พิธีเปลี่ยนสภาวะ : กรณีศึกษาจากงานแต่งงานของชาวปกาเกอะญอ หมู่บ้านสันโป่ง ตำบลเสริมกลาง อำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง

การประชุมวิชาการระดบั ชาติ ครงั้ ที่ 3 INC2019: Mcu Nan The 3rd National Conference 2019 วิทยาลัยสงฆน์ ครนา่ น มหาวิทยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย เฉลมิ พระเกียรตสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ทป่ี รึกษา พระราชปริยัตกิ ว,ี ศ.ดร. อธิการบดีมหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย พระราชวรเมธ,ี รศ.ดร. รองอธิการบดฝี า่ ยบริหาร พระราชวรมนุ ,ี รศ,ดร. รองอธกิ ารบดฝี ่ายกจิ การนสิ ติ พระราชคุณาภรณ์ เจา้ คณะจังหวดั น่าน พระราชศาสนาภิบาล รองเจา้ คณะจังหวดั นา่ น พระสนุ ทรมนุ ี ประธานคณะกรรมการวิทยาลยั สงฆน์ ครน่าน วา่ ท่รี ้อยตรีสมเดช อภิชยกลุ ทีป่ รกึ ษาวทิ ยาลัยสงฆ์นครนา่ น คณะบรรณาธกิ าร ประธานคณะบรรณาธกิ าร พระสวุ รรณเมธาภรณ์,ผศ. รองประธานคณะบรรณาธกิ าร พระมหาบญุ เลศิ อนิ ทฺ ปญโฺ ญ,รศ.ดร. คณะบรรณาธิการ พระครโู สภณปรยิ ตั สิ ธุ ,ี รศ.ดร. คณะบรรณาธกิ าร ศาสตราจารย์ ดร.วชั ระ งามจิตรเจรญิ คณะบรรณาธกิ าร รองศาสตราจารย์ ดร.ปรตุ ม์ บญุ ศรตี ัน คณะบรรณาธกิ าร รองศาสตราจารย์ ดร.กุหลาบ รตั นสัจธรรม คณะบรรณาธิการ รองศาสตราจารย์ ดร.อนุชา จนั ทรบรู ณ์ คณะบรรณาธกิ าร รองศาสตราจารย์ ดร.วโิ รจน์ อนิ ทะนนท์ คณะบรรณาธกิ าร ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อนนั ต์ อุปสอด คณะบรรณาธกิ าร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธงชยั สิงอดุ ม เลขานกุ ารคณะบรรณาธกิ าร ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.วรปรชั ญ์ คาพงษ์ ผชู้ ่วยบรรณาธกิ าร พระครปู ลัดวชั รพงษ์ วชิรปญฺโญ, ผศ.ดร. ผ้ชู ่วยบรรณาธกิ าร ดร.ธีรทัศน์ โรจนก์ ิจจากุล แบบปก-รปู เล่ม : นายศภุ กริช เข่อื นเพชร พิมพเ์ ม่ือ : พฤษภาคม 2562 จดั พิมพ์ในงาน : การประชุมวิชาการระดับชาติ คร้งั 3 วทิ ยาลัยสงฆน์ ครน่าน มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั เฉลิมพระเกียรติสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ประจาปี 2562

นครนาน : นครพระพทุ ธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก [1] Nan : City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage ถอ้ ยแถลง เน่ืองในโอกาสที่ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดาเนินทรงเปิดสะพานสิริธรรมรัถย์ (เส้นทางแห่งคุณความดีอัน เป็นมงคล) ทรงเปิดแพรคลุมป้ายวิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เฉลิมพระเกยี รติฯ และทรงเปิดงานประชุมวิชาการระดบั นานาชาติ ครง้ั ท่ี 2 (คร้งั ที่ 10 มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย) และระดับชาติ คร้ังท่ี 3 ในวันท่ี 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ณ วิทยาลัยสงฆน์ ครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เฉลิมพระเกยี รตฯิ จังหวัดน่าน เพ่ือวางรากฐานการศึกษาวิทยาลัยสงฆ์นครน่าน เฉลิมพระเกียรติฯ แห่งน้ี ให้เกิดความ เจริญก้าวหน้าสืบต่อไป ซ่ึงนับเป็นพระมหากรุณาธิคุณ เป็นเกียรติอันสูงสุดแก่วิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวทิ ยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย เฉลิมพระเกียรติฯ อยา่ งหาที่สุดมไิ ด้ วิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เฉลิมพระเกียรติฯ ร่วมกับสถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มจร และเครือข่ายจัดประชุมวิชาการวิชาการระดับนานาชาติ คร้ังท่ี 10 และระดับชาติ คร้ังที่ 3 (The 10th International and the 3rd National Conference 2019 (INC 2019 : MCU Nan) ภายใต้หัวข้อเรื่อง “นครน่าน : นครพระพุทธศาสนา สู่มรดกธรรม มรดกโลก” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ผลงานทางวชิ าการสู่สังคม และเปน็ เวทีแลกเปล่ียนเรียนรู้ ผ่านผลงานวิจัยและนวัตกรรม เพ่ือการพัฒนาจิตใจและสังคมอย่างย่ังยืน ตามปรัชญาของ มหาวิทยาลัยและนโยบายรัฐบาลท่ีให้ความสาคัญต่อการวิจัย การพัฒนาต่อยอด และการสร้าง นวัตกรรมเพ่ือนาไปสู่การแกไ้ ขและพฒั นาประเทศให้ยัง่ ยนื การนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาเป็นฐานในการทาให้วิทยาการใหม่ๆ ท้ังหลาย มีโอกาสได้แสดงฐานะและบทบาทมากยิ่งข้ึน น่ันคือผู้ที่มีความรู้ความเช่ียวชาญในวิชาการยุคใหม่ได้ หนั มาศึกษาปฏิบตั ติ ามหลักธรรมทางพระพทุ ธศาสนา พัฒนาตัวเองให้มคี วามเขม้ แข็งสามารถยืนหยัด อยู่ได้ในท่ามกลางโลกธรรมท่ีแปรเปล่ียนไปในทางดีและไม่ดีตลอดเวลา ความเป็นคนเข้มแข็งน้ี จะเป็นโอกาสให้ได้ใช้วิชาความรู้ในการปฏบิ ัตหิ น้าทกี่ ารงานไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพตลอดเวลา ตรงกับ พุทธประสงค์มากที่สุด เพราะทรงแสดงลาดับข้ันของการพัฒนาตนเพื่อบรรลุเป้าหมายท่ีพึงประสงค์ โดยเร่ิมจากการศึกษาหาความรู้ด้านวิชาการวิชาชีพ (ปริยัติสัทธรรม) อบรมสั่งสมตนให้มีความ เรียบร้อยดา้ นกายภาพ ให้เข้มแข็งอดทนด้านจติ ภาพ และโลกทัศน์ชีวทัศนท์ ่ีเป็นสมั มาทฏิ ฐิตลอดเวลา (ปฏิปตั ตสิ ทั ธรรม) และใหม้ คี วามร่มเยน็ เป็นสุข (ปฏิเวธสัทธรรม)

[2] รายงานการประชมุ วิชาการระดบั ชาติ ครง้ั ที่ 3 มหาวทิ ยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย มปี รชั ญาวา่ “จัดการศกึ ษาพระพทุ ธศาสนา บรู ณาการกับศาสตร์สมัยใหม่ พัฒนาจิตใจและสังคม” ในภาคปฏบิ ตั ิกม็ ีการศึกษาวชิ าพระพทุ ธศาสนา ทกุ สาขาวิชา ถือว่าไดส้ ะสมองค์ความรู้ด้านพระพุทธศาสนามาเป็นเวลายาวนาน มีองค์ความรูด้ า้ นน้ี ท้ังในรูปของความรู้ที่ อยู่ในตัวตน (Tacit Knowledge) และความรู้สาธารณ ะ (Explicit Knowledge) หลากหลาย การจัดสัมมนาวิชาการระดับนานาชาติและระดับชาติครั้งนี้ เป็นเวที วิชาการท่ีจะแสดงให้ประชาคมทางวิชาการท่ัวประเทศรู้ว่า นครน่านเป็นนครแห่งพระพุทธศาสนา อย่างไร หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเป็นมรดกโลกและบูรณาการกับศาสตร์สมัยใหม่นั้นเป็น อย่างไร และจะสามารถนาไปใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์แก่สงั คมประเทศชาตอิ ย่างไร ขออนุโมทนาและช่ืนชมในวิริยะอุตสาหะของผู้บริหาร คณาจารย์ เจ้าหน้าที่ ของวิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เฉลิมพระเกียรติฯ สถาบันวจิ ัยพุทธศาสตร์ คณะ วทิ ยาเขต วทิ ยาลัยสงฆ์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และองค์กรภาคีเครือข่ายในการร่วมด้วยช่วยกันจัดงานและนาเสนอผลงานทางวิชาการในรูปแบบ ตา่ งๆ ตอ่ เน่อื งทุกปี อันจะเป็นคุณปู การตอ่ การศึกษาพระพทุ ธศาสนาและสงั คมสืบไป. (พระราชปริยตั กิ วี, ศ.ดร.) อธิการบดี มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย 10 พฤษภาคม 2562

นครนา น : นครพระพทุ ธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก [3] Nan : City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage ÊÒúÑÞ เรื่อง หนา ถอยแถลงของประธานคณะบรรณาธกิ าร [1] สารบญั [3] ศกึ ษาแหลง อารยธรรมโบราณลุมแมน้าํ กก-แมน ํ้าลาวในพืน้ ทีจ่ ังหวดั เชียงราย 1 พระครูวิมลศลิ ปกิจ วิถีพทุ ธ วถิ ีวัฒนธรรม ของจงั หวัดนาน: ขบวนการพฒั นาสูการจัดการตนเองอยา งย่ังยืน 11 ดนธนิ ี ฟองคํา ใกนาอรศําเกึ ภษอาลวําเิ ทคระาเมะนหชภัยาวจะังผหูนวําดั เชนงิคพรุทราธชขสอีมงเาจาอาวาส : กรณีศกึ ษาเจา อาวาส 18 พระมหาพระรจน อภปิ ุ ฺโญ, พระปลดั กติ ติ ยตุ ติธโร, บรรพต แคไธสง วธิ ีการแกปญหาความขัดแยง ในครอบครวั ตามหลกั พุทธธรรม 29 พระวรวรรษ ธมมฺ ทินโฺ น, พระครูวินยั ธรอํานาจ พลปโฺ , พระมหามงคลกานต ต ธมฺโม ศกึ ษาการประยกุ ตห ลักพทุ ธกิจในการพฒั นาคณุ ภาพชีวิตพระสงฆไทย 38 พระครูโสภณจิตตาภิรม, พระปลัดกติ ติ ยตุ ฺตธิ โร, วิเชียร ชาบตุ รบุณฑริก จศงัึกหษวาัดอบทิ ุรธรี พิ มั ลยข องประเพณบี ญุ เทศนมหาชาตทิ ีม่ ีตอ พุทธศาสนกิ ชนอําเภอลาํ ปลายมาศ 51 พระมณพี ร ขนตฺ สิ าโร, บรรพต แคไธสง, ภฏั ชวัชร สขุ เสน ศกึ ษาวิเคราะหก ารบชู าพระพิฆเณศในทศั นะของพระพุทธศาสนา 61 พระโทน ทปี งฺกโร, ภัฎชวัชร สขุ เสน, เอกฉัท จารุเมธีชน อศําึกเษภาอกเาฉรลปิมรพะรยะุกเกตียใชรหตลิ จักงั เหมวตดัตบาธุรรรี รัมมยใ นการใหบริการของสํานกั ทะเบยี น 73 คุณากร ชวงกระจา ง, บรรพต แคไธสง, เอกฉัท จารุเมธชี น ศึกษาวิธกี ารขจัดมลทนิ ในพระพทุ ธศาสนาเถรวาท 85 พระศรายธุ สิริธโร, พระปลดั กติ ติ ยตุ ตธิ โร, ภฎั ชวชั ร สุขเสน

นครนาน : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก [5] Nan : City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage กอัญาํ เชภงอกแบั มคร วมิ าจมังเชหอ่ื วขดั อเชงยีชงาใวหมมง หมบู านแมส าใหม ตาํ บลโปง แยง 216 ธาราทพิ ย สมจนั ทรตา, พิมวิภา มลอา, ตลุ าภรณ แสนปรน ตเชาํ กบอลแเมชววินา อเชําซเภู: อกแามรสว าืบงทจองัดหบวนดั ลเชายียงผใาหทมอ กะเหรยี่ งในชุมชนบานโปง นอย 223 พรนดิ า อนิ ตะคํา, วราพร รกั สขุ สําราญ, ตลุ าภรณ แสนปรน ผา ทอไทลื้อ: ภูมิปญ ญาบนลายผาของชุมชนบานปา ป ตําบลบา นธิ 230 อาํ เภอบา นธิ จังหวดั ลาํ พนู ศริ ิพร เวียงเงิน, อรสิ รา ศรมี าลา, ตุลาภรณ แสนปรน กอาํารเภศอึกลษอางองจคงั ปหรวะดั กแอพบรพ ิธกี รรมหวงผา หมูบา นนาสาร ตําบลบานปน 237 วราพร ดวงแกว , รวินทน ภิ า ยาวิละ, ตลุ าภรณ แสนปรน ใกนารราจยัดวกิชาารกเรายี รนปกระารมสวอลนผแลบแบบบAกcลtมุivเeมฆLearning โดยใชรูปแบบ MARCO Model 246 ดวงใจ งามศิริ, นภิ าพร บญุ ยศ, นิพล พนิ ิจวจั นะวงศ การศกึ ษาคาํ ยมื ภาษาตา งประเทศทป่ี รากฏในพจนานกุ รมนกั เรยี น ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสภา 257 ปพชิ ญา พรหมกนั ธา, พทั ธนนั ท พาปอ , ปนุ ชมภพู ระ,นภาพร เลขาโชค, สรุ ยิ าพร สงิ หโ นนเชอื ก กมาหราจวัดิทกยาารลเยัรียรานชกภาฏัรสนอคนรวสิชวารกรคาร บรหิ ารเชิงกลยทุ ธภาครัฐหลักสูตรรัฐศาสตรบณั ฑติ 268 พรรณอร วนั ทอง อบาํทเบภาอทเสขรอิมงงนาิทมาจนงัพหน้ื วบดั าลนําปปกางาเกอะญอ หมูบ า นสันโปง ตําบลเสรมิ กลาง 281 เกษณี ตนั๋ ตุย , ภาณุวัฒน สกลุ สบื พตําิธบเี ปลลเสี่ยรนมิ สกภลาาวงะ:อกาํ เรภณอศี เสึกรษิมางจาามกงจางั นหแวตดั งลงําาปนาขงองชาวปกาเกอะญอ หมูบ า นสันโปง 290 ศริ ริ ตั น บญุ สาํ อางค, สกุ ญั ญา อุดแคว, ภาณุวัฒน สกุลสบื ใคนวผาทูมร่นี ู อทนศั ตนิดคเตติียแงลขะอกงาพรรปะฏสบิงฆัติเจพงัื่อหกวาดั รลสําง พเสนู ริมสขุ ภาวะภายใตห ลักภาวนา 4 301 พระมหาบญุ เลิศ อนิ ฺทปฺโญ,ชมพนู ุท สงิ หม ณี, วโรดม เสมอเชือ้ , พระมหาอนุวตั วชิ ัยรตั น, เบญจมาศ สุขสถติ ย

290 รายงานการประชุมวิชาการระดับชาติ คร้งั ท่ี 3 พธิ ีเปล่ยี นสภาวะ: กรณีศกึ ษาจากงานแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมบู า นสนั โปง ตําบลเสรมิ กลาง อําเภอเสรมิ งาม จงั หวัดลําปาง Rites of Passage : A Case Study of Karen Wedding Ceremony, San Pong Village, Serm Klang Sub-district, Serm Glang District, Lampang Province ศิรริ ตั น บญุ สําอางค สุกัญญา อุดแคว ภาณวุ ฒั น สกุลสบื มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลาํ ปาง บทคัดยอ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงคเพ่ือศึกษาพิธแี ตงงานของชาวปกาเกอะญอในฐานะพิธีเปล่ียนสภาวะตาม แนวคิดของอารโนลด ฟาน เจนเนพ โดยเก็บขอมูลจากพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง ผลการศึกษาพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอในฐานะพิธี เปล่ียนสภาวะพบวา มีแบบแผนใน 3 ลักษณะเชนเดียวกับพิธีเปล่ียนสภาวะโดยท่ัวไปซึ่งประกอบดวย 1. ขั้นตอนการพลัดพราก 2. ข้ันตอนการเตรียมพรอม และ 3. ขั้นตอนการผสมผสาน โดยขั้นตอนการ ผสมผสานจะมลี กั ษณะเดนชัดที่สดุ คําสาํ คญั พิธเี ปลีย่ นสภาวะ, งานแตงงาน, ปกาเกอะญอ Abstract The research aimed at studying the wedding ceremony of Karen in the rites of passages by using concept of Arnold Van Gennep. The data collecting derived from Karen wedding ceremony in Ban San Pong village, Serm Glang Sub-district, Serm Ngam District, Lampang Province. The finding found that there were three procedures consisting of 1. separation or preliminal, 2. transition or liminal, and, 3. incorporation or postliminal. The incorporation was the most explicit process. Keywords: Rites of Passage, Wedding Ceremony, Karen

Nan : นครนาน : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 291 City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage ทม่ี าและความสําคญั ของปญหา การแตงงานเปนประเพณีที่คนทุกลุมชนใหความสําคัญและใหการยอมรับวาเปนส่ิงดีงามท่ีควร ปฏิบัตสิ ืบทอดกันจากรุนสูรนุ ทั้งน้อี าจเปนเพราะ “การแตงงาน” มีบทบาทสาํ คัญตอบคุ คลและสังคมอยูไม นอย ดังผลการศึกษาของ Truong Thi Hang 1ที่ไดศึกษาการแตงงานในวัฒนธรรมตางๆ แลวพบวา “การแตงงานสะทอนหนาท่ีความรับผิดชอบที่แตละบุคคลตองมีตอสังคม และการแตงงานแสดงใหเห็นถึง การบรรลุวุฒิภาวะของมนุษย” ซ่ึงลักษณะดังกลาวมีความสอดคลองกับความเห็นของอารโนลด ฟาน เจน เนพ (Arnold van Gennep) นักคติชนชาวฝรั่งเศสที่กลาวถึงการแตงงานวาเปน พิธีเปล่ียนสภาวะ (rites de passage) ประเภทหนึง่ ซึ่งใหประโยชนต อ ผูท่ีสังคมกาํ ลงั ทําพธิ ใี ห กลาวคือ ...ประการแรกพิธีน้ีชวยลดความเครียดของบุคคลท่ีจะตองเปล่ียนจากสภาวะหนึ่งไปสูอีก สภาวะหนึ่ง ท่ีชวยลดความเครียดเพราะบุคคลผูนั้นทราบวาสังคมรอบตัวเขานั้นรับรูแลววาเขา จะตองเปลี่ยนสภาวะ และสังคมก็ใหความเห็นชอบ ความรูสึกที่วาเขาจะตองแอบทําซอ นทําจึงไมมี การปรับเปลี่ยนครั้งใหญในชีวิตของเขาท่ีจะเกิดข้ึนนั้นสังคมก็อวยพร บุคคลท่ีจะเขาพิธีเปลี่ยน สภาวะจงึ มคี วามโลงใจพรอ มจะกา วไปขา งหนาในวิถีทางทส่ี งั คมเห็นชอบแลว... 2 ชาวปกาเกอะญอท่ีหมูบ า นสนั โปง ตําบลเสรมิ กลาง อาํ เภอเสรมิ งาม จงั หวัดลําปาง เปนกลมุ ชนท่ีมี รูปแบบทางวัฒนธรรมของตนเอง และมีพิธีการแตงงานซ่ึงเปนเอกลักษณเฉพาะตัว แมจะไมใชกลุมชนท่ี อาศัยอยูในพ้ืนท่ีแหงน้ีมาแตเดิมทั้งยังมีการติดตอกับกลุมชาติพันธอื่นๆ ท่ีอาศัยอยูในบริเวณเดียวกัน ประกอบกับมีการเปดรบั ขอมูลขา วสารและความทันสมัยตา งๆ จากโลกภายนอก แตกระนั้นก็ยงั มีการยึดถือ ตามแนวปฏิบัติเดิมของกลุมปกาเกอะญอมาโดยตลอด สําหรับการยายถิ่นฐานดังกลาวแลวนั้น อนุชา รุงมรกต และคณะ 3 ไดก ลาวถึงกลมุ ชาติพันธุป กาเกอะญอท่ไี ดอพยพเขามาอยูในพน้ื ท่ีหมบู านสนั โปง ตําบล เสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง สรุปความไดวา ในตอนแรกไดเขามาอาศัยอยูบริเวณริมแมน้ํา เสริม ซ่ึงเปนพื้นที่ตอนกลางของหมูบาน ในชวงแรกมีชาวปกาเกอะญอ อพยพเขามาอยูอาศัยเพียงไมก่ี หลังคาเรือน ตอมาเม่ือมีคนอพยพเขามาอาศยั ภายในหมูบานสนั โปงเพ่ิมมากข้ึนจนเริม่ แออัด ทําใหชาวปกา เกอะญอหลายหลังคาเรือน รวมถึงชาวปกาเกอะญอท่ีอพยพเขามาในหมูบานภายหลังขึ้นไปปลูกบานบน ภูเขา บริเวณน้ันจึงไดชื่อวา “บานแพะ” หรือ “ผาหมน” ตอมาภายหลังท่ีกลุมคนเมืองอพยพเขามาใน หมูบานมากขึ้นเร่ือยๆ จึงมีการขยายพื้นท่ีการอยูอาศัย ไปในทางทิศเหนือและเรียกพื้นท่ีบริเวณนี้วา “บานสันโปง” ทางทิศใตเรียกวา “บานใหมสันโปง” และรอยตอระหวางบานกลางและบานใหมเรียกวา “บา นหลายโตง ” 1 Truong Thi Hang การแตงงาน The Wedding, วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏลําปาง, 5(2) : คณะ มนุษยศาสตรและสงั คมศาสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลาํ ปาง, 2559, หนา 211. 2 สุริยา รัตนกุล, พิธีกรรมในศาสนา เลมที่ 1, (นครปฐม : สํานักพิมพมหาวิทยาลัยมหิดล, 2549), หนา 208-209. 3 อ นุ ช า รุ งม ร ก ต แ ล ะ ค ณ ะ , ก าร ศึ ก ษ าชุ ม ช น บ าน สั น โป ง ห มู ที่ 3 ตํ าบ ล เส ริม ก ล า ง อาํ เภอเสริมงาม จังหวดั ลําปาง, โครงการศลิ ปะศาสตรบณั ฑติ สหวิทยาการสังคมศาสตร, 2552, หนา 213-240.

292 รายงานการประชุมวิชาการระดบั ชาติ ครงั้ ที่ 3 ปจจุบันแมวิถีชีวิตของชุมชนชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จงั หวดั ลําปาง จะมีการเปล่ียนแปลงไปอยางมาก กลาวคือ มีการติดตอกับบุคคลและสังคมภายนอกมากข้ึน และมีการใชวิทยาการใหมๆ เขามาในวิถีชีวิตจนทําใหการดําเนินชีวิตของคนสวนใหญเปล่ียนแปลงไปจาก เดมิ ดังพิจารณาไดจากการแตง ตวั ทีเ่ ปลยี่ นไปหรอื การรบั ประทานอาหารตางๆ เปน ตน อยา งไรกด็ ี หากเปน ประเพณีสําคัญท่ีเกย่ี วขอ งกับชีวิตและบุคคลในครอบครัวเชน “ประเพณีการแตงงาน” ชาวปกาเกอะญอใน หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง กลับยังสามารถรักษารูปแบบการแตงงาน ตลอดจนรูจ กั ปรับเปลี่ยนและหยบิ ยืมข้นั ตอนบางอยา งจากกลุมชนที่อาศยั อยูในพ้ืนทีใ่ กลเคียงมาทดแทนพิธี บางอยา งท่ีขาดหายไป ดวยเหตุนี้ ผูวิจัยจึงมีความสนใจท่ีจะศึกษาพิธีการแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง โดยใชแนวคิดเรื่องพิธีเปล่ียนสภาวะของ อารโนลด ฟาน เจนเนพมาใชในการวิเคราะห เพ่ือใหทราบถึงบทบาทของพิธแี ตงงานในฐานะพิธีเปลย่ี นสถานะอนั จะชว ยให บุคคลสามารถกาวผานจากสถานะเดมิ สสู ถานะใหมไดอยา งราบร่ืน วตั ถปุ ระสงคของการวิจยั เพื่อศึกษาพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จงั หวัดลําปางในฐานะพิธเี ปลี่ยนสภาวะ วิธีดาํ เนนิ การวจิ ยั งานวิจยั คร้งั นี้เปน การวิจัยเชงิ คณุ ภาพ ใชวธิ วี จิ ัยโดยศึกษาจากเอกสารและการเก็บขอมลู ภาคสนาม ผสานกบั การประชมุ กลมุ ยอ ย ดังมีขนั้ ตอนดงั ตอไปนี้ 1. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของกับภูมิหลังประวัติศาสตรเก่ียวกับกลุมชาติพันธุปกา เกอะญอ ประเพณีและพธิ ีกรรมของชาวปกาเกอะญอ และแนวคดิ เก่ียวกบั พิธเี ปล่ียนสภาวะ 2. ลงพื้นที่เกบ็ ขอ มูลเบื้องตนโดยการสมั ภาษณและสังเกตพฤติกรรมของชาวปกาเกอะญอในสวนท่ี เก่ียวกับพิธีการแตงงาน และศึกษาบริบททางสังคมท่ีทําใหพิธีการแตงงานยังไดรับการสืบทอดมาจนถึง ปจจุบัน 3. สืบหาและคัดเลือกวิทยากรผูมีความรูความสามารถตามคุณสมบัติที่ไดกําหนดไว โดยแบงเปน 2 กลุม คือ 1) กลุมผูมีความรูและเขาพิธีการแตงงานตามแบบของชาวปกาเกอะญอ ซ่ึงมีจํานวนท้ังส้ิน 10 คน 2) คบู า วสาวท่จี ะแตง งานกันในเดือนมกราคม พ.ศ.2562 ซง่ึ มที ง้ั ส้นิ 1 คู 4. เม่ือไดวิทยากรท่ีแทจริงแลวคณะผูวิจัยไดเขาสังเกตการอยางมีสวนรวม(Participant Observation) พรอมกับเก็บขอมูลพธิ กี ารแตงงานของชาวปกาเกอะญอ ตง้ั แตวนั กอ นจดั งาน(วันเตรยี มงาน) และในวนั จดั งานแตง งาน 5. ดําเนินการจัดการสนทนากลุมยอย (Focus Group Discussion) เกี่ยวกับขั้นตอนการเปล่ียน สภาวะทเี่ กดิ ข้นึ ในพิธกี ารแตงงานของชาวปกาเกอะญอ

Nan : นครนาน : นครพระพทุ ธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 293 City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage 6. สังเคราะหและวิเคราะหขอมูลท่ีเกี่ยวของกับการเปล่ียนสภาวะในขั้นตอนตอนตางๆ จากการ สนทนากลุมยอย (Focus Group Discussion) การสัมภาษณรายบุคคล และการสังเกตพฤติกรรมของ ชาวปกาเกอะญอทมี่ ารวมในพิธีการแตง งานต้งั แตว ันเตรียมงานจนถงึ วันแตงงาน 7. สรปุ และอภิปรายผล แลวนาํ เสนอผลการศกึ ษาดว ยการพรรณนาวิเคราะห ผลการวจิ ยั การศึกษาเร่ือง พิธีเปลี่ยนสภาวะ : กรณีศึกษาจากงานแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสัน โปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง ในครั้งนี้ คณะผูวิจัยไดศึกษาขอมูลจากเอกสารและ งานวิจัยที่เก่ียวของตลอดจนการลงพ้ืนท่ีภาคสนามเพื่อเขารวมพิธีแตงงานแลวสังเกตการอยางมีสวนรวม (Participant Observation) และไดจัดการสนทนากลุมยอย (Focus Group Discussion) กับบุคลที่ เก่ียวของกับพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอ ตลอดจนสัมภาษณวิทยากรและเจาบาว-เจาสาวที่ไดจัดพิธี แตงงานข้ึนในวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2562 ท่ีผานมา สําหรับพิธแี ตงงานในคร้ังน้ีมีขั้นตอนหลายอยา งที่แม จะไมเหมือนเดิม แตกไ็ ดมีการผสมผสานและปรับเปลยี่ นพิธีการบางอยางเพ่ือใหบรรลผุ ลในลกั ษณะเดยี วกัน สาํ หรบั พิธกี ารแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบา นสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสรมิ งาม จงั หวัดลําปาง มีข้ันตอนดงั ตอ ไปน้ี 1. ข้ันการสูขอ เม่ือหนุมสาวปกาเกอะญอคบหาดูใจกันจนมั่นใจแลววาจะแตงงานกัน ทางพอแม ของฝายหญิงจะไปพูดคุยกับทางพอแมของฝายชายเพ่ือตกลงกันเร่ืองการใหฝายชายมาสูขอฝายหญิงให ถูกตองตามประเพณี เมื่อตกลงกันเปนท่ีเรียบรอยแลวทางฝายชายมีหนาท่ีในการหาฤกษสําหรับวันที่จะ แตงงาน สวนฝายหญิงก็จะไปบอกกลาวแกผีหอ โดยจะกระทํากอนวันแตงงาน 3 วัน อยางไรก็ดีหลังจากท่ี พิธีแตงงานเสรจ็ แลว จะเล้ียงผหี อหรือไมน้ันกข็ ้ึนอยูกับฝายเจาสาว แตเม่ือเวลาผานไปแลวพบวาเจา สาวตัง ครรภหรือคลอดลกู แลว ฝายเจาสาวจะตองกลับมาเล้ียงผีหอ ซึ่งผทู ี่ทําหนา ที่ในการเล้ียงผีหอของพิธีกรรมใน การแตงงาน คือ “เกาะโขะ” เปนหัวหนาประจําเลี้ยงผีในหมูบานหรือเปนผูประกอบพิธีในการเลี้ยงผีหอซ่ึง เปนวิญญาณบรรพบรุ ษุ ของชาวปกาเกอะญอ สําหรับข้ันตอนการเลี้ยงผีหอจะเริ่มจากการดูฤกษดูวันท่ีจะสามารถทําพิธีการเล้ียงผีหอได โดยจะตองไมต รงกบั วันพุธ หรือวันเสยี และถา เปน วันท่ีอยใู นชวงขา งขนึ้ กต็ องทําพธิ ีน้ีใหเ สร็จ ถาหากเปนวัน ขางแรมก็จะตองประกอบพิธีใหเสร็จกอนถึงวันขางข้ึน การเลี้ยงผีของชาวปกาเกอะญอจะใชเวลา 2 วัน โดยจะเริ่มในเวลา 6 โมงเย็น จนถึงเวลา 2-3 ทุม และในชวงที่มีการทําพิธีจะตองปดบานไว เพ่ือไมใหคน ภายนอกเขา ไปได 2. ข้ันการจัดพิธีแตงงาน หลังจากท่ีไดฤกษวันจัดพิธีแตงงานแลว กอนจะมีการแตงงาน 1 วัน ญาติฝายเจาสาวจะมาชวยกันจัดสถานที่ตลอดจนเตรียมอาหารสําหรับเลี้ยงแขกท่ีจะมาในวันแตงงาน โดย อาหารที่นิยมทําในงานแตงงานของชาวปกาเกอะญอที่ผานมามักจะเปนอาหารที่หาไดงายและมีข้ันตอนใน การประกอบอาหารไมยุงยาก เชน แกงหัวปลีใสไกและแกงลูกฟกขี้หมู เปนตน อยางไรก็ดีในปจจุบันนี้ ชาวปกาเกอะญอนิยมเลยี้ งอาหารในพิธีแตง งานมากชนิดกวา แตเดมิ ท้ังยังมีเครือ่ งดม่ื หลายชนิดมาใหแขกได

294 รายงานการประชุมวิชาการระดับชาติ ครง้ั ที่ 3 ด่มื อีกดวย ดงั เห็นไดจากพิธีแตงงานในคร้ังนี้ คณะผูวิจัยพบวานอกจากอาหารสองอยางดังกลาวแลวขางตน เจาภาพยังไดสั่งอาหารชุดแบบโตะจีนมาเลี้ยงแขกในวันงานอีกดวย สวนในวันท่ีเปนการเตรียมงาน ฝายเจาสาวจะทําอาหารเลย้ี งผมู าชวยงานในตอนเยน็ และมเี ครอื่ งด่ืมแอลกอฮอลเล้ียงญาตทิ ้ังสองฝา ยดวย 2.1 พิธใี นวันเตรยี มงาน พิธสี ําคัญในวันเตรียมงานน้ี นอกจากจะมีการเตรียมสถานท่ีและของ ใชในงานแตงแลว พิธีสําคัญอีกพิธีหนึ่งท่ีจะขาดไมไดเลยก็คือ พิธีรับขันสู ( ฮับเนะเกอะเนอ ) หรือการรับ เจาบาวเขาบานเจาสาว โดยจะมีพิธีการท่ีแตกตางกัน 2 กรณี กลาวคือ กรณีท่ีเจาบาวเปนคนนอกหมูบาน (อาจเปนคนเมือง หรือเปนปกาเกอะญอจากถน่ิ อื่น) เม่ือเดินทางมาถึงหมูบานของเจาสาวในชว งเย็นของวัน เตรียมงานแลว จะตองอยูนอกหมูบานหรือรอ ณ จุดแบงเขตของหมูบานปกาเกอะญอกับหมูบานอื่นๆ ระหวางนเี้ จาบา วและญาติๆ ตอ งอยูรอกอ นยังไมส ามารถเดินขามเขตมาไดจนกวาญาติๆของฝายหญิงจะยก ขบวนแหออกมาตอนรับ สําหรับพิธีรับขันสูนี้จะเร่ิมดวยญาติๆของฝายหญิงต้ังขบวนรองรําทําเพลงออกมา จากบานเจาสาว พอมาถึงที่เจาบาวและญาติของฝายเจาบาวอยูก็จะมีการทําพิธีเทเหลาไปถวายเจาท่ีเพื่อ บอกกลา วเจาท่ีเพื่อขออนญุ าตใหพาเจาบาวกับญาติๆของเจาบาวไดเขา หมูบา น ระหวางที่มีการเทเหลา ก็จะ มีคนถือกานใบไมมาเปนตัวแทนของส่ิงท่ีไปตัดเสนแบงเขตแดนระหวาง ๒ ฝาย หลังจากทําพิธีตัดเขตแดน เสร็จสิ้นก็จะมีญาติของฝายเจาสาวปูเสื่อแลวเชื้อเชิญใหเจาบาวและญาติๆ มาด่ืมเหลาดวยกัน และเร่ิมทํา การจอยซอซึ่งจะเร่ิมแรกดวยการจอยซอต้ังตนท่ีเรยี กวา “ทาอาขอที”และตองรอทําการจอยซอตั้งตนเสร็จ จึงจะทําการจอยซออ่ืนตอได เมื่อทําพิธีท้ังหมดเสร็จสิ้นท้ังหมดจะเดินไปยังบานพักที่เตรียมไวใหเจาบาวได อาศัยกอ นจะเขา พิธแี ตงงานในวนั ถดั ไป หลังจากคณะเจาบาวไดเขาท่ีพักแลว เมื่อถึงเวลาจะมี “โตโละ หรือ พอสูแมขอ”4 ซึ่งเปนบุคคลที่ ฝา ยเจาบาวและฝายเจาสาวเลอื กใหม าชวยทําหนาท่ตี างๆ ในพิธีแตงงาน โดยหนา ที่แรกของพอสูแมขอกค็ ือ พิธรี บั ขันสู หรอื การไปรับเจา บาวมาบานเจา สาวในตอนเยน็ ของวันเตรียมงาน พอสูแมข อจะถอื ถาดขนั หมาก ท่ีมีซิ่น 1 ผืน เส้ือผูชาย (เซโปโละ) 1 ตัว สรอยลูกปด (แพ) 1 เสน และถือเสียม 1 ดาม เดินทางไปรับ เจาบาว โดยจะเดินจากบา นเจาสาวมาถงึ ที่พักของเจา บาวแลวเดินไปกลับ 3 รอบ จนถึงรอบท่ีสาม พอ สูแม ขอจะเชิญเจา บาวใหเ ดนิ ไปยังบานของเจาสาวดวยกนั เมื่อเดินมาถงึ ทางขน้ึ บา นเจา สาวจะมกี ารซัดนา้ํ 5 ลงมา 4 โตโละ จะมีอยูดว ยกัน 2 คนโดยฝา ยเจาบาวและเจาสาวจะเปน ผเู ลือกมาเองฝา ยละ 1 คนทาํ หนาทคี่ ลา ย กับการเปนเถาแกของแตละฝาย และแมว าจะเรียกวาพอ สูแมข อแตทงั้ คูก็เปนผูชาย สําหรบั การคัดเลือกวาใครจะได เปนพอสูแมขอนั้น จะพิจารณาจากความรูความชํานาญเกี่ยวกับข้ันตอนตางๆ ในพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอ ตลอดจนตองแตงงานแลวและมีอายุมากกวา 40 ปขึ้นไป จึงจะมีคุณสมบัติของการเปนพอสูแมขอ นอกจากนี้ ภรรยาของพอสูแมขอก็ยังมีบทบาทสําคัญในข้ันตอนการสงตัวดวย โดยภรรยาของพอสูแมขอจะเปนผูทําหนาท่ีฉีก ชดุ แตงงานสขี าวของเจา สาวออกและชวยเจา สาวแตงตวั ดว ยชดุ ใหมท บ่ี อกใหรูวา เปนผูทผี่ า นพธิ ีแตง งานแลว (นอย จิ นะวนั . สัมภาษณ, 15 ธันวาคม 2561.) 5 เดิมผูท่ีทําหนาท่ีในการซัดน้ําในพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอจะตองสืบเช้ือสายเฉพาะของผูท่ีทํา หนาที่น้เี ทานั้น แตในปจจุบันทายาทของผูทําหนาน้ีไมไดอาศัยอยูท ่ีนี่อีกแลว ทําใหไมมีชาวปกาเกอะญอหมูบา นสัน โปงคนใดเขาใจถึงความหมายของการซัดน้ําในพิธีแตงงาน สวนผูท่ีทําหนาที่ซัดน้ําในปจจุบันมักเลือกจากญาติฝาย เจาสาวคนใดคนหนึ่งใหทําหนาท่ีซัดนํ้าใหครบตามธรรมเนียมที่เคยกระทํากันมาเพียงเทานั้น จึงทําใหการจัดงาน

Nan : นครนา น : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 295 City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage ใสเจาบาวและญาติๆ ของเจา บาวดวย และกอ นข้ึนบานจะมีญาตขิ องเจาสาวนําน้าํ มาลา งเทา ใหเจา บาวกอ น หลังจากนั้นก็จะเปนการเลี้ยงอาหารเย็นแกเจาบาวและญาติฝายเจาบาว เม่ือไดพูดคุยกันหลังจาก รับประทานอาหารแลว เจาบาวก็จะกลับไปพักผอนท่ีบานของญาติเจาสาวท่ีไดเตรียมไว ก็ถือวาพิธีในวันนี้ เสร็จส้ินแลว กรณีท่ีเจาบาวเปนชาวปกาเกอะญอในหมูบานเดียวกัน เจาบา วไมตองรออยูท่ีนอกเขตหมูบาน แตใหรออยูท่ีบานของตนเอง เม่ือไดเ วลาแลวพอสูแมขอจะเดินไปรับเจาบาวท่ีบานเอง และจะเดินไปกลับ 3 รอบเชนเดียวกัน แตจ ะไมมกี ารกินเลีย้ ง(ดื่มเหลา )ตอนรับ ทัง้ ยังไมตอ งบอกเจาทกี่ อนเขาหมบู านเหมอื นกรณี เจาบาวเปนคนตางถ่ินอีกดวย สวนขนั้ ตอนอ่ืนๆ จะกระทําเชนเดียวกัน อยางไรก็ดี การเดนิ ไปและกลับของ พอสูแมขอระหวางบานเจาสาวกับท่ีพักของเจาบาว (หลังจากกลับจากบานเจาสาวในชวงเย็นแลว) จะมีข้ึน อีก 2 คร้ัง ในชวงเวลาตอนเท่ียงคืน และตอนตีสามหรือตีส่ีของวันแตงงาน โดยในแตละชวงจะเดิน 3 รอบ เชนเดียวกัน และในรอบสุดทายของการเดินในวันแตงงานพอสูแมขอจะถือถาดขันหมากท่ีฝายเจาบาวไดใส เงินเหรยี ญพรอมสนิ สอดตา งๆ ไวมาเทใสถาดที่ทางฝายเจา สาวไดเตรียมไว อยางไรกต็ าม จากการสัมภาษณวิทยากรและการเขารวมพิธีแตง งานในครั้งน้ี คณะผูวิจัยพบวา ชาวปกาเกอะญอไมไดเครงครัดธรรมเนียมการแตงงานโดยใช “พอสูแมขอ” ใหเปนผูดําเนินการในพิธีตางๆ ในงานแตงงานใหดังเชนสมัยกอนเพราะยอมใหญาติผูใหญของคูบาวสาวสามารถเขามาทําพิธีรวมดวยได เชนเดียวกบั งานแตง งานท่ีไดจัดขึ้นในวันท่ี 16-17 มกราคม พ.ศ.2562 ที่ผา นมา พบวา ญาติของฝายเจา บา ว และฝา ยเจาสาวเขามามีสวนรวมในข้ันตอนตางๆของพิธีการแตง งานตางๆ นอกจากนส้ี ินสอดของเจาสาวก็มี การปรับเปล่ยี นไปจากท่ีผานมาท่ีจะมกี ารกาํ หนดวาใหมี “กาํ ไลเงิน 1 คู สรอ ยลูกปดสีขาว 1 เสน เสื้อปกลูก เดือย 1 ผืน ผาซ่ินทอมือ 1 ผืน เสียม 1 อันหมาก 1 หัว และใบพลู 1 มัด” (อนุชา รุงมรกต และคณะ, 2552) มาเปนสิ่งของมีคาเชน เงิน และทองคํา หรือส่ิงของอื่นๆ เชนเดียวกับคนเมืองและคนไทยโดยท่ัวไป นอกจากนใี้ นสมัยกอ นผทู ่ีเปนเจา สาวจะไมม ีสทิ ธไิ ดรบั ส่งิ ของหรือไดเ งนิ คาสินสอดทีเ่ จาบาวเตรียมไวให และ ผูที่มสี ิทธิในสนิ สอดเหลา นี้จะมเี พยี ง พอ แม และญาติๆของเจาสาวเทานน้ั 2.2 พิธีในวันแตงงาน สําหรับพิธีในวันแตงงานน้ัน หลังจากพอสูแมขอไดนําถาดขันหมากของ ฝา ยเจาบา วทมี่ ีเงนิ เหรยี ญและใบพลูอยูในนั้นกลบั มาเทใสถาดขันหมากของเจาสาวในเวลากอ นรงุ เชา แลว นั้น เม่ือใกลจะถึงฤกษตามที่เจาบาวไดห ามาให พอสูแมขอจะเดินไปรับเจาบาวอีกครั้ง ตามปกติแลวพิธแี ตงงาน ของชาวปกาเกอะญอจะเปนไปในทางลับ กลา วคอื เมอื่ เจาบาวมาถึงบานเจาสาวแลว พอสแู มข อจะพาเขาไป ในหอ งที่ทําพิธี(หอ งหอ) โดยผูท ส่ี ามารถอยรู วมในหอ งนัน้ ไดมเี พยี ง 6 คนเทานั้นคือ เจา บา ว เจา สาว พอสูแม ขอของท้ังสองฝา ย และเพ่ือนของเจาบาว 1 คน กับเพ่ือนของเจาสาวอีก 1 คน สวนพิธีการที่กระทําในหอง จะเร่ิมจากการกินเล้ียง โดยเจาบาวและเพื่อนเจาบาว จะเปนคนปอนเน้ือไกและเหลาท่ีไดเตรียมไวใหแก เจาสาวและเพ่ือนเจาสาว หลังจากน้ันจะเปนการปอ นสลับกัน คือเจาสาวและเพื่อนเจาสาวจะเปนฝายปอน เน้ือไกกับเหลาใหเจาบาวและเพ่ือนเจาบาวบาง สวนในรอบที่สองและรอบที่สาม ท้ังสองฝายจะรับประทาน เนื้อไกเองไมมีการปอ นกันเชน คร้ังแรก และไมต องด่ืมเหลา ตอจากน้ันจะเปนพิธีสําคญั ของคูแตงงานโดยพอ แตง งานของชาวปกาเกอะญอบานสันโปงในปจจุบนั ไมเครงครัดขั้นตอนนี้เทาใดนัก จะมหี รือไมมีกไ็ ด แตก ารลางเทา ใหเ จาบา วยังคงกระทาํ กันอยู (กอ ปาละอาย. สมั ภาษณ, 16 ธันวาคม 2561.)

296 รายงานการประชมุ วิชาการระดับชาติ ครงั้ ที่ 3 สแู มขอของทัง้ สองฝายจะเปนผูผูกขอมือใหเจาบาวและเจา สาวพรอมทั้งกลา วอวยพรและใหขอแนะนําตางๆ เมอ่ื ผกู ขอ มอื ใหคแู ตงงานเสรจ็ แลวก็ถอื วาเสร็จพธิ ีการแตงงานแบบชาวปกาเกอะญอบานสนั โปง ตําบลเสริม กลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลาํ ปาง อยางไรก็ดี การแตงงานของชาวปกาเกอะญอบานสันโปงในปจจุบันจะมีการหยิบยืมพิธีการใน การแตง งานจากวฒั นธรรมภายนอกเขา มารว มดวย นั่นคือหลังจากทีพ่ อสแู มข อไดผกู ขอ มือใหแ ลว ในหองยงั มี การยายออกมาผูกขอมือขางนอกหองดวย โดยจะใหพอแมของฝายเจาบาวและฝายเจาสาวเปนผูผูกขอมือ และใหพรกอน หลังจากน้ันจะเปนบุคคลอื่นๆ ท่ีมารวมงาน ซ่ึงการผูกขอมือโดยญาติผูใหญและผูมารวม แสดงความยินดีในลักษณะดังกลาวนี้เปนพิธีการในงานแตงงานของคนเมืองและคนไทยโดยทั่วไป เม่ือเสร็จ จากพิธีผกู ขอ มอื ดังกลา วแลว ท้ังเจา บา วและเจา สาวก็จะลงไปทักทายแขกและเล้ียงขอบคุณแขกทมี่ ารว มงาน ในชวงเยน็ จะมีพธิ สี ง ตวั และมีการเลี้ยงฉลองใหกบั คูแ ตงงาน โดยพอ แมของเจาบา วจะพาคบู าว สาวเขาไปในหองหอ หลังจากนั้นจะใหท้ังคูด่ืมเหลาและกลาวคําอวยพร เสร็จแลวพอแมและเจาบาวจะ ออกมาจากหอง โดยในหองจะเหลือเพียงภรรยาของพอสูแมขอและเพ่ือนเจาสาวที่จะชวยกันฉีกชุดสีขาว (ชุดเช-อวา)ของเจาสาวออก แลวชวยเจาสาวแตงตัวใหมดวยชุดสองทอน ขางบนจะเปนเส้ือสีดําปกดวยลูก เดือยท่ีหนาอก (เรียกอีกอยางวาชุดเชเบอะหรือชุดแมบาน) และทอนลางเปนผาถุง เม่ือเจาสาวแตงตัวดวย ชุดแมบานเสร็จแลวก็จะลงมาชว ยเจาบาวตอนรับแขกท่มี ารว มแสดงความยินดีในตอนเย็น หลงั จากนัน้ ก็ถือ วาพธิ แี ตง งานของคูบาวสาวปกาเกอะญอไดเ สรจ็ สมบูรณแ ลว หลังจากคูแตงงานอยูรวมกันครบ 3 วัน 3 คืนแลว เจาบาวจะพาเจาสาวไปท่ีบานของตนบาง โดยเจาสาวจะนาํ ของไปมอบใหแกแ มข องเจาบาวซ่ึงจะเปนอะไรก็ได หลังจากมอบของใหแมของเจา บาวแลว จะมีการผกู ขอมอื และอวยพรใหคบู าวสาวอีกคร้งั อยางไรก็ดีขน้ั ตอนการมอบสง่ิ ของใหแกแมของเจา บาวน้ใี น ปจจุบันจะทาํ หรือไมกไ็ ดเชน กนั จากขั้นตอนในพิธีการแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริม งาม จงั หวัดลาํ ปางขางตน เมอื่ นํามาวิเคราะหดวยแนวคิดเก่ียวกบั พิธีเปล่ยี นสภาวะของอารโ นลด ฟาน เจน เนพ นักคติชนชาวฝร่ังเศสแลวพบวา พิธีเปล่ียนภาวะจากการแตงงานของชาวปกาเกอะญอประกอบดวย ขั้นตอนทั้งส้ิน 3 ขั้นตอน คือ 1.การพลัดพราก (separation or preliminal) 2. การเตรียมพรอม (transition or luminal) และ3. การผสมผสาน (incorporation or postliminal) ดงั จะไดนาํ เสนอตอไปนี้ 1. การพลัดพราก (separation or preliminal) ในขั้นตอนนี้บุคคลที่กําลังเขาสูพิธีเปล่ียน สภาวะจะถูกตัดขาดจากโลกเดิมหรือสังคมเดิมหรือสถานภาพเดิมของตน เม่ือพิจารณาจากข้ันตอนการ แตงงานของชาวปกาเกอะญอบานสันโปง ชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริม งาม จังหวัดลาํ ปางดังอธิบายแลวขางตนจะพบวา ทง้ั เจาบาวและเจาสาวตางก็ถูกตัดขาดหรอื ตองพรัดพราก ไปจากสถานที่และสถานนะเดิมของตน หากแตลําดับข้ันตอนอาจไมไดเกิดพรอมกัน แตก็เปนขั้นตอนท่ีใคร คนใดคนหนึ่งจะขาดไมไดด ังจะไดอ ธบิ ายจากขอมลู ภาคสนามและการเขา รวมสงั เกตการณอ ยา งมสี วนรวมใน พธิ ีแตงงานดังนี้

Nan : นครนา น : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 297 City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage การพลัดพรากของเจาบาว เร่ิมตนต้ังแตการเดินทางมาจากบานของตนเองท่ีจังหวัดเชียงใหม6 เมื่อเดินทางมาถึงแลวก็ยังไมสามารถเขาไปในพ้ืนที่ได จะตองผานการรบั รองหรอื ไดรับการยอมรับใหเขามา เสียกอน ดังเชนปรากฎวา มีกลุมของญาติเจา สาวไดยกขบวนแหออกมารับท่ีหนาทางเขาและมีตอนการเล้ียง ตอนรับเจาบาวและญาติๆท่ีมาดวยกัน พิธีการนี้เปนสัญลักษณของการอนุญาตใหเขาสูพื้นท่ีใหมหรืออีกนัย ยะหน่งึ หมายถงึ การแสดงออกเชิงสังคมเพื่อเปนการประกาศใหค นในหมูบา นทราบวา เจาบาวผูนแ้ี มเ ปนปกา เกอะญอจากตางถิ่นก็จริงแตครอบครัวของฝายเจาสาวซึ่งเปนคนในพื้นท่ีก็ใหการตอนรับอยางเปดเผย การเคล่ือนขบวนกันออกมาจากบานเจาสาวจนถึงการรับเจาบาวไปยังท่ีพักที่ไดจัดเตรียมไวจึงเปนการ ประกาศใหสังคมปกาเกอะญอในพื้นที่ไดรบั รูโดยทัว่ กัน นอกจากนี้การที่ญาติของฝายเจาสาวไดเ ทเหลาและ บอกกลา วเจาที่ท้ังดานซายและดานขวาของถนนเขาหมูบานยังเปนการแสดงออกเชิงสัญลกั ษณอีกประการ หน่ึงวาการขามเขต (territorial crossing) ของเจาบาวในครงั้ นี้ไดขออนุญาตจากโลกศักดิ์สทิ ธิ์ท่ีคอยอารักษ และปกปองคนในหมูบ านเรียบรอยแลว นอกจากนใ้ี นลาํ ดับขน้ั ตอนตอมาในพิธีรับขันสู ไมวาจะเปนเจาบาว ที่มาจากตางพ้ืนท่ีหรือเปนเจาบาวท่ีอยูหมูบานเดียวกันตางก็ตองเดินออกมาจากท่ีพักหรือบานของตนเอง เพ่ือไปบานเจาสาว การท่ีมีพอสูแมขอชวยทําหนาที่รับสงเจาบาวน้ันจะชวยใหเจาบาวคอยๆ ไดตระหนักใน ตนเองวา ตอไปจะไมใ ชคนโสดอีกแลว สง่ิ ของตา งๆ เชน ถาดขันหมาก ชุดผาทอ เสียมและสินสอดอ่ืนๆ ทีพ่ อ สูแมขอชวยถือจะเปนส่ิงชวยเตือนใหเจาบาวไดรูตัววาเม่ือผานพิธีแตงงานนนี้เสร็จแลว สถานะเดิมของ ตนเองจะไมวันกลับมาเหมอื นเดิมอกี ตอไป การพลัดพรากของเจาสาว เน่ืองจากการแตงงานของชาวปกาเกอะญอน้ันฝายเจาบาวจะแตงเขา บา นของเจาสาว ในชว งแรกของพิธีแตง งานจงึ ไมมีข้ันตอนการพรัดพรากในเชงิ กายภาพในฝา ยเจาสาวใหเห็น เปนรปู ธรรมเชนเดียวกับฝายเจาบาว แตจะไปปรากฏในชวงข้ันตอนสุดทา ยของพิธีแตงงานนั่นคือการสงตัว เจาสาว โดยขั้นตอนที่เปนสัญลักษณถึงการพรัดพรากหรือเปลี่ยนสถานภาพของเจาสาวท่ีเคยเปนคนโสด กลายไปเปน ผูที่ออกเรือนแลวคือการถูกฉีกชุดสีขาวที่เจาสาวสวมในพิธีแตงงานแลวเปลี่ยนเปนชดุ สีดําท่ีปก ประดับดว ยลกู เดือยหรือทช่ี าวปกาเกอะญอเรียกวาชุด “แมบาน” น่ันเอง และผทู ่ีแตงงานแลวจะไมส ามารถ สวมชุดสีขาวไดอีก การกระทําในขน้ั ตอนนี้จึงเปนการย้ําใหเจาสาวระลึกถึงการเปล่ียนผานบทบาทชีวิตของ ตนเองท่ีนับจากนี้จะไมสามารถกลับไปเปนเด็กหรอื เปนคนโสดเหมือนทผ่ี านมาไดอีกตอไป การที่ภรรยาของ พอสูแมขอและเพื่อนเจาสาวไดชวยกันฉีกชุดเชวาออกเปนช้ินๆ จะย่ิงชวยย้ําเตือนใหเจาสาวตระหนักวา สภาวะเดิมของเด็กสาวที่จะไมมีวันกลับมาอีกแลว อีกท้ังการสวมชุดใหมท่ีเรียกวาชุด “แมบาน” ยอมเปน การตอกย้าํ ถึงความรับผดิ ชอบจากบทบาทหนา ทีใ่ หมข องเจา สาวปกาเกอะญอน่นั เอง 2. การเตรียมพรอม (transition or luminal) สําหรับข้ันตอนการเตรียมพรอมในพิธีแตงงาน ของชาวปกาเกอะญอ จะปรากฏชัดท่ีสุดคือการเตรียมพรอมของฝายเจาสาว กลา วคือ การจะเปนเจาสาวได นนั้ เด็กหญิงชาวปกาเกอะญอจะไดรับการขดั เกลาหรือฝกความเปนแมบานแมเ รือนมาต้งั แตยงั เลก็ กลาวคือ จะตองหัดทอผาและทํากับขาวใหเปน โดยแมของเจาสาวจะเปนผูฝกสอนให นอกจากน้ีหากมีนองๆ กาํ เนิด 6 พิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอท่ีคณะผูวิจัยไดเขารวมสังเกตการณในคร้ังนี้ เจาบาวเปนชาว ปกาเกอะญอตาํ บลทาเดอ่ื อาํ เภอดอยเตา จงั หวัดเชยี งใหม (วโรดม ดขี อ. สัมภาษณ, 16 มกราคม 2562.)

298 รายงานการประชมุ วชิ าการระดับชาติ คร้ังท่ี 3 ตามมาอีก เด็กหญิงปกาเกอะญอก็จะตอ งเปน ผชู วยพอแมในการเล้ียงนองดวย ท้ังนเี้ พ่ือเปนการเตรียมความ พรอมสําหรับการเปนแมในอนาคตน่ันเอง จนเม่ือเติบใหญและมีชายหนุมมาแสดงตัววาตองการคบหาดวย แมของฝายหญงิ กจ็ ะพจิ ารณาความพรอมของลกู สาวตนวาหากใหแตงงานไปจะสามารถดแู ลงานบา นเหลา น้ี ไดหรอื ไม หากลูกสาวยังไมม ีความชาํ นาญก็จะมีการฝก ฝนใหจนมน่ั ใจแลว จงึ อนุญาตใหลูกสาวแตง งานได อยางไรก็ดี แมในปจจุบันจะมีเครื่องอํานวยความสะดวกมาชวยเหลือ เชน ของใชในครัวที่มีการใช เตาไฟแบบถังแกสแทนการใชฟน แตการทําอาหารก็ยังตองมีการฝกฝนใหกับเด็กสาวมาตั้งแตยังเปนเด็ก หรือการทอผา ท่ีขณะน้ีจะไมไ ดเครง ครัดนกั เน่ืองจากสามารถซ้ือหาไดงายกวาในสมัยกอน แตหากเด็กหญิงมี ความสนใจผูเปนแมหรอื ยายก็จะสอนใหเชนกัน เพียงแตไมไดเปนการบังคับวาตองทําใหไดเหมือนสมัยกอน ดังปรากฏขอมูลจากการลงพ้ืนที่สัมภาษณแ ละเขา รวมพธิ ีกรรมแตงงานของชาวปกาเกอะญอแลวพบวา ผาที่ ใชใ นการตดั เยบ็ เปนชุดเจาบา วและชดุ เจาสาวนนั้ ผเู ปนเจาสาวไมไ ดท อข้ึนเอง หากแตเปน ญาติๆฝายเจาสาว เปนผูจดั เตรียมไวให แตก ระนนั้ เจาสาวก็ยงั คงไดรับการอบรมเร่อื งงานบา นและการดูแลครอบครวั จากพอ แม อยู ท้ังน้ีเพื่อเปนการเตรียมความพรอมใหกับเจาสาวกอนท่ีจะไดเปนผูดูแลครอบครัวใหมท่ีกําลังจะเกิดข้ึน นน่ั เอง สําหรับการจัดพิธีแตงงาน เจาสาวจะตองเตรียมการหลายอยางตั้งแตการจัดสถานที่ การเตรียม อาหารสาํ หรับรับรองแขก การเตรยี มที่พักสําหรับเจาบาวและญาติๆของเจา บา วที่มารวมพิธี งานในลักษณะ ดังกลาวนี้เจาสาวตองเปนผูบริหารจัดการ ขั้นตอนตางๆแมจะมีญาติในฝายเจาสาวเขามาชวยเตรียมการ แตการเตรยี มพรอมน้ีนับเปนข้ันตอนที่จะยํ้าเตือนใหเจา สาวไดทราบถึงการเปล่ียนแปลงทางสังคมตลอดจน สถานภาพของตนวา นับจากนี้จะกลายเปน ภรรยา และการแตงงานนนเี้ ปนที่รบั รแู ละไดการยอมรับจากคนใน สงั คม 3. การผสมผสาน (incorporation or postliminal) ในขั้นตอนน้ีนับวามีสัญลักษณที่แสดงถึง การผสมผสานของเจาบาวและเจาสาวทีเ่ ดนชดั ที่สุด ดังปรากฏใหเห็นใน 2 ลักษณะคือ การผสมผสานระดับบุคคล คือ การท่ีคูบาวสาวไดกลายเปนอันหน่ึงอนั เดยี วกันผานพฤติกรรมเชิง สัญลักษณในพิธีการผูกขอมือที่กระทําขึ้นโดยผูสูแมขอและการผูกขอมือโดยญาติๆกับผูที่เขามารวมงาน พิธกี ารในลกั ษณะดังกลาวจะเปนการเชือ่ มโยงใหคูบา วสาวปกาเกอะญอไดต ระหนกั ถงึ การใชชวี ิตคขู องตนวา นบั จากนี้จะตองมกี ันและกนั ไมใชตวั คนเดียวเชนท่ีผานมา ถอยคําตางๆท่ีพอสแู มขอตลอดจนผูที่มาอวยพร ในพิธีแตงงานลวนเปนการยํ้าเตือนใหท้ังคูไดเขาใจและทราบถึงแนวปฏิบัติท่ีสามีและภรรยาพึงมีตอกัน นอกจากน้ีการเปลี่ยนชุดหลังจากพิธีสงตัวจากชุดสีขาวกลายเปนสีดําที่แสดงถึงการเปนแมบาน ยังเปนการ ยาํ้ เตือนใหค แู ตง งานท่ีออกมาตอนรบั แขกในตอนเย็นไดรับรูถึงการผสมผสานหรอื แสดงเชงิ สัญลักษณว าท้งั คู ไดเปนสามีภรรยากันเปนที่เรียบรอยแลว นอกจากน้ีคือการกําหนดใหคูแตงงานตองอยูที่บานของเจาสาว หลังจากผานพิธีแตงงานเปนเวลา 3 วัน 3 คืน ก็เปนการตอกย้ําถึงขั้นตอนการผสมผสานของการใชชีวิตคู ของเจาบา วและเจาสาวไดเ ปน อยางดีอีกดวย การผสมผสานระดับกลุมคนและสังคม คือ การที่สองครอบครวั ไดตกลงใจผูกมติ รไมตรยี อมใหคน ในครอบครัวหรือคนในหมูบานของตนไดแตงงานกับคนตางครอบครัวตางหมูบาน และเพื่อใหคูบาวสาวซ่ึง เปนคนท่ีมาจากตา งสังคมกันไดผานสภาวะในชวงหัวเลย้ี วหัวตอ ไดอ ยางราบรื่นนั้น ครอบครัวหรือชุมชนของ

Nan : นครนา น : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 299 City Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage ท้ังเจาบาวและเจาสาวก็จะตองผสมผสานยอมรับในกันและกันเฉกเชนเดียวกับคูบาวสาว ดังสะทอนไดจาก ในพิธีรับขันสูท่ีท้ังสองครอบครัวมารวมกันโดยมีพฤติกรรมสัญลักษณคือ การใชกิ่งไมใบไมลบเขตแดนของ หมูบานที่กัน้ คนนอกและคนในออกจากกัน การท่ฝี ายเจาบา วเดนิ เขามาในหมูบา นและไดรับการตอนรบั โดย มพี ฤติกรรมสญั ลักษณคือการเชื้อเชญิ ใหเ ขามาน่ังบนเสื่อดวยกัน การดมื่ เหลา รวมกนั หรือการรองราํ ทําเพลง ไปดวยกันในขบวนแหก็เปรียบไดกับการผสมผสานของคนท้ังสองกลุมวานับจากนี้ไปตางก็เปนคนกลุม เดียวกนั ไดเปน ญาตกิ นั แลว อกี ทั้งในพธิ เี ล้ียงฉลองใหก ับคบู า วสาวหลังจากเขาพิธสี งตวั แลวนน้ั การท่ีเจาสาว ออกมาตอนรับแขกพรอมกับเจาบาวดวยชุดใหมที่เรียกวาชุดแมบานน้ัน นอกจากจะเปนการบงบอกถึง สถานะใหมข องคสู ามภี รรยาแลว ยังเปน การยืนยนั ถึงการหลอมรวมกันของสองครอบครวั อีกดวย สรปุ และอภปิ รายผลการวจิ ัย การศึกษาเร่ือง พิธีเปล่ียนสภาวะ : กรณีศึกษาจากงานแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสัน โปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง ในคร้ังนี้ มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาพิธีแตงงานของ ชาวปกาเกอะญอในฐานะพิธีเปลี่ยนสภาวะตามแนวคิดของอารโนลด ฟาน เจนเนพ โดยเก็บขอมูล จากพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสริมกลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลําปาง ผล การศึกษาพิธีแตงงานของชาวปกาเกอะญอในฐานะพิธีเปลี่ยนสภาวะพบวา มีแบบแผนใน 3 ลักษณะ เชนเดียวกับพิธีเปลี่ยนสภาวะโดยทั่วไปซึ่งประกอบดวย 1. ข้ันตอนการพลัดพราก 2. ข้ันตอนการ เตรียมพรอม และ 3. ขั้นตอนการผสมผสาน โดยขั้นตอนการผสมผสานจะมีลักษณะเดนชัดที่สุด ดวยเหตุ เพราะแมวาจะมีข้ันตอนมากมายในพิธีการแตงงาน แตทั้งหมดท่ีไดกระทําข้ึนน้ันก็เพ่ือเปนการสรางความ ม่ันใจใหก ับคูบาวสาววา นับจากนี้การใชชีวิตคูของตน (การผสมผสาน) จะไดรับการยอมรับจากคนในสังคม ปกาเกอะญอ และทุกคนท่ีมารวมอวยพรในพิธีแตงงานยังชวยใหคําแนะนําตางๆ ท่ีจะชวยใหการอยูรวมกัน ของคบู าวสาวเปนไปอยางมีความสุข ดังทัศนะของ ก่ิงแกว อัตถากร 7 ท่กี ลา วถึงพธิ ีแตงงานตามแนวคดิ ของ ฟาน เจนเนพ วา การแตงงานเปนพิธีแหงการผสมผสานท่ีจะชวยใหวิกฤติการของชีวิตท่ีอยูในระยะ “หัวเล้ียวหัวตอ”ไดประสบผลสําเร็จในการปรบั ตนเอง นอกจากน้ีขอคนพบดังกลาวยังมคี วามสอดคลองกับ การศกึ ษาของ ธนั นิกานต ชยันตราคม 8ที่ไดศึกษาประเพณีแตงงานไทยแลวพบวา การแตงงานของไทยเปน ตัวอยางขั้นตอน Rrincorporation หรือ การท่ีบุคคลสามารถบรรลุสถานภาพทางสังคมใหมและกลับเขาสู สงั คมดว ยเอกลักษณใ หม โดยปฏิบัติหนา ทีต่ ามบรรทัดฐานหรอื มาตรฐานท่ถี ูกคาดหวงั ตามสถานภาพทไี่ ดรับ มา ในที่นี้กค็ อื การมสี ถานภาพใหมเ ปน สามีภรรยานน่ั เอง 7 ก่ิงแกว อัตถากร, เอกสารประกอบการศึกษา วิชาคติชนวิทยา โครงการเอกสารเชิงคติชนวิทยา เอกสารฉบับท่ี 2. (กรงุ เทพมหานาคร : จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย, 2521), หนา 14. 8 ธันนิกานต ชยันตราคม, การเปลี่ยนแปลงทางทัศนคติ: การศึกษาประเพณีแตงงานไทย, วารสาร สังคมศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ, 16 (มกราคม-ธันวาคม 2556).

300 รายงานการประชมุ วิชาการระดับชาติ ครัง้ ท่ี 3 ขอเสนอแนะ 1. การวิจัยคร้ังนี้เปนเพียงการศึกษาพิธีกรรมในการแตงงานของชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปง ตําบลเสรมิ กลาง อําเภอเสริมงาม จังหวัดลาํ ปางเทาน้ัน ในการศึกษาครั้งตอไปผูสนใจควรศึกษาพิธกี รรมการ แตงงานของชาวปกาเกอะญอในชุมชนอื่นๆ เพื่อเปรียบเทียบพิธีกรรมในการแตงงานของแตละหมูบาน วา มีความเหมือนและแตกตา งกนั อยางไร 2. จากการศึกษาขอมูลบริบทของชุมชนผูวิจัยพบวา ชาวปกาเกอะญอ หมูบานสันโปงมีการ เปลยี่ นแปลงวิถีชวี ิตจากเดิมไปคอนขา งมาก เนือ่ งจากการเปดรับส่อื และการตดิ ตอ สอื่ สารกับบุคคลภายนอก การศึกษาในโรงเรียนนอกชุมชนของเยาวชนปกาเกอะญอ ตลอดจนการออกไปทํางานตางถ่ิน ฯลฯ ทําใหธรรมเนียมปฏิบัติหลายอยางมีการปรับเปลี่ยนไปเรื่อยๆ และแมไมสามารถหยุดการเล่ือนไหลทาง วัฒนธรรมเชนนี้ได ดังสะทอนในงานวิจัยน้ีวาการทําอาหารในงานแตงงานใชการจัดเลี้ยงแบบโตะจีน หรือ การใชสีเสื้อชุดแตงงานของเจาบาวที่เปลี่ยนจากสีแดงมาเปนใชเปนสีอะไรก็ได แตหากหนวยงานภาครัฐได เขามารวบรวมขอมลู ทางวัฒนธรรมและมีการเผยแพรขอมูลวิถีชีวิตที่ดีงามของชาวปกาเกอะญอบานสันโปง เชนพิธีแตงงานทีไ่ ดศ กึ ษาในครัง้ น้ี กจ็ ะสามารถรกั ษาอตั ลกั ษณทางวัฒนธรรมของกลุมปกาเกอะญอตลอดจน เปนแนวทางใหเยาวชนรุนหลังไดนําไปใชเ ปนแนวปฏบิ ัตขิ องตนไดต อไป บรรณานกุ รม กอ ปาละอา ย, สมั ภาษณ, 15 ธันวาคม 2561. กิ่งแกว อัตถากร. เอกสารประกอบการศึกษา วิชาคติชนวิทยา โครงการเอกสารเชิงคติชนวิทยา เอกสาร ฉบับท่ี 2. กรงุ เทพมหานาคร : จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2521. ธันนิกานต ชยันตราคม. การเปลี่ยนแปลงทางทัศนคติ: การศึกษาประเพณีแตงงานไทย, วารสาร สังคมศาสตร มหาวทิ ยาลัยศรนี ครนิ ทรวิโรฒ, 16 (มกราคม-ธนั วาคม 2556). นอ ย จนิ วนั , สัมภาษณ, 15 ธันวาคม 2561ใ วโรดม ดขี อ, สัมภาษณ, 16 มกราคม 2562. สรุ ิยา รัตนกลุ . พธิ กี รรมในศาสนา เลมที่ 1. นครปฐม : สาํ นักพมิ พมหาวทิ ยาลยั มหิดล, 2549. อ นุ ช า รุ ง ม ร ก ต แ ล ะ ค ณ ะ ก า ร ศึ ก ษ า ชุ ม ช น บ า น สั น โป ง ห มู ที่ 3 ตํ า บ ล เส ริ ม ก ล า ง อาํ เภอเสรมิ งาม จังหวดั ลาํ ปาง. โครงการศลิ ปะศาสตรบณั ฑติ สหวทิ ยาการสงั คมศาสตร, 2552. Truong Thi Hang การแตงงาน The Wedding. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏลําปาง, 5(2) : คณะ มนุษยศาสตรแ ละสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏลาํ ปาง, 2559.

Nan : City นครนา น : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 1985 Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage

1986 รายงานการประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครั้งท่ี 3

Nan : City นครนา น : นครพระพุทธศาสนา มรดกธรรมสู มรดกโลก 1987 Of Buddhism towards Dhamma & World Heritage