มัดหมี่ซ้อน finall

มัดหDมOซ่ี อ้ UนIBKLAET ÊÒ¢ÒÇ¨Ô ÑÂÇѲ¹¸ÃÃÁ ÈÅÔ »¡ÃÃÁáÅСÒÃÍ͡Ẻ ¤³ÐÈÅÔ »¡ÃÃÁÈÒʵÏ ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑ¢͹ᡋ¹

สารบัญ • ทม่ี าของผ้ามดั หม่ี • แผนทตี่ ั้ง • ที่มาของผา้ มดั หมี่ซ้อน • บรบิ ทพ้นื ท่ี • การทอผ้ามัดหมี่ในภาคอสี าน • ผ้ใู ห้ขอ้ มูล • ลักษณะการมัดหม่ี • ผลงานผใู้ ห้ขอ้ มลู • การทอผ้ามัดหม่เี ส้นพุง่ • อุปกรณก์ ารทอผ้ามดั หมซ่ี ้อน • การทอผ้ามดั หมี่เส้นยืน • ขน้ั ตอนการทอผ้ามดั หม่ซี อ้ น • การทอผ้ามดั หมซี่ อ้ น • ผ้าทอมดั หมีซ่ อ้ น หรอื มัดหม่สี องทาง • การนาํ ไปใชง้ าน • สรุป

ผา้ มัดหมีเ่ ปน็ ที่รู้จกั แต่ยังมสิ ามารถ สืบค้นประวัตไิ ด้ว่าเร่ิมตน้ มาจาก ประเทศใดเปน็ ท่แี รก และในศตวรรษใด มีหลาย ประเทศทใี่ ช้ผา้ ไหมมัดหม่ี โดยเฉพาะในประเทศใน แถบทวปี เอเชยี อาทิเชน่ จนี อนิ เดยี ญ่ปี ุ่น ไทย ลาว เป็นตน้ การรูจ้ ักทำผา้ ไหมในประเทศไทยนน้ั หากสืบคน้ ย้อนไปถงึ สมัยประวัติศาสตร์ ยคุ บ้านเชียง ซง่ึ มีการขดุ คน้ พบศลิ ปวตั ถตุ ่างๆ ที่จงั หวดั อุดรธานี ได้แก่ กำไลทีม่ เี ศษไหมติดอยู่ การค้นพบทางโบราณคดดี งั กล่าวแสดงให้เหน็ ว่า ชาวบา้ นทางแถบภาคอสี านน้ันรูจ้ กั และมกี ารทอผา้ ไหมใชก้ นั สืบทอด มาหลายชว่ั อายคุ น https://www.sacit.or.th/uploads/items/attachments/ee4117572 0cf760f70714af0ec52/_cba32a49922c3e570e1a48a8cf8c7101.pdf

กรรมวิธมี ดั หม่ี โดยเฉพาะในภมู ภิ าคเอเชียมี “อนิ เดีย”เปน็ ต้นแบบ อนิ เดยี เป็นแหลง่ ผลติ สิง่ ทอที่สำคญั ของโลกต้ังแต่โบราณ เชน่ การทอผ้าฝา้ ย, การพมิ พล์ ายผา้ ดว้ ยมือ รวมถงึ การ มัดหม่ี ผ้ามัดหม่ีในอินเดยี เรยี กว่า “ผา้ ปาโตลา” มถี น่ิ กำเนิด อยู่ในแคว้นคุชราต สร้างลวดลายด้วยการมัดหม่ีทง้ั เสน้ ยืน และเส้นพุง่ (ขณะทีการมดั หมสี่ ว่ นใหญ่จะเลือกมัดบนเส้นพ่งุ หรือเส้นยืนอยา่ งใดอย่างหน่งึ เทา่ นน้ั ) ลวดลายของผา้ ปาโต ลาจึงคมชดั ผ้าปาโตลาจัดเปน็ ผา้ ไหมมัดหมีท่ ี่ดีท่ีสุดใน ภูมภิ าคเอเชยี ท่มี า: https://www.silpa-mag.com/history/article_47717

ในบรเิ วณภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ของประเทศไทย และบางจังหวดั ในภาคกลาง ชาวบา้ นจะใชเ้ วลา วา่ งจากการทาํ นาและการเก็บเกี่ยวมาทอผา้ ไว้ใช้ในครัวเรอื น หรือทอผ้าเอาไวใ้ ชใ้ นงาน ประเพณีตา่ งๆ ลวดลายสว่ นใหญม่ าจาก. อิทธิพลของธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อมรอบตวั

¤ÓÇ‹Ò “Á´Ñ ËÁÕ่” ໹š Å¡Ñ É³Ð¢Í§¡ÒûÃдÉÔ °Å Ç´ÅÒÂãËàŒ ¡Ô´º¹¼×¹¼ÒŒ ´ŒÇÂà·¤¹¤Ô ÇÔ¸¡Õ ÒÃãªàŒ ªÍ× ¡ÁÑ´àʹŒ äËÁ ËÃÍ× ½Ò‡ Âʋǹ·Õä่ Áµ‹ ͌ §¡ÒÃã˵Œ Ô´ÊÕàÇÅÒŒÍÁ໹š àÅÒÐ ËÅ§Ñ ¨Ò¡¡ÒÃÂ͌ ÁáÅnj àÁ×่͵´Ñ àʌ¹àª×Í¡·Á่Õ Ñ´ÍÍ¡ ¨Ö§à¡´Ô ÅÇ´ÅÒµÒÁ µÍŒ §¡Òà 1. Á´Ñ ËÁ่àÕ ÊŒ¹¾Ø‹§à»š¹¼ŒÒÁÑ´ËÁ่Õ·่Õ 2. ÁÑ´ËÁ่àÕ Ê¹Œ Â¹× à»š¹¼ŒÒÁ´Ñ ËÁ่Õ·่Õ 3. ÁÑ´ËÁÕ«่ ŒÍ¹ ËÃ×ÍÁÑ´ËÁ่ÕÊͧ·Ò§ Â͌ ÁÅÇ´ÅÒÂ੾ÒÐàʌ¹¾‹Ø§à·Ò‹ ¹้ѹ ŒÍÁÅÇ´ÅÒÂ੾ÒÐàʌ¹Â×¹à·Ò‹ ¹Ñ้¹ ໚¹¼ŒÒÁ´Ñ ËÁ่Õ·ÁÕ่ ѴŒÍÁÅÇ´ÅÒ ·้§Ñ àʌ¹¾§Ø‹ áÅÐàʌ¹Â×¹

¡Ò÷ͼŒÒ Á´Ñ ËÁ่àÕ Ê¹Œ ¹×

¡Ò÷ͼŒÒ ÁÑ´ËÁ่«Õ ŒÍ¹ ËÃÍ× ÁÑ´ËÁ่ÊÕ Í§·Ò§



บรบิ ทพ้นื ที่ บา้ นนาผาย หมูท่ ี่ 3 ต.กดุ เพียขอม อ.ชนบท จ.ขอนแก่น หมู่เกษตรกรรมทปี่ ลกู ข้าวเป็นหลกั รวมไปถึงเป็นหมู่บ้าน แห่งหัตถกรรมการทอผ้าไหมมดั หมีข่ องชนบท ที่สามารถพบเหน็ กีท่ อผ้าได้ทุกครวั เรือน การทอผ้าเป็นการหารายได้เข้าครอบครัวได้เปน็ อยา่ งดี จะเห็นได้จากการทอผ้าตลอดชว่ งปี ไม่ได้ทอเฉพาะช่วงว่างจากการทำนาเท่านั้น

นางเกษร ราชเจรญิ ชา\" งทอผา( ไหมมัดหม่ี บ\"านเลขที่3 หมท0ู 3่ี ตำบลกดุ เพียขอม อำเภอชนบท จังหวัดขอนแก0น 40180



อปุ กรณใ์ นการทอผ้ามดั หม/่ี ผ้ามัดหมซี่ ้อน หลักเฝือ อกั กง ไม้เหยยี ดหูก โฮงคน้ หมี่ โฮงมดั หม่ี ก่ี

ไน กระสวย เขา/ตะกอ หลอด ไมผ้ ัง ฟืม

1.การค้นเส้นยนื และเสน้ พ่งุ ขั้นตอนการทอผา้ มดั หม่ซี อ้ น 2.การสบื เสน้ ยืน

3.การมดั หม่เี สน้ พุ่ง 4..การทาํ สเี สน้ ยนื

5.การยอ้ มสเี ส้นพ่งุ 6.การกวกั ไหมเขา้ อกั

7.การป่นั หลอด 8.การทอ

ผา้ ทอ มดั หม่ซี ้อน ทีเ่ สร็จสมบูรณ์

ผา้ มดั หมี่ซอ้ นอ่นื ๆ

การนาํ มาใชง้ าน

¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐˏÀÙÁÔ»­˜ ­Ò ´ŒÒ¹ÃÙ»¸ÃÃÁ การมดั หมี่ การมัดหมเี่ สน, พุ0งในอดตี เชอื กทีใ่ ชม, ัด จะเปน< เชอื ก กล,วยโดยเลือกใช,บริเวณที่เป<นผวิ เปลอื ก(กาบกลว, ย)ทม่ี ี ลกั ษณะมนั วาวสามารถกันน้ำได, ลอกเอามาตากแห,งแล,ว คอ0 ยจะสามารถนำมามัดได, ต0อมาเมอื่ รู,จักการใชเ, ชือกฟางท่ี เปน< พลาสติก ที่มคี ุณลกั ษณะทีส่ ามารถกดั น้ำได,และ สามารถยืดหยน0ุ สูง ทำใหก, ารมัดหม่ีทำได,รวดเร็วขนึ้ และ ลวดลายทีค่ มชดั ขึ้น (การเลือกใช,เชอื กฟางตอ, งเลือกใชเ, ชือก ฟางท่ีบางและนิ่มเพื่อให,การมดั ได,ง0ายและคมชดั ย่งิ ขึ้น)

¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐˏÀÁÙ »Ô ˜­­Ò ´ŒÒ¹Ã»Ù ¸ÃÃÁ การเพ้นทส์ ีเสน้ ยืน การมดั หมี)เส้นยืน จากการ มดั ลายคล้ายเส้นพงุ่ ที)ต้องนําเส้นยืน เข้าฟื นก่อนคอ่ ยมามดั ลายแล้วนําไป ต้มย้อม ซงึ) มนั ทําได้ยากกวา่ การย้อมสี ในเส้นพงุ่ ด้วยทกุ วนั นีเEทคโนโลยีในการ ทําสยี ้อมได้มีการพฒั นามาไกล จงึ ได้มี การปรับเปลยี) นมาใช้วิธีการเพ้นท์บน เส้นยืนแทนซง)ึ สามารถทําได้รวดเร็ว กวา่ การย้อมสแี บบธรรมดาทว)ั ไป

¡ÒÃÇàÔ ¤ÃÒÐËÀ ÙÁÔ»˜­­Ò ´ŒÒ¹ÃÙ»¸ÃÃÁ แบบฝงั่ ดิน แบบลอยตัว ก่หี รือหกู ทอผ+า จากที่พบไดท, ่ัวไป คอื ก่ที ท่ี ำขน้ึ มาแบบลอยตัว สามารถเคล่ือนยา, ยได, ซง่ึ การทอแต0ละคร้ังสามารถทำให,ตัวกเี่ คล่ือนไดแ, ละจะทำ ให,ผ,าไมแ0 นน0 เทา0 ท่คี วร กี่บ,านแมเ0 กษตรจึงไดฝ, งUV ลงไปดิน คลา, ยเสาบา, นเพ่อื เปน< การยดึ กไี่ วไ, ม0ให,เคล่ือนตามการทอได, ซ่ึงผูท, อยงั ได,กล0าววา0 ในอดีตได,ใช,เสาบา, นจรงิ ๆในการทำ เป<นกท่ี อผ,า แต0เนื่องในเวลามอี อเดอรเX ยอะทำให,ต,องทอใน ตอนกลางคนื ด,วยทำให,ตวั บ,านอาจะสน่ั ไหวได, ทำใหผ, ,ูทอ ต,องทำเสาฝงVU ดนิ เป<นกท่ี อผา, โดยเฉพาะ

จากการสงั เกตภูมิปญั ญาในการมัดหมีเ่ ส้นพงุ่ และการเพ้นท์บนเสน้ ยืน สอดคล,องการทฤษฎวี วิ ัฒนาการของ ออกสุ] ทX คอมทX ที่ว0าดว, ยการเปลย่ี นแปลง 3 ยุค ซงึ่ การมัดหม่ี เส,นพงุ0 และการเพน, ทXบนเสน, ยนื นี้คอื ววิ ฒั นาการในยุคแหง0 วิทยาศาสตรแX ละอตุ สาหกรรม ทีน่ ำเอาวธิ ีการทาง วิทยาศาสตรแX ละเทคโนโลยมี าใช, เช0นการนำเอาเชอื กฟางทเ่ี ป<นโพลเิ มอรXชนิดหน่งึ ทผ่ี า0 นการสังเคราะหXมาใช,ใน การมัดหม่ีใหร, วดเร็วข้ึนและใหค, ุณภาพลวดลายทส่ี วยงามยง่ิ ขน้ึ และการเพ,นทXสยี ,อมผ,าทผี่ 0านกระบวนทาง วทิ ยาศาสตรXมาให,สามารถเพน, และยอ, มไดด, ว, ยง0ายบนเส,นยนื ใหเ, ป<นลวดลายแทนการมดั แบบดั่งเดมิ เพอ่ื การลด เวลาการทอผา, ให,รวดเร็วข้นึ ได, เกดิ เป<นภูมิปUญญาใหม0ท่เี ป<นการแกไ, ขปญU หาขอ, บกพร0องทใี่ นอดตี ไม0สามารถทำ ได,

ผา( มดั หม่ซี (อน ถอื เป7นภูมปิ ญ; ญาอกี ขั้นของการทำผ(ามดั หมี่ เป7นการทอผา( ท่ี ละเอียด ซับซ(อน หลายขนั้ ตอน ผู(ทอต(องใช(ฝมI อื และชำนาญในการทอ เพอ่ื ให(ผ(าออกมาสวยงาม เป7นการเพม่ิ คุณค\"าและมลู คา\" อกี ขัน้ หนึ่งของผ(า ให(มีจุดเด\"นและแตกตา\" งจากการทอผา( มดั หม่ีแบบท่ัวไปในอีสาน

ÍҌ §Í§Ô https://www.sacit.or.th/uploads/items/attachments/ee4117572 afbc0cf760f70714af0ec52/_cba32a49922c3e570e1a48a8cf8c7101.pdf https://www.silpa-mag.com/history/article_47717 http://oservice.skru.ac.th/ebookft/509/chapter%207.pdf