กลองเพล

ประวัตกิ ลองเพล ศนู ย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ (http://www.rakangrakatook.com/p/6) กลอง คือ เคร่อื งดนตรปี ระเภทเคร่อื งตที ำดว้ ยไม้ เปน็ ต้น ลักษณะกลม ข้ำงในกลวง ขงึ ด้วยหนงั มีท้ังหน้ำ เดียว และสองหนำ้ ตรงึ ด้วยหมุด หรือโยงด้วยเสน้ หนงั หรือหวำย ใชต้ ดี ้วยมือ หรอื ไม้ มีหลำยชนิด. เพล คอื เวลำฉนั อำหำรม้อื กลำงวันของพระ คือ ระหวำ่ ง 11 นำฬิกำถึงเที่ยง เรียกวำ่ เวลำเพล. กลองเพล คอื กลองทัดขนำดใหญ่ใชต้ เี ปน็ สัญญำณบอกเวลำ 11 นำฬิกำ เพือ่ ภิกษสุ ำมเณรจะได้ฉนั เพล. กลองเพลของภำคอสี ำน มีชือ่ เรียกท่ีตำ่ งกนั ออกไป เช่น กลองตึ หรือ กลองตมุ้ ซึ่งเป็นกำรเรยี กเลียนเสยี ง ทเ่ี กิดข้นึ จำกกำรตีกลอง กลองเพลเป็นกลองข้ึนหนังสองหน้ำขนำดใหญ่รูปร่ำงคล้ำยกลองทัดในภำคกลำง หุ่น กลองทำจำกไม้ตำ่ งๆชนิดท่ีหำไดใ้ นท้องถิน่ เจำะคว้ำนเป็นรูกลวง ใช้บรรเลงในขบวนแห่ โดยกำรใชไ้ มค้ ำนสอด ห ำ ม บ้ ำ ง ก็ ใ ช้ เ พื่ อ ตี บ อ ก สั ญ ญ ำ ณ ใ น ชุ ม ช น เ พ ร ำ ะ มี เ สี ย ง ท่ี ดั ง กั ง ว ำ น ไ ด้ ยิ น ไ ป (http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/developer1/thaimusic/117_glongpane/web/detail.ht ml)

กลองเพลที่ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมหาวทิ ยาลัยขอนแก่น กลองเพลดังกล่ำวได้รับมอบจำกพระครูบุญชยำกร(วสันต์ มหำปุญโญ)เจ้ำอำวำสวัดไชยศรีและเจ้ำคณะ ตำบลสำวะถีเขต1 อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ขนำดควำมยำวรอบกลอง 141 เซนติเมตร ควำมกว้ำงหน้ำ กลอง 44 เซนติเมตร ควำมยำว 68 เซนติเมตร เมื่อช่วงเดือนเมษำยน พ.ศ.2563 จึงได้นำมำมอบให้ทำงศูนย์ ศิลปวัฒนธรรมมหำวิทยำลัยขอนแก่นเพื่อใช้ในกำรเรียนรู้และให้ผู้คนท่ีสนใจได้เข้ำชม โดยกลองเพลจะตั้งอยู่ ในพิพิธภัณฑ์พระไม้ ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหำวิทยำลัยขอนแก่นกลองเพลใบน้ีทำงวัดซ้ือมำจำกจังหวัด อบุ ลรำชธำนี รำคำจะอย่ทู ป่ี ระมำณ 40,000-50,000 บำท อำยขุ องกลองใบนจ้ี ะประมำณ 10 กวำ่ ปี กลองเพลจะแตกต่ำงจำกกลองอ่ืนๆ คือหน้ำกลองจะกว้ำงและมี 2 ด้ำนในสมัยก่อนบ้ำนเมืองยังไม่เจริญ อย่ำงในปัจจบุ ันน้ี นำฬิกำมักจะมีเฉพำะตำมวัดเท่ำนน้ั พระท่ำนก็ต้องตีกลองหรอื ฆ้องระฆัง เป็นสัญญำณบอก ให้ทรำบเวลำเป็นระยะๆ ไป เช่น ในเวลำ 18.00 น. ตำมวัดต่ำงๆ ในชนบทท่ำนมักจะ “ย่ำกลอง” หรือ “ย่ำฆอ้ ง” “ย่ำระฆงั ” เพอื่ บอกเวลำใหช้ ำวบำ้ นรู้ ด้วยเหตุที่ทุกวันน้ีชำวบ้ำนมักมีนำฬิกำใช้กันทั่วไปแล้ว กำรย่ำกลอง ย่ำฆ้อง หรือย่ำระฆัง ในปัจจุบันจึงชัก คอ่ ยๆ หมดไป แต่กย็ งั คงพอไดย้ ินเสียงกลองเพล เสยี งระฆงั รวมทง้ั เสียง “ยำ่ กลองย่ำฆ้อง” อยู่บำ้ ง ควำมเช่ือในสมัยโบรำณ กำรตกี ลองเพลมีควำมเช่อื เป็นนิทำนเลำ่ สืบต่อกันมำวำ่ กำรตีกลองเพลน้ีเป็นกำรตีเพ่ือ ขับไล่สิ่งช่ัวร้ำยปรำบยักษ์ปรำบมำรโดยว่ำกันว่ำกำรตีกลองแต่ละคร้ังน้ันจะทำให้ยักษ์แก้วหูแตกตำมคำบอก เล่ำของคนเฒ่ำคนแกใ่ นสมัยโบรำณ (https://www.phimaiangkorwat.com/tour/frontend/index.php?r=site%2Fcommunity&commun ity_id=107&language=en-US)

ขนาดความกวา้ งความยาวของกลองเพล ขนำดควำมยำวรอบหนำ้ กลอง 141 เซนติเมตร ขนำดควำมกวำ้ งหน้ำกลอง 44 เซนตเิ มตร ควำมยำว 68 เซนติเมตร ข้อมูลสมั ภำษณ์จำก นำงสำวพิมพ์วรยี ์ พ่มุ จันทร์ นักศกึ ษำวทิ ยำลยั นำฏศิลปกำฬสินธ์ุ ผู้ใหข้ ้อมูล อำจำรยว์ ิทยำ วฒุ ิไธสง อ้างอิง กลองเพล - TK parktkapp.tkpark.or.th › 117_glongpane › web › detai https://sites.google.com/site/worawansurakajorn/calendar (http://www.rakangrakatook.com/p/6)