เล่มนโยบาย61

นโยบายท่ี ๖ ดา้ นการพฒั นาระบบบริหารจดั การและสง่ เสรมิ ใหท้ กุ ภาคส่วน มสี ่วนรว่ มในการจัดการศกึ ษายุทธศาสตร์ท่ี ๖ พัฒนาระบบบริหารจัดการและส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการจัดการศกึ ษา กลยทุ ธ์ แนวทำง ตวั ช้ีวัดควำมสำ� เรจ็๑. พัฒนาระบบ ๑.๑ พฒั นาระบบการวางแผน ๑. ร้อยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงาน บรหิ ารจดั การใหม้ ี การน�าแผนไปสกู่ ารปฏบิ ัติ ทุกระดับใชจ้ า่ ยงบประมาณ ประสิทธภิ าพ การกา� กบั ตดิ ตาม ตรวจสอบ เพื่อการบรหิ ารจดั การท่ีมี และประเมนิ ผล เพอ่ื การบรหิ าร ประสทิ ธิภาพมกี ารก�ากับ ติดตาม จัดการทม่ี ีประสทิ ธภิ าพ ตรวจสอบ และประเมินผล โดยยึดหลกั ธรรมาภิบาล โดยยึดหลักธรรมาภิบาล ๑.๒ พฒั นาระบบงบประมาณ ๒. รอ้ ยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงาน และการสนับสนุนคา่ ใชจ้ ่าย ทุกระดบั จดั ทา� แผนการใช้จ่าย เพื่อการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน งบประมาณสอดคล้องแนวทาง การดา� เนินงานโครงการสนับสนุน คา่ ใช้จา่ ยในการจดั การศกึ ษา ต้งั แต่ระดบั อนุบาลจนจบ การศึกษาขัน้ พื้นฐาน ๑.๓ พฒั นาระบบเทคโนโลยดี ิจทิ ลั ๓. รอ้ ยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงาน เพอ่ื การจัดการศกึ ษา ทุกระดบั ไดร้ บั การพฒั นา ทม่ี มี าตรฐานเช่อื มโยง ระบบเทคโนโลยดี จิ ิทลั และเขา้ ถงึ ได้ เพื่อการจัดการศกึ ษา Policy Fiscal Year 2018 43

นโยบายท่ี ๖ ด้านการพัฒนาระบบบรหิ ารจดั การและส่งเสรมิ ใหท้ กุ ภาคส่วน มีส่วนรว่ มในการจดั การศกึ ษา (ตอ่ ) กลยทุ ธ์ แนวทำง ตัวช้วี ดั ควำมสำ� เร็จ๑. พัฒนาระบบ ๑.๔ สร้างความเข้มแขง็ และยก ๔. ร้อยละ ๘๐ ของสถานศึกษา บรหิ ารจดั การใหม้ ี ระดบั คุณภาพสถานศกึ ษา ในเขตพน้ื ที่พเิ ศษแตล่ ะประเภท ประสิทธิภาพ ตามบริบทของพื้นที ่ เช่น มกี ารพฒั นาการจดั การศึกษา โรงเรียนทปี่ ระสบปญ หาวิกฤต ตามบรบิ ทของพนื้ ที่ ทางการศึกษา โรงเรยี นประชารฐั (ดีใกลบ้ า้ น), โรงเรยี นคณุ ธรรม, โรงเรียนห้องเรยี นกฬี า, โรงเรียนมาตรฐานสากล ๑.๕ ส่งเสริมระบบประกันคุณภาพ ๕. ร้อยละ ๘๐ ของสถานศึกษา ภายในของสถานศึกษา มรี ะบบประกนั คุณภาพภายใน ให้เข้มแข็ง ที่มีประสทิ ธผิ ล ๑.๖ ยกย่องเชิดชเู กียรติส�านกั งาน ๖. ร้อยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงาน เขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษา ทุกระดบั มกี ารยกยอ่ งเชดิ ชเู กียรต ิ สา� นักบรหิ ารงานการศึกษา หนว่ ยงาน องคค์ ณะบุคคล พเิ ศษ สถานศึกษา และบุคลากรทม่ี ผี ลงาน และองคค์ ณะบุคคล เชิงประจักษ์ ทม่ี ผี ลงานเชงิ ประจกั ษ์44 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

นโยบายที่ ๖ ดา้ นการพัฒนาระบบบริหารจัดการและส่งเสรมิ ให้ทุกภาคสว่ น มสี ว่ นร่วมในการจัดการศกึ ษา (ต่อ)กลยุทธ์ แนวทำง ตวั ชีว้ ัดควำมสำ� เร็จ๒. สร้างความเขม้ แขง็ ๒.๑ ส่งเสริมการบรหิ ารจดั การ ๑. รอ้ ยละ ๑๐๐ ของเขตพืน้ ท่ีในการบริหารจัดการ เขตพื้นท่กี ารศกึ ษาโดยใช้ การศึกษามีการบรหิ ารจัดการแบบมสี ่วนรว่ ม พื้นที่เปน็ ฐาน (Area-based แบบมสี ่วนร่วมอยา่ งเข้มแขง็ Management) รปู แบบ การบรหิ ารแบบกระจายอ�านาจ “CLUSTERs” เป็นตน้ ๒.๒ เขตพ้ืนท่กี ารศึกษาจดั ทา� แผน ๒. รอ้ ยละ ๑๐๐ ของเขตพนื้ ท่ี บรู ณาการจัดการศึกษาร่วมกับ การศกึ ษามแี ผนบรู ณาการ ส�านกั งานศึกษาธกิ ารจงั หวัด จัดการศึกษา และส�านกั งานศกึ ษาธกิ ารภาค ๒.๓ สรา้ งความเข้มแขง็ ในการ ๓. ร้อยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงาน ยกระดบั คุณภาพการศึกษา ทกุ ระดบั มีเครือข่าย รูปแบบเครอื ข่าย เช่น สรา้ งความเขม้ แขง็ ในการ เครือข่ายสง่ เสริมประสิทธิภาพ ยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษา การจดั การศกึ ษา ศนู ย์พฒั นา อยา่ งน้อย ๑ เครือข่ายข้ึนไป กลุม่ สาระการเรยี นร ู้ สหวิทยาเขต กลุ่มโรงเรยี น ๒.๔ สง่ เสรมิ และพัฒนาโรงเรียน ๔. รอ้ ยละ ๑๐๐ ของเขตพน้ื ทก่ี าร ดว้ ยพลังประชารัฐอยา่ งต่อเนือ่ ง ศึกษามีการสรา้ งความเข้มแขง็ และยงั่ ยืน ในการบรหิ ารจัดการแบบมีส่วนร่วม ดว้ ยพลงั ประชารฐั Policy Fiscal Year 2018 45

นโยบายที่ ๖ ด้านการพฒั นาระบบบริหารจัดการและส่งเสรมิ ใหท้ กุ ภาคสว่ น มสี ว่ นร่วมในการจดั การศกึ ษา (ตอ่ )กลยทุ ธ์ แนวทำง ตวั ช้ีวดั ควำมสำ� เร็จ๓. สง่ เสรมิ การมีส่วนร่วม ๓.๑ ส่งเสริม สนบั สนุนผู้ปกครอง ๑. ร้อยละ ๑๐๐ ของหน่วยงานพัฒนาคุณภาพผูเ้ รียน ชมุ ชน สงั คม และสาธารณชน ทกุ ระดบั ส่งเสรมิ สนบั สนุนใหม้ ีความรู ้ ความเข้าใจ ผู้ปกครอง ชมุ ชน สงั คม และสรา้ งความตระหนกั สาธารณชน ใหม้ ีความร ู้ในการจัดการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน ความเข้าใจ สร้างความตระหนักการกา� กับดแู ล ตลอดจน ในการจัดการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน การมีสว่ นรว่ มรบั ผดิ ชอบ การกา� กับดูแล ตลอดจนในการพฒั นาคุณภาพผูเ้ รียน การมีส่วนรว่ มรับผดิ ชอบ ในการพัฒนาคณุ ภาพผเู้ รยี น๓.๒ ประสานสถาบนั หรือหนว่ ยงาน ๒. ร้อยละ ๑๐๐ ของหนว่ ยงานทางการศึกษาให้คดั เลอื ก ทุกระดบั มีการประสานข้อมลูผ้เู รยี นเขา้ ศกึ ษาต่อด้วยวิธีการ กับสถาบนั หรือหนว่ ยงานทางการทหี่ ลากหลาย ศึกษาในการคัดเลอื ก ผเู้ รยี นเขา้ ศกึ ษาตอ่ ดว้ ยวธิ ีการ ทหี่ ลากหลาย46 นโยบาย ส�านักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

ผลผลติ สา� นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพืน้ ฐาน มีการดา� เนินงาน ๖ ผลผลิต ดังน้ี ๑) ผ้จู บการศกึ ษากอ่ นประถมศึกษา ๒) ผู้จบการศึกษาภาคบงั คบั ๓) ผจู้ บการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน ๔) เด็กพกิ ารไดร้ บั การศึกษาขัน้ พื้นฐานและพัฒนาสมรรถภาพ ๕) เด็กดอ้ ยโอกาสและเดก็ ขาดโอกาสไดร้ บั การศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน ๖) เดก็ ทมี่ คี วามสามารถพิเศษไดร้ บั การพฒั นาศักยภาพ โดยมหี น่วยงานกา� กับ ประสาน สง่ เสรมิ การจดั การศึกษา คือ ส�านกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา จ�านวน ๑๘๓ เขต ส�านักงานเขตพ้ืนที่การศึกษามัธยมศึกษา จ�านวน ๔๒ เขต และส�านักบริหารงานการศึกษาพิเศษ โดยมีสถานศึกษาเป็นหน่วยปฏิบัตกิ ารการจัดการศึกษา Policy Fiscal Year 2018 47



ภาคผนวก



ภาคผนวก กศาสตร์พระราชา



ศาสตร์พระราชา“ศาสตร์พระราชา” ตาํ ราแห่งชวี ิต พลเอกประยุทธ์ จนั ทรโ์ อชา นายกรฐั มนตรี กล่าวในรายการ “ศาสตรพ์ ระราชาสกู่ ารพฒั นาอยา่ งยง่ั ยนื ” เมอ่ื วนั ศกุ รท์ ี่ ๒๓ ธนั วาคม ๒๕๕๙ ดงั น ี้ “ดว้ ยสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วัมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร พระราชทานพระบรมราชวโรกาส ให้รัฐมนตรี ซึ่งไดร้ บั พระกรณุ าโปรดเกล้าฯ แต่งต้ังใหม ่ เฝ้าทลู ละอองธลุ ีพระบาทถวายสัตย์ปฏิญาณกอ่ นเขา้ รบั หนา้ ท ่ี เมอ่ื วนั ท ี่ ๒๐ ธนั วาคม ทผ่ี า่ นมา ณ พระทนี่ งั่ อมั พรสถาน พระราชวงั ดสุ ติ ในโอกาสนี้ผมขออัญเชิญกระแสพระราชด�ารัสของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู อนั มใี จความสา� คญั เปน็ สริ มิ งคลแกค่ ณะรฐั มนตรี และปวงพสกนิกรทุกหมู่เหล่า ผมเห็นว่าพวกเราทุกคนควรได้ระลึกและรับใส่เกล้าใสก่ ระหมอ่ ม นอ้ มนา� ไปสกู่ ารปฏิบัติ สรปุ ใจความได้ว่า... “...ขอให้น้อมน�าศาสตร์พระราชา” แห่งองค์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี ๙ โดยให้ศึกษาวิเคราะห์พระราชด�าริและแนวทางพระราชทานนานัปการ ตลอดระยะเวลา ๗๐ ปีท่ีผ่านมา รวมท้ัง พระราชกรณียกิจที่ทรงปฏิบัติมาส�าหรับประยุกต์ใช้ในการบริหารราชการแผ่นดิน การประกอบกิจการ และการปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ตา่ งๆ ในความรบั ผดิ ชอบ รวมทัง้ ยดึ ถอื เป็นแบบอย่างที่ดใี นกิจวตั รประจ�าวัน อันจะเป็นสิริมงคล เป็นพระคุ้มครอง และเป็น “แสงสว่างน�าทาง” ให้แก่ปวงชนชาวไทยทุกคนตลอดไป เพื่อสนองพระราชปณิธาน และเพื่อประโยชน์สุขของประชาชนชาวไทยทั้งปวง อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติงานใด ๆ ย่อมมีปญหา ย่อมมีอุปสรรค ก็ขอให้ปรึกษากัน หาข้อมูลที่ถูกต้อง และปฏิบัติด้วยความรอบคอบ ทันกาล เหมาะสมกับสถานการณ์และมีเหตุผล ทั้งน้ี ปญหาและอุปสรรคเหล่าน้ัน นอกจากจะเป็นเสมือน “บททดสอบ บทเรียน” แล้ว ยังจะเป็นสิ่งที่ช่วย “เพ่ิม” ความสามารถให้กับเราทุกคนด้วย ดังน้ัน ต้องมีความตั้งใจ มีขันติ มีความอดทน ตลอดจนมีความกระตือรือร้นท่ีจะศึกษาปญหาและแก้ไขให้รอบคอบ ก็จะได้ผลต่อประเทศ และเป็นบญุ เปน็ กุศลกบั ตนเองดว้ ย...” นะครับ Policy Fiscal Year 2018 53

“ศาสตรพ์ ระราชา” ถอื ว่าเปน็ “ต�าราแห่งชีวติ ” เพราะบนั ทึกจากประสบการณ์ จากการทรงงาน ท่ีท�าให้ประเทศไทยสามารถผ่านวิกฤตการณ์ต่างๆ มาได้ทุกมิต ิ ผมขอชื่นชมสื่อทุกแขนงที่ได้น�าเสนอในรูปแบบต่างๆ สู่สายตาประชาชน และเยาวชน รุ่นใหม่ให้รับรู้เข้าใจได้ลึกซึ้งและถ่องแท้มากยิ่งข้ึน เพ่ือสามารถน้อมน�าไปสู่การปฏิบัติ ได้เป็นอยา่ งดี ๒๓ หลักการทรงงาน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที่ ๙ ในหลวงรชั กาลท ี่ ๙ ทรงเปน็ พระมหากษตั รยิ ท์ น่ี อกจากจะทรงดว้ ยทศพธิ ราชธรรมแลว้ ทรงยังเป็นพระราชาท่ีเป็นแบบอย่างในการด�าเนินชีวิต และการท�างานแก่พสกนิกรของ พระองค์และนานาประเทศอีกด้วย ผู้คนต่างประจักษ์ถึงพระอัจฉริยภาพของพระองค ์ และมีความส�านึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นอันหาที่สุดมิได้ ซึ่งแนวคิดหรือหลัก การทรงงานของในหลวงรัชกาลที่ ๙ มีความน่าสนใจท่ีสมควรน�ามาประยุกต์ใช้กับชีวิต การทา� งานเปน็ อยา่ งยง่ิ หากทา่ นใดตอ้ งการปฏบิ ตั ติ ามรอยเบอ้ื งพระยคุ ลบาท ทา่ นสามารถ น�าหลกั การทรงงานของพระองค์ไปปรบั ใช้ให้เกิดประโยชนไ์ ด ้ ดงั นี้ ๑. จะท�ำอะไรตอ้ งศึกษำขอ้ มูลใหเ้ ปนระบบ ทรงศึกษาข้อมูลรายละเอียดอย่างเป็นระบบจากข้อมูลเบื้องต้น ทั้งเอกสาร แผนท่ ี สอบถามจากเจ้าหนา้ ที่ นักวชิ าการ และราษฎรในพน้ื ท่ใี ห้ไดร้ ายละเอียดที่ถูกต้อง เพ่อื น�าขอ้ มูลเหล่านั้นไปใชป้ ระโยชนไ์ ดจ้ รงิ อยา่ งถูกตอ้ ง รวดเรว็ และตรงตามเปา้ หมาย ๒. ระเบิดจำกภำยใน จะท�าการใดๆ ต้องเร่ิมจากคนท่ีเก่ียวข้องเสียก่อน ต้องสร้างความเข้มแข็ง จากภายในให้เกิดความเข้าใจและอยากท�า ไม่ใช่การส่ังให้ท�า คนไม่เข้าใจก็อาจจะไม่ท�า ก็เป็นได้ ในการท�างานน้ันอาจจะต้องคุยหรือประชุมกับลูกน้อง เพื่อนร่วมงาน หรือคน ในทีมเสียก่อน เพือ่ ใหท้ ราบถึงเปา้ หมายและวิธีการต่อไป54 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๓. แกป้ ญหำจำกจุดเลก็ ควรมองปญหาภาพรวมก่อนเสมอ แต่เม่ือจะลงมือแก้ปญหาน้ัน ควรมองในสง่ิ ทคี่ นมกั จะมองขา้ ม แลว้ เรม่ิ แกป้ ญ หาจากจดุ เลก็ ๆ เสยี กอ่ น เมอื่ สา� เรจ็ แลว้ จงึ คอ่ ย ๆ ขยับขยายแก้ไปเร่ือยๆ ทีละจุด เราสามารถเอามาประยุกต์ใช้กับการท�างานได้ โดยมองไปที่เป้าหมายใหญ่ของงานแต่ละช้ิน แล้วเร่ิมลงมือท�าจากจุดเล็ก ๆ ก่อน ค่อย ๆ ท�า ค่อย ๆ แก้ไปทีละจุด งานแต่ละชิ้นก็จะลุล่วงไปได้ตามเป้าหมายที่วางไว้ “ถ้าปวดหัวคิดอะไรไม่ออก ก็ต้องแก้ไขการปวดหัวน้ีก่อน มันไม่ได้แก้อาการจริง แต่ต้องแก้ปญหาท่ที า� ให้เราปวดหวั ให้ได้เสียกอ่ น เพื่อจะให้อยใู่ นสภาพที่ดไี ด…้ ” ๔. ท�ำตำมลำ� ดับขนั้ เร่ิมต้นจากการลงมือท�าในส่ิงท่ีจ�าเป็นก่อน เมื่อส�าเร็จแล้วก็เริ่มลงมือสิ่งทีจ่ า� เป็นล�าดบั ตอ่ ไป ด้วยความรอบคอบและระมัดระวัง ถ้าทา� ตามหลกั นไี้ ด ้ งานทุกสิ่งก็จะส�าเรจ็ ได้โดยงา่ ย… ในหลวงรัชกาลท ่ี ๙ ทรงเรม่ิ ตน้ จากสงิ่ ที่จา� เป็นทส่ี ุดของประชาชนเสียก่อน ได้แก่ สุขภาพสาธารณสุข จากนั้นจึงเป็นเรื่องสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐาน และสิ่งจ�าเป็นในการประกอบอาชีพ อาทิ ถนน แหล่งน�้าเพื่อการเกษตร การอุปโภคบริโภค เนน้ การปรบั ใชภ้ มู ปิ ญ ญาทอ้ งถนิ่ ทรี่ าษฎรสามารถนา� ไปปฏบิ ตั ไิ ด ้ และเกดิ ประโยชนส์ งู สดุ “การพัฒนาประเทศจา� เปน็ ต้องทา� ตามลา� ดบั ขั้น ต้องสรา้ งพ้นื ฐาน คือความพอม ี พอกิน พอใชข้ องประชาชนสว่ นใหญเ่ ปน็ เบอื้ งตน้ กอ่ น ใชว้ ธิ กี ารและอปุ กรณท์ ป่ี ระหยดั แตถ่ กู ตอ้ งตามหลักวิชา เมื่อได้พื้นฐานท่ีมั่นคงพร้อมพอสมควร สามารถปฏิบัติได้แล้วจึงค่อยสร้างเสริมความเจริญและฐานะเศรษฐกิจขั้นท่ีสงู ขน้ึ โดยลา� ดบั ตอ่ ไป…” พระบรมราโชวาทของในหลวงรัชกาลท ี่ ๙ เม่ือวนั ท ่ี ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๗ Policy Fiscal Year 2018 55

๕. ภูมิสังคม ภูมิศำสตร์ สังคมศำสตร์ การพัฒนาใดๆ ต้องค�านึงถึงสภาพภูมิประเทศของบริเวณนั้นว่าเป็นอย่างไร และสงั คมวทิ ยาเกยี่ วกบั ลกั ษณะนสิ ยั ใจคอคน ตลอดจนวฒั นธรรมประเพณใี นแตล่ ะทอ้ งถน่ิ ท่ีมีความแตกต่างกัน “การพัฒนาจะต้องเป็นไปตามภูมิประเทศทางภูมิศาสตร์และ ภมู ปิ ระเทศทางสังคมศาสตร ์ ในสังคมวทิ ยา คอื นิสยั ใจคอของคนเรา จะไปบังคบั ให้คนอื่น คดิ อยา่ งอนื่ ไมไ่ ด ้ เราตอ้ งแนะนา� เขา้ ไปดวู า่ เขาตอ้ งการอะไรจรงิ ๆ แลว้ กอ็ ธบิ ายใหเ้ ขาเขา้ ใจ หลกั การของการพัฒนาน้ีก็จะเกดิ ประโยชนอ์ ยา่ งยิ่ง” ๖. ทำ� งำนแบบองคร์ วม ใชว้ ธิ คี ิดเพอ่ื การท�างาน โดยวธิ ีคดิ อยา่ งองค์รวม คือการมองสิง่ ต่าง ๆ ท่เี กดิ อย่างเป็นระบบครบวงจร ทุกส่ิงทุกอย่างมีมิติเชื่อมต่อกัน มองส่ิงท่ีเกิดข้ึนและแนวทาง แกไ้ ขอยา่ งเชอื่ มโยง ๗. ไมต ิดตำ� รำ เมอ่ื เราจะทา� การใดนนั้ ควรทา� งานอยา่ งยดื หยนุ่ กบั สภาพและสถานการณน์ นั้ ๆ ไมใ่ ชก่ ารยดึ ตดิ อยกู่ บั แคใ่ นตา� ราวชิ าการ เพราะบางทคี วามรทู้ ว่ มหวั เอาตวั ไมร่ อด บางครง้ั เรายึดติดทฤษฎีมากจนเกินไปจนท�าอะไรไม่ได้เลย สิ่งท่ีเราท�าบางครั้งต้องโอบอ้อมต่อ สภาพธรรมชาติ สงิ่ แวดลอ้ ม สังคม และจติ วทิ ยาดว้ ย ๘. รูจ้ ักประหยัด เรยี บงำย ได้ประโยชนส์ ูงสดุ ในการพัฒนาและช่วยเหลือราษฎร ในหลวงรัชกาลที่ ๙ ทรงใช้หลักในการ แก้ปญ หาดว้ ยความเรยี บงา่ ยและประหยัด ราษฎรสามารถท�าไดเ้ อง หาได้ในทอ้ งถ่นิ และ ประยุกตใ์ ชส้ ง่ิ ทมี่ ีอยใู่ นภูมิภาคน้นั มาแก้ไข ปรบั ปรุง โดยไมต่ ้องลงทุนสูงหรือใชเ้ ทคโนโลยี ทีย่ ุ่งยากมากนกั ดังพระราชดา� รสั ตอนหนงึ่ ว่า “…ใหป้ ลูกปาโดยไมต่ อ้ งปลูกโดยปล่อยให้ ขนึ้ เองตามธรรมชาติจะได้ประหยัดงบประมาณ…”56 นโยบาย ส�านกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๙. ท�ำใหง้ ำ ย ทรงคิดค้น ดัดแปลง ปรับปรุงและแก้ไขงาน การพัฒนาประเทศตามแนวพระราชด�าริไปได้โดยง่าย ไม่ยุ่งยากซับซ้อนและที่ส�าคัญอย่างยิ่งคือ สอดคล้องกับสภาพความเปน็ อยขู่ องประชาชนและระบบนเิ วศโดยรวม “ท�าใหง้ า่ ย” ๑๐. กำรมสี วนรว ม ทรงเป็นนักประชาธิปไตย ทรงเปดโอกาสให้สาธารณชน ประชาชนหรือเจ้าหนา้ ทที่ ุกระดบั ได้มารว่ มแสดงความคิดเห็น “ส�าคญั ทสี่ ดุ จะตอ้ งหัดท�าใจใหก้ ว้างขวาง หนักแนน่ รูจ้ ักรบั ฟง ความคดิ เห็น แมก้ ระทัง่ ความวพิ ากษ์วิจารณ์จากผอู้ ่ืนอยา่ งฉลาดนน้ั แท้จริงคือ การระดมสติปญญาและประสบการณ์อันหลากหลายมาอ�านวยการปฏิบัติบริหารงานใหป้ ระสบผลสา� เร็จท่สี มบรู ณน์ นั่ เอง” ๑๑. ตอ้ งยึดประโยชนส์ ว นรวม ในหลวงรชั กาลท ี่ ๙ ทรงระลกึ ถงึ ประโยชนข์ องสว่ นรวมเปน็ สา� คญั ดงั พระราชดา� รสั ตอนหนงึ่ วา่ “…ใครตอ่ ใครบอกวา่ ขอใหเ้ สยี สละสว่ นตวั เพอื่ สว่ นรวม อนั นฟี้ ง จนเบอื่ อาจรา� คาญดว้ ยซา้� วา่ ใครตอ่ ใครมากบ็ อกวา่ ขอใหค้ ดิ ถงึ ประโยชนส์ ว่ นรวม อาจมานกึ ในใจว่า ให้ๆ อยู่เรื่อยแล้วส่วนตัวจะได้อะไร ขอให้คิดว่าคนที่ให้เป็นเพ่ือส่วนรวมน้ัน มิได้ให้สว่ นรวมแตอ่ ยา่ งเดยี ว เปน็ การใหเ้ พือ่ ตวั เองสามารถทีจ่ ะมีสว่ นรวมทจี่ ะอาศัยได…้ ” ๑๒. บรกิ ำรท่ีจดุ เดียว ทรงมีพระราชด�าริมากว่า ๒๐ ปีแล้ว ให้บริหารศูนย์ศึกษาการพัฒนาหลายแหง่ ท่ัวประเทศโดยใช้หลกั การ “การบริการรวมที่จดุ เดียว : One Stop Service” โดยทรงเน้นเร่ืองรู้รักสามัคคีและการร่วมมือร่วมแรงร่วมใจกันด้วยการปรับลดช่องว่างระหว่างหน่วยงานทเี่ ก่ียวขอ้ ง Policy Fiscal Year 2018 57

๑๓. ใชธ้ รรมชำตชิ ว ยธรรมชำติ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั รชั กาลท ่ี ๙ ทรงเขา้ ใจถงึ ธรรมชาตแิ ละตอ้ งการ ให้ประชาชนใกล้ชิดกับทรัพยากรธรรมชาติ ทรงมองปญหาธรรมชาติอย่างละเอียด โดยหากเราต้องการแกไ้ ขธรรมชาตจิ ะต้องใช้ธรรมชาตเิ ข้าชว่ ยเหลอื เราดว้ ย ๑๔. ใชอ้ ธรรมปรำบอธรรม ทรงน�าความจริงในเร่ืองธรรมชาติและกฎเกณฑ์ของธรรมชาติมาเป็นหลัก การแนวทางปฏบิ ตั ใิ นการแกไ้ ขปญ หาและปรบั ปรงุ สภาวะทไี่ มป่ กตเิ ขา้ สรู่ ะบบทปี่ กต ิ เชน่ การบา� บดั นา้� เนา่ เสยี โดยใชผ้ กั ตบชวา ซงึ่ มตี ามธรรมชาตใิ หด้ ดู ซมึ สงิ่ สกปรกปนเปอ นในนา้� ๑๕. ปลกู ปำ ในใจคน การจะท�าการใดส�าเร็จต้องปลูกจิตส�านึกของคนเสียก่อน ต้องให้เห็นคุณค่า เห็นประโยชน์กับสิ่งท่ีจะท�า…. “เจ้าหน้าที่ปาไม้ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน แลว้ คนเหล่าน้นั ก็จะพากันปลกู ตน้ ไม้ลงบนแผ่นดนิ และจะรกั ษาตน้ ไม้ดว้ ยตนเอง” ๑๖. ขำดทนุ คอื ก�ำไร หลักการในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี ๙ ท่ีมีต่อพสกนิกรไทย “การให้” และ “การเสียสละ” เป็นการกระท�าอันมีผลเป็นก�าไร คือความอยู่ดีมีสุข ของราษฎร ๑๗. กำรพ่ึงพำตนเอง การพัฒนาตามแนวพระราชด�าริ เพื่อการแก้ไขปญหาในเบื้องต้นด้วยการ แก้ไขปญหาเฉพาะหน้า เพื่อให้มีความแข็งแรงพอที่จะด�ารงชีวิตได้ต่อไป แล้วขั้นต่อไป ก็คือ การพัฒนาให้ประชาชนสามารถอยู่ในสังคมได้ตามสภาพแวดล้อมและสามารถ พึ่งตนเองไดใ้ นทสี่ ดุ58 นโยบาย ส�านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้ืนฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๑๘. พออยูพ อกนิ ให้ประชาชนสามารถอยู่อย่าง “พออยู่พอกิน” ให้ได้เสียก่อน แล้วจึงค่อยขยับขยายให้มขี ีดสมรรถนะท่ีก้าวหนา้ ต่อไป ๑๙. เศรษฐกิจพอเพยี ง เปน็ ปรัชญาทีใ่ นหลวงรัชกาลท่ี ๙ พระราชทานพระราชดา� รสั ชีแ้ นะแนวทางการด�าเนนิ ชวี ติ ใหด้ า� เนนิ ไปบน “ทางสายกลาง” เพ่อื ให้รอดพน้ และสามารถด�ารงอยู่ได้อย่างมั่นคงและย่ังยืนภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์และการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ซ่ึงปรัชญาน้ีสามารถนา� ไปประยกุ ต์ใช้ไดท้ ัง้ ระดับบคุ คล องค์กร และชุมชน ๒๐. ควำมซ่ือสัตย์สุจรติ จรงิ ใจตอ กัน ผ้ทู ม่ี ีความสจุ รติ และบรสิ ทุ ธใิ์ จ แม้จะมีความรูน้ ้อย ก็ย่อมท�าประโยชน์ใหแ้ ก่ส่วนรวมได้มากกว่าผ้ทู ม่ี คี วามรมู้ าก แตไ่ มม่ คี วามสจุ รติ ไม่มคี วามบริสทุ ธิ์ใจ ๒๑. ท�ำงำนอยำงมคี วำมสุข ท�างานต้องมีความสุขด้วย ถ้าเราท�าอย่างไม่มีความสุขเราจะแพ้ แต่ถ้าเรามีความสุขเราจะชนะ สนุกกับการท�างานเพียงเท่านั้น ถือว่าเราชนะแล้ว หรือจะท�างานโดยค�านึงถึงความสุขท่ีเกิดจากการได้ท�าประโยชน์ให้กับผู้อื่นก็สามารถท�าได้ “…ท�างานกบั ฉนั ฉนั ไมม่ อี ะไรจะให ้ นอกจากการมคี วามสขุ รว่ มกนั ในการทา� ประโยชนใ์ หก้ บั ผอู้ น่ื …” ๒๒. ควำมเพียร การเริ่มต้นท�างานหรือท�าส่ิงใดน้ันอาจจะไม่ได้มีความพร้อม ต้องอาศัยความอดทนและความมงุ่ มนั่ ดงั เชน่ พระราชนพิ นธ ์ “พระมหาชนก” กษตั รยิ ผ์ เู้ พยี รพยายามแมจ้ ะไม่เห็นฝง กจ็ ะวา่ ยน้�าตอ่ ไป เพราะถ้าไม่เพียรวา่ ยกจ็ ะตกเป็นอาหารป ู ปลาและไมไ่ ด้พบกบั เทวดาท่ชี ว่ ยเหลือมใิ หจ้ มน้�า Policy Fiscal Year 2018 59

๒๓. รู้ รัก สำมคั คี • ร ู้ คือ รู้ปญหาและรวู้ ิธแี กป้ ญหานนั้ • รกั คือ เม่ือเรารถู้ งึ ปญหาและวธิ ีแก้แล้ว เราต้องมีความรกั ท่จี ะลงมอื ทา� ลงมือแกไ้ ขปญหาน้ัน • สามัคคี คือ การแกไ้ ขปญ หาตา่ งๆ ไมส่ ามารถลงมือทา� คนเดยี วได้ ต้องอาศยั ความรว่ มมือรว่ มใจกนั60 นโยบาย ส�านกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

พระบรมราโชบายดา้ นการศึกษา ในหลวงรชั กาลท่ี ๑๐การศึกษาตอ้ งมุง่ สร้างพ้นื ฐานให้แกผ่ ูเ้ รียน ๔ ดา้ น ๑. มที ศั นคติท่ีถกู ตอ้ งตอ่ บา้ นเมอื ง ๒. มพี น้ื ฐานชีวิตท่ีมั่นคง - มีคณุ ธรรม ๓. มงี านทา� - มอี าชีพ ๔. เป็นพลเมืองดี ๑. มที ัศนคติทถี่ กู ต้องตอ่ บา้ นเมอื ง ๑. มีความรู้ความเข้าใจต่อชาติบา้ นเมือง ๒. ยดึ มน่ั ในศาสนา ๓. มนั่ คงในสถาบันพระมหากษัตรยิ ์ ๔. มีความเอ้อื อาทรต่อครอบครัว และชุมชนของตน ๒. มีพ้นื ฐานชวี ิตทีม่ ่ันคง - มีคณุ ธรรม ๑. รู้จักแยกแยะส่งิ ที่ผิด - ชอบ/ช่ัว - ดี ๒. ปฏิบตั แิ ตส่ ่งิ ที่ชอบ ส่ิงที่ดงี าม ๓. ปฏิเสธส่งิ ท่ีผดิ สิง่ ทีช่ ัว่ ๔. ชว่ ยกนั สร้างคนดใี ห้แกบ่ ้านเมือง Policy Fiscal Year 2018 61

62 นโยบาย สา� นกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พื้นฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๓. มงี านทา� - มีอาชพี ๑. การเล้ียงดูลูกหลานในครอบครัว หรือการฝกฝนอบรมในสถานศึกษา ตอ้ งมุ่งให้เดก็ และเยาวชนรกั งาน ส้งู านท�าจนงานส�าเรจ็ ๒. การฝก ฝนอบรมทง้ั ในหลกั สตู รและนอกหลกั สตู รตอ้ งมจี ดุ มงุ่ หมายใหผ้ เู้ รยี น ทา� งานและมงี านทา� ในท่ีสดุ ๓. ต้องสนับสนุนผู้ส�าเร็จหลักสูตรมีอาชีพ มีงานท�า จนสามารถเล้ียงตัวเอง และครอบครัว ๔. เปšนพลเมืองดี ๑. การเป็นพลเมืองดี เปน็ หน้าท่ขี องทกุ คน ๒. ครอบครวั - สถานศกึ ษาและสถานประกอบการตอ้ งสง่ เสรมิ ใหท้ กุ คนมโี อกาส ท�าหน้าทเ่ี ป็นพลเมืองดี ๓. การเปน็ พลเมืองด ี คอื “เหน็ อะไรทจี่ ะทาํ เพอื่ บา นเมอื งไดก ต็ อ งทาํ เชน งานอาสาสมคั ร งานบาํ เพญ็ ประโยชน งานสาธารณกศุ ล ใหท าํ ดวยความมีนํา้ ใจและเอื้ออาทร” Policy Fiscal Year 2018 63

64 นโยบาย สา� นกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พื้นฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

ภาคผนวก ขยุทธศาสตรช์ าติระยะ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) วิสัยทศั นป์ ระเทศไทย ปี ๒๕๕๘ - ๒๕๖๓ “มัน่ คง มง่ั คั่ง ยั่งยนื ”



ยทุ ธศาสตรช์ าตริ ะยะ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ในการทจี่ ะบรรลวุ สิ ยั ทศั นแ์ ละทา� ใหป้ ระเทศไทยพฒั นาไปสอู่ นาคตทพี่ งึ ประสงค์นนั้ จา� เปน็ จะตอ้ งมกี ารวางแผนและกา� หนดยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นาในระยะยาวและกา� หนดแนวทางการพัฒนาของทุกภาคส่วนให้ขับเคลื่อนไปในทิศทางเดียวกัน ดังนั้นจึงจ�าเป็นจะต้องก�าหนดยุทธศาสตรช์ าติในระยะยาว เพ่อื ถ่ายทอดแนวทางการพฒั นาสู่การปฏบิ ัติในแต่ละช่วงเวลาอย่างต่อเนื่องและมีการบูรณาการ และสร้างความเข้าใจถึงอนาคตของประเทศไทยร่วมกัน และเกิดการรวมพลังของทุกภาคส่วนในสังคมทั้งประชาชน เอกชน ประชาสงั คม ในการขบั เคลอ่ื นการพฒั นาเพอ่ื การสรา้ งและรกั ษาไวซ้ งึ่ ผลประโยชน์แหง่ ชาตแิ ละบรรลวุ สิ ยั ทศั น ์ “ประเทศไทยมคี วามมนั่ คง มงั่ คงั่ ยง่ั ยนื เปน็ ประเทศพฒั นาแลว้ ด้วยการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” หรือคติพจน์ประจ�าชาต ิ“ม่ันคง มั่งคั่ง ย่ังยืน” เพ่ือให้ประเทศมีขีดความสามารถในการแข่งขัน มีรายได้สูงอยู่ในกลุ่มประเทศพัฒนาแล้ว คนไทยมีความสุข อยู่ดีกินดี สังคมมีความมั่นคง เสมอภาคและเป็นธรรม ซึ่งยุทธศาสตร์ชาติที่จะใช้เป็นกรอบแนวทางการพัฒนาในระยะ ๒๐ ป ีประกอบดว้ ย ๖ ยทุ ธศาสตร์ ดังนี้ ๑) ยุทธศาสตร์สรา้ งความม่นั คงให้กับประเทศ ๒) ยุทธซศาสตรส์ รา้ งความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศ ๓) ยุทธศาสตรก์ ารพฒั นาและเสริมสร้างศักยภาพคน ๔) ยทุ ธศาสตร์สรา้ งโอกาสบนความเสมอภาคและความเท่าเทยี มกนั ทางสงั คม ๕) ยุทธศาสตรก์ ารเตบิ โตบนคณุ ภาพชวี ิตทีเ่ ปน็ มิตรกับสิ่งแวดลอ้ ม ๖) ยุทธศาสตร์การปรบั สมดลุ และพฒั นาระบบบริหารจัดการภาครฐั Policy Fiscal Year 2018 67

วสิ ัยทัศน์ประเทศไทย ปี ๒๕๕๘ - ๒๕๖๓ “ม่ันคง ม่งั คงั่ ย่งั ยืน” ประเทศไทยได้ประกาศ วิสัยทัศน์ เพื่อก�าหนดทิศทางการพัฒนาประเทศ ของรัฐบาล โดยมีช่อื ว่า “ม่ันคง มงั่ คั่ง ย่ังยนื ” เพอ่ื พัฒนาท้ังด้านเสถยี รภาพ ความสงบสุข เศรษฐกิจที่เข้มแข็ง ด้านการใช้จ่าย จัดหางบประมาณเพื่อพัฒนาประเทศไทยให้มากขึ้น แกป้ ญ หาดา้ นสาธารณปู โภค การดูแลสขุ ภาพ และการศึกษา วสิ ัยทศั น์ “มั่นคง ม่ังคั่ง ยง่ั ยนื ” น�าไปสกู่ ารพฒั นาใหค้ นไทยมคี วามสขุ ภายใต ้ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” และสนองตอบผลประโยชน์แห่งชาติ อันได้แก ่ การมีเอกราช อธิปไตย และบรู ณภาพแหง่ เขต อ�านาจรัฐ การดา� รงอยอู่ ย่างมน่ั คง ยัง่ ยนื ของสถาบันหลักของชาติ การด�ารงอยู่อย่างม่ันคงของชาติและประชาชนจากภัยคุกคาม ทุกรูปแบบ การอยู่ร่วมกันในชาติอย่างสันติสุข เป็นปกแผ่น มีความมั่นคงทางสังคม ท่ามกลาง พหุสังคมและการมีเกียรติและศักด์ิศรีของความเป็นมนุษย์ ความเจริญ เติบโตของชาติ ความเป็นธรรมและความอยู่ดีมีสุขของประชาชน ความย่ังยืน ของฐานทรัพยากรธรรมชาติ สงิ่ แวดลอ้ ม ความมนั่ คงทางพลังงาน อาหาร ความสามารถ ในการรักษาผลประโยชน์ของชาติภายใต้การเปล่ียนแปลงของสภาวะแวดล้อมระหว่าง ประเทศ และการอยรู่ ว่ มกนั อยา่ งสนั ต ิ ประสานสอดคลอ้ งกนั ดา้ นความมนั่ คงในประชาคม อาเซยี น และประชาคมโลกอยา่ งมเี กียรติและศักดิศ์ รี ความมั่นคง หมายถึง การมีความมั่นคงปลอดภัยจากภัยและการเปล่ียนแปลง ทั้งภายในประเทศและภายนอกประเทศในทุกระดับ ท้ังระดับประเทศ สังคม ชุมชน ครวั เรอื น และปจ เจกบคุ คล และมคี วามมน่ั คง ในทกุ มติ ิ ทงั้ มติ เิ ศรษฐกจิ สงั คม สง่ิ แวดลอ้ ม และการเมือง เช่น ประเทศมีความมั่นคงในเอกราชและอธิปไตย มีสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ ท์ เ่ี ข้มแข็งเปน็ ศูนยก์ ลางและเป็นที่ยึดเหนี่ยวจติ ใจของประชาชน มรี ะบบ การเมืองที่มั่นคงเป็นกลไกท่ีน�าไปสู่การบริหารประเทศท่ีต่อเนื่อง และโปร่งใสตามหลัก ธรรมาภิบาล สังคมมีความปรองดองและความสามัคคี สามารถผนึกก�าลังเพ่ือพัฒนา ประเทศ ชุมชนมีความเข้มแข็ง ครอบครัวมีความอบอุ่น มีความม่ันคงของอาหาร และพลังงาน ประชาชนมีความมั่นคงในชีวิต มีงานและรายได้ที่ม่ันคงพอเพียงกับ การดา� รงชวี ติ มที อ่ี ยอู่ าศยั และความปลอดภยั ในชวี ติ ทรพั ยส์ นิ มกี ารออมสา� หรบั วยั เกษยี ณ68 นโยบาย สา� นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

ความมง่ั คงั่ หมายถงึ ประเทศไทยมกี ารขยายตวั ของเศรษฐกจิ อยา่ งตอ่ เนอื่ งจนเขา้ สู่กลุ่มประเทศรายไดส้ งู ความเหล่อื มล�้าของการพัฒนาลดลง ประชากรไดร้ บั ผลประโยชน์จากการพฒั นาอยา่ งเทา่ เทยี มกนั มากขน้ึ ไมม่ ปี ระชาชนทอี่ ยใู่ ตเ้ สน้ ความยากจน เศรษฐกจิมคี วามสามารถในการแข่งขนั สงู สามารถสรา้ งรายไดท้ ้งั จากภายในประเทศและภายนอกประเทศ และเป็นจุดส�าคัญของการเชื่อมโยงในภูมิภาคทั้งการคมนาคมขนส่ง การผลิต การค้า การลงทุน และการท�าธุรกิจ นอกจากนั้นยังมีความสมบูรณ์ในทุนที่จะสามารถสรา้ งการพฒั นาตอ่ เนอ่ื งไป ไดแ้ กท่ นุ มนษุ ย ์ ทนุ ทางปญ ญา ทนุ ทางการเงนิ ทนุ ทเ่ี ปน็ เครอ่ื งมอื เครือ่ งจกั รทนุ ทางสังคม และทนุ ทางทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม ความยง่ั ยนื หมายถงึ การพฒั นาทส่ี ามารถสรา้ งความเจรญิ รายได ้ และคณุ ภาพชวี ติของประชาชน ให้เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซ่ึงเป็นการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจท่ีไม่ใช้ทรัพยากรธรรมชาติจนเกินพอดี ไม่สร้างมลภาวะต่อส่ิงแวดล้อมจนเกินความสามารถในการรองรบั และเยยี วยาของระบบนเิ วศน ์ การผลติ และการบรโิ ภคเปน็ มติ รตอ่ สงิ่ แวดลอ้ ม และสอดคลอ้ งกบั กฎระเบยี บของประชาคมโลก ซง่ึ เปน็ ทย่ี อมรบั รว่ มกนั ทรพั ยากรธรรมชาติมคี วามอดุ มสมบรู ณม์ ากขน้ึ และสงิ่ แวดลอ้ มมคี ณุ ภาพดขี น้ึ คนมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม มคี วามเออื้ อาทร เสยี สละเพอื่ ผลประโยชนส์ ว่ นรวม รฐั บาลมนี โยบายทมี่ งุ่ ประโยชนส์ ว่ นรวมอย่างยั่งยืนและให้ความส�าคัญกับการมีส่วนร่วมของประชาชน และทุกภาคส่วนในสังคมยึดถือและปฏิบัติตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการพัฒนาในระดับอย่างสมดุล มเี สถยี รภาพ และยง่ั ยนื Policy Fiscal Year 2018 69



ภาคผนวก ค นโยบายของรฐั บาลด้านการศึกษานโยบายของรัฐมนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธกิ าร

นโยบายของรัฐบาลด้านการศึกษา ในคา� แถลงนโยบายของรัฐบาล โดย พลเอกประยทุ ธ์ จันทรโ์ อชา นายกรัฐมนตรี ต่อสภานติ ิบญั ญัตแิ หง่ ชาต ิ วนั ศุกร์ท ่ี ๑๒ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๗ นโยบายด้านการศึกษา ก�าหนดไว้ในข้อท่ี ๔ การศึกษาและเรียนรู้การทะนุบ�ารุงศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม และนโยบายดา้ นวิจัย ขอ้ ท่ี ๘ การพฒั นาและสง่ เสริมในการใช้ประโยชน์จากวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวิจัยและพัฒนา และนวัตกรรม จากนโยบายรัฐบาล ๑๑ ด้าน คือ ๑) การปกป้องและเชิดชูสถาบันพระมหากษัตริย์ ๒)การรักษาความมั่นคงของรัฐและ การต่างประเทศ ๓) การลดความเหลื่อมล�้าของสังคม และการสร้างโอกาสการเข้าถึง บริการของรัฐ ๔) การศึกษาและเรียนรู้ การทะนุบ�ารุงศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม ๕) การยกระดับคุณภาพบริการด้านสาธารณสุขและสุขภาพของประชาชน ๖) การเพ่ิม ศกั ยภาพทางเศรษฐกจิ ของประเทศ ๗) การสง่ เสรมิ บทบาทและการใชโ้ อกาสในประชาคม อาเซยี น ๘) การพฒั นาและส่งเสริมการใชป้ ระโยชน์จากวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวจิ ัย และพฒั นา และนวตั กรรม ๙) การรกั ษาความมนั่ คงของฐานทรพั ยากร และการสรา้ งสมดลุ ระหวา่ งการอนรุ ักษ ์ กบั การใช้ประโยชน์อยา่ งยง่ั ยนื ๑๐) การส่งเสรมิ การบรหิ ารราชการ แผน่ ดนิ ทมี่ ธี รรมาภบิ าล และการปอ้ งกนั ปราบปรามการทจุ รติ และประพฤตมิ ชิ อบในภาครฐั ๑๑) การปรบั ปรงุ กฎหมายและกระบวนการยตุ ธิ รรม นโยบายดา้ นการศึกษา ขอ้ ที่ ๔ การศกึ ษาและเรียนรู้ การทะนุบาํ รงุ ศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม เพ่ือสร้างสังคมให้เข้มแข็งอย่างมีคุณภาพ และคุณธรรมควบคูก่ นั ดงั นี้  จัดให้มีการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรู้ ท้ังในระบบ และการศึกษา ทางเลือกไปพร้อมกนั  ปรับเปลี่ยนการจัดสรรงบประมาณและการเรียนรู้ สนับสนุนการศึกษา ให้สอดคล้องกับความจ�าเป็นของผู้เรียน และลักษณะของพ้ืนที่ของโรงเรียน ปรับปรุง และบูรณาการระบบการกูย้ มื เพือ่ การศึกษาใหม้ ปี ระสทิ ธิภาพ72 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

 ให้องค์กรภาคประชาสังคม ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาชนท่ัวไป มีโอกาสจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ ท่ัวถึง และร่วมปฏิรูปการศึกษาและเรียนรู้ กระจายอ�านาจการบริหารจัดการศึกษาสู่สถานศึกษา เขตพื้นท่ีการศึกษา และองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถ่นิ  พฒั นาคนในทกุ ชว่ งวยั โดยสง่ เสรมิ การเรยี นรตู้ ลอดชวี ติ สรา้ งความรแู้ ละทกั ษะใหม่ท่สี ามารถประกอบอาชพี ได้อย่างหลากหลาย รองรบั การเปลี่ยนแปลงในอนาคต  ส่งเสริมอาชีวศึกษาและการศึกษาระดับวิทยาลัยชุมชน เพื่อสร้างแรงงานที่มที ักษะตรงตามความต้องการท้องถิ่นและตลาดแรงงาน  พัฒนาระบบการผลิตและพัฒนาครูที่มีคุณภาพและมีจิตวิญญาณของความเป็นครู ส่งเสริมให้ครูมีวุฒิตามวิชาที่สอน ให้สามารถน�าเทคโนโลยีและเครื่องมือมาใช้เป็นเคร่อื งมอื ช่วยครหู รือเพ่อื การเรียนรดู้ ้วยตนเอง  ทะนบุ า� รงุ และอปุ ถมั ภพ์ ระพทุ ธศาสนาและศาสนาอนื่ ๆ สนบั สนนุ ใหท้ กุ องคก์ รมบี ทบาทในการปลกู ฝงคณุ ธรรมจรยิ ธรรม และพัฒนาคุณภาพชีวติ  อนุรักษ์ฟนฟูและเผยแพร่มรดกทางวัฒนธรรมของประเทศเพ่ือนบ้านและวัฒนธรรมสากล และ การสรา้ งสรรคง์ านศิลปะและวัฒนธรรมทเ่ี ปน็ สากล เพอื่ เขา้ สู่เสาหลักวัฒนธรรมของอาเซยี นและประชาคมโลก  ปลูกฝงค่านิยม และจิตส�านึกท่ีดี รวมทั้งสนับสนุนการผลิตส่ือคุณภาพ เปดพื้นทสี่ าธารณะใหเ้ ยาวชนและประชาชนไดม้ โี อกาสแสดงออกอย่างสร้างสรรค์ Policy Fiscal Year 2018 73

นโยบายด้านการศึกษา ข้อที่ ๘ การพัฒนาและส่งเสริมการใช้ ประโยชนจ์ ากวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวิจัยและพัฒนา และนวัตกรรม เพ่อื นําไปสูก่ ารผลิตและบริการทที่ นั สมยั  สนับสนุนการเพิ่มค่าใช้จ่ายในการวิจัยและพัฒนาของประเทศ เพ่ือมุ่งไปสู่ เป้าหมายให้ไม่ต�่ากว่า ร้อยละ ๑ ของรายได้ประชาชาติและมีสัดส่วนรัฐต่อเอกชน ๓๐ : ๗๐ เพอื่ ให้ประเทศสามารถแขง่ ขันและก้าวหนา้ ทัดเทยี มประเทศอน่ื  เรง่ เสรมิ สร้างสงั คมนวตั กรรม โดยสง่ เสริมระบบการเรยี นการสอนทีเ่ ชอื่ มโยง ระหว่างวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตร์ และคณิตศาสตร์ ผลิตก�าลังคน ในสาขาท่ขี าดแคลน เชื่อมโยงระหว่างการเรยี นรกู้ ับการท่องจา� อตุ สาหกรรมขนาดกลาง และขนาดยอ่ ม มชี ่องทางในการใชเ้ ทคโนโลยีระหว่างหน่วยงานและสถานศึกษา  การปฏริ ปู ระบบใหส้ งิ่ จงู ใจ ระเบยี บและกฎหมายทเ่ี ปน็ อปุ สรรคตอ่ การทา� งาน วิจัยและพัฒนาไปต่อยอดหรือใช้ประโยชน์ ส่งเสริมการจัดท�าแผนพัฒนาการวิจัย และพัฒนาในระดับภาค หรือ กลุ่มจังหวัดให้สอดคล้องความต้องการของท้องถ่ิน และน�าไปใชป้ ระโยชนเ์ ชิงพาณชิ ยไ์ ด้  สง่ เสรมิ ใหโ้ ครงการลงทนุ ขนาดใหญข่ องประเทศ ใชป้ ระโยชนจ์ ากผลการศกึ ษา วจิ ยั และพฒั นา และนวตั กรรมของไทยตามความเหมาะสม โดยให้มีนโยบายจดั ซอ้ื จัดจา้ ง ภาครัฐที่เออ้ื อา� นวย สร้างโอกาสการพัฒนาเทคโนโลยีของประเทศ  ปรบั ปรงุ และจดั เตรยี มใหม้ โี ครงสรา้ งพนื้ ฐานดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลย ี ด้านการวิจัยและพัฒนา และด้านนวัตกรรมซ่ึงเป็นโครงสร้างพ้ืนฐานทางปญญาในการ ตอ่ ยอดสกู่ ารใช้เชงิ พาณิชย์ของภาคอตุ สาหกรรม74 นโยบาย ส�านักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

นโยบายของรฐั มนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธกิ าร นายธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการได้มอบนโยบายและจดุ เนน้ นโยบายกระทรวงศกึ ษาธิการ เม่อื วนั ท ่ี ๒๐ ธนั วาคม ๒๕๕๙ โดยมีสาระส�าคัญ ดังน้ี ๑. น้อมน�ำแนวพระรำชด�ำริ สืบสำนพระรำชปณิธำนและพระบรมรำโชบำยด้ำนกำรศึกษำของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร มาขับเคลื่อนงานด้านการศึกษาให้เกิดเป็นรูปธรรม เพราะพระราชปณิธานของพระองค์ท่านถือเป็นพรอันสูงสุด และมอบเป็นนโยบาย เพ่อื เป็นแนวทางในการปฏิบตั แิ กห่ น่วยงานในสังกัด ดงั น้ี ๑.๑ พระบรมราโชบายด้านการศึกษาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู มใี จความส�าคญั ว่า “๑) การศกึ ษาตอ้ งมุง่ สร้างพ้นื ฐานให้แกผ่ ูเ้ รยี นใน ๒ ดา้ น คอื สง่ เสรมิ ให้นักเรียนมีทัศนคติที่ถูกต้อง ๒) การศึกษาต้องมุง่ สร้างพ้ืนฐานแกช่ ีวิต หรืออุปนิสัยที่มั่นคงเข้มแข็ง อาทิ การสร้างบุคลิกและอุปนิสัยที่ดีงาม (Character Education)” ๑.๒ สืบสานราชปณิธานด้านการศึกษาของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชท่ีทรงมีแนวพระราชกระแสฯ ทรงพระราชทานในวโรกาสต่างๆ เกยี่ วกบั นกั เรียน ครู และการศกึ ษา ๑.๒.๑ นกั เรยี น “ครูตอ้ งสอนให้นักเรียนมีนาใจ เช่น คนเรียนเกง่ ช่วยติวเพ่ือนทีเ่ รียน ล้าหลังมิใช่สอนให้คิดแต่จะแขง่ ขัน (Compete) กับเพ่ือน เพ่ือให้คนเกง่ ได้ลําดับดี ๆ เช่น สอบได้ทีห่ น่ึงของชัน้ แต่ต้องให้เด็กแขง่ ขันกับตนเอง” (๑๑ ม.ิ ย. ๒๕๕๕) Policy Fiscal Year 2018 75

“ครูไม่จําเป็นต้องมีความรู้ทางเทคโนโลยีมาก แต่ต้องมุ่งปลูกฝั ง ความดีให้นักเรียนชั้นต้น ต้องอบรมบ่มนิสัยให้เป็นพลเมืองดี เด็กโต กต็ อ้ งทาํ เช่นกนั ” (๖ มิ.ย. ๒๕๕๕) “เราต้องฝึ กหัดให้นักเรียนรู้จักทํางานร่วมกันเป็ นกลุ่มเป็ นหมู่คณะ มากขน้ึ จะไดม้ คี วามสามคั คี รจู้ กั ดแู ลช่วยเหลอื ซง่ึ กนั และกนั เอ้อื เฟ้ือเผ่อื แผ่ ความร้แู ละประสบการณแ์ กก่ ัน” (๕ ก.ค. ๒๕๕๕) “ทําเป็นตัวอยา่ งให้นักเรียนเป็นคนดี นักเรียนรักครู ครูรักนักเรียน” (๙ ก.ค. ๒๕๕๕) ๑.๒.๒ ครู “เร่ืองครูมีความสําคัญไม่น้อยกว่านักเรียน ปั ญหาหนึ่ง คือ การขาดครู เพราะจํานวนไม่พอ และครูย้ายบ่อย ดังนั้น ก่อนคัดเลือก เด็กที่จะพัฒนาต้องพัฒนาครูก่อน ให้พร้อมก่อนที่จะสอนเด็กให้ได้ ผลตามที่ต้องการ จึงจะต้องคัดเลือกครูและพัฒนาครู ต้องตั้งฐานะ ในสงั คมของครใู ห้เหมาะสม และปลกู จติ สาํ นกึ โดยใช้ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง วธิ กี ารคอื การให้ทนุ และอบรม กลา่ วคอื ตอ้ งมคี วามรู้ทางวชิ าการ ในสาขาที่เหมาะสมที่จะสอน ต้องอบรมวิธีการสอนให้มีประสิทธิภาพ มคี วามเป็นครทู แี่ ทจ้ รงิ คอื มคี วามรกั ความเมตตาตอ่ เดก็ ควรเป็นครทู อ้ งที่ เพ่อื จะไดม้ คี วามผกู พนั และคดิ ทจี่ ะพฒั นาทอ้ งถนิ่ ทเี่ กดิ ของตนไมค่ ดิ ยา้ ยไป ยา้ ยมา” (๑๑ มิ.ย. ๒๕๕๕)76 นโยบาย ส�านักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

“ตอ้ งปรับปรงุ ครู ครจู ะอายุ ๔๐-๕๐ ปี กต็ อ้ งเรียนใหม่ ตอ้ งปฏิวัตคิ รู อยา่ งจริงจงั ” (๖ มิ.ย. ๒๕๕๕) “ปั ญหาปั จจุบนั คอื ครูมงุ่ เขียนงานวทิ ยานิพนธ์ เขยี นตําราสง่ ผูบ้ รหิ าร เพ่ือให้ได้ตําแหน่งและเงินเดือนสูงข้ึน แล้วบางทีก็ยา้ ยไปที่ใหม่ ส่วนครู ทมี่ งุ่ เนน้ การสอนหนงั สอื กลบั ไมไ่ ดอ้ ะไรตอบแทนระบบไมย่ ตุ ธิ รรม เราตอ้ ง เปลี่ยนระเบียบตรงจุดนี้ การสอนหนังสือต้องถือว่าเป็นความดีความชอบ หากคนใดสอนดี ซ่ึงส่วนมากคือมีคุณภาพและปริมาณ ต้อง reward” (๕ ก.ค. ๒๕๕๕) “ครบู างสว่ นเวลาสอนนกั เรยี นสอนไมห่ มดแตเ่ กบ็ บางสว่ น หากนกั เรยี น ต้องการรู้ทัง้ หมดของวิชา ก็ต้องเสียเงินไปสมัครเรียนพิเศษกับครูทา่ นนัน้ จะเป็นการสอนในโรงเรียนหรือเป็นการสอนสว่ นตัวก็ตาม” (๕ ก.ค. ๒๕๕๕) ๒. กำรด�ำเนินกำรตำมแผนยุทธศำสตรช์ ำติ ระยะ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ๒.๑ กระทรวงศกึ ษาธกิ ารจะดา� เนนิ การตามแผนยทุ ธศาสตรช์ าต ิ ระยะ ๒๐ป ี(พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ภายใต้วิสัยทศั น์ “ประเทศมคี วามมัน่ คง มัง่ คั่ง ยงั่ ยืนเปน็ ประเทศที่พัฒนาแล้วด้วยการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ซึ่งก�าหนดไว้ในรฐั ธรรมนญู ฯ โดยยดึ ยทุ ธศาสตรช์ าตเิ ปน็ จดุ เนน้ ดา้ นการศกึ ษาทจ่ี ะดา� เนนิ การ ๖ ดา้ น ดงั น้ี ๑) ยุทธศาสตรส์ รา้ งความมั่นคงให้กับประเทศ ๒) ยุทธศาสตร์สรา้ งความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศ ๓) ยทุ ธศาสตร์การพฒั นาและเสริมสร้างศกั ยภาพคน ๔) ยุทธศาสตร์สร้างโอกาสบนความเสมอภาคและความเท่าเทียมกันทางสงั คม ๕) ยทุ ธศาสตร์การเติบโตบนคณุ ภาพชวี ิตท่เี ปน็ มติ รกับสง่ิ แวดลอ้ ม ๖) ยุทธศาสตรก์ ารปรับสมดุลและพัฒนาระบบบรหิ ารจดั การภาครฐั Policy Fiscal Year 2018 77

๓. จุดเน้นกำรดำ� เนนิ งำนของกระทรวงศึกษำธิกำร ๓.๑ ดา� เนนิ อยภู่ ายใตก้ รอบยุทธศาสตรช์ าต ิ ระยะ ๒๐ ป ี (๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ๓.๒ ทกุ โครงการของกระทรวงศกึ ษาธกิ ารตอ้ งเนน้ ความโปรง่ ใส และตอ่ ตา้ น ทุจริตคอรปั ชัน่ ๓.๓ กระทรวงศึกษาธิการต้องมีคุณลักษณะ MM = Modernized MOE มกี ารด�าเนนิ การสอดคลอ้ งกบั รฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช ๒๕๖๐ ๓.๔ ดา� เนนิ การเรง่ ดว่ นตามขอ้ สง่ั การของนายกรฐั มนตรใี หเ้ หน็ ผลการดา� เนนิ การ เป็นรปู ธรรม ๔. จุดเน้นส�ำคัญ นโยบำย แนวทำงหลักกำรด�ำเนินงำนและโครงกำรส�ำคัญ ของกระทรวงศกึ ษำธกิ ำร ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๑ นายธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ได้ มอบจดุ เนน้ นโยบายแนวทางการดา� เนนิ งาน และโครงการสา� คญั ของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร โดยยึดกรอบยทุ ธศาสตรช์ าต ิ ๖ ดา้ น เปน็ หลักในการด�าเนนิ การใหเ้ ปน็ รูปธรรม ดงั นี้ ๔.๑ ดำ้ นควำมม่ันคง แนวทางหลัก : พัฒนาหลักสูตร กระบวนการเรียนการสอนเน้น การเรียนการสอน เพ่ือเกิดความปรองดองความสามัคคี เพ่ือนช่วยเพ่ือน โดยใช้รูปแบบ Active Learning ๔.๒ ด้ำนกำรผลติ พฒั นำก�ำลังคนและสร้ำงควำมสำมำรถในกำรแขง ขนั แนวทางหลัก : ผลิต พัฒนาก�าลังคนและงานวิจัยท่ีสอดคล้องกับ การพฒั นาประเทศ ๔.๒.๑ การยกระดับมาตรฐาน พฒั นาหลักสตู ร สอื่ และครูดา้ นภาษา  พัฒนาวิชาภาษาอังกฤษในสถานศึกษาสังกัดส�านักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน อยา่ งต่อเนอื่ ง  ขยายการพัฒนาวิชาภาษาอังกฤษในสถานศึกษา สังกัด ส�านักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยจดั ท�า Echo English Vocational ซ่ึงเปน็ Application ภาษาองั กฤษ ส�าหรับนักเรยี นอาชีวศึกษา และการอบรมโดย Boot Camp78 นโยบาย ส�านักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

 พัฒนาวิชาภาษาจีน โดยหลักการเดียวกับวิชาภาษาอังกฤษ โดยปี ๒๕๖๐ จะด�าเนินการเป็นกลุ่มเล็กโดยการสนับสนุนของสถานทูตสาธารณรัฐประชาชนจนี ๔.๒.๒ การเรียนการสอนระดับอาชีวศึกษาในรูปแบบประชารัฐ ให้พจิ ารณาแนวทางการปรับโรงงานเปน็ โรงเรยี น ๔.๓ ดำ้ นกำรพฒั นำและเสรมิ สรำ้ งศกั ยภำพคน แนวทางหลัก ๔.๓.๑ การพัฒนาหลักสูตร กระบวนการเรียนการสอน การวัดผลประเมนิ ผล  การจดั การศึกษาเดก็ ปฐมวัย ๑) กระทรวงศกึ ษาธกิ าร รบั ผดิ ชอบดแู ลเดก็ ระดบั ชน้ั อนบุ าล ๑ ถึงระดับชั้นอนุบาล ๓ (เด็กอายุ ๓-๕ ปี) ๒) หนว่ ยงานอน่ื อาทกิ ระทรวงมหาดไทยรบั ผดิ ชอบดแู ลเดก็ของศนู ยเ์ ด็กเล็ก  การส่งเสรมิ ปลกู ฝงคุณธรรม จรยิ ธรรม ๑) เร่ืองคุณธรรม เน้นการพัฒนาคุณลักษณะท่ีพึงประสงค์ในเด็ก เยาวชน และต่อยอดการสร้างความดีซ่ึงโมเดลการสร้างความดีมีหลายทาง ทั้งโรงเรยี นคุณธรรม โรงเรยี นวิถพี ทุ ธ และโครงการยุวทูตความดี ๒) รณรงค์ให้เด็ก “เกลียดการโกง ความไมซ่ อื่ สตั ย์”  การพฒั นา ปรับปรุงหลกั สูตร การเรยี นการสอน ๑) หลกั สูตรมคี วามยดื หยุน่ ชุมชนทอ้ งถ่นิ สามารถออกแบบหลักสูตรเองได้ ๒) ปรบั ปรงุ หลกั สตู ร โดยเพมิ่ ๓ วชิ า ซงึ่ อยใู่ นกรอบเดมิ ไดแ้ ก ่วิชาภมู ศิ าสตร ์ ICT และ Design and Technology โดยวชิ า ICT และ Design and Technology เปน็ การสนับสนนุ ช่วยเหลือจากประเทศองั กฤษและประเทศสหรัฐอเมรกิ า Policy Fiscal Year 2018 79

๓) เน้นกิจกรรมการอ่านโดยเฉพาะการอ่านให้เด็กอนุบาล ฟง และการปรบั ปรงุ ห้องสมุด ๔) เน้นการจัดการเรียนการสอนตามรูปแบบ Active Learning ในห้องเรียนปกติ และกิจกรรมเสริม โดยกิจกรรมลดเวลาเรียน เพ่ิมเวลารู ้ เปน็ กิจกรรม/วธิ กี ารยอ่ ย โดยเฉพาะรองรับผลการทดสอบ PISA และ STEM Education  การวดั และประเมนิ ผล ๑) การวางแผนการประเมินผลนักเรียนนานาชาติ (PISA) เพื่อให้ผลคะแนนสงู ๒) การประเมิน O-NET ในวิชาสังคมศึกษา ให้ส�านักงาน คณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานเป็นผู้ประเมิน ส�าหรับวิชาคณิตศาสตร์ และวิชา วิทยาศาสตร ์ ให้สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็นผ้อู อกข้อสอบ ๓) การออกข้อสอบวิชาคณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร ์ ดา� เนินการในรูปคณะทา� งานออกข้อสอบ ๔.๓.๒ การผลติ พฒั นาคร ู คณาจารยแ์ ละบคุ ลากรทางการศึกษา  การสรรหาครู ๑) โครงการพัฒนาครูเพ่อื พัฒนาท้องถิน่ มอบให ้ สา� นักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานและสา� นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา เปน็ หนว่ ย งานหลกั ด�าเนนิ การสรรหาครู ๒) เปด โอกาสให้คนเกง่ มาเป็นครู  การประเมนิ วทิ ยฐานะครใู หเ้ ปน็ การเชอื่ มโยงกบั การเรยี นการสอน  การพฒั นาครู การอบรมครู ๑) หลักสูตรในการอบรมครูให้มีความเช่ือมโยงกับการได้รับ วิทยฐานะ และการได้รับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพครู โดยต้องเป็นหลักสูตรที่ได้รับ การอนุมัติ/เหน็ ชอบ80 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๒) หน่วยด�าเนินการให้หน่วยงานกลางในการพัฒนาคร ูคณาจารยแ์ ละบคุ ลากรทางการศกึ ษา ไดแ้ ก ่ สถาบนั อดุ มศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั และสถาบนัพฒั นาคร ู คณาจารย์และบคุ ลากรทางการศกึ ษา ๔.๔ ด้ำนกำรสร้ำงโอกำสควำมเสมอภำคและกำรลดควำมเหล่ือมล�้ำทำงกำรศกึ ษำ แนวทางหลกั : โอกาสและความเสมอภาคทางการศึกษา ขยายโอกาสการเขา้ ถงึ บรกิ ารทางการศกึ ษา โดยพฒั นาโรงเรยี น ICU ในสงั กดั สา� นกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ส�านักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และส�านักงานส่งเสริมการศกึ ษาเอกชน โดยแตง่ ต้งั คณะกรรมการฯ บริหารจัดการ ๔.๕ ดำ้ นกำรเสรมิ สรำ้ งคุณภำพชีวิตประชำชนที่เปน มติ รกับส่งิ แวดลอ้ ม แนวทางหลกั : พัฒนาหลักสูตร กระบวนการเรยี นการสอน การสรา้ งความร ู้ ความเขา้ ใจ ความตระหนกั ในการเปลยี่ นแปลงของสภาพภมู อิ ากาศและสง่ิ แวดลอ้ ม ๔.๖ ด้ำนกำรพัฒนำระบบและกำรบรหิ ำรจดั กำร แนวทางหลัก : พฒั นาระบบบรหิ ารจัดการ ๔.๖.๑ เรื่องกฎหมายเตรียมความพร้อมเกี่ยวกับกฎหมายการศึกษา เพอื่ รองรบั รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช ๒๕๖๐ ๔.๖.๒ การศึกษาระดับอุดมศกึ ษา  การจดั ตงั้ กระทรวงอุดมศึกษา ทเี่ ป็นรูปธรรม ชัดเจน  การด�าเนินการต่อเน่ือง เรื่อง Admission การเตรียมการรบั นกั ศกึ ษาใหม่ ผ่านระบบ Clearing-House ๔.๖.๓ การประสาน ขบั เคล่ือนนโยบายระดับพืน้ ที่ ให้ส�านักงานศึกษาธิการภาคและส�านักงานศึกษาธิการจังหวัด เป็นฐานในการขบั เคลอ่ื นนโยบายเพ่ือพัฒนาคณุ ภาพการศึกษา Policy Fiscal Year 2018 81

๕. กำรขบั เคลอ่ื น กำ� กบั และกำรตดิ ตำมกำรนำ� จดุ เนน้ นโยบำยรฐั มนตรวี ำ กำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำรสูก ำรปฏิบัติ ๕.๑ ใหส้ ว่ นราชการ หนว่ ยงานในสงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร จดั ทา� แผนปฏบิ ตั ิ การตามนโยบายรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศกึ ษาธกิ ารระดบั กระทรวงและระดบั หนว่ ยงาน ทส่ี อดคลอ้ งกบั ยทุ ธศาสตรช์ าติ ๖ ด้าน ๕.๒ ส�านักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เป็นหน่วยงานหลักและก�าหนด กรอบการตดิ ตาม ประเมนิ ผล และรายงานรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ดงั น้ี ๕.๒.๑ จัดตั้งคณะกรรมการติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผลการน�า นโยบายรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการสู่การปฏิบัติ เพ่ือกลไกในการขับเคล่ือน และติดตาม ประเมินผลการดา� เนินงานตามนโยบาย ๕.๒.๒ ตดิ ตามการนา� นโยบายสกู่ ารปฏิบัติ ประกอบด้วย การประชุม ติดตามรายไตรมาสรอบ ๖ เดือน และ ๑๒ เดือน ซึ่งการรายงานข้อมูลเป็นเอกสาร/ e-report และการตรวจราชการ ๕.๒.๓ จดั ท�ารายงานและสรปุ ผลการปฏบิ ัติตามนโยบายที่เป็นจดุ เนน้ ทต่ี ้องเรง่ รัดใหป้ รากฏผลโดยเร็วในทกุ เดอื น (ก่อนวนั พธุ สัปดาห์สดุ ท้ายของเดอื น) ๕.๒.๔ จัดท�ารายงานและสรุปผลการปฏิบัติตามนโยบายทุกนโยบาย เป็นรายไตรมาสรอบ ๖ เดอื น และรอบ ๑๒ เดือน ๕.๒.๕ การรายงานและสรุปผลการปฏิบัติตามข้อ ๕.๒.๑ - ๕.๒.๔ อาจมีการเปลี่ยนแปลงซ่ึงจะมีการสั่งการให้ทราบ เพ่ือให้ด�าเนินการเกิดความเหมาะสม ตอ่ ไป82 นโยบาย ส�านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

ภาคผนวก ง ไทยแลนด์ ๔.๐ทกั ษะแหง่ การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี ๒๑



ไทยแลนด์ ๔.๐ กระบวนทศั นใ์ นการพฒั นาประเทศภายใต ้ “ประเทศไทย ๔.๐” เปน็ อกี นโยบายหนง่ึทีเ่ ปน็ การวางรากฐานการพัฒนาประเทศในระยะยาว เปน็ จุดเริม่ ตน้ ในการขบั เคลอ่ื นไปสู่การเปน็ ประเทศทมี่ งั่ คง่ั มนั่ คง และยง่ั ยนื ตามวสิ ยั ทศั นร์ ฐั บาลเปน็ รปู แบบทม่ี กี ารผลกั ดนัการปฏริ ปู โครงสรา้ งเศรษฐกจิ การปฏริ ปู การวจิ ยั และการพฒั นา และการปฏริ ปู การศกึ ษาไปพร้อมๆ กัน เป็นการผนึกก�าลังของทุกภาคส่วนภายใต้แนวคิด “ประชารัฐ” ที่ผนึกก�าลังกับเครือข่ายพันธมิตรทางธุรกิจ การวิจัยพัฒนา และบุคลากรท้ังในและระดับโลกโดยภารกิจส�าคัญในการขับเคล่ือนปฏิรูปประเทศด้านต่างๆ เพื่อต้องการปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจ ไปสู่ “Value-Based Economy” หรอื “เศรษฐกิจทขี่ บั เคล่อื นดว้ ยนวัตกรรม” โดยมีฐานคดิ หลัก คือ เปล่ยี นจากการผลิตสนิ ค้า “โภคภัณฑ์” ไปสูส่ ินค้าเชงิ “นวตั กรรม” เปล่ียนจากการขบั เคลือ่ นประเทศดว้ ยภาคอุตสาหกรรม ไปสูก่ ารขบั เคลอ่ื นด้วยเทคโนโลยี ความคิดสร้างสรรค์ และนวัตกรรม และเปล่ียนจากการเน้นภาคการผลติ สนิ คา้ ไปสกู่ ารเนน้ ภาคบรกิ ารมากขน้ึ เปลย่ี นจากการเกษตรแบบดงั้ เดมิ ในปจ จบุ นัไปสู่การเกษตรสมัยใหม่ ท่ีเน้นการบริหารจัดการและเทคโนโลยี (Smart Farming) โดยเกษตรกรตอ้ งรา่� รวยขึน้ และเป็นเกษตรกรแบบเปน็ ผู้ประกอบการ (Entrepreneur) เปล่ียนจาก Traditional SMEs หรือ SMEs ที่มีอยู่และรัฐต้องให้ความช่วยเหลืออยู่ตลอดเวลา ไปสกู่ ารเปน็ Smart Enterprises และ Startups บรษิ ทั เกดิ ใหมท่ มี่ ศี กั ยภาพสงู เปล่ียนจาก Traditional Services ซึ่งมีการสร้างมูลค่าค่อนข้างต�่า ไปสู่ High Value Services และเปล่ียนจากแรงงานทักษะต่�าไปสู่แรงงานท่ีมีความรู้ ความเชี่ยวชาญ และทักษะสูงสามารถรับมือกับโอกาสและภัยคุกคามแบบใหม่ ๆ ท่ีเปลี่ยนแปลงอย่างเร็ว รุนแรงในศตวรรษที่ ๒๑ โดยประเทศไทยในอดีตท่ีผ่านมามีการพัฒนาด้านเศรษฐกิจเปน็ ไปอย่างต่อเน่อื ง Policy Fiscal Year 2018 85

ในยุค “ประเทศไทย ๑.๐” เน้นการเกษตรเป็นหลัก เช่น ผลิตและขาย พืชไร่ พชื สวน เปน็ ต้น ยุคท่ีสอง “ประเทศไทย ๒.๐” เน้นอุตสาหกรรมแต่เป็นอุตสาหกรรมเบา เช่น การผลิตและขายรองเท้า เคร่ืองหนัง เครื่องดื่ม เคร่ืองประดับ เครื่องเขียน กระเปา เคร่ืองนุ่งห่ม เป็นต้น ยุคทส่ี าม “ประเทศไทย ๓.๐” เนน้ อุตสาหกรรมหนักและการส่งออก เช่น การ ผลิตและขาย ส่งออกเหล็กกล้า รถยนต์ กล่นั น้�ามนั แยกกาซธรรมชาต ิ ปูนซีเมนต์ เป็นตน้ แต่ไทยในยุค ๑.๐ ๒.๐ และ ๓.๐ รายได้ประเทศยังอยู่ในระดับปานกลาง อยู่อย่างน้ีไม่ได้ ต้องรีบพัฒนาเศรษฐกิจสร้างประเทศ จึงเป็นเหตุให้น�าไปสู่ยุคท่ีส ่ี ใหร้ หัสใหมว่ า่ “ประเทศไทย ๔.๐” ใหเ้ ป็นเศรษฐกจิ ใหม่ (New Engines of Growth) มีรายได้สงู โดยวางเปา้ หมายใหเ้ กดิ ภายใน ๕-๖ ปี กบั การวางภาพอนาคตทางเศรษฐกิจ ท่ีชัดเจนของประเทศท่ีพัฒนา เช่น สหรัฐอเมริกา “A Nation of Makers” อังกฤษ “Design of Innovation” อนิ เดยี “Made in India” หรือ ประเทศเกาหลใี ตท้ ว่ี างโมเดล เศรษฐกจิ ในชอื่ “Creative Economy” โดยไทยแลนด ์ ๔.๐ จะมงุ่ พฒั นาเพอื่ ใหเ้ กดิ ผลจรงิ ต้องมีการพัฒนาวทิ ยาการ ความคิดสรา้ งสรรค์ นวัตกรรม วทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลย ี และ การวจิ ยั และพฒั นา แลว้ ต่อยอดในกล่มุ เทคโนโลยีและอตุ สาหกรรมเปา้ หมาย ดังน้ี ๑. กลุ่มอาหาร เกษตร และเทคโนโลยีชีวภาพ เช่น สร้างเส้นทางธุรกิจใหม่ (New Startups) ดา้ นเทคโนโลยีการเกษตร เทคโนโลยอี าหาร เปน็ ต้น ๒. กลมุ่ สาธารณสขุ สขุ ภาพ และเทคโนโลยที างการแพทย ์ เชน่ พฒั นาเทคโนโลยี สุขภาพ เทคโนโลยกี ารแพทย์ สปา เป็นต้น ๓. กลุ่มเคร่ืองมือ อุปกรณ์อัจฉริยะ หุ่นยนต์ และระบบเครื่องกลที่ใช้ระบบ อเิ ล็กทรอนิกส์ควบคมุ เชน่ เทคโนโลยหี ุ่นยนต์ เป็นตน้ ๔. กลุ่มดิจิตอล เทคโนโลยีอินเตอร์เน็ตที่เชื่อมต่อและบังคับอุปกรณ์ต่าง ๆ ปญญาประดษิ ฐ์และเทคโนโลยีสมองกลฝงตัว เชน่ เทคโนโลยดี ้านการเงิน อปุ กรณ์เชือ่ ม ตอ่ ออนไลน์โดยไม่ตอ้ งใช้คน เทคโนโลยีการศึกษา อ-ี มารเ์ ก็ตเพลส อี-คอมเมริ ซ์ เป็นตน้86 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

๕. กลมุ่ อตุ สาหกรรมสรา้ งสรรค ์ วฒั นธรรม และบรกิ ารทมี่ มี ลู คา่ สงู เชน่ เทคโนโลยีการออกแบบ ธรุ กจิ ไลฟส ไตล์ เทคโนโลยกี ารทอ่ งเทย่ี ว การเพิ่มประสิทธภิ าพการบริการ เป็นต้น การพัฒนาประเทศภายใต้โมเดล “ประเทศไทย ๔.๐” จะส�าเร็จ ใช้แนวทาง “สานพลังประชารัฐ” เป็นตัวการขับเคลื่อน โดยมุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของภาคเอกชน ภาคการเงินการธนาคาร ภาคประชาชน ภาคสถาบันการศึกษา มหาวิทยาลัยและสถาบนั วิจัยต่างๆ รว่ มกนั ระดมความคดิ ผนึกก�าลงั กันขับเคลอ่ื น ผ่านโครงการ บนั ทึกความรว่ มมอื กจิ กรรม หรอื งานวจิ ยั ตา่ ง ๆ โดยการดา� เนนิ งานของ”ประชารฐั ” กลมุ่ ตา่ ง ๆ อันไดแ้ ก่ กล่มุ ท ี่ ๑ การยกระดบั นวตั กรรมและผลิตภณั ฑก์ ารปรบั แก้กฎหมายและกลไกภาครัฐ พัฒนาคลัสเตอร์ภาคอุตสาหกรรมแห่งอนาคต และการดึงดูดการลงทุน และการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน กลุ่มท่ี ๒ การพัฒนาการเกษตรสมัยใหม่และการพัฒนาเศรษฐกจิ ฐานรากและประชารฐั กลมุ่ ท ่ี ๓ การสง่ เสรมิ การทอ่ งเทย่ี วและไมล ์ การสรา้ งรายได ้และการกระตุ้นการใช้จา่ ยภาครฐั กลุม่ ท ่ี ๔ การศกึ ษาพ้ืนฐานและพัฒนาผู้น�า (โรงเรยี นประชารัฐ) รวมท้ังการยกระดับคุณภาพวิชาชีพ และกลุ่มที่ ๕ การส่งเสริมการส่งออกและการลงทุนในต่างประเทศ รวมทั้งการส่งเสริมกลุ่ม SMEs และผู้ประกอบการใหม่ (Startups) ซ่ึงแต่ละกลุ่มก�าลังวางระบบและก�าหนดแนวทางในการขับเคล่ือนนโยบายอยา่ งเข้มขน้ Policy Fiscal Year 2018 87

ทักษะแหง่ การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี ๒๑ ทักษะแห่งการเรยี นรูใ้ นศตวรรษที่ ๒๑ พัฒนาโดยเครอื ขา่ ยองค์กรความร่วมมอื เพ่ือทักษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑ (Partnership For 21st Century Skills) (www.p21.org ) ที่มีชื่อย่อว่าเครือข่าย P๒๑ การพัฒนากรอบแนวคิดเพื่อการเรียนรู้ ในศตวรรษที่ ๒๑ เป็นการผสมผสานองค์ความรู้ทักษะเฉพาะด้านความช�านาญการ และความรู้เท่าทันด้านต่างๆเข้าด้วยกันเพื่อความส�าเร็จของผู้เรียนท้ังด้านการท�างาน และการดา� เนินชวี ิตประกอบด้วยทักษะส�าคัญ ๓ ด้านไดแ้ ก่ ๑. ทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรม (Learning and Innovation) ในศตวรรษ ท ่ี ๒๑ ไดแ้ ก ่ ๑) การคดิ วเิ คราะห์และการแกป้ ญหา (Critical Thinking and Problem Solving) ประกอบดว้ ยการมีเหตุผลการคิดอยา่ งเป็นระบบการตัดสินใจ / ตัดสนิ และการ แก้ปญหา ๒) การสื่อสาร (Communication) เปน็ การสือ่ สารท่ีชัดเจน ๓) การร่วมมือ (Collaboration) เป็นการรว่ มมอื กนั และ ๔) การคดิ สร้างสรรค ์ (Creativity Thinking) ประกอบด้วยการคดิ อยา่ งสรา้ งสรรคแ์ ละการทา� งานรว่ มกบั ผู้อ่ืนอย่างสรา้ งสรรค์ ๒. ทกั ษะสารสนเทศสอ่ื และเทคโนโลย ี (Information, Media and Technology Skills) ม่งุ เนน้ ให้มีความสามารถในการเขา้ ถึงสารสนเทศและสอื่ ตา่ งๆ ได้อย่างเหมาะสม สามารถจดั การเชอ่ื มโยงประเมนิ และสรา้ งสารสนเทศรวมถงึ การประยกุ ตใ์ ชเ้ รอื่ งจรยิ ธรรม และกฎหมายกับการใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศได้ ๓. ทักษะชีวิตและการประกอบอาชีพ (Life and Career Skills) มุ่งเน้นให้มี ความสามารถในการยดื หยนุ่ และสามารถปรบั ตวั ได ้ รเิ รมิ่ และเรยี นรไู้ ดด้ ว้ ยตนเอง มที กั ษะ ทางสังคมและก้าวข้ามวัฒนธรรม มีความรับผิดชอบและสามารถผลิตสร้างสรรค์งานได้ ตลอดจนมีความเป็นผู้น�าและรับผิดชอบต่อสังคม การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี ๒๑ เป็นการ ก�าหนดแนวทางยุทธศาสตร์ในการจัดการเรียนรู้โดยร่วมกันสร้างรูปแบบและแนวปฏิบัติ ในการเสรมิ สรา้ งประสทิ ธภิ าพของการจดั การเรยี นรใู้ นศตวรรษท ี่ ๒๑ โดยเนน้ ทอ่ี งคค์ วามรู้ ทักษะความเชี่ยวชาญและสมรรถนะท่ีเกิดกับตัวผู้เรียนเพื่อใช้ในการด�ารงชีวิตในสังคม แหง่ การเปล่ยี นแปลงในปจจุบนั 88 นโยบาย สา� นักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑

สาหรับในประเทศไทยศาสตราจารยน์ ายแพทย์วิจารณ์ พานชิ (๒๕๕๖) ไดก้ ล่าววา่ การศกึ ษาในศตวรรษท ่ี ๒๑ ทคี่ นทกุ คนตอ้ งเรยี นรตู้ งั้ แตช่ น้ั อนบุ าลไปจนถงึ มหาวทิ ยาลยัและตลอดชีวิตประกอบดว้ ย ๓R +๘C + ๒Ls ดงั นี้ ๓R ๑) อา่ นออก Reading ๒) เขยี นได ้ (W)Riting ๓) คิดเลขเปน็ (A)Rithmetics ๘C ๑) ทกั ษะด้านการคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณและทักษะในการแกป้ ญหา (Critical Thinking & Problem Solving) ๒) ทักษะดา้ นการสร้างสรรค์และนวตั กรรม (Creativity & innovation) ๓) ทักษะดา้ นความรว่ มมือการทา� งานเป็นทมี และภาวะผนู้ �า (Collaboration, teamwork & leadership) ๔) ทักษะดา้ นความเขา้ ใจตา่ งวัฒนธรรมต่างกระบวนทศั น์ (Cross-cultural Understanding) ๕) ทักษะดา้ นการสอื่ สารสารสนเทศ และรเู้ ท่าทนั สอื่ (Communications, information & media literacy) ๖) ทกั ษะดา้ นคอมพวิ เตอรแ์ ละเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร (Computing & ICT Literacy) ๗) ทักษะอาชพี และทักษะการเรยี นร้ ู (Career & Learning Skills) ๘) ทกั ษะการเปล่ยี นแปลง (Change) ๒Ls ๑) ทกั ษะการเรียนรู ้ (Learning Skills) ๒) ภาวะผนู้ �า (Leadership) Policy Fiscal Year 2018 89



ภาคผนวก จการวิเคราะหส์ ภาพแวดลอ้ มและศกั ยภาพ (SWOT) ส�ำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน