ตำนานเทพปกรณัมกรีก นิมฟ์ (nymph)

ตาํ นานเทพปกรณมั กรกี นมิ ฟ (nymph)

ตาํ นานเทพปกรณมั กรีก นมิ ฟ (nymph) คอื สตรีท่เี ปนรา งตัวแทนของส่ิงตางๆ ในธรรมชาติ ไมวา จะเปน รางท่ียดึ ตดิ กับสถานท่แี หง ใดแหง หนึ่ง หรอื เปนผูต ิดตามของเหลา ทวยเทพ ซง่ึ โดยปกตแิ ลวมกั จะตกเปนเปา หมายของ เหลาซาไทร (satyr) ตณั หาจดั วอลเตอร เบอรเ คริ ต (Walter Burkert) กลา ววา \"ความคิดทวี่ าแมน ้าํ คอื เทพเจา และนาํ้ พุ คือนิมฟน ้นั ไมไ ดเปน แคความนกึ คดิ ของนักกวี หากแตย ังเปน ถงึ ความเชอ่ื และพธิ กี รรมอีก ดว ย การบชู าเทพเจาเหลาน้ีถูกจาํ กัดอยูเพียงสถานทีห่ นึ่งทีใ่ ดทพี่ วกเขาไมสามารถแยกออก จากสถานที่แหงน้นั ได\" นมิ ฟนับเปน บคุ คลาธิษฐานของการสรรสรางของธรรมชาติ ซึ่งบอย คร้งั มักใชเปน สัญลักษณข องนาํ้ พุ

แพนและแซทเทอร อมนุษยแหงพงไพรอมนษุ ยสองแบบมกั มาคูกันเสมอๆในเทพ ปกรณมั ของชาวกรกี -โรมัน แฟนานุแฟนคอลมั นไ ทยรฐั ซันเดยส เปเชียลโดยทีมงาน นิตยสารตว ย’ตนู คงเคยไดเหน็ ภาพสีนํ้ามันสมยั กอ นหลายภาพทเี ดียว ที่เขยี นรปู อมนุษยมี เขาสองประเภทนีไ้ ว จะวาไปแลว แพน (Pan) มีฐานะเปนเทพชั้นรองในวิถีเทพของกรกี ทีเดยี ว โดยท่ีเปน เทพแหง พงไพรและการเลีย้ งแกะ รูปรา งของแพนกเ็ ปนอมนุษยครึ่งชายหนุมคร่งึ แพะ มีเขาอยูบนหวั ใบหนา เต็มไปดว ยหนวดเครา แพนเปนมิตรกับนางนมิ ฟ ซึง่ กค็ อื นางไม หรือนางพรายใน ตํานานเทพกรีก ซ่งึ จะพดู ใหถ ูกคอื ชอบไลลานางนมิ ฟดว ยตณั หาซึ่งพุงปรี๊ดอยูในสมองเสมอ ๆ แตนางนมิ ฟไ มค อ ยชอบแพนเทา ไหร เพราะรปู ลกั ษณภ ายนอกทีด่ ูนาเกลยี ดของเขา อยาง ปรานที ส่ี ดุ ก็หยอกลอเลน เทาน้ัน

ดรายโอพี และอกี อยางกเ็ ปนลกู ของนางเพเนโลพี ซึ่งถูกเทพเฮอรมสิ กระทาํ ชาํ เราตอนท่ี แปลงรา งเปนแพะ แพนก็เลยมีรูปรา งครงึ่ คนครงึ่ แพะอยางทเ่ี หน็ น่แี หละ แตอมนุษยรูปรางครง่ึ คนครง่ึ แพะ ไมไ ดมแี พนตวั เดยี ว แตย ังมพี วกแซทเทอร, ฟอน และ เฟานัสอีกดวย แตคราวนีข้ อเลา แคแ พนกบั แซทเทอรกอ นครับ เพราะทัง้ สองมีสวนคลา ยกนั ยัง กบั แกะ เอย แพะ! นไ่ี มไ ดเลนสาํ นวนนะ มันเปนอยา งน้ันจรงิ ๆ กท็ ั้งคมู เี ขาและขาอยางแพะ เหมือนกัน จะมีตา งกันอยูอยา งนึงท่ีแยกยาก น่นั คอื แซทเทอรหนาคลายลิง ขณะทแ่ี พนมี ใบหนา ของชายหนุม ซงึ่ ซอ นความเฉลยี วฉลาดไวใ นดวงตา ถงึ แมจ ะมีหนวดเครารกรุงรัง ก็ตาม วา ถึงอุปนิสยั โดยรวมก็ตา งกนั อกี พวกแซทเทอรเ อาแตเลน แกลงชาวบา นและชอบนํา ความเสียหายมาให แตแ พนกลับใหความใสใจในการดูแลฝงู แกะ และทาํ นบุ ํารุงเปนอยา งดี

ชอื่ ของแพน เปน ตน เคา ของคาํ วา “แพนิค” (Panic) ซึ่งก็หมายถงึ ความตระหนกอกสัน่ ดว ยสิ เร่อื งน้ีเปนเพราะคนกรกี เชอ่ื วา มาจากอุปนสิ ยั และความสามารถพเิ ศษอยา งย่งิ ของแพน น่ัน คอื แพนเปนอมนุษยเ จาอารมณเอาเรือ่ งครบั แมเ ขาจะชอบทองเทย่ี วอยา งสงบในปา เลนขลุย ไปพลาง แตก็ชอบเลน แกลงคนทเ่ี ดนิ หลงเขามาในอาณาเขตของตนอีกตา งหาก แพนจะไป แอบอยตู ามกอ นหินใหญในเสน ทางนัน้ แลวโผลพ รวดออกมาสง เสยี งดงั พวกทข่ี วญั เสยี มากๆ อาจจะเปนลมเอาตรงน้นั เลย แตพ วกใจแขง็ หนอยกแ็ คแ ตกกระเจงิ ปา ราบ อาการโดย ธรรมชาตอิ ยา งนี้ ภาษากรีกเรยี กวา “panikon-ความต่นื กลัวอยางฉับพลนั ” นน่ั เอง แพนก็เหมือนกบั คนเลย้ี งแกะทว่ั ไป ชอบนอนงีบหลบั ทามกลางแดดอบอุนเวลากลางวัน ตอน นนั้ เปน เวลาสว นตว๊ั สว นตัวที่สดุ ถงึ แมจะเปน มิตรกบั มนษุ ยท กุ คน แตเ วลานน้ั ถา ใคร ทะเลอ ทะลา เดนิ ผาเขาไปเจอแพนอยางจัง จนทําใหแ พนตกใจต่นื ละก็ นบั วาเขาคนนัน้ จะ ซวยซบั ซอนทเี ดยี ว อยา งเบา แพนก็ตะโกนเสยี งดงั บันดาลใหเกิดความตกใจแบบเดียวกับที่ โผลพรวดออกมาหลอกคนเลน แตถ า เปน อยางหนกั แพนจะแกแ คนไมเลกิ รา โดยจะใหพอ เซอ ซา คนนั้นพรอมทั้งครอบครวั ตอ งฝน ราย เจอะเจอกับความโชครา ยไปจนกวา แพนจะหาย โกรธนน่ั แหละ

ความสามารถพิเศษ แพนเลยไดช ว ยเทพเจาในคราวเทพโอลิมปสตอ สกู บั พวกยกั ษใน สงครามไทแทนดว ย เสยี งตะโกนของแพนทําใหเกดิ ความกลัวในหัวใจของฝา ยตรงขาม จน เทพเจาเกิดอาการฮึกเหมิ จนรบชนะ แบบเดยี วกับในการรบทม่ี าราธอน เมอ่ื 490 ปก อน ค.ศ. คนกรกี กเ็ ชอ่ื กนั วา แพนผชู ืน่ ชอบฝา ยเอเธนส ไดด ลบันดาลใหเกิดความตระหนกหวาดกลวั ในหวั ใจของศตั รูชาวเปอรเซีย ดว ยความสามารถพิเศษน้เี หมือนกัน เจา อารมณเอาเรอ่ื งนะ นี่ ถา ไมคิดวาแพนมีสว นดอี ยเู หมอื นกนั กค็ งจะเหมาใหเ ปน ประเภทไรประโยชนเหมอื นพวกแซ ทเทอรไปแลว บงั เอญิ ยงั มสี ว นดเี หลืออีกหนอ ยตรงทนี่ อกจากจะดูแลฝูงแพะแกะของตวั เองได ดี ยงั ดลบันดาลความสมบูรณแกผทู ีเ่ ลี้ยงสัตวอ ยางเดียวกับเขาดวย แพนมกั จะชว ยใหพ ราน ลา สัตวร า ยทที่ าํ อันตรายชาวบา น และมกั อํานวยพรแกพชื พันธุทป่ี ลกู อยูแถบเชงิ เขาใหงดงาม อุดมดวย

แซทเทอร (Satyr) กนั บาง แซทเทอรเ ปนสัตวว ิเศษมาจากตาํ นานกรีกอีกตวั หนง่ึ ครบั รูป ลกั ษณทอนบนของมนั (ยกเวนหัว) เปน คน มหี นาอกแขนขาครบถว น แตมขี นแพะหยาบ แข็งปกคลุม สวนลางอีกครงึ่ ก็เปนแพะ แตมีแคส องขาหลัง และมกี ีบเหมือนแพะ สวนหวั ที่ ยกเวนไวเม่ือก้ีแตกตางจากเทพกรกี อ่นื ๆ ตรงทเ่ี หมือนลิง แถมดว ยมหี ูแหลมครบั แซทเทอรมีนสิ ยั เถอื่ นๆ ไมผดิ กับรปู รา ง พวกมนั เปน จอมขโี้ กงและเจา เลห  ถา จะเปรยี บก็ คงคลา ยพวกเซนทอร (Centaur-ครงึ่ คนครึ่งมา ) อมนษุ ยทั้งสองพวกมคี วามขีเ้ กียจ โลภ และเจาเลห ครบถวน เพียงแตพ วกแซทเทอรอ าจมขี อแตกตา งนดิ หนอยตรงทีม่ ันสนใจ นางนมิ ฟใ นปาอยางเดยี ว (ยกเวนนมิ ฟนา้ํ เพราะแพะกลวั นาํ้ ครบั ) แซทเทอรจะใชว ิธีฉุด นางนมิ ฟเ หลา นม้ี าปยู ีป่ ูยํา นางนิมฟค นไหนตง้ั ครรภ ลูกที่ออกมาก็จะเปนแซทเทอรสืบ ตระกูลกนั ตอ ไป แซทเทอรไ มท าํ อะไรใหเปน ประโยชน ไดแตเที่ยวกนิ ไวนเ มาหัวราน้ําไปวนั ๆ หรอื ไมก็ เทย่ี วไลแหยป ศสุ ัตวใ หแ ตกฝูงเลน ของโปรดย่ิงนักอีกอยางหนง่ึ คือชอบดอดไปแอบหลัง พุมไม รอคอยใหคนเดินทางเขา มาใกลแ ลว มนั จะกระโดดโหยงเขาใส ใครไมใจหายใจ ควํ่าก็นบั วาจิตมน่ั คงเอาเร่อื ง