ อยางครบวงจร โดยพิจารณาวา กระบวนงานใดบางที่มีความสําคัญจากตน น้ําถึงปลายน้ํา และกําหนดผูรับผิดชอบ หรือเจาภาพของแตละกระบวนงานใหชัดเจน เชน กระทรวง/กรม จังหวัด กลุมจังหวัด ทองถิ่น ชุมชน ภาคเอกชน ฯลฯ โดยแยกบทบาทใหชัดเจนวาใครมีหนา ท่อี ยางไร เพ่ือท่ีจะนําไปสูการบรรลุ วัตถปุ ระสงครว มกัน ดานการสง เสรมิ ภาคเกษตรกรรม การวจิ ัยและ การเพ่ิมผลผลติ การแปลรปู เพ่มิ การพัฒนา การบรหิ าร การพัฒนา การพฒั นา (R&D) พัฒนาคณุ ภาพและ และสรางคณุ คา ระบบการตลาด จัดการสนิ คา ระบบการตลาด ลดตน ทนุ การผลติ (Logistics) ระดบั กระทรวง ระดบั ภาค ระดับกลุม จงั หวัด ระดับจงั หวัด ระดบั ทอ งถ่นิ ระดบั ชมุ ชน แผนภาพที่ 16: แสดงตวั อยา งกรอบการจัดทํา Value Chain สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู ้นื ฐานสําหรับการจดั ทําแผนพฒั นาจงั หวดั และกลมุ จงั หวดั 56 การใชหวงโซค ณุ คารวมกบั ผลติ ภณั ฑศ กั ยภาพ หลังจากท่ีสามารถกําหนดผลิตภัณฑศักยภาพ (Product Champion) มาไดแลว สิ่งสําคัญคือจะมีแนวทางในการขับเคล่ือนผลิตภัณฑศักยภาพนั้นอยางไรไดอยางมีประสิทธิภาพ จึงมีการนําเสนอแนวคดิ ในเรื่องของหวงโซมูลคา (Value Chain) เขามาเพ่ือท่ีจะมาชวยกําหนด กรอบในการขับเคล่อื น โดยแตละผลิตภณั ฑศักยภาพกจ็ ะตองมกี ารกําหนดขอตอการพัฒนาที่สําคัญ ตงั้ แตใ นชวงของตน ทาง กลางทาง และปลายทางตอ ไป ซึ่งการพัฒนาตามกรอบหวงโซมูลคาของแต ละผลิตภัณฑก็จะมีความแตกตางกันออกไปตามประเภท รูปแบบ พื้นที่ หรอื แมแตศกั ยภาพบริบท ตางๆ เชน หากผลิตภัณฑศักยภาพทางดานการเกษตร ก็อาจจะมีขอตอของหวงโซมูลคาในแตละ สวนท่ีแตกตางกับ ผลิตภัณฑศักยภาพท่ีเปนดา นการทองเที่ยว ดานการคา หรือดานอุตสาหกรรม เปน ตน ดงั ตวั อยางในแผนภาพดา นลา ง แผนภาพท่ี 17: ตัวอยา งขอตอของหว งโซม ูลคาของผลติ ภัณฑศ กั ยภาพ จากแผนภาพขางตน จะเหน็ ไดว า การวเิ คราะหและพัฒนาผลิตภัณฑศักยภาพตาม กรอบหวงโซมูลคาจะเปนการกําหนดแนวทางการจัดการผลิตภัณฑนั้นๆ ตั้งแตการผลิตไปจนถึง การตลาดถึงผูบริโภคไดในแตละขอตอ อยางไรก็ตาม หากพิจารณารายละเอียดในแตละขอตอนั้น จะเหน็ ไดวา จะเปนกรอบการพัฒนากวา งๆ เปน สาํ คญั ซ่ึงเพ่ือใหเกิดการขับเคล่ือนในแตละขอตอได อยางเปนรูปธรรม จึงตองใหความสําคัญถึงปจจัยท่ีในการดําเนินงานในแตละขอตอเพ่ิมเติมดวย หรอื ในอีกความหมายหน่ึงคอื “ในการขับเคล่อื นแตละขอตอจะตองทําอะไรบาง?” ประเด็นปจจัย ในแตล ะขอตอเหลาน้ี เรียกวา “ปจจัยสูความสําเร็จ (Critical Success Factors: CSF)” ซ่ึงในการ วิเคราะหและกําหนดปจจัยสูความสําเร็จในแตละขอตอน้ัน อาจพิจารณาขอมูลทั้งในสวนของกลยทุ ธ ภายใตประเด็นยุทธศาสตรที่เก่ียวของกับผลิตภัณฑศักยภาพ ตัวชี้วัด โครงการตามแผนงานท่ี เกยี่ วของ หรอื แมแตข อมลู ศักยภาพสาํ คัญ อ่นื ๆ มาประกอบเขา ดวยกนั ได สาํ นักพฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู น้ื ฐานสาํ หรับการจดั ทาํ แผนพฒั นาจงั หวดั และกลุมจงั หวดั 57 การวิเคราะหชองวางในการพัฒนาผลิตภณั ฑศักยภาพ: เมื่อสามารถวิเคราะหและ กําหนดรายละเอียดของปจจัยสูความสําเร็จของแตละขอตอในหวงโซมูลคา ของแตละผลิตภัณฑ ศักยภาพขึ้นมาไดแ ลว ก็เปรียบเสมือนการมีสรุปรายละเอียด (Check List) ของปจจัยหรือส่ิงที่ตองมี การดําเนินการ ซึ่งในการปฏิบัติงานจริงน้ันอาจมีหลายปจจัยท่ีไดมีการดําเนินการบางอยางไปแลว ดวยเหตุนี้ จึงตองมีการตรวจสอบและวิเคราะหวามีปจจัยสูความสําเร็จ (CSF) เรื่องใดบาง ท่ีมีการ ดําเนินการไปแลว หรือมีโครงการรองรบั ไปแลว บาง ซงึ่ ทายที่สุดจะชวยใหสามารถระบุถึงส่ิงที่ยังเปน ชอ งวา งในการพัฒนาในปจจยั สําคญั ท่ียังไมไ ดมีการดําเนินการใดๆ มารองรบั ในการตรวจสอบและระบุวาในปจจัยสูความสําเร็จแตละขอ มีโครงการใดมา รองรบั อยบู างแลว นน้ั สามารถใชกรอบแนวทางตามตาราง ดังตอไปนี้ เพอื่ ตรวจสอบได ตารางท่ี 4: กรอบตารางขอมลู การระบุปจ จยั สคู วามสาํ เร็จทม่ี โี ครงการมารองรบั ขอ ตอของ ชอ่ื โครงการ ผรู บั ผดิ ชอบ แนวคดิ โครงการ หว งโซม ลู คา และ CSF ระบุ CSF ที่มี ระ บุช่ื อโ คร งก า ร ระบุผูรับผิดชอบ สรปุ แนวคิดสําคญั ของโครงการ หรือแนวทางการ โครงการรองรับ ห รื อ แ น ว ท า ง ก า ร หลกั ดําเนินงานสําคัญ ทีต่ อบสนองตอ CSF ดํ า เ นิ น ง า น ที่ ตอบสนองตอ CSF จากตารางขางตน สามารถสรุปขอมูลท่ีเปนตัวอยางของขอมูลของปจจัยสูความสําเร็จที่มี โครงการมารองรบั ได ดังน้ี ตารางที่ 5: ตัวอยางการระบุรายละเอียดปจจัยสูความสาํ เรจ็ ทม่ี ีโครงการมารองรับ ขอตอ ของหว งโซ ชือ่ โครงการ ผรู ับผดิ ชอบ แนวคดิ โครงการ มลู คาและ CSF 1.1 / 1.2 / โครงการจดั เกบ็ และ สนง. สํารวจขอมลู ในชุมชน จดั เกบ็ ขอ มลู พรอ มนาํ มา 1.3 พฒั นาองคค วามรู ทองเทยี่ วและ ประชาสมั พนั ธแ ละสอ่ื สารในรูปแบบของสิ่งพิมพ ชุมชน เพอ่ื การ กฬี าจงั หวดั – อาหารถิ่น / วฒั นธรรม และประวัติบานทา น ทอ งเท่ียว หนูฮกั 2.1 โครงการศกึ ษา มหาวิทยาลยั สํารวจและศกึ ษาพฤติกรรมทางดา นการ พฤติกรรมดา นการ ทองเท่ียวของนกั ทอ งเทยี่ ว ทีเ่ ดนิ ทางมายังชมุ ชน ทอ งเที่ยวชุมชน 3.1 โครงการพัฒนา สนง. ใหค วามรูถึงแนวทางการใหบริการที่เปนการ มาตรฐานการ ทอ งเที่ยวและ พฒั นาองคประกอบทางดา นการทองเที่ยวชุมชน ใหบ ริการแหลง กีฬาจังหวดั ทเี่ ปนมาตรฐาน ทอ งเทย่ี วชุมชน สาํ นกั พฒั นาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวัด สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพนื้ ฐานสําหรบั การจัดทําแผนพฒั นาจงั หวดั และกลุม จงั หวัด 58 หลังจากที่มีการระบุปจจัยสูความสําเร็จท่ีมีโครงการมารองรับตามกรอบตาราง ขางตนไดแลว ก็สามารถสรุปขอมูลตามกรอบแนวคิดหวงโซมูลคาข้ึนมาได ซึ่งจะชวยใหเห็นใน ภาพรวมหวงโซมูลคา ของผลิตภัณฑศกั ยภาพนั้นๆ ไดวาปจจัยสูความสําเร็จขอใดบางที่มีโครงการ หรือมแี นวทางการดาํ เนินงานสาํ คัญรองรบั และมปี จจัยสคู วามสาํ เรจ็ ใดบา งท่ียงั คงเปนชองวาง ท่ียงั ไมมโี ครงการมารองรบั หรอื ยังตองมีการขยายผลการดําเนนิ งานเพิ่มเติม โดยสามารถแสดงผลตาม กรอบของหว งโซม ลู คาไดต ามตัวอยา งตอ ไปน้ี แผนภาพท่ี 18: ตวั อยางการระบุชอ งวางของหวงโซม ูลคา การพฒั นาโครงการจากชอ งวางที่มี: เมื่อสามารถระบุปจจัยสูค วามสําเรจ็ ที่เปน ชองวา ง (Gap) ไดแ ลว ก็จะตองมีการพัฒนาโครงการหรือแนวทางการขับเคลื่อนท่ีจะสามารถตอบสนอง ตอ ปจจัยสคู วามสําเร็จท่ีเปนชองวางนนั้ ได โดยสามารถจัดทํารายละเอียดของโครงการหรือแนวทางการ ดําเนนิ งานทต่ี อบสนองตอปจ จัยสูค วามสําเรจ็ ทเี่ ปน ชองวา งตามกรอบตาราง และตัวอยา ง ดงั ตอไปนี้ ตารางที่ 6: ตัวอยา งการระบุโครงการรองรบั ปจ จัยสูความสําเร็จท่ีเปน ชองวาง ขอตอ ของหวงโซ ชือ่ โครงการ แนวทางการพัฒนา ผูรับผิดชอบ / มูลคา และปจจยั แนวคิดโครงการ กลไกการทาํ งาน สคู วามสาํ เรจ็ ท่ี ยงั เปนชอ งวา ง 1.4 โครงการพฒั นาศนู ยบ ริการ พฒั นาแผนงานในการจัดต้งั ศูนย ทองเทยี่ วและกฬี า ดา นการทองเที่ยว บรหิ ารดานการทอ งเท่ียว จังหวดั 2.2 / 3.4 โครงการศึกษา และ ศึกษาพฤติกรรมนักทองเที่ยว ศึกษา ทอ งเทยี่ วและกฬี า จดั ทาํ ยทุ ธศาสตรด าน ความพรอมของแหลงทองเที่ยว จงั หวัด การทองเทีย่ วชุมชน ชุมชนพรอมจัดทํายุทธศาสตรการ จังหวัดมุกดาหาร พฒั นาการทอ งเท่ยี วชุมชน สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้ืนฐานสาํ หรับการจดั ทําแผนพฒั นาจังหวัดและกลุมจงั หวดั 59 3.1 โครงการพัฒนาระบบ พฒั นาระบบฐานขอ มลู สาํ คญั ของ ทองเทยี่ วและกฬี า เทคโนโลยสี ารสนเทศ แหลง ทอ งเทยี่ ว กาํ หนดแนวทาง จงั หวดั เพ่ือการบริหารจัดการ การนําเสนอเร่ืองราวปละขอ มลู ทองเท่ียว ของสถานที่ พรอ มการพัฒนา Application รองรับการ ทอ งเที่ยวของจงั หวัด 5.4 โครงการพัฒนา พฒั นาแนวทางการจัดทาํ ทองเทีย่ วและกฬี า มาตรฐานการทอ งเทยี่ ว มาตรฐานดานการทอ งเทย่ี ว ใน จงั หวัด / พาณชิ ย เมืองมุกดาหาร ดา นตา งๆ เฉพาะของจงั หวัด จงั หวดั / หอการคา มกุ ดาหาร 3.4.7 การกาํ หนดคา เปาหมายและตัวชวี้ ัด (Target & KPIs) คาเปาหมาย (Target) หมายถึง ตัวเลขหรือคาของตัวชี้วดั ความสาํ เรจ็ ที่หนวยงาน ตองการบรรลุ เปนข้ันตอนของการกําหนดหรือระบุวาในแผนงานน้ันๆ หนวยงานตองการทําอะไร ใหไ ดเปน จาํ นวนเทา ไร และภายในกรอบระยะเวลาเทา ใด จึงจะถอื วา บรรลุเปา หมาย ตัวช้วี ัด (Key Performance Indicators: KPIs) เปนเคร่ืองมือบอกทศิ ทางวา การพัฒนาหรือการดําเนินกิจกรรมในแตละเร่ืองไดไปถึงจุดใด บรรลวุ ัตถุประสงคและเปาหมายแคไหน ซึง่ เปน เรอ่ื งของการดูผลสัมฤทธิ์ของงานหรอื ระบผุ ลสําเร็จของงาน มลี กั ษณะท่สี ําคัญ 2 ประการ ไดแก 1) ตวั ชีว้ ดั จะตอ งสามารถใหค า หรอื บง บอกคุณลักษณะของส่ิงที่ทําการวัดวามปี ริมาณ หรือคุณลกั ษณะเชนไร สวนจะมคี วามหมายอยา งไรจะตอ งนําไปตีคาหรือเปรียบเทียบกับเกณฑหรือ มาตรฐาน จึงจะทราบไดว าสิ่งน้นั มีคา สูงหรอื ตํ่า ไดมาตรฐานหรอื ไม เพยี งใด 2) คา หรอื คณุ ลกั ษณะที่ไดจากตวั ช้วี ัดมคี วามหมายภายใตเ ง่อื นไข 2 ประการ ไดแ ก - เงื่อนไขของเวลา กลาวคือ ตัวช้ีวัดจะบงบอกสถานภาพของสิ่งที่มุงวัด เฉพาะชวงเวลาใดเวลาหนง่ึ เชน ระยะเวลา 1 สปั ดาห, 3 เดือน, 1 ป ตามความเหมาะสม - เงื่อนไขของสถานที่ กลาวคือ ตัวช้ีวัดจะบงบอกสถานภาพของสิ่งที่มุงวัด เฉพาะในเขตพื้นท่ี หรือบรเิ วณ หรือสวนใดสวนหน่ึงของระบบที่ทําการตรวจสอบ เชน ระดับตําบล อาํ เภอ จังหวัด ดานปจจยั กระบวนการ หรือผลลัพธ เปนตน ตัวชี้วัดที่ดีควรมีความสอดคลองกับเปาหมายการพัฒนา พันธกิจ และประเด็น การพัฒนาของจังหวัด/กลมุ จังหวัด และประกอบดวยมิติหรือมุมมองที่หลากหลาย เชน ในการบริการ มิไดวัดผลจากการสํารวจกับผูรับบริการเทานั้น แตค วรรวมถึงกระบวนการภายใน และการพัฒนา บุคลากรดวย นอกจากน้ี ตัวช้ีวัดจะตองระบุหนวยงานหรือบุคคลที่รับผิดชอบใหชัดเจน เพื่อที่จะ สามารถวัดผลการดําเนินงานท่ีแทจริงของจังหวัดได ท้ังนี้ จะตองไดรับการยอมรับจากผูปฏิบัติงาน ท่ัวไปดวย มิใชทราบและเขาใจเฉพาะตัวผูรับผิดชอบเทาน้ัน นอกจากนี้ ตัวช้ีวัดไมควรเนนไปท่ี ปรมิ าณหรอื การจบั ผดิ แตค วรเปน สง่ิ ทก่ี ระตนุ ใหเกิดการพฒั นาภายในจังหวัด สาํ นกั พฒั นาและสง เสรมิ การบริหารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู น้ื ฐานสาํ หรบั การจัดทาํ แผนพฒั นาจงั หวดั และกลุม จงั หวดั 60 3.4.8 การวิเคราะหโ ครงการ (Project Analysis) ในการท่ีจะพัฒนาและบริหารโครงการใหประสบความสําเร็จและสอดคลองกับ ยุทธศาสตรใ นระดบั ตา งๆ นั้น จําเปนตอ งมีการพิจารณาโครงการ และความเชื่อมโยงระหวางโครงการ กับปจ จยั ตางๆ ใหครอบคลมุ ท่ัวถึง และรอบคอบ ซ่ึงในการท่ีสามารถดาํ เนินการตามแนวทางดงั กลาว ได จําเปนจะตองมีเครื่องมือที่เหมาะสมท่จี ะเขามาชวยในการคดิ และวิเคราะหโครงการ โดยเครื่องมือ ตา งๆ เหลา นี้จะทําหนาท่ีเปนแนวทางในการคดิ และพิจารณาโครงการใหร อบคอบและทั่วถงึ ย่งิ ข้นึ เครื่องมือหลักๆ ในการวิเคราะหโครงการมีหลายวิธี เชน การวิเคราะหขอบเขต กระบวนการในการดําเนนิ โครงการ (Project Flow) การวิเคราะหผ ลผลิต ผลลัพธ และตัวชี้วัดของ โครงการ การวิเคราะหความสัมพันธและเช่ือมโยงระหวางโครงการกับยุทธศาสตรในระดับตางๆ การวเิ คราะหผูที่เกี่ยวของกับโครงการ (Stakeholder Analysis) การประมาณการกระแสเงินสด ของโครงการ (Cash flow Projection) การวิเคราะหประโยชนท่ีจะไดรับ (Cost/Benefit Analysis) การวิเคราะหความสัมพันธกับโครงการอื่น การวิเคราะหความเส่ียงที่สําคัญ (Risk Analysis) เปนตน ซึง่ ในเบ้อื งตน การวิเคราะหโครงการนั้นควรทจี่ ะพจิ ารณาจาก 1) การกําหนดขอบเขตของโครงการน้ันจะสามารถใชเกณฑ ทั้งในดานของ ผรู บั บริการเปา หมาย และเกณฑภูมิศาสตร เปนแนวทางสําคัญในการกําหนดขอบเขตของโครงการ วาโครงการท่ีพัฒนาขึ้นมาน้ันมุงตอบสนองตอผูรับบริการในกลมุ ใด เชน เกษตรกร ผูประกอบการ ประชาชนท่ัวไป หรือ นักทองเท่ียว เปนตน สําหรับเกณฑภูมิศาสตร จะพิจารณาวาโครงการ ดังกลาวจะลงไปในพนื้ ทใี่ ด ทง้ั ในระดบั หมบู า น ตาํ บล อาํ เภอ หรือจังหวดั 2) การวิเคราะหกระบวนการ/ขั้นตอนของโครงการนั้น จะเปนไปในลักษณะการเขียน แผนผังกระบวนการหรือขั้นตอนการดําเนินโครงการ (Process Flow Chart) ต้ังแตเริ่มตน (การพัฒนา โครงการ) จนกระท่ังสนิ้ สุดโครงการ (การประเมินผลโครงการ) โดยระบุถึงรายละเอียดของข้ันตอน ท่ีสําคญั ของโครงการ 3) การวิเคราะหผลผลิต ผลลัพธ ตัวชี้วัดของโครงการ ควรเริ่มตนจากการระบุถึง ผลผลิต (Output) ท่สี ําคญั ของโครงการ และผลลัพธ (Outcome) ท่ีเกิดขึ้นจากการนําผลผลิตดังกลาว ไปใชป ระโยชน โดยที่ผลผลิตหนงึ่ ๆ อาจจะนําไปสผู ลลัพธห ลายๆ ประการก็ได เม่ือกําหนดผลผลิตและ ผลลัพธแลว จะตองกําหนดตัวช้ีวัดท่ีเหมาะสม เพื่อที่จะประเมินไดวาสามารถบรรลุผลผลิต และ ผลลัพธดังกลาวไดหรือไม พรอมทั้งการกําหนดคาเปาหมาย และชวงระยะเวลาที่จะใชในการบรรลุ เปาหมาย โดยประเด็นปญหาท่ีอาจจะพบก็คอื ยากที่จะวัดการบรรลุผลลัพธได เนอื่ งจากการที่ผลผลิต จะนําไปสูผลลพั ธไดนั้นอาจจะมีปจจัยภายนอกที่อยูนอกเหนือการควบคมุ เขามาเก่ียวของ อยา งไรก็ดี ควรที่จะกําหนดตัวช้ีวัดไว เพื่อท่ีจะไดเปนเคร่ืองมือหรือแนวทางในการประเมินวาสามารถบรรลุ ผลลพั ธไดหรือไม 4) การวิเคราะหความสัมพันธและเชื่อมโยงระหวางโครงการกับยุทธศาสตร และ เปาหมายการพัฒนาในระดับตางๆ เน่ืองจากโครงการทุกโครงการท่ีจะจัดทําควรท่ีจะสามารถ เชื่อมโยงตอยุทธศาสตรในระดับใดระดับหนึ่งได โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อดําเนินโครงการเสร็จส้ิน สํานักพฒั นาและสง เสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ ื้นฐานสําหรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจังหวดั และกลมุ จงั หวดั 61 ผลสาํ เร็จของโครงการดังกลาวควรที่จะนําไปสูการบรรลุเปาหมายของตัวช้ีวัดเปาหมายการพัฒนา โดยสามารถแบง ระดบั ของความเชอ่ื มโยงไดดังตอ ไปนี้ - ระดับที่ 1 โครงการหลัก (Core Project) ท่ีจะขับเคลื่อนและผลักดนั ตอ ความสําเร็จของตวั ชี้วัด ภายใตเปา หมายการพัฒนาของจังหวัดหรือกลุมจังหวัดซึง่ การท่ีจะพิจารณาวา เปนโครงการหลักหรือไมนั้น สามารถพิจารณาไดจากตัวช้ีวัด และคาเปาหมายที่ไดต้ังไว ถาการที่จะ บรรลุคาเปาหมายตามตัวชี้วัดนั้นข้ึนอยูกับความสําเร็จของโครงการ แสดงวาโครงการดังกลาวเปน โครงการหลัก หรือในอีกนัยหนึ่ง ถา โครงการนี้ไมเกิดหรือไมประสบผลสําเร็จคาเปาหมายของตัวชี้วัด จะไมส ามารถบรรลไุ ด - ระดบั ท่ี 2 โครงการสนับสนุน (Supporting Project) เปนโครงการท่ีมี สวนสนับสนนุ ตอการบรรลคุ วามสําเรจ็ ของคาเปาหมาย ในตวั ช้ีวดั ภายใตเปาหมายการพัฒนาแตไ มได เปน โครงการหลัก ท่ีจะขาดเสียไมได เชนเดียวกับโครงการหลกั ความสําเรจ็ ของโครงการสนับสนุนน้นั อาจจะสง เสรมิ หรือสนับสนุนในความสําเรจ็ ของโครงการหลกั ก็ได - ระดับท่ี 3 โครงการท่ีมีความสัมพันธกับเปาหมายการพัฒนาในลักษณะใด ลักษณะหน่ึง แตไมไดสงผลกระทบตอการบรรลุคาเปาหมายในตัวช้ีวัดใดตัวช้ีวัดหนึ่งภายใตเปาหมาย การพัฒนา โดยเปนโครงการที่สัมพันธหรือเกี่ยวเนื่องกับยุทธศาสตร แตไมไดสงผลตอการบรรลุ คาเปาหมายที่ไดต้ังไว - ระดับที่ 4 โครงการท่ีไมมีความสัมพันธกับเปาหมายการพัฒนาในลักษณะ ใดลกั ษณะหนงึ่ เพียงแตเปนโครงการที่มคี วามจาํ เปน ตอ งดาํ เนนิ การ เน่ืองจากสาเหตใุ ดสาเหตหุ น่ึง 5) การวิเคราะหผูที่มีสวนเกี่ยวของกับโครงการ ควรเร่ิมตนจากการระบุถึง หนวยงาน กลมุ บุคคล และบุคคลท่ีมีสว นเก่ียวของกับโครงการ พรอมทั้งบทบาท หนา ที่ และความ เก่ียวของ เพ่ือที่จะเขาใจถึงบทบาทและผลกระทบของกลมุ บุคคล และบคุ คลเหลานั้น พรอมทงั้ จะ ไดนําไปสูการคิดถึงปญหาท่ีอาจจะเกิดข้ึนจากกลุมบุคคลและบุคคลดังกลาว พรอมทั้งแนวทางใน การแกไ ขปญ หาท่อี าจจะเกิดขน้ึ 3.4.9 การจัดลาํ ดบั ความสาํ คญั ของโครงการ การจัดลําดบั ความสําคญั ของโครงการเปนวธิ ีการหนึ่งท่จี ะชวยควบคุมใหสามารถดูแล รับผิดชอบงานไดดีข้ึน ซึ่งการที่จะจัดลําดบั ความสําคญั ไดอยางมีประสิทธิผลนั้น ควรที่จะตองแยกแยะ ใหไดวา โครงการใดเปนโครงการสําคัญ โครงการใดเปนโครงการเรงดวนหรือโครงการใดไมมีความ จําเปน หรือมีความสาํ คัญอยูในระดับใดในแตล ะแผนงาน ซึ่งการพิจารณาวาโครงการใดมีความสําคัญ น้ัน จะมีเกณฑท่ีแตกตางกันไปตามสภาพแวดลอมของจังหวัด ซึ่งสวนใหญมักจะกําหนดปจจัยตัดสินใจ 2 ประการ คือ ความสําคัญ (Importance) และความเปนไปไดของโครงการ (Feasible) นอกจากน้ี อาจนําปจจัยอื่นๆ มาเปนสวนรวมในการพิจารณารว มดว ยก็ได เชน ความเรงดว น ความยากงายในการ ดําเนินการ และผลกระทบทจี่ ะไดร ับจากการดาํ เนินโครงการ เปนตน สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพนื้ ฐานสาํ หรบั การจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจงั หวัด 62 3.4.10 การบริหารโครงการ (Project Management) การจัดทําแผนพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัดมิไดสิ้นสุดลงท่กี ารกําหนดเปาหมาย การพัฒนา ประเดน็ การพัฒนา แนวทางการพัฒนาหรือตวั ชี้วัดเทานั้น แตเ พ่ือใหบรรลุวตั ถุประสงค ที่จังหวัดและกลุมจังหวัดไดกําหนดไว จําเปนจะตองมีการนําไปสูการปฏิบัติ โดยการกําหนด โครงการและงบประมาณทม่ี คี วามเชอื่ มโยงและตอบสนองกับประเด็นยุทธศาสตรต างๆ ซึ่งโครงการ ท่กี ําหนดนนั้ นอกจากจะตองมคี วามสอดคลอ งกบั เปา หมายของจงั หวัดและกลุมจังหวดั ในทุกมิติแลว ยังจะตองสามารถนาํ ไปปฏิบัตไิ ดจ ริงดวย ซงึ่ โครงการท่ดี ีควรมีลักษณะดงั ตอไปนี้ 1) สามารถตอบสนองความตอ งการหรอื แกป ญ หาของหนว ยงาน 2) มีวัตถุประสงคแ ละเปา หมายท่ชี ดั เจน สามารถดาํ เนนิ งานและปฏบิ ตั ิได 3) รายละเอียดของโครงการตองสอดคลองและสัมพันธกัน กลา วคือ วัตถุประสงค ของโครงการตองสอดคลองกบั หลักการและเหตผุ ลและวธิ ีการดาํ เนนิ งานตองสอดคลองกับวัตถุประสงค 4) รายละเอยี ดของโครงการสามารถเขา ใจไดง า ย สะดวกตอ การดาํ เนนิ งานตามโครงการ 5) เปน โครงการทีส่ ามารถนาํ ไปปฏิบัติได สอดคลองกับแผนงานหลักของจังหวดั / กลุมจังหวดั และสามารถตดิ ตามประเมินผลได 6) โครงการตอ งกําหนดขึ้นจากขอมูลท่ีมีความเปนจริง และเปนขอมูลท่ีไดรับการ วิเคราะหอ ยางรอบคอบ 7) โครงการตอ งไดรบั การสนบั สนนุ ในดา นทรพั ยากร และการบริหารอยางเหมาะสม 8) โครงการตองมีระยะเวลาในการดาํ เนินงาน กลา วคอื ตองระบุถึงวันเวลาที่เร่ิมตน และส้ินสดุ โครงการ ในกระบวนการจัดทําแผนงานโครงการในทางปฏิบัติน้ัน ทกุ เปาประสงคค วรจะมี โครงการมารองรับ โดยที่หนึ่งโครงการอาจจะสามารถตอบสนองตอวัตถุประสงคไดหลาย เปาประสงค โดยจะตอ งไมซํา้ ซอนกบั งานประจําทที่ าํ อยู การบริหารโครงการ หมายถึง กระบวนการวางแผนและการบริหารทรัพยากร โดยมีการกําหนดชวงเวลาในการปฏิบัติงานท่ีจะทําใหงานออกมามีประสิทธิภาพ และบรรลุ วัตถุประสงคตามที่กําหนดไว ภายใตเง่ือนไขทางดานเวลาและทรัพยากรที่มีอยู ซ่ึงจะชวยใหเกิด ความคลองตัวในการทาํ งาน และสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางแทจริง ซึ่งขัน้ ตอนของการบริหารโครงการมี 3 ขัน้ ตอน ดังนี้ 1) การประเมินคาโครงการ (Project Appraisal) หมายถึง การศึกษาความเปนไปได ของโครงการ ท้ังในดา นการขออนุมตั ิและการนําไปปฏิบตั ิ ซง่ึ ในขั้นน้ีจะตอ งศึกษาความเปน ไปไดทั้งใน ดานเศรษฐกิจ การเมือง การบริหาร และวัฒนธรรมคานิยม ถาศึกษาแลว พบอุปสรรคตางๆ ก็จะตอง หาทางแกไขไวกอน หรืออาจจะถึงข้ันยุบเลกิ โครงการก็อาจเปนไปได เทคนิคที่นํามาใชในการประเมิน โครงการ เชน Cost-Benefit Analysis, Interval rate of return เปน ตน สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ืน้ ฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจงั หวัดและกลุม จงั หวดั 63 2) การดําเนินโครงการ (Project Implementation) ขั้นนี้เปนขั้นตอจากการประเมิน โครงการ หลงั จากทีไ่ ดป ระเมินโครงการแลววามคี วามเปนไปไดก็นําเอาโครงการน้ันไปปฏิบัติใหบรรลุผล ตามที่ตองการ ซ่ึงจะตองมีการวางแผนการดําเนินงาน การจัดองคกรท่ีเหมาะสม การจัดการทางดาน พนักงาน การอํานวยการโครงการ รวมถงึ การควบคมุ โครงการ 3) การประเมินผลโครงการ (Project Evaluation) ขั้นตอนสุดทายการบริหาร โครงการ คือ การประเมินผลโครงการโดยการตรวจสอบเปรียบเทียบดูวาผลงานท่ีเกิดข้ึนจริงกับ วตั ถปุ ระสงคห รือผลงานที่กําหนดไวเปนอยางไรถาผลงานท่ีเกิดข้ึนจริงตํ่ากวาวัตถุประสงคทกี่ ําหนดไวก็ อาจจําเปนที่จะตองทําการปรับปรุงเปล่ียนแปลงการดําเนินการบางอยาง การประเมินผลโครงการน้ี สามารถประเมินผลไดทั้งในขณะท่โี ครงการกาํ ลงั ดาํ เนนิ การอยแู ละโครงการเสรจ็ สน้ิ ไปแลว แผนภาพท่ี 19: ขัน้ ตอนของการบริหารโครงการ โครงการท่ีจังหวัดไดรับมาจากแผนชุมชน/หมบู าน หรือแผนพัฒนาอําเภอน้ันสวนใหญ จะถา ยทอดมาจากความตองการของประชาชน แตจังหวดั จะตองทําหนาท่ีคัดกรองและบูรณาการแผน ใหเกิดความเชอ่ื มโยง ตอบสนองกับประเด็นการพัฒนาดานตางๆ ของจังหวัด และสามารถขับเคล่ือนให เกิดประโยชนสูงสดุ ตอ ประชาชน 3.4.11 การติดตามและประเมินผล (Monitoring and Measurement) การติดตามประเมินผลมักใชควบคูกัน แตความหมายของ “การติดตาม” และ “การประเมนิ ผล” นนั้ มที ัง้ ความคลายคลึงและความแตกตา งกัน ดงั น้ี การตดิ ตาม (Monitoring) หมายถึง การเก็บรวบรวมขอมูลการปฏิบัติงานตามแผน ท่กี าํ หนดไว เพ่ือตัดสินใจแกไขปรับปรุงวิธกี ารปฏิบัติใหผลงานเปนไปตามแผนอยางมีประสิทธิภาพมาก ท่ีสุด โดยมงุ ที่จะตอบคาํ ถามหลักวา ในการดาํ เนินงานน้ันไดรับทรัพยากรครบถวนหรือไม ไดปฏิบัติงาน ตามแผนท่กี ําหนดหรอื ไม ไดผลตรงตามที่กําหนดหรือไม ขอมูลจากการติดตามจะเปนประโยชนอยางยิ่ง ตอการเรงรัดใหงาน/โครงการดําเนินไปตรงตามเปาหมายของแผนและแลวเสร็จภายในกําหนดเวลาซ่ึง สํานกั พฒั นาและสง เสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวัด สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ื้นฐานสาํ หรับการจัดทําแผนพฒั นาจงั หวดั และกลุมจงั หวดั 64 การติดตามผลจึงตองดาํ เนินการอยางสม่าํ เสมอในหนวยงาน เพื่อเปนขอมูลยอนกลับใหตนเอง โดยผูบังคับบัญชาช้ันตน ผูบังคับบัญชาระดับสูง ตลอดจนผูรับผิดชอบแผนงาน/โครงการทุกระดับ เพื่อใหคําแนะนํา ชวยเหลือ แกไขอํานวยความสะดวก ทั้งน้ี เพ่ือใหการดําเนินงานตามแผนงาน/ โครงการบรรลเุ ปาหมายทีก่ าํ หนดไวอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ การประเมินผล (Evaluation) หมายถึง การตรวจสอบความกาวหนาของแผนงาน/ โครงการตลอดจนการพิจารณาผลสัมฤทธิ์ของแผนหรืองาน/โครงการน้ัน ๆ วามีมากนอยเพียงใดเม่ือ เปรียบเทียบเกณฑที่กําหนดข้ึน จึงเปนกระบวนการบงชี้ถึงคุณคาของงาน/โครงการวาไดผลตาม วัตถปุ ระสงคข องแผนหรือของงาน/โครงการนัน้ หรือไมเ พยี งใด รูปแบบการประเมนิ ผล การประเมิน การประเมินผลโดย ผ้บู งั คบั บญั ชา/หน่วยงานอนื ก่อน ระหว่าง หลัง ข้อมลู เพือการตัดสนิ ใจ ดาํ เนนิ การ/ยุบเลิกงาน ข้อมูลเพือการ งาน/โครงการทมี ี ปรับปรุง/พัฒนางาน ประสทิ ธภิ าพและเกดิ ประโยชน์สงู สดุ แผนภาพท่ี 20: รปู แบบการประเมินผล จากคํานิยามขางตน จะเห็นไดวา การติดตามเปนกระบวนการท่ีดําเนินการอยาง ตอเน่ืองเกี่ยวกับการปฏิบัติงานตลอดแผนงาน/โครงการ สวนการประเมินผลอาจจะประเมินไดใน ทกุ ชว งของแผนงาน/โครงการ นบั ต้งั แตก อนตัดสนิ ใจจัดทาํ แผนงาน/โครงการ ขณะดําเนินงานในจุด ตางๆ และเม่ือส้ินสุดปงบประมาณ แผนงาน/โครงการดําเนินการแลวเสร็จหรือไมอยางไร มปี ญหาและ อปุ สรรคอยา งไร 3.4.12 การบรหิ ารความเสี่ยง (Risk Management) ความเสี่ยง คือ ความไมแนนอนท่ีเกิดขึ้นและมีผลตอการบรรลุเปาหมายหรือ วัตถปุ ระสงคท่ีตั้งใจไว ความเส่ยี งนีจ้ ะถูกวดั ดวยผลกระทบท่ีไดรับและความนาจะเปน ของเหตุการณ โดยปจจัยท่ีกอใหเกดิ ความเสยี่ งอาจเกิดจากปจจัยภายใน เชน ระบบงาน วัฒนธรรมองคกร บุคลากร หรือ ปจจยั ภายนอก เชน การเมอื ง เศรษฐกจิ การเปลยี่ นแปลงทางเทคโนโลยี สภาพการแขงขนั เปนตน สํานักพฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลุมจงั หวัด 65 การบรหิ ารความเส่ยี งเปนสวนหนง่ึ ของการบริหารจัดการ เปนเรื่องสวนรวมที่ทุกคน ต้ังแตคณะกรรมการ ผบู ริหารระดับสูง จนถึงเจาหนาท่ีทุกคนควรไดม ีสวนรวมในการวิเคราะหในเชิงลึก เชิงบูรณาการ และเช่ือมโยงสัมพันธกับการกําหนดกลยุทธ นโยบาย แผนงาน แผนปฏิบัติการ กิจกรรม ขององคกร ซ่ึงการบริหารความเสี่ยงท่ีดีจะเปนการวัดความสามารถและการดําเนินงานของบุคลากร ภายในองคกร โดยมีขนั้ ตอนการบรหิ ารความเส่ยี ง 5 ขอ ไดแ ก 1) การกาํ หนดวตั ถุประสงค (Objective Establishment) 2) การระบคุ วามเสย่ี ง (Risk Identification) 3) การประเมินความเสยี่ ง (Risk Assessment) 4) การสรา งแผนจัดการ (Risk Management Planning) 5) การตดิ ตามสอบทาน (Monitoring & Review) การวางแผนการบริหารความเสี่ยงนั้นจึงตองมีความเก่ียวของกับการวิเคราะห องคประกอบสําคัญที่ทําใหเกิดความเส่ียง โดยจัดหมวดหมูขององคประกอบใหครอบคลุม สภาพแวดลอมท่ีกอใหเกิดความเสี่ยงอยางคราวๆ ไดแก ผมู ีสวนไดเสีย (Stakeholders) สภาพแวดลอม ของโครงการ (Project Environment) การแบงโครงสรา งการทํางานของโครงการ (Project Work Breakdown Structure) และกรอบการดําเนินงานของโครงการ (Project Framework) การวิเคราะหความเสีย่ ง สามารถแบงออกเปน 2 ลักษณะใหญๆ ไดแก 1.การวิเคราะหความเส่ียงเชิงคุณภาพ (Qualitative Risk Analysis) เปนการระบุ ความเสี่ยงโดยพิจารณาจากองคประกอบของกระบวนการตางๆ ดวยการสัมภาษณสมาชิกทีมงาน โครงการ การประชุมระดมความคิดของทุกฝายที่เก่ียวของ หรือใชประสบการณสวนบุคคลในการ วิเคราะห และทบทวนประสบการณที่เคยเกิดข้ึนในอดีต จากน้ัน จึงนําขอมลู ที่ไดมาใชในการประเมิน ความเส่ียง โดยจัดหมวดหมูความเส่ียงวาโอกาสที่จะเกิดความเส่ียงนั้นอยูในระดับใด ระดับสูง ระดับกลาง หรือระดับตํ่า ขณะเดียวกันก็สามารถระบุผลกระทบตอโครงการได และนํามาจัดลําดับ ความสาํ คญั โดยดูจากความเรง ดว น แลว จึงนาํ มาประเมินผลเพื่อพิจารณาวาสามารถจัดการความเส่ียง ไดผ ลมากนอ ยเพียงใด 2.การวิเคราะหความเสีย่ งเชงิ ปริมาณ (Quantitative Risk Analysis) เปนการระบุ ความเส่ียงท้ังหมดและวิเคราะหเชิงลึกในดานปริมาณ ทําใหสามารถระบุผลกระทบตอโครงการ ในเชิงปริมาณได โดยพิจารณาจากเกณฑการประเมินความสําเรจ็ ของโครงการ 3 ประการ ไดแก คาใชจ า ย (Cost) เวลา (Time) และการปฏิบัติการ (Performance) การบริหารความเส่ียงของโครงการเปนเรื่องสําคัญและหลีกเลี่ยงไมได แมการ ตัดสินใจโดยการศกึ ษาความเปนไปไดของโครงการ (Feasibility Study) จะชวยใหมีความมั่นใจใน ผลสาํ เร็จวาจะสามารถจัดการความเส่ยี งได และจะทําใหโครงการบรรลุเปาหมายหรือวัตถุประสงค ท่ีตง้ั ไว การดาํ เนินการตามโครงการก็อาจเกิดความเสย่ี งไดอ กี และอาจเกิดผลกระทบกับความสําเรจ็ ของโครงการ การบริหารความเสี่ยงดานงบประมาณ ความเสี่ยงดานคาใชจาย ความเส่ียงดาน สํานกั พฒั นาและสง เสริมการบริหารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรพู ้ืนฐานสําหรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวัด 66 กําหนดการ และความเส่ียงดานเทคนิค หากไมไดรับการดูแลเอาใจใส วางแผนปฏิบัติการแกไข ติดตามประเมินผล ผลเสยี หายอยางรายแรงยอมเกิดข้ึนกับโครงการได ดังนั้น การดําเนินการเร่ืองใด เรื่องหนึ่งในอนาคต โดยใชทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัดมาดําเนินการใหประสบความสําเร็จ ภายใต กรอบเวลาอันจํากัด ทําใหผูบริหารโครงการตองจัดการความเส่ียงของโครงการ เพื่อใหปญหาของ โครงการลดนอยลงและสามารถดําเนินการใหประสบความสําเร็จตามเปาหมายที่ต้ังไวอยางมี ประสทิ ธภิ าพและประสิทธิผล  สาํ นักพฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจงั หวดั และกลมุ จงั หวัด 67 บทที่ 4 องคประกอบของแผนพฒั นาจังหวัดและกลุมจงั หวัด สํานักพฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู ืน้ ฐานสําหรบั การจัดทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวดั 68 องคประกอบของแผนพฒั นาจงั หวัดและกลุมจงั หวดั 4.1 องคป ระกอบของแผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจังหวัด การจัดทําแผนพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัดน้ัน เปนการวางแผนการพัฒนาท่ีมี การกําหนดเปาหมายการพัฒนา และประเด็นการพัฒนา โดยมีการกําหนดเปาหมายระยะยาวที่แนชัด มีการวิเคราะหอนาคตและคิดเชิงการแขงขัน ทตี่ อ งการระบบการทาํ งานที่มคี วามสามารถในการปรับ ตัวสูง สําหรบั การทํางานในสิ่งแวดลอมที่มีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วเพ่ือใหทันกับการเปลี่ยนแปลง ท่ีเกิดข้ึน ตองการระบบการทํางานที่คลองตัว และการดําเนินงานที่มีประสิทธิภาพสูงในการนําสู เปาหมายในอนาคต สามารถเผชิญกับการเปล่ียนแปลงในอนาคต เพื่อใหเปนไปตามวัตถุประสงค และทิศทางการพัฒนาของจังหวัดและกลุมจังหวัดในอนาคต โดยองคประกอบของแผนพัฒนา จังหวดั /กลมุ จงั หวดั ตามมติ ก.บ.ภ. เมื่อวนั ที่ 15 ธนั วาคม 2560 ประกอบไปดวย 2 สวนหลกั คือ องคป ระกอบของแผนพฒั นา (๑) ขอมูลเพอ่ื การพฒั นา คือ การวเิ คราะหขอมูล (1) ขอมลู เพ่อื การพฒั นา สําคัญของจังหวัด/กลุมจังหวัดประกอบดวย 1.1 ขอมูลพน้ื ฐาน ขอมูลพ้ืนฐานดานกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม - ดา นกายภาพ และสิ่งแวดลอม สภาพปญหาของพ้ืนท่ี และผล - ดา นเศรษฐกจิ การดําเนินการท่ีผานมาของจังหวัด/กลุมจังหวัด - ดา นสังคมและความมั่นคง โดยตองเปรียบเทียบขอมูลยอนหลังเพ่ือใหเห็น - ดา นทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ถึงการเปล่ียนแปลงท่ีเกดิ ขึ้น 1.2 ประเดน็ ปญหา/ความตองการของพนื้ ที่ 1.3 ผลการดําเนินการที่ผา นมา (2) ประเด็นการพฒั นา คือ สวนของการวิเคราะห (2) ประเด็นการพัฒนา ศักยภาพ จุดแข็ง/จุดออน/โอกาส/ภัยคุกคาม 2.1 บทวิเคราะหศกั ยภาพ/จุดแขง็ /จุดออน และส่ิงแวดลอมภายนอกอื่นๆ ท่ีมีผลกระทบ 2.2 เปาหมายการพฒั นา และตวั ชวี้ ัดเปาหมาย กับจังหวัด/กลุมจังหวัด เพ่ือจัดทําเปาหมาย การพฒั นา การพัฒนา และประเด็นการพัฒนาท่ีสามารถ 2.3 ประเดน็ การพฒั นา : เปา หมาย/ตวั ชว้ี ัดตาม ตอบสนองกับเปา หมายการพัฒนา และตัวชี้วัด ประเด็นการพฒั นา/แนวทางการพัฒนา/ เปา หมายการพฒั นาทไี่ ดจ ดั ทาํ ไว แผนงาน/โครงการ 4.1.1 ขอมูลเพื่อการพฒั นา การวิเคราะหขอมูลสําคัญเพ่ือการพัฒนาของจังหวัด/กลุมจังหวัดประกอบดวย การวิเคราะหข อ มูลพื้นฐานดานกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดลอม สภาพปญหาของพ้ืนที่ และ ผลการดาํ เนินการทผี่ านมาของจังหวัด/กลุมจังหวัดโดยตอ งเปรียบเทียบขอมูลยอนหลังเพื่อใหเห็นถึง การเปลย่ี นแปลงทีเ่ กิดขนึ้ ประกอบดว ย 1) ขอ มูลเชิงเปรียบเทียบ ครอบคลุมขอมูลทส่ี ําคัญของจังหวัดและกลุมจังหวัด ท้ังขอมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยตองเปนขอมูลท่ีเปนปจจุบันและเปนอนุกรมอยางนอย 3 ป พรอมกับวิเคราะหและเปรียบเทียบขอมูลที่สําคัญเพ่ือสะทอนภาพการเปล่ียนแปลงท่ีสําคัญ สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ ืน้ ฐานสาํ หรับการจัดทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลุมจงั หวัด 69 ของจงั หวัดและกลมุ จังหวัด พรอมเหตผุ ลประกอบและขอ มลู สนับสนนุ อ่ืนๆ ที่แสดงใหเห็นศกั ยภาพ หรอื ระดบั ความรนุ แรงของปญหา ประกอบดว ย  ดานกายภาพ ประกอบดวย ท่ีต้ัง ขนาดพื้นที่ ลักษณะภูมิประเทศ การใช ประโยชนที่ดิน โครงสรางพ้ืนฐาน (การคมนาคมขนสงทางบก ทางนํา้ ทางอากาศ ไฟฟา ประปา อินเตอรเน็ต และแผนพัฒนาโครงสราง พื้นฐานท่ีสําคัญ) และขอมูลสนับสนุนอื่นๆ ที่มีผลตอการพัฒนาจังหวัด และกลมุ จังหวดั  ดานเศรษฐกิจ ประกอบดวย ขอมูลหลักท่ีแสดงภาพรวมของเศรษฐกิจ และสาขาเศรษฐกิจหลักที่สําคัญของจังหวัดและกลุมจังหวัด การคา ชายแดน การทองเที่ยว และเศรษฐกิจระดับ ครัวเรือน (รายไดและ หนี้สินเฉลี่ยตอครัวเรือน) โดยมีขอมูลสนับสนุนที่เพียงพอ รวมทั้งมี การวิเคราะหและเปรียบเทียบเพอ่ื สะทอนภาพการเปล่ียนแปลงท่ีสําคัญ ของจังหวัดและกลุมจังหวัด พรอมเหตุผลประกอบและขอมูลสนับสนุน อน่ื ๆ ท่แี สดงใหเห็นศกั ยภาพหรอื ระดับความรุนแรงของปญ หา  ดานสังคมและความม่ันคง ประกอบดวยขอมูลดานสังคมท่ีสําคัญของ จังหวัดและกลุมจังหวัด เชน ประชากร แรงงาน การศึกษา สาธารณสุข ความยากจน อาชญากรรม ปญหา ยาเสพติด เปนตน โดยมีขอมูล สนับสนุนท่ีเพียงพอ รวมทั้งมีการวิเคราะหและเปรียบเทียบเพื่อสะทอน ภาพการเปลี่ยนแปลงที่สําคัญของจังหวัดและกลุมจังหวัด พรอมเหตุผล ประกอบและขอมูลสนับสนุนอื่นๆ ท่ีแสดง ใหเห็นศักยภาพหรือระดับ ความรุนแรงของปญหา  ดานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ประกอบดวย ขอมูลดาน ทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอมที่สําคัญ เชน ปาไม ดินและท่ีดิน แหลง นาํ้ ขยะ มลพิษ เปนตน โดยมีขอมูลสนับสนุนทีเ่ พียงพอ รวมท้ังมี การวิเคราะหแ ละเปรยี บเทียบเพ่ือสะทอนภาพการเปล่ียนแปลงท่ีสําคัญ ของจังหวดั และ กลุมจังหวัด พรอมเหตุผลประกอบและขอมูลสนับสนุน อื่นๆ ที่แสดงใหเ หน็ ศกั ยภาพหรอื ระดับความรุนแรง ของปญ หา 2) ประเด็นปญหาและความตองการเชิงพื้นท่ี นําเสนอวิธีการหรือกระบวนการ ในการเก็บรวบรวมปญ หาและความ ตอ งการของประชาชนในพื้นท่ี โดยตองผานกระบวนการมสี วนรวม ของภาคีการพัฒนาในจังหวัดและกลุมจังหวัด และตองมีการประสานแผนระดับตางๆ ในพื้นท่ี โดยเช่ือมโยงจากแผนพัฒนาหมูบาน/ชุมชน แผนพัฒนาทองถิ่น และแผนความตองการระดับอําเภอ เพอื่ รวบรวมปญหาและความตอ งการของประชาชน ในพื้นท่ี เพื่อใหแผนมีความเชอื่ มโยงสอดคลองกัน ในทกุ ระดับเปนแผนเดียวกัน (One Plan) ตลอดจนนําเสนอปญ หาและความตองการของประชาชน ในพ้ืนที่โดยจัดเรียงลาํ ดับความสาํ คัญไมเกิน 10 อันดับ และระบุกลุม เปาหมายและพ้ืนท่ใี หช ัดเจน สํานกั พฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจงั หวัด สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ ้นื ฐานสาํ หรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 70 3) ผลการพัฒนาและแกไขปญหาจังหวัดและกลุมจังหวัดในชวงที่ผานมา (ตามแนวทางการพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัด) นําเสนอใหเห็นผลการดําเนินการตามแผนวา ประสบผลสําเรจ็ มาก นอยเพียงใด บรรลุเปาหมายรวมและเปาหมายของแนวทางการพัฒนาแตล ะ แนวทางที่กําหนดไวไดมากนอย เพียงใด และบรรลุผลตามตัวชี้วัดท่ีกําหนดไวหรือไม หากไม สามารถบรรลุตามเปาหมายหรือตัวช้ีวัดท่ีกําหนด ไวใหแสดงเหตุผลประกอบ พรอมท้ังใหระบุ เหตุผลสนับสนุน หากเหน็ สมควรดาํ เนินการตอ หรอื ยตุ กิ าร ดาํ เนนิ การ 4.1.2 ประเด็นการพฒั นา การวิเคราะหตองใชเครื่องมือเทคนิคตามหลักวิชาการวางแผนซ่งึ สามารถเลือกใช เคร่ืองมือไดตามความถนัด เพ่ือแสดงใหเห็นถึงโอกาส ศักยภาพ ปญหา และอุปสรรคของจังหวัด และกลมุ จังหวดั มีการวเิ คราะหความเช่ือมโยงเปา หมายการพัฒนา โดยจะตองมี ความสอดคลองกับ ขอมูลเพ่ือการพัฒนา ตัวช้ีวัดการพัฒนาระดับจังหวัดและกลุมจังหวัด และผลการวิเคราะห ศักยภาพและประเดน็ ปญ หาในดา นตางๆ เพ่ือนาํ ไปสกู ารกาํ หนดประเดน็ การพัฒนา 1) เปา หมายการพัฒนาจังหวัดและกลุม จังหวดั (ระยะ 5 ป) แสดงสถานภาพที่ จังหวัดและกลุมจังหวัดตองการจะเปนหรือบรรลุถึงในอนาคตอยางชัดเจน สอดคลองกับโอกาส ศกั ยภาพ ปญ หา และอปุ สรรค ทีเ่ ปน ลกั ษณะเฉพาะของจงั หวดั และกลุมจังหวดั 2) ตัวช้ีวัดความสําเร็จตามเปาหมายการพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัด ตัวชวี้ ัดจะตองมีความชัดเจนสอดคลองเช่ือมโยงกับเปาหมายการพัฒนา ระยะ 5 ป มีจํานวนตัวชวี้ ัดท่ี เหมาะสม และสามารถวดั ไดในเชิงปริมาณหรือคณุ ภาพ สาํ หรับคาเปาหมายจะตองมีความสอดคลองกับ คาฐาน (ขอ มูลในชว งทผี่ านมา และตองระบคุ าฐานอยางเหมาะสม ชัดเจน มีแหลงทีม่ าและเปนปจจุบัน) หรือคา Benchmark และแสดงถึงความกาวหนา อยา งเหมาะสมและเปน ไปไดใ นแตล ะป 3) ประเด็นการพัฒนาของจังหวัดและกลุมจังหวัด กําหนดประเด็นการพัฒนา ของจังหวัดและกลุมจังหวัดที่สอดคลองกับประเด็นการพัฒนาสําคญั ระดบั ชาติ (Agenda) ทิศทาง การพัฒนา ภาครวมทงั้ ศักยภาพ โอกาส ปญหา และความตองการของพื้นที่ (Area) สอดคลองกับ ผลท่ีไดจ ากบทวเิ คราะห และจดั ลาํ ดบั ความสาํ คัญของประเด็นการพฒั นา ประกอบดวย  วตั ถุประสงค (ของแตละประเดน็ การพัฒนา)  เปา หมายและตัวชวี้ ดั (ของแตละประเด็นการพัฒนา) ตัวช้ีวัดจะตอง มีความชัดเจนสอดคลองเชื่อมโยงกับเปาหมายการพัฒนาระยะ 5 ป มีจํานวนตัวชี้วัดท่ีเหมาะสมและสามารถวัดไดในเชิงปริมาณหรือ คุณภาพ สําหรับคาเปาหมายจะตองมีความสอดคลองกับคาฐาน (ขอมูลในชวงท่ีผานมา และตองระบุคาฐานอยางเหมาะสม ชัดเจน มแี หลงทีม่ า และเปนปจจุบัน) หรือคา Benchmark และแสดงถึงความ กา วหนาอยา งเหมาะสมและเปน ไปไดใ นแตละป สาํ นกั พฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรับการจัดทําแผนพฒั นาจังหวัดและกลุม จงั หวัด 71  แนวทางการพัฒนา ของแตละประเด็นการพัฒนา ที่เพียงพอที่จะ ขับเคล่ือนการพัฒนาใหประสบผลสําเร็จตามเปาหมายที่กําหนดไว และสอดคลองกับประเด็นการพัฒนาสําคัญระดับชาติ (Agenda) ทิศทางการพัฒนาภาครวมทั้งศักยภาพ โอกาส ปญหา และความ ตอ งการของพืน้ ท่ี (Area)  แผนงานโครงการอยางยอ (Project Brief) เปนแผนงาน (ชุดโครงการ) สําคัญที่ขับเคลื่อนแนวทางการพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัด และ เพียงพอที่จะทําใหบรรลุเปาหมายการพัฒนา ตามที่กําหนดไวได ประกอบดว ย แผนงาน (ชดุ โครงการ) และโครงการ  แผนงาน (ชุดโครงการ) จะตองมีสาระสอดคลองกับประเด็นการ พัฒนาสําคญั ระดับชาติ (Agenda) ทิศทางการพัฒนาภาค รวมทั้ง ศักยภาพ โอกาส ปญหา และความตองการ ของพ้ืนท่ี (Area) ประกอบดวย – ช่ือแผนงาน – ประเด็นการพัฒนาของจังหวดั และกลมุ จังหวัด (อยูใน ประเดน็ ใดของประเด็นการพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัด) – แนวคดิ /หลักการเหตุผล – วตั ถปุ ระสงคข องแผนงาน – เปา หมายของแผนงาน (Outcome) – ตัวช้ีวัดและคาเปาหมายของแผนงานสามารถวัด ความสําเร็จตามเปา หมายของแผนงานได – ขอบเขตการดําเนนิ งาน ที่แสดงความเชื่อมโยงของ โครงการตางๆ ใน ลักษณะ Value Chain – พ้นื ทเี่ ปา หมาย – งบประมาณ  โครงการ มีโครงการท่ีมีความสําคัญภายใตแผนงานครบถวนตลอด ระยะเวลาของแผน ประกอบดว ย – ชอื่ โครงการ – วตั ถุประสงค ตัวชี้วัด และคา เปาหมาย – พ้นื ทเ่ี ปาหมาย – กจิ กรรมหลกั – หนว ยงานดาํ เนนิ งาน – งบประมาณ – ผลท่ีคาดวาจะไดร บั (outcome) สาํ นกั พฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู น้ื ฐานสาํ หรับการจัดทําแผนพฒั นาจังหวดั และกลุม จงั หวัด 72 4.2 หลักการแนวทางในการกาํ หนดเปาหมายการพฒั นา/ประเดน็ การพฒั นา/ตัวชีว้ ดั 4.2.1 เปา หมายการพัฒนา เปาหมายการพัฒนา คือ การระบุหรือบอกใหทราบเกี่ยวกับส่ิงที่องคกรจะทําใหได หรือส่ิงที่องคกรตองการจะเปนสําหรับระยะเวลาใดเวลาหน่ึง เปาหมายท่ีกําหนดข้ึนมาน้ี ในทางปฏิบัติ ควรจะตองสามารถวดั ผลได โดยเฉพาะอยางย่ิงเปาหมายระยะส้ัน ซ่งึ เปนเปาหมายจากการดําเนินงานท่ี เปนผลงานประจําป จึงควรระบุออกมาเปนจํานวนตัวเลขท่ีชัดเจนและวัดได นับวา เปนส่ิงจําเปนและ สําคัญย่ิง ท่ีจะชวยใหการวางแผนมคี ุณภาพสําหรับท่ีจะนํามาใชบริหารงานในทางปฏิบัติ สําหรับ เปาหมายระยะยาวตามกรอบระยะเวลาของแผนพัฒนานั้น มุงที่จะระบุใหเห็นถึงตําแหนงฐานะท่ี ตองการจะไดหรือตองการจะเปน มากกวาการระบุถึงสิ่งที่จะทําใหเสร็จ การระบุเปาประสงคระยะยาว จึงมีลักษณะเปน การบรรยายเปน ขอความท่ีกระชับ และชัดเจน แตในเวลาเดียวกัน ก็จะตองมีการจัดทํา แผนการดําเนินงานท่ีทําควบคูตามกันมา การระบุเปาประสงคออกเปนเปาหมายผลสําเร็จตางๆ อยางครบถวน และ มีความชัดเจน ยอมจะสามารถสงผลสนับสนุนใหองคกรโดยสวนรวมประสบผล สาํ เร็จเปน ไปตามทีต่ ัง้ ไว กระบวนการกาํ หนดเปาหมายการพัฒนานั้นทําไดหลายรูปแบบ แตสิ่งที่ตองมี เหมือนกัน ก็คือเปาหมายการพัฒนาจะตองกําหนดข้ึนโดยคณะทํางานของจังหวัด/กลุมจังหวัดซึ่ง กําหนดรวมกันโดยการประชุมสัมมนาระดมความคิดเห็น ตองมีความชัดเจน บอกไดวาจังหวัด/กลุม จังหวัดเปนอยางไร ตองการจะทําอะไร และคาดหวังผลเชนไรเมื่อส้ินสุดระยะเวลาของแผนพัฒนา รวมท้ังระบุความเชื่อที่เปนพ้ืนฐานนําไปสูเปาหมายการพัฒนานั้น ทั้งนี้ เปาหมายการพัฒนาควรจะมี เอกลกั ษณพ เิ ศษเฉพาะตัว เพ่ือจําแนกใหความแตกตางจากจังหวดั /กลุมจังหวดั อื่นๆ ได ซึ่งกระบวนการ ในการจดั ทาํ เปา หมายการพัฒนา มดี ังตอ ไปน้ี 1) การวิเคราะหองคกร เน่ืองจากเปาหมายการพัฒนาตองอยูบนพื้นฐาน ความเปนจริง จึงจําเปนตอ งวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนของจังหวัด/กลุมจังหวัด เพื่อดูความเปนไปได และดูวาอะไรทําใหจังหวัด/กลุมจังหวัดของเราแตกตางจากจังหวัด/กลุมจังหวัดอ่ืน โดยควรวิเคราะห ใหค รบทกุ มิติทงั้ ปจ จัยภายในและภายนอก รวมทงั้ พิจารณาจากความคาดหวังของประชาชนผูรับบรกิ าร ควบคไู ปดวย 2) การสรางเปาหมายการพฒั นา เราสามารถสรางเปาหมายการพัฒนา จากการพิจารณาวัตถุประสงคและภารกิจที่ไดคิดไวแลว จากน้ันจึงมาพิจารณาความเปนไปได และ ปรับแกไขอีกคร้ัง เพ่ือท่ีจะใหเปนที่เขาใจรวมกันของคนในจังหวัด/กลุมจังหวัด ซึ่งเปาหมายการพัฒนา ที่ดีควรจะตอ งกระชับ เขาใจงา ย และมีความเปนไปไดส งู เพ่อื ทจ่ี ะสามารถบรรลวุ ัตถุประสงคไ ด สํานกั พฒั นาและสงเสรมิ การบริหารราชการจังหวัด สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้ืนฐานสําหรบั การจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจงั หวัด 73 การต้งั เปาหมายการพัฒนาที่ดคี วรจะตอ ง 1) สามารถวัดไดหรือตรวจนับได ตวั อยา งเชน ขอความเปาหมายการพัฒนา ที่วา “เปนผูนําในการตอบสนองตลาด” ก็ยอมตอ งวัดไดดวย “สวนแบงตลาด (Market share) ” หรือ เกณฑการวัดอยางใดอยางหนึ่งที่คลายกัน เชน “มีจํานวนนักทองเที่ยวเพิ่มข้ึน” “เพิ่มผลผลิตภาค การเกษตรและอุตสาหกรรมอยางตอ เนือ่ ง” เปนตน 2) มีความเปนไปไดหรือโอกาสท่ีจะทําใหสําเรจ็ ผลได ท้ังนี้ก็คอื การตอง พยายามหลีกเล่ียงมิใหเปาหมายเปนสิ่งที่เปนไปไมได การพิจารณาจึงตอ งดูใหเห็นชัดวา ความพยายาม หรือการทุมเทที่สาํ คัญมีอะไรบาง หรือการเปลย่ี นแปลงที่มีความหมาย ความสําคญั มากๆ ในการทําให บรรลุเปาหมายไดน้ันมีอะไรบาง และสิ่งตางๆ เหลาน้ันมีโอกาสจะเปนไปไดเพียงใด ซ่ึงในการประเมิน ความเปนไปไดนั้น ในทางปฏิบัติก็คงตองติดตามดูใหลึกลงไปถึงประเด็นปจจัยที่สาํ คญั คือ ความสามารถ ของทรัพยากรบุคคลที่มีอยู ความพรอมของทรัพยากรทางการเงิน ปจจัยอ่ืนที่มีความสําคัญ ตลอดจน สภาพผลกระทบจากการแขงขัน รวมทั้งอิทธพิ ลของปจจัยภายนอกที่มีอยู ท้ังนีก้ ารที่จะพิจารณาใหเห็น ไดช ัดเจนตามแนวทางน้ี ส่งิ จําเปนทีต่ องทาํ ใหไดกอนกค็ อื ตองสามารถจัดแผนงานหลกั ตาง ๆ ใหชัดเจน ออกมาใหไดกอน ทั้งน้ี ก็เพ่ือใหสามารถมีพื้นฐานงานที่แบงชัดเจนสําหรับที่จะนํามาจัดทําวัตถุประสงค ใหไ ดจ ากน้ันการประเมินความเปนไปไดของเปาหมายจึงจะสามารถกระทําได 3) มีความคลอ งตัวหรือปรบั ตวั ได เนอ่ื งจากในการกําหนดเปาหมายนั้นมี ปจ จยั หลายประการท่มี ีความไมแ นน อน โดยอาจเปลี่ยนแปลงไดต ลอดเวลา ดงั น้ัน เปาประสงคที่กําหนด ไวจงึ ตองมีความคลองตัวพอทจี่ ะสามารถปรับตามทันกับสภาพแวดลอมท่ีเปล่ียนแปลง รวมท้ังตอ ง สอดคลองเขากันไดกับโอกาสใหมๆ ทีเ่ กิดข้ึน ตัวอยา งเชน ในการกําหนดวตั ถุประสงคบางอยางท่ีจะทํา ไดใ นเวลา 5 ปนั้น เม่ือปฏิบัติจริงผลท่ีทาํ ไดอาจไมเหมือนอยางที่กําหนดไวก็ได ท้ังนี้ เมื่อเหตุการณ เปลี่ยนแปลงไป จึงมีความจําเปนท่ีจะตองทบทวนและปรับเปล่ียนแผนกลยุทธเปนระยะๆ ดังนั้น เปาประสงคก ต็ อ งมีการปรับตามใหส อดคลอ งกบั ขอ มูลตามสถานการณใหมๆ ทเ่ี กดิ ข้ึนดว ย 4) ความสอดคลอ งเขา กันไดกับแผนงานอื่น คือ การพิจารณาวาเปาประสงค ทก่ี ําหนดไวน้นั จะมสี ว นชวยนาํ ใหท านเขาไปสูจ ดุ มุง หมายท่ีตง้ั ไวอ ยา งไร 4.2.2 ประเดน็ การพฒั นา ประเด็นการพัฒนา หมายถึง ประเด็นหลักที่ตองคํานึงถึง ตองพัฒนา ตองมุงเนน ประเด็นการพฒั นานสี้ ามารถทาํ ไดโ ดยการนําพันธกิจแตละขอมาพิจารณาวา ในพันธกิจแตละขอนั้น หนวยงานตองการดําเนินการในประเด็นใดเปนพิเศษ และหลังจากไดดําเนินการดังกลาวเปนท่ี เรยี บรอยแลว ตองการใหเ กดิ ผลการเปล่ียนแปลงในทิศทางใด ท้ังน้ี ในการจดั ทําประเดน็ การพัฒนาของแตละจังหวัดและกลุมจังหวัดน้ัน จําเปน อยางยิ่งทจ่ี ะตองนาํ ยุทธศาสตรช าติ 20 ปมาเปน หลกั ประกอบการพจิ ารณาดว ย สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู ้ืนฐานสําหรับการจดั ทําแผนพฒั นาจงั หวดั และกลมุ จงั หวดั 74 4.2.3 แนวทางการพัฒนา แนวทางการพัฒนา หมายถึง ส่งิ ทีจ่ ังหวัด/กลมุ จงั หวัดจะตอ งดําเนินการเพ่ือใหบรรลุ เปาประสงค โดยแนวทางการพัฒนาน้ี จะกําหนดขึ้นจากการพิจารณาปจจัยแหงความสําเร็จ (Key Success Factors) เปนสําคญั กลาวคือ ตองพิจารณาวาในการท่ีจะบรรลุเปาประสงคขอหนึ่ง ๆ น้ัน จะมีปจ จัยใดบา งทม่ี ผี ลตอความสําเร็จ และเราจําเปนตอ งทาํ อยางไร จึงจะไปสจู ดุ นัน้ ได เชน เปา หมายการพฒั นา 1) เศรษฐกิจภาคการทอ งเที่ยวขยายตัวเพมิ่ ข้ึน 2) คุณภาพทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอมอยูใน เกณฑมาตรฐาน 3) ประชาชนมคี ุณภาพชีวติ และความมัน่ คงปลอดภัยเพ่ิมขึน้ ประเด็นการพัฒนา “เพ่ิมศักยภาพดานการทองเที่ยวทั้งระบบตามมาตรฐาน สากล” แนวทางการพฒั นา 1) พัฒนาโครงสรางพน้ื ทเ่ี พอื่ รองรับการทอ งเทีย่ ว 2) เตรียมความพรอ มบคุ ลากรดานการทองเทยี่ ว 3) สรางความเชอ่ื มน่ั นกั ทองเทีย่ วในดา นความปลอดภัย ดังที่กลาวไวขางตนวา การจัดทําแผนพัฒนาจังหวัด/กลุมจังหวัดนั้นจําเปนจะตอง พจิ ารณาใหครอบคลุมในทุกมิตขิ องการพัฒนา ทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอม และความมน่ั คง เพือ่ พัฒนาคุณภาพชวี ิต สรางโอกาสในการเขาถึงบริการของภาครัฐ เพื่อท่ีจะตอบสนอง ความตองการของประชาชนไดอยางตรงจุด ดังน้ัน การทํางานของจังหวัดจึงตองอาศัยการบูรณาการ และการทํางานรวมกับสวนราชการตางๆ ในจังหวัดอยางใกลชิด ซ่ึงในการบูรณาการ งานระหวาง หนวยงาน จําเปนอยางย่ิงที่จะตองมีการแบงขอบเขตภารกิจของแตล ะหนวยงานใหชัดเจน เพื่อปองกัน ความซํ้าซอนที่อาจเกิดข้ึน นอกจากนี้ ยังจําเปนตองหาจุดเช่ือมโยงระหวางงานของแตละหนวยงาน ใหไ ดด ว ย ทง้ั น้ีเพื่อใหเกดิ การประสานงานท่ดี ี และใหเ กิดประสิทธิภาพในการทํางานของทกุ หนว ยงาน ขอเสนอแนะประการหน่ึงในการบูรณาการงานระหวางหนวยงาน คือ ควรนํา ภารกิจของแตละหนวยงานมาพิจารณารวมกัน วาแตละหนวยงานมีโครงการใดบางเปนโครงการ ตนทาง (Upstream) โครงการกลางทาง (Midstream) และโครงการปลายทาง (Downstream) จากน้ันจึงคอยพิจารณาหาความเกี่ยวของเชื่อมโยงของภารกิจจากจุดน้ี เพื่อใหทุกหนวยงาน สามารถปฏบิ ตั งิ านของตนไดอยางครบถวนและครอบคลุม สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวดั สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู ื้นฐานสาํ หรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวดั และกลมุ จงั หวดั 75 4.2.4 ตวั ชี้วัดความสาํ เรจ็ (Key Performance Indicators: KPIs) ตัวชีว้ ัด หมายถงึ เครื่องมอื ทใี่ ชใ นการวดั และประเมนิ ผลการดาํ เนนิ การ ทั้งในมิติ ประสิทธิภาพ และประสิทธิผล กลาวคือ ตัวชี้วัดเปนสิ่งท่ีจะเปนตัวบงช้ีวาจังหวัด/กลุมจังหวัด สามารถปฏิบตั งิ านบรรลเุ ปา หมายทว่ี างไวไดหรือไม และมีประสิทธิภาพมากนอยเพียงใด ข้ันตอนนี้ เราจะตอ งพจิ ารณาหาปจจัยทเี่ ปน ตวั บงช้ีดงั กลาว และตองใชถอยคาํ ทช่ี ดั เจน ทั้งในแงของคาํ จํากัด ความและการระบุขอบเขต เชน จํานวนสมาชิกท่ีเขารวมโครงการในหน่ึงเดือน จํานวน นกั ทองเที่ยว รอยละที่เพิ่มขึ้นของผลผลิตพืช (ยางพารา/ปาลมนํ้ามัน) ตอหนวยการผลิตตอป เปน ตน โดยตัวชีว้ ดั น้ีจะถกู นํามาเปน หลักในการกําหนดคาเปาหมายในลาํ ดบั ตอ ไป คา เปา หมาย หมายถงึ ตวั เลข หรอื คาของตวั ชี้วัดความสําเร็จที่หนวยงานตองการ บรรลุ ข้ันตอนน้ีเปนขั้นตอนของการกําหนด หรือ ระบุวา ในแผนงานน้ัน ๆ หนวยงานตองการทํา อะไร ใหไ ดเปนจาํ นวนเทาไร และภายในกรอบระยะเวลาเทาใด จึงจะถอื วาบรรลเุ ปา หมาย คุณสมบัตติ วั ชว้ี ดั ทดี่ ี1 ประกอบดว ย (1) มีความสอดคลอ งกับองคก ร 1.1 ความสัมพันธระหวา งตัวชวี้ ัดกับเปาประสงคขององคกร โดยจะตองสะทอน เปา ประสงคขององคก ร 1.2 ความสัมพันธร ะหวางตัวช้ีวัดกับบุคลากรในองคกร โดยบุคลากรจะตอง สามารถทาํ งานไดถูกตอ งกับผลที่ตองการ (2) มคี วามชัดเจนงายตอการเขา ใจ: โดยมคี ําจํากัดความทช่ี ดั เจนและเหมาะสม (3) มีความสอดคลองกันระหวางองคกร: จะมีประโยชนในกรณีที่ตองมีการ เปรยี บเทียบระหวางองคก ร (Benchmarking) (4) สามารถตรวจสอบได: ทัง้ การตรวจสอบตัวช้ีวัด หรือขอมูลทน่ี ํามาใชใ นการอางอิง สงมอบตัวชีว้ ัด (5) ไมสรา งภาระกับองคกร: ควรกาํ หนดตัวชี้วัดจากกระบวนการหรือขอมูลทีม่ ี อยูแลว แตห ากจําเปนตองมีการจัดเก็บขอมูลใหม ตองคาํ นึงถึงความคุมคาในการจัดเก็บขอมูลของ ตัวช้วี ดั น้ันๆ (6) ไมกระทบตอพฤตกิ รรมของบคุ ลากร: ไมก อใหเ กดิ การหลบเลีย่ ง - ผลักภาระใหผ ูอ น่ื (7) กอใหเกิดการพฒั นาภายในองคก ร: ชว ยสนับสนนุ ใหเ กิดการเรยี นรใู นกระบวนการ ดาํ เนนิ งาน และความรคู วามสามารถในการทํางาน (8) ใชระยะเวลาทีเ่ หมาะสม: สามารถเก็บขอมูลไดตามความถี่และภายในระยะ เวลาท่ีกาํ หนด 1 สํานักพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนกิ ส (องคการมหาชน). “KPIs ไมยุงยาก อยา งที่คิด”. (11 กันยายน 2555) https://www.etda.or.th/content/1128.html (สืบคน เมอื่ วันที่ 10 มนี าคม 2562) สาํ นักพฒั นาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ ื้นฐานสําหรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจงั หวัดและกลุม จงั หวดั 76 ระดับของตัวชวี้ ดั : ตวั ชวี้ ัดและคาเปา หมายตามแนวทางการจัดทําแผนพัฒนาจงั หวัด/ กลมุ จงั หวัดในปจ จบุ นั สามารถแบง ไดเ ปน 3 ระดบั คือ 1 ) ตั ว ช้ี วั ด ร ะ ดั บ เปาหมายการพัฒนา: เปนตัวชี้วัดภาพรวม เปา หมายการพัฒนาจงั หวดั /กลุมจงั หวัด ท่ีครอบคลุมสอดคลอง และตอบสนองตอ เ ป า ห ม า ย ก า ร พั ฒ น า ข อ งจั ง ห วั ด /ก ลุ ม ตวั ชวี้ ดั ความสาํ เร็จตามเปา หมายการพฒั นา จังหวัดในระยะเวลาตามแผน 5 ป โดยเปน การถ ายทอดตั วช้ี วั ดการพัฒนาจาก ประเดน็ ยุทธศาสตรก ารพฒั นาจังหวดั /กลุมจังหวัด เชื่อมโยง ยุทธศาสตรชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแหงชาติ และแผนพัฒนาภาคลงสู 1.เปา ประสงค แผนพัฒนาจังหวดั /กลุมจังหวัด โดยตัวชี้วัด 2.เปา หมายและตัวชว้ี ดั ระดบั ประเด็นยทุ ธศาสตร ระดับเปาหมายการพัฒนาจะตองมีความ ชัดเจนมีจํานวนตัวช้ีวัดที่เหมาะสม และ แผนงานโครงการ เช่อื มโยง สามารถวัดไดในเชิงปริมาณหรือคุณภาพ สํ าหรั บค าเป าหมายจะต องมี ความ 1.กจิ กรรม สอดคลองกับคาฐาน (ขอมูลในชวง ท่ีผาน 2.ตวั ชวี้ ดั ระดบั โครงการ มา และตองระบุคาฐานอยางเหมาะสม ชัดเจน มีแหลงที่มา และเปนปจจุบัน) หรือ คา เปรียบเทียบเพือ่ แสดงถงึ ความกา วหนา อยางเหมาะสมและเปนไปไดในแตล ะป เชน เปาหมายการพัฒนา เศรษฐกจิ ภาคการเกษตรและทอ งเทย่ี วของจงั หวัดขยายตวั เพิ่มขึ้น ตวั ช้วี ัดเปาหมาย 1. อัตราการขยายตัวของผลิตภณั ฑม วลรวมภาคการเกษตรเพ่ิมขึ้น 2. อตั ราการขยายตวั ของผลิตภัณฑม วลรวมภาคการทองเที่ยวเพิ่มข้ึน การพฒั นา 2) ตัวช้วี ดั ระดบั ประเดน็ การพฒั นา: ตัวชีว้ ัดระดบั ประเด็นการพัฒนาตองตอบสนอง ตอทกุ วตั ถุประสงคข องประเดน็ การพฒั นา และสอดคลองกบั ตัวชี้วัดเปาหมายการพฒั นา 3) ตัวชี้วัดระดับโครงการ: เปนการคาดการณลวงหนาในสิ่งที่จะเกิดข้ึนหลังส้ินสุด โครงการ โดยสามารถเขียนไดทั้ง เชงิ ปริมาณและเชิงคุณภาพ ซึ่งเปาหมายเชิงปริมาณจะตองระบุ ตัวเลขหนวยที่ตองการจะวดั เชน รอยละ อัตราเพิ่ม/ลด หรือเปนจํานวนตัวเลขธรรมดา เชน 100 ราย หรอื เปาหมายเชิงคุณภาพ เชน การเพ่ิมองคความรู/ทักษะ/ความสามารถ ความสะอาด เรียบรอย ความสวยงาม ความคงทนถาวร ความยง่ั ยนื เปน ตน สํานักพฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรพู น้ื ฐานสาํ หรับการจดั ทาํ แผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวัด 77 ขอ พึ่งระวงั ในการกาํ หนดตวั ชีว้ ัดของจังหวดั /กลมุ จงั หวัด ในการกําหนดตัวชี้วัดของจังหวัด/กลุมจังหวัดตามแนวทางการจัดทําแผนพัฒนาของ ก.บ.ภ. ท่ีปรับเปลี่ยนไปจากแนวทางการจัดทําแผนพัฒนาในลักษณะเดิมซึ่งอาจสงผลใหการกําหนด ตัวชี้วัดของจังหวัด/กลุมจังหวัดคลาดเคลื่อนและไมบรรลุวัตถุประสงคในการวัดผลการพัฒนา ดังนั้น จังหวัด/กลุมจงั หวัดจงึ ควรมขี อพึ่งระวงั ในการกําหนดตวั ช้วี ดั ดงั น้ี 1) ตวั ช้วี ดั ระดบั เปาหมายการพฒั นา  การกําหนดตัวช้ีวัดภาพรวมของแผนพัฒนา: ตามแนวทางการจัดทําแผน พัฒนารูปแบบใหมของ ก.บ.ภ. กําหนดใหจังหวัด/กลุมจังหวัดตองกําหนด ตัวชี้วัดเปาหมายการพัฒนาดวย เพ่ือใหเกิดความชัดเจนในการดําเนินการ และวดั ผลสัมฤทธ์ิเม่อื ส้นิ สุดแผน (5 ป)  ความครอบคลุมของตวั ชว้ี ัด: การกําหนดตัวชี้วดั ตองมีจํานวนท่เี พียงพอ และครอบคลุมตอการวัดระดับการพัฒนาตามเปาหมายท่กี ําหนดไวตาม เปา หมายการพฒั นา 2) ระดับประเด็นการพฒั นา  ความสอดคลองของตัวชว้ี ัด: การกําหนดตวั ชี้วัดตองสอดคลองกับประเด็น การพฒั นา และวตั ถุประสงค และตองสะทอนตัวชว้ี ดั เปาหมายการพฒั นาได ตวั อยางการกําหนดตวั ชีว้ ัดที่ไมสอดคลอ ง ประเดน็ การพัฒนา : สง เสริมการผลติ สนิ คา ชุมชนสมู าตรฐานสากล ตัวช้วี ดั : จํานวนสินคา ชมุ ชนทไ่ี ดรับมาตรฐานชุมชน  การกําหนดคาฐาน (Baseline): การกําหนดตัวช้วี ัดตองกําหนดคาฐาน ของตวั ชี้วัดเพื่อใชเปรยี บเทียบศักยภาพในการดําเนินการ  การนยิ ามความหมายของตัวชวี้ ัด: การกาํ หนดตัวช้ีวัดตองนิยามความหมาย ของตวั ชี้วัดใหชดั เจนเพ่อื ใหสามารถจดั เก็บขอมลู และวัดผลได  ความเปนไดในการวัดผล: การกําหนดตัวชี้วัดตอ งระบุแหลงของขอมูลและ พยายามหลีกเล่ยี งการกําหนดตัวชี้วัดที่ไมมีหนวยงานจัดเก็บขอมูลซ่งึ จะสง ผลใหไ มสามารถวดั ผลได 3) ระดบั โครงการ  ความสอดคลองและครอบคลุมของตัวช้ีวัด: การกําหนดตัวชี้วัดระดับ โครงการตองสอดคลอง และครอบคลุมทุกวัตถุประสงคของโครงการ ตลอดจนตอบสนองตอตัวชี้วัดประเด็นการพัฒนา และสามารถสะทอน ตัวชวี้ ัดเปา หมายการพัฒนาได  ความเปนไปไดในการวัดผล: ควรกําหนดตัวช้ีวัดท่ีสามารถจัดเก็บและ ประเมินผลได สาํ นักพฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

เปาหมายการพัฒนา เศรษฐกิจภาคการเกษตรและทองเท่ียวของจงั หวัดขยายตวั เพิม่ ขึน้ คณุ ภาพทรพั ยากรธรรมชาติ และ ประชาชนมีคุณภาพชีวิต และ ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั ตัวชว้ี ดั เปา หมายการพัฒนา ส่ิงแวดลอ มอยใู นเกณฑม าตรฐาน ความมั่นคงปลอดภัยเพ่ิมข้ึน 1.อตั ราการขยายตัวของผลติ ภัณฑม วลรวมภาคการเกษตรเพิ่มขึ้น ตวั ชว้ี ดั เปา หมายการพัฒนา ตัวช้ีวดั เปา หมายการพฒั นา 2. อตั ราการขยายตัวของผลติ ภัณฑม วลรวมภาคการทอ งเท่ียวเพ่มิ ข้ัน 1.รอยละท่ลี ดลงของปริมาณการเกิดขยะมลู ฝอย 1. สดั สวนคนยากจนลดลง 2. รอ ยละของขยะมลู ฝอยท่ีถกู กําจัดอยา งถูกวิธี 2. ชมุ ชนมีความมัน่ คงปลอดภัยเพ่ิมขึน้ สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย ประเด็นการพัฒนา พัฒนาสนิ คา เกษตรมาตรฐานทง้ั ระบบ เพิ่มศักยภาพการทองเทีย่ ววิถีชุมชน บริหารทรพั ยากรธรรมชาติและ พัฒนาคณุ ภาพคน และความมน่ั คง ตวั ชว้ี ดั ประเด็นการพฒั นา ส่งิ แวดลอมอยา งสมดลุ ปลอดภยั ของชุมชน ตวั ชวี้ ดั ประเด็นการพัฒนา 1. อัตราการขยายตวั GPP ภาคการเกษตร ตัวช้วี ดั ประเด็นการพัฒนา ตัวชี้วดั ประเด็นการพฒั นา เพมิ่ ขึ้น 1. รอยละทีเ่ พิม่ ขนึ้ ของรายไดจากการทอ งเทีย่ ว 2. รอ ยละท่ีเพิ่มขึ้นของจาํ นวนแปลง/ฟารม ที่ 2. รอยละท่เี พิ่มขึน้ ชองรายไดจากจําหนาย 1.รอ ยละทีเ่ พ่มิ ข้ึนของพนื้ ทป่ี า 1.รอยละท่ีลดลงของครัวเรอื นยากจนทีม่ ีรายไดต ํา่ ผา นการรับรองมาตรฐาน GAP ผลติ ภณั ฑช มุ ชน 2.รอยละทลี่ ดลงของปรมิ าณขยะมลู ฝอย กวา เกณฑ จปฐ. 3.รอยละของขยะมูลฝอยทีถ่ ูกกําจดั อยาง ถูกวธิ ี 2. รอยละทล่ี ดลงของคดีเก่ียวกับความม่ันคง ปลอดภยั ของประชาชน แผนงาน/โครงการ ตัวชี้วดั โครงการ ตัวชีว้ ดั โครงการ ตวั ช้ีวดั โครงการ ตัวช้ีวดั โครงการ 1. เมลด็ พนั ธุข าวของเกษตรกรท่ีเขา รวม 1. จํานวนนกั ทอ งเทย่ี วเพ่ิมขนึ้ รอ ยละ 10 1. พ้นื ท่ปี าไมเ พมิ่ ขึน้ รอยละ 0.1 1.ครัวเรือนยากจนลดลงรอ ยละ 5 โครงการผา นมาตรฐานรอ ยละ 80 2. รายไดจากการทอ งเทย่ี วเพิ่มขนึ้ รอยละ 10 2. ปริมาณขยะมลู ฝอยลดลงรอ ยละ 5 2. ประชาชนท่ีเขารวมโครงการมีทักษะการ 2. จํานวนแปลง/ฟารมทเ่ี ขารว มโครงการ 3. รายไดจากการจาํ หนา ยผลติ ภณั ฑช ุมชน 3. ปรมิ าณขยะมลู ฝอยทไ่ี ดร บั การจดั การทถ่ี ูกวธิ ี ประกอบอาชพี เพ่มิ ขึ้นรอ ยละ 80 ไดร บั มาตรฐาน GAP เพิ่มขนึ้ รอยละ 5 เพมิ่ ขึ้นรอ ยละ 10 3. การเกดิ คดีอาชญากรรมตอ ประชากรแสนคน เพิม่ ข้ึนรอ ยละ 10 3. ผลผลติ ตอ ไร (ออ ย/มนั ) เพ่ิมขึน้ รอยละ 10 4. จํานวนแหลงทองเทย่ี วชมุ ชนเพ่ิมข้ึนรอ ยละ 5 ลดลงรอ ยละ 10 4. รายไดเ กษตรกรเพม่ิ ขน้ึ รอยละ 10 4. ผเู สยี ชีวติ จากอุบตั ิเหตบุ นทองถนนตอ 5. มูลคา สินคาชุมชนเพิม่ ขนึ้ รอยละ 10 ประชากรแสนคน ลดลงรอ ยละ 10 5. คดียาเสพติดลดลง รอยละ 10 แผนภาพที่ 21 : การเชอ่ื มโยง และการถายทอดตวั ชว้ี ัดของแผนพฒั นาจังหวดั และกลุมจังหวัด 78

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวัด 79 บทที่ 5 บทสรปุ สํานักพฒั นาและสงเสริมการบรหิ ารราชการจงั หวัด สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพืน้ ฐานสาํ หรบั การจัดทําแผนพฒั นาจังหวัดและกลุมจงั หวัด 80 บทสรปุ การบริหารราชการแบบมีสวนรว มของประชาชน (Participatory Governance) เปนกลไกที่สําคัญในการบริหารราชการท่ีมุงใหเกิดประโยชนสุขแกประชาชน ซ่ึงเปนกระบวนการ บรหิ ารราชการที่ยดึ ประชาชนเปน ศูนยกลาง (Citizen centered) เพ่อื ตอบสนองความตองการของ ประชาชน และกอใหเกิดผลที่ดีตอการพัฒนาชีวิตของประชาชน ตามเจตนารมณข องมาตรา 3/1 ของพระราชบญั ญัตริ ะเบียบบริหารราชการแผนดิน พ.ศ. 2534 แกไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 กลาวคือ “ตองเปนไปเพ่ือประโยชนสุขของประชาชน เกิดผลสัมฤทธ์ิตอภารกิจของรัฐ ความมี ประสิทธิภาพ ความคมุ คาในเชิงภารกิจแหงรัฐ การลดขั้นตอนการปฏิบัติงาน การลดภารกิจและยุบเลิก หนวยงานท่ีไมจําเปน การกระจายภารกิจและทรัพยากรใหแกทองถิ่น การกระจายอํานาจตัดสินใจ การอํานวยความสะดวกและตอบสนองความตองการของประชาชน” แผนพัฒนาจังหวัดและกลุมจังหวัดจึงเปนเคร่ืองมือและเวทีท่ีเปดโอกาสใหทุกภาค สวนไดมีสวนรวมในการพัฒนาไมวาจะเปนภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และประชาชน ไดรว มคิด รว มตดั สนิ ใจ รว มกําหนดทิศทางการพัฒนาของจังหวัดและพ้ืนท่ีของตนเอง ทั้งน้ี การกําหนด ใหจังหวัดสามารถตั้งคําของบประมาณไดเองผานการจัดทําแผนพัฒนาจังหวัด จึงเปนนวัตกรรมทาง การบริหารท่ีสนับสนุนใหเกิดกลไกการทํางานรวมกันในระดับพื้นที่ เพื่อตอบสนองตอสภาพปญหา ศักยภาพและโอกาสไดอยางสอดคลองกับความเปนจริงมากที่สุด ผานกระบวนการเชื่อมโยงแผนในแต ละระดับต้ังแต แผนพัฒนาหมูบาน/ชุมชน แผนพัฒนาทองถิ่น แผนพัฒนาอําเภอ และแผนพัฒนา จังหวัดและกลุมจังหวัด ตลอดจนการเช่ือมโยงไปแผนพัฒนาภาค แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แหง ชาตแิ ละยุทธศาสตรชาติ 20 ป ดังน้นั แผนพัฒนาจังหวัดและกลมุ จังหวัดจึงควรเปนแผนท่ีชัดเจนและเปนท่ียอมรับ จากภาคีการพัฒนาตางๆ ภายในจังหวัด ใหรูสึกมีสวนรวมและเปนเจาของ รวมท้ังพรอมจะสนับสนุน การดําเนินการใหบรรลุตามเปาหมายท่ตี ้ังไวรวมกัน โดยอาจจะพิจารณาตวั แทนจากกลุม ตางๆ ภายใน จงั หวดั เพอ่ื เขามามสี ว นรวมในการจัดทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จังหวดั ได ดงั น้ี 1) กลุมตัวแทนภาคราชการ องคกรปกครองสว นทองถน่ิ และรัฐวิสาหกจิ 2) กลมุ ตัวแทนภาคเอกชน เชน หอการคา จังหวดั สภาอุตสาหกรรมจังหวัด ชมรม ธนาคาร รวมทั้งผูแทนกลมุ อาชีพ เปน ตน 3) กลุม ตวั แทนภาคประชาสงั คม เชน นักวชิ าการ ผูนาํ ภูมิปญ ญาทองถ่ิน ผูนําทาง ศาสนา และผนู ําทางวฒั นธรรม เปนตน 4) กลมุ ตัวแทนจากภาคสว นอน่ื ทเี่ ก่ยี วขอ ง เชน กลุมตัวแทนสตรี เด็ก และเยาวชน กลมุ ตวั แทนสอ่ื สารมวลชน เปนตน สาํ นกั พฒั นาและสง เสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพื้นฐานสาํ หรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจังหวัดและกลุมจงั หวัด 81 นอกจากนี้ ผูที่มีสวนไดเสีย (Stakeholders) ทจี่ ะเขา มามสี วนรว มจึงควรมีความเขาใจ ในกระบวนการจดั ทําแผนพัฒนาจังหวัด เพ่ือพรอมท่ีจะสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาจังหวัด และ กลุมจังหวดั ไดอยางมีประสิทธิภาพ ท้ังนี้ ในการขับเคล่อื นการบริหารงานจังหวัดแบบบูรณาการมีปจจัย ความสาํ เรจ็ (Key Success Factors) ทส่ี ําคัญท่คี วรพจิ ารณา ไดแก 1) โครงสรางการบรหิ ารงานจงั หวดั ทีเ่ อือ้ ตอ การทํางานแบบบูรณาการรวมกัน 2) กระบวนการบรหิ ารงานท่เี ปน ระบบและชัดเจน 3) ภาวะผูนาํ ของผูข บั เคล่ือนแตล ะระดับทจ่ี ะนาํ องคการสคู วามสาํ เร็จ 4) คานิยมและวัฒนธรรมการทาํ งานของบคุ ลากรท่ีเกี่ยวของทจ่ี ะชวยขบั เคล่ือน ยทุ ธศาสตรการพัฒนาจงั หวดั สูความสาํ เร็จตอไป  สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบริหารราชการจงั หวดั สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวัด 82 บรรณานุกรม สํานกั พฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพนื้ ฐานสําหรับการจัดทาํ แผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวัด 83 บรรณานุกรม สํานักพัฒนาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวัด, แผนกับการพัฒนาจังหวัด และกลุมจังหวัด, กรุงเทพฯ: บรษิ ัท บพิธการพิมพ จํากดั , 2552 สํานักพัฒนาและสงเสริมการบริหารราชการจังหวัด, การเชื่อมโยงและบูรณาการยุทธศาสตรช าติและ ยุทธศาสตรเ ชงิ พื้นที่. กรงุ เทพฯ; สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย, 2561 สาํ นักงาน ก.พ.ร., สํานักบริหารยุทธศาสตร : กลไกการขับเคลื่อนยทุ ธศาสตรไปสูการปฏิบัติ, สํานกั งาน ก.พ.ร.: กรุงเทพฯ 2549 สํานักงาน ก.พ.ร., เอกสารนําเสนอพระราชกฤษฎีกาวาดวยการบริหารงานจังหวัดและกลุมจังหวัดแบบ บูรณาการ พ.ศ. 2551.กรงุ เทพฯ;สาํ นักงาน ก.พ.ร., 2551 สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแหงชาติ, ทิศทางการพัฒนาภาค ในชวง แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564), กรุงเทพฯ; สํานักงานคณะกรรมการพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาต,ิ 2561 สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจ และสงั คมแหงชาติ, บริบทใหมของการวางแผน ยุทธศาสตร. กรุงเทพฯ; สาํ นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย, 2561 Meekaew, A. “The Critical Factors of Strategic Planning Process for Reconciling the National Policies with Local Needs: The Case of Provincial Strategic Planning Process of Thailand” (Master’sdissertation,King’sCollege London,Faculty ofSocial Science &PublicPolicy, 2014 กฎหมาย “พระราชกฤษฎีกาวา ดวยการบรหิ ารงานจงั หวดั และกลมุ จงั หวัดแบบบูรณาการ พ.ศ. ๒๕๕๑.” ราชกจิ จานุเบกษา เลม 125 ตอนท่ี 137 ก, 30 ธนั วาคม 2551 “พระราชบญั ญตั ิระเบยี บการบรหิ ารราชการแผน ดิน (ฉบับท่ี 7) พ.ศ. 2550.” ราชกจิ จานเุ บกษา เลม 124 ตอนท่ี 55 ก, 15 กนั ยายน 2550 “ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการบริหารงานเชิงพ้ืนท่ีแบบบูรณาการ พ.ศ. 2560” ราชกจิ จานุเบกษา เลม 134 ตอนพิเศษ 281 ง, 17 พฤศจกิ ายน 2550 สํานกั พฒั นาและสงเสรมิ การบรหิ ารราชการจงั หวัด สาํ นักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทําแผนพฒั นาจังหวดั และกลมุ จงั หวัด 84 ภาคผนวก สํานักพฒั นาและสง เสรมิ การบรหิ ารราชการจังหวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสําหรบั การจัดทําแผนพฒั นาจงั หวัดและกลมุ จงั หวดั 85 ผนวก ก พระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บบริหารราชการแผนดนิ (ฉบบั ท่ี 7) พ.ศ. 2550 สาํ นกั พฒั นาและสงเสรมิ การบริหารราชการจังหวัด สาํ นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 86 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 87 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 88 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 89 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 90 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 91 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 92 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 93 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 94 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ความรูพ้นื ฐานสาํ หรบั การจดั ทาํ แผนพฒั นาจังหวัดและกลมุ จงั หวดั 95 สาํ นักพฒั นาและสง เสริมการบรหิ ารราชการจงั หวดั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย