แผนที่ 18 ความขัดแย้งฯ

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 7 แบ่งเป็ น 2 เรื่อง ความขดั แย้ง ความขดั แย้ง การประสาน และการประสานประโยชน์ ประโยชน์ ระหว่างประเทศ 668

ประวตั ศิ าสตร์สากล ม. 4–6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 ความขดั แย้งและการประสาน ประโยชน์ระหว่างประเทศ แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 18 ความขดั แย้งระหว่างประเทศ เวลา 3 ช่ัวโมง 669

หลงั จากทด่ี ูภาพนีแ้ ล้ว นักเรียนรู้สึกอย่างไร และนักเรียนคดิ ว่าสงคราม เหล่านีเ้ กดิ ขนึ้ เพราะเหตุใดเป็ นสาคญั ๏ รู้สึกวา่ สงครามเป็นส่ิงที่ ก่อใหเ้ กิดความสูญเสียต่อ ท้งั ชีวติ จิตใจ และทรัพยส์ ิน และก่อใหเ้ กิดความสูญเสีย อ่ืน ๆ อีกนานปั การ ๏ เกิดข้ึนมาจากความขดั แยง้ 670

1. ความขัดแย้ง 671

1.1 สงครามโลกคร้ังท่ี 1 หลงั สงครามฝรั่งเศส-ปรัสเซีย ระหวา่ ง ค.ศ. 1870– ความไม่ม่ันคงทางการเมืองในคาบสมุทรบอลข่าน ทาให้เกิดสงครามระหว่างฝ่ ายสัมพนั ธมิตร ที่มีเซอร์เบีย 1871 ฝร่ังเศสแพส้ งคราม ทาใหเ้ ยอรมนั ีรวมตวั กนั และ สถาปนาอาณาจกั รเยอรมนั ี ฝรั่งเศสเปล่ียนการปกครอง รัสเซีย ฝรั่งเศส และองั กฤษ แบบสาธารณรัฐ ส่วนอิตาลี ความไม่ม่นั คง กับฝ่ ายมหาอานาจกลาง ทางการเมอื งใน สามารถรวมชาติได้ ทาให้ ลัทธิชาตนิ ิยม คาบสมุทรบอลข่าน ที่มี ออสเตรเลีย-ฮั งการี และเยอรมนี สงครามขยาย เกิดลทั ธิชาตินิยมในหมู่ ต่อไปนอกยุโรปต่อมาญ่ีป่ ุน ชาวฝร่ังเศส เยอรมนั ี และอติ าลี สาเหตุของ และอิตาลีไดเ้ ขา้ ร่วมกบั ฝ่ ายสัมพนั ธมิตร สงครามโลกดคว้ รยัง้ ท่ี 1 เ ม่ื อ ช า ติ ม ห า อ า น า จ มี ค ว า ม การปฏิวตั ิอุตสาหกรรม การแข่งขันกนั มหาอานาจ ขดั แยง้ กัน มีการแยกเป็ น 2 กลุ่ม ทาใหช้ าวยโุ รปแสวงหา คือ กลุ่มที่ 1 ประกอบดว้ ย เยอรมนี อาณานิคมซ่ึงอาจเกิดจาก แสวงหาอาณานิคม แตกเป็ น 2 ฝ่ าย อิตาลี ออสเตรีย-ฮงั การี และกลุ่ม เหตุผลทางเศรษฐกิจ การแข่งขนั ที่ 2 ประกอบดว้ ย ฝร่ังเศส รัสเซีย ทางการเมือง เพื่อวดั ความยงิ่ ใหญ่ของประเทศ และอังกฤษ ซ่ึงต่างฝ่ ายต่างหวาดระแวงซ่ึงกันและกัน จนก่อใหเ้ กิดความขดั แยง้ และนาไปสู่สงครามในที่สุด 672

1.1 สงครามโลกคร้ังที่ 1 สถานการณ์ของสงคราม แนวรบด้านตะวนั ตก แนวรบด้านตะวนั ออก แนวรบด้านบอลข่าน • กองทพั เยอรมนีบุกผา่ น • กองทพั ออสเตรีย-ฮงั การี ดินแดนประเทศเบลเยยี มอยา่ ง • ในระยะแรกท่ีส่งกองทพั เขา้ ไม่สามารถเอาชนะเซอร์เบีย รวดเร็วตามแผนชลฟี เฟิ น (The โจมตีเยอรมนีและออสเตรีย-ฮงั การี ได้ แต่เมื่อตุรกีและบลั แกเรีย Schlieffen Plan)เพ่ือโจมตีฝร่ังเศส กองทพั รัสเซียเป็นฝ่ายไดช้ ยั ชนะ แต่ เขา้ ช่วยฝ่ายมหาอานาจกลาง โดยสามารถยดึ เบลเยยี มไดเ้ กือบ หลงั ค.ศ. 1915 กองทพั รัสเซียตก ค.ศ. 1915 กองทพั ฝ่าย ท้งั ประเทศและดินแดนภาคเหนือ เป็นฝ่ายพา่ ยแพ้ รัสเซียตอ้ งสูญเสีย มหาอานาจกลางกส็ ามารถเขา้ ของฝรั่งเศส แต่ไดร้ ับการต่อตา้ น ทหารท้งั ตายและบาดเจบ็ กวา่ 1 ลา้ น ยดึ ครองประเทศเซอร์เบีย จากฝ่ายพนั ธมิตร (ฝรั่งเศส รัสเซีย คน แอลเบเนีย และมอนเต- องั กฤษ และเซอร์เบีย) จนไม่อาจ • กองทพั รัสเซียพยายามรวมพลสู้ เนโกรไดใ้ นเวลาต่อมา รุกไปปารีสได้ รบกองทพั เยอรมนีอีกใน ค.ศ. 1916 แต่กเ็ ป็นฝ่ายพา่ ยแพอ้ ีก 673

การรบทางบกเยอรมนีไดใ้ ช้ \"แผนชลีฟเฟิ น\" (Schlieffen plan) ตามช่ือของ จอม พลอลั เฟรด ฟอน ชลีฟเฟิ น (Alfred von Schlieffen) - แผนชลีฟเฟิ น คือการทาสงครามไปทีละประเทศ อยา่ งรวดเร็วโดยเร่ิมตน้ ดว้ ยการยดึ ฝรั่งเศส และตาม ดว้ ยรัสเซีย และองั กฤษ โดยคาดการณ์หลงั เริ่ม แผนการน้ีกรุงปารีสจะโดนยดึ ใน 40 วนั 674

กองกาลงั ขององั กฤษพร้อมรถถงั ในการรบที่แม่น้าซอม ซ่ึงเป็นยทุ ธภูมิในภาคเหนือของฝรั่งเศส 675

1.1 สงครามโลกคร้ังที่ 1 สถานการณ์ของสงคราม แนวรบทางทะเล แนวรบทางทะเล • กองทพั เรือองั กฤษสามารถเอาชนะกองทพั • หลงั จากประกาศสงครามกบั เยอรมนีแลว้ ก็ เยอรมนีและสามารถตดั ขาดเส้นทางคมนาคมทาง ส่งทหารพร้อมยทุ โธปกรณ์เขา้ ร่วมรบและ ทะเลท้งั ในมหาสมุทรแอตแลนติกและทะเลเมดิ สามารถปราบเรือดาน้าของเยอรมนีอยา่ งไดผ้ ลดี เตอร์เรเนียนไดส้ าเร็จ • นบั แต่ ค.ศ. 1918 สหรัฐอเมริกาเพิ่มกาลงั • ในระยะต่อมาเยอรมนีหนั ไปใชย้ ทุ ธการเดินเรือ ทหารเขา้ ไปในยโุ รปมากข้ึน และไดช้ ยั ชนะใน ดาน้าทาลายเรือรบและเรือสินคา้ ทุกชาติท่ีเขา้ ไป การรบที่แม่น้ามาร์นคร้ังท่ี 2 หลงั จากน้นั กองทพั รอบ ๆ เกาะองั กฤษ1915 จมเรือ ลูซิแทเนีย ค.ศ. เยอรมนั กต็ กเป็นฝ่ายเสียเปรียบ ส่วนพนั ธมิตร 1916 เรือดาน้าเยอรมนีจมเรือกลไฟฝรั่งเศสช่ือซสั ของเยอรมนีกเ็ ร่ิมพา่ ยแพ้ มีการขอทาสญั ญาสงบ เซก (Sussex) ส่งผลใหช้ าวอเมริกนั ที่โดยสารมาดว้ ย ศึก จนกระทง่ั เยอรมนียอมลงนามในสญั ญาสงบ เสียชีวติ สหรัฐอเมริกาจึงประกาศสงครามกบั ศึก สงครามโลกคร้ังที่ 1 จึงไดย้ ตุ ิลงเม่ือวนั ที่ 11 เยอรมนีเม่ือวนั ที่ 6 เมษายน ค.ศ. 1917 พฤศจิกายน ค.ศ. 1918 676

1.1 สงครามโลกคร้ังท่ี 1 ผลของสงคราม ทางด้านเศรษฐกจิ ทางด้านสังคม ทางด้านการเมอื ง • สงครามคร้ังน้ีต่างฝ่ายต่างทุ่มทุน • ยโุ รปอ่อนแอลง ประเทศ มหาศาลเพอื่ ผลิตอาวธุ ใหม่ ๆ • มีทหารเขา้ ร่วมสงคราม มหาอานาจกลาง เช่น เยอรมนี นอกจากมุ่งต่อชีวติ ของขา้ ศึกแลว้ ยงั ประมาณ 65 ลา้ นคน เสียชีวติ ออสเตรีย-ฮงั การี และตุรกี ที่เป็น สร้างความเสียหายใหก้ บั สิ่งก่อสร้าง ประมาณ 8.6 ลา้ นคน บาดเจบ็ ต่าง ๆ เป็นจานวนมาก มากกวา่ 20 ลา้ นคน และพิการ ฝ่ายแพส้ งครามตอ้ งล่มสลายลง • ประเทศท่ีเป็นฝ่ ายแพต้ อ้ งจ่ายค่า ตลอดชีวติ ประมาณ 7 ลา้ นคน • ประเทศท่ีชนะสงครามก็ ปฏิกรรมสงครามตามสนธิสญั ญา • นอกจากน้ียงั สูญเสียพลเรือน ประสบปัญหาเช่นกนั เพราะ • ประเทศที่ชนะสงครามตอ้ ง นบั ลา้ นคน เกิดปัญหาการพลดั ถ่ิน สมรภูมิรบอยใู่ นยโุ รป เป็นผลให้ รับผดิ ชอบเล้ียงดูผปู้ ระสบภยั พบิ ตั ิ ปัญหาโรคจิต ผบู้ าดเจบ็ และ เกิดมหาอานาจใหม่ คือ ทุพพลภาพจานวนมาก สหรัฐอเมริกาและญี่ป่ ุน • ทาใหท้ ว่ั โลกเกิดภาวะเศรษฐกิจ ตกต่า 677

ซากปรักหกั พงั ของเมืองอีปร์ (Ypres) 678 เมืองศนู ยก์ ารคา้ และอุตสาหกรรมการทอผา้ ของประเทศเบลเยยี ม ซ่ึงเป็นยทุ ธภูมิของสงครามโลกคร้ังที่ 1

1.2 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 สาเหตุของสงคราม 1. ลทั ธิจกั รวรรดนิ ิยม หลงั จากสิ้นสุดสงครามโลกคร้ังท่ี 1 แลว้ ประเทศมหาอานาจกย็ งั แข่งขนั กนั แสวงหาอาณานิคมดว้ ยการรุกรานอยู่ โดยเฉพาะประเทศในกลุ่มอกั ษะ เช่น ญี่ป่ ุน อิตาลี เยอรมนี 2. ลัทธิชาตินิยม ความไม่ยุติธรรมของสนธิสัญญาแวร์ซาย ทาให้อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ (Adolf Hitler) ผนู้ าเยอรมนีหนั ไปใชล้ ทั ธินาซีเพื่อสร้างประเทศใหย้ งิ่ ใหญ่ เช่นเดียวกนั กบั เบนิโต มุสโสลินี (Benito Mussolini) ผนู้ าอิตาลีหนั ไปใชล้ ทั ธิฟาสซิสต์ ส่วนญ่ีป่ ุน ตอ้ งการสร้างวงศไ์ พบลู ยร์ ่วมกนั แห่งมหาเอเชียบูรพาเพอื่ เป็นผนู้ าในเอเชีย 679

“ลทั ธินาซี”หรือ ชาตสิ ังคมนิยม เป็นแนวคิด อุดมการณ์และวถิ ีปฏิบตั ิของพรรคนาซีและนา ซีเยอรมนี เป็นอุดมการณ์ทางการเมืองประเภทขวาจดั แบบเดียวกบั ลทั ธิฟาสซิสต์ แต่มีปัจจยั ของลทั ธิเช้ือชาติในเชิงวทิ ยาศาสตร์และลทั ธิความเป็นอคติต่อชาวเซมิติคเขา้ มาเก่ียวขอ้ ง ดว้ ย นาซีไดม้ ีลกั ษณะของการเมืองเชิงประสานทศั น์ โดยการรวมเอานโยบาย ยทุ ธวธิ ีและ หลกั ปรัชญาจากอุดมการณ์ทางการเมืองเขา้ ดว้ ยกนั อุดมการณ์นาซีเชื่อมน่ั เช้ือชาติอารยนั เป็นความสูงสุดของตน โดยการกลา่ วอา้ งวา่ ชาวเยอรมนั เป็นชาติอารยนั ท่ีบริสุทธ์ิที่สุด ทา การกลา่ วอา้ งวา่ ความอยรู่ อดของประเทศเยอรมนีในฐานะชาติท่ียง่ิ ใหญ่ในทวปี ยโุ รป จึง จาตอ้ งสร้างระเบียบโลกใหม่ข้ึนเป็นจกั รวรรดิเยอรมนั ซ่ึงจะทาใหช้ าติเยอรมนั มีแผน่ ดินท่ี กวา้ งใหญ่ไพศาล อุดมดว้ ยทรัพยากร วางแผนการขยายตวั ของประชากรชาวอารยนั เพือ่ การ ครอบครองดินแดนและการแขง่ ขนั กบั มหาอานาจอ่ืน ๆ ท้งั ทางเศรษฐกิจและทางทหาร พลพรรคนาซีไดท้ าการฆ่าลา้ งเผา่ พนั ธุ์ หรือการเหยยี ดเช้ือชาติโดยเฉพาะชาวยวิ เป็น หน่ึงในเป้ าหมายน้นั พวกเขาไดฆ้ ่าแมก้ ระทง่ั ชาวเยอรมนีดว้ ยกนั ท่ีพิกลพิการ วิกลจริต การ ฆ่าลา้ งเผา่ พนั ธุ์ในคร้ังน้ีมีผเู้ สียชีวติ รวมแลว้ กวา่ 6,000,000 คน เป็นการฆ่าลา้ งเผา่ พนั ธุ์ มนุษยด์ ว้ ยกนั เองมากที่สุดในโลกเท่าที่เคยมีมา 680

ลทั ธิฟาสซิสต์ ฟาสซิสตค์ ือรูปแบบหน่ึงของเผดจ็ การ ระบอบท่ีคนกลุ่มนอ้ ยหรือ กระทง่ั คนเพียงคนเดียวกมุ อานาจเหนือคนส่วนใหญ่ หากแต่ตน้ ข้วั อานาจฟาสซิสตไ์ ม่ไดม้ าจากปากกระบอกปื นเพยี งอยา่ งเดียว แต่มา จากความนิยมของมวลชน ความเช่ือของลทั ธิฟาสซิสต์ • มุสโสลินีไม่ศรัทธาในการปกครองแบบประชาธิปไตย ดว้ ยเห็นวา่ ระบบน้ีมีแต่การโตเ้ ถียงซ่ึงนาไปสู่ความแตกแยก เป็นการสิ้นเปลือง ท้งั เวลาและทรัพยส์ ินผลสุดทา้ ยไม่สามารถแกไ้ ขปัญหาของประเทศ ได้ เมื่อไดอ้ านาจมุสโสลินีจึงไดน้ าความคิดแบบเผด็จการมาใช้ 681

1.2 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 สาเหตุของสงคราม 3. ลทั ธินิยมทางทหาร การแข่งขนั กนั สะสมกาลงั และอาวธุ เพื่อสร้าง แสนยานุภาพท้งั ทางบก ทางน้า และทางอากาศ ทาใหม้ หาอานาจไม่ไวใ้ จ ซ่ึงกนั และกนั ใน ค.ศ. 1933 เยอรมนีไดย้ กเลิกสนธิสัญญาแวร์ซายซ่ึงทาไว้ ในฐานะผแู้ พส้ งคราม แลว้ เร่ิมลงมือเกณฑท์ หารสร้างป้ อมปราการสองฝั่ง แม่น้าไรน์ และปรับปรุงกองทพั ทุกเหล่าและสร้างอาวธุ ที่ทนั สมยั และ พฒั นาเทคโนโลยใี หม่ ๆ ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว 682

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สาเหตุของสงคราม 4. มหาอานาจแบ่งเป็ น 2 ฝ่ าย คือ ฝ่ ายอกั ษะ (Axis) ประกอบดว้ ยเยอรมนี อิตาลี 683 และญ่ีป่ ุน ซ่ึงดาเนินนโยบายต่างประเทศดว้ ยการรุกรานและขยายอานาจ และฝ่ าย พนั ธมิตร (Allies) ซ่ึงเป็ นฝ่ ายประชาธิปไตยตะวนั ตก ไดแ้ ก่ องั กฤษ ฝรั่งเศส และ สหรัฐอเมริกา ท่ีดาเนินนโยบายต่างประเทศแตกต่างกบั ฝ่ ายอกั ษะ โดยใชน้ โยบาย เอาใจอักษะประเทศ ซ่ึงเป็ นนโยบายผ่อนปรนข้อเรียกร้องต่าง ๆ ของเยอรมัน เพื่อหลีกเล่ียงสงคราม โดยยินยอมให้เยอรมนีผนวกออสเตรียและแควน้ ซูเดเทน ของเชโกสโลวะเกีย แต่นโยบายดงั กล่าวทาให้อดอลฟ์ ฮิตเลอร์ไดโ้ อกาสส่งกองทพั เข้ายึดเชโกสโลวะเกีย ทาให้องั กฤษและฝร่ังเศสตอ้ งยกเลิกนโยบายผ่อนปรน แ ล้ว หัน ม า ด า เ นิ น น โ ย บ า ย ป ร ะ กัน เ อ ก ร า ช ใ ห้แ ก่ โ ป แ ล น ด์เ พื่ อ ต่ อ ต้า น ฮิ ต เ ล อ ร์ จนนาไปสู่สงครามโลกคร้ังท่ี 2 ในที่สุด

อดอลฟ์ ฮิตเลอร์ ผนู้ าเยอรมนี เบนิโต มุสโสลินี นายกรัฐมนตรีแห่งอิตาลี 684

1.2 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 สาเหตุของสงคราม 5. ความอ่อนแอขององค์การสันนิบาตชาติ องคก์ ารสนั นิบาตชาติไม่ สามารถหยดุ ย้งั การรุกรานของมหาอานาจบางประเทศได้ เช่น ญ่ีป่ ุนเขา้ ยดึ ครองแมนจูเรีย เยอรมนีเขา้ ยดึ ครองแควน้ ไรน์ อิตาลีรุกรานอะบิสซิ เนีย และในเวลาต่อมาประเทศดงั กล่าวยงั ไดล้ าออกจากการเป็นสมาชิก ขององคก์ ารสนั นิบาตชาติดว้ ย นอกจากน้ีสหรัฐอเมริกาซ่ึงเป็นมหาอานาจชาติหน่ึงและเป็นผเู้ ริ่ม หลกั การขององคก์ ารสนั นิบาตชาติ แต่กลบั ไม่เป็นสมาชิกขององคก์ ารน้ี จึงทาใหอ้ งคก์ ารสนั นิบาตชาติไม่มีความเขม้ แขง็ เท่าที่ควร 685

อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา เจมส์ มอนโร แถลงการณ์ฉบบั น้ีเป็นนโยบายต่างประเทศของสหรัฐ มีหลกั การณ์ สาคญั ดงั น้ี 1.สหรัฐอเมริกาจะไม่ยงุ่ เกี่ยวกบั อาณานิคมของสเปนในทวปี อเมริกา 2.ถา้ ประเทศใดในทวีปยโุ รปเขา้ มายงุ่ เก่ียว กดข่ีประเทศในอเมริกา สหรัฐอเมริกาจะถือวา่ การกระทาของประเทศน้นั เป็นภยั คุกคามต่อ สนั ติภาพ และ ความปลอดภยั ของสหรัฐอเมริกา 3.สหรัฐอเมริกาจะไม่ยอมใหป้ ระเทศใดในทวปี ยโุ รปเขา้ มาแสวงหา อาณานิคมในทวีปอเมริกาอีกต่อไป 4.สหรัฐอเมริกาจะไม่ยงุ่ เก่ียวกบั กิจการภายในประเทศของทวีปยโุ รป 686

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สถานการณ์ของสงคราม 1. วกิ ฤตการณ์ก่อนเกดิ สงครามโลก 2. กองทพั เยอรมนั บุกโปแลนด์ทาให้เกดิ • หลงั จากเยอรมนีละเมิดสนธิสัญญาแวร์ซาย สงครามโลก ใน ค.ศ. 1935 และเร่ิมรุกรานประเทศตา่ ง ๆ • เยอรมนีเรียกร้องขอฉนวนดานซิกคืน โดยไม่มีผขู้ ดั ขวาง รวมท้งั ยงั ร่วมกบั อิตาลี จากโปแลนดแ์ ละบุกโปแลนดว์ นั ท่ี 1 สนบั สนุนฝ่ ายชาตินิยมของนายพลฟรังโก ใน กนั ยายน ค.ศ. 1939 องั กฤษเรียกร้องให้ สงครามกลางเมืองของสเปน เยอรมนีถอนทหาร แต่เยอรมนีไม่ยอม • องั กฤษและฝรั่งเศสตระหนกั วา่ เยอรมนีและ องั กฤษกบั ฝร่ังเศสจึงประกาศสงครามกบั อิตาลีตอ้ งการทาสงครามแน่แลว้ จึงไดเ้ รียก เยอรมนี สงครามโลกคร้ังท่ี 2 จึงเกิดข้ึน ระดมพล 687

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สถานการณ์ของสงคราม 3. สงครามในทวปี ยโุ รป 4. สงครามระหว่างเยอรมนีกบั องั กฤษ • เมื่อโปแลนดย์ อมแพต้ อ่ กองทพั เยอรมนั ทา • เยอรมนีส่งกองทัพอากาศเข้าโจมตี ใหถ้ กู แยกดินแดนเป็น 2 ส่วน สหภาพโซเวยี ต องั กฤษระหวา่ งเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1940 ไดด้ ินแดนทางตะวนั ออก ส่วนเยอรมนีกท็ า ถึงเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1941 องั กฤษ สงครามยดึ เดนมาร์ก นอร์เวย์ เนเธอร์แลนด์ ต่อสู้อย่างเข้มแข็งและสามารถทาลาย เบลเยยี ม และฝร่ังเศส ส่วนอิตาลีโจมตีฝร่ังเศส เครื่องบินของเยอรมนีได้ กองทพั เยอรมนั ดา้ นเทือกเขาแอลป์ ย ัง ไ ม่ ทัน บุ ก เ ก า ะ อัง ก ฤ ษ ก็ ไ ด้เ ป ล่ี ย น • จากน้นั กไ็ ดม้ ีการเซ็นสัญญาสงบศึก เป้ าหมายไปโจมตีสหภาพโซเวยี ต ระหวา่ งเยอรมนีกบั ฝรั่งเศสและอิตาลี โดย ดินแดนภาคเหนือและภาคตะวนั ตกของ ฝร่ังเศสตกอยภู่ ายใตก้ ารปกครองของเยอรมนี 688

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สถานการณ์ของสงคราม 5. สงครามในคาบสมุทรบอลข่าน 6. สงครามระหว่างเยอรมนีกับสหภาพโซ • เยอรมนีตอ้ งการจะตดั เส้นทางขององั กฤษ เวยี ต ด้านทะเลเมดิ-เตอร์เรเนียน จึงบุกลงมาใน • ถึงแม้ว่าท้ังสองประเทศจะทาสัญญา คาบสมุทรบอลข่าน ฮงั การีและโรมาเนียเขา้ การคา้ และไม่รุกรานกนั ใน ค.ศ. 1939 แต่ เป็ นพนั ธมิตรกบั เยอรมนีในเดือนมีนาคม ค.ศ. เม่ือเกิดสงครามแลว้ สหภาพโซเวียตก็ส่ง 1941 กองทัพเข้าไปในประเทศโปแลนด์ กอง • ต่อมากองทพั เยอรมนั เขา้ สมทบกบั กองทพั ทหารเยอรมนั จึงเขา้ รุกรานสหภาพโซเวียต อิตาลี และยึดครองประเทศกรี ซได้ ทหาร และยึดโปแลนด์ในส่วนที่เป็ นของโซเวียต องั กฤษ ออสเตรีย และนิวซีแลนดต์ อ้ งถอยออก ไวไ้ ด้ จากน้ันได้รุกต่อไปยงั เมืองเลนินก จากประเทศกรีซและเกาะครีตตามลาดบั ราดและกรุงมอสโก แต่กองทพั สหภาพโซ เวียตตา้ นทานไวไ้ ด้ 689

1.2 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 สถานการณ์ของสงคราม 7. สงครามในทวปี แอฟริกา 8. พนั ธมติ รยกพลขนึ้ บกท่อี ติ าลี • เป็ นการรบระหวา่ งองั กฤษกบั อิตาลี เม่ือ • เมื่อไดช้ ยั ชนะที่ตนู ีเซียแลว้ กองทพั พนั ธมิตร อิตาลีแพ้ เยอรมนีจึงส่งกองทหารเขา้ มาช่วย กย็ กพลข้ึนบกท่ีอิตาลี ยดึ ไดเ้ กาะซิซิลี และรุก ส่วนองั กฤษกไ็ ดก้ องทพั หนุนเช่นเดียวกนั ขา้ มไปยงั คาบสมุทรอิตาลีและบงั คบั ให้มุสโส • นบั ต้งั แต่ ค.ศ. 1943 กองทพั พนั ธมิตร ลินีลาออก รัฐบาลใหม่ของอิตาลีไดด้ าเนินการ ประกอบด้วยสหรัฐอเมริกา องั กฤษ และ ติดตอ่ ขอสงบศึกกบั ฝ่ ายพนั ธมิตร แตเ่ ยอรมนีเขา้ ฝร่ังเศสไดเ้ ขา้ โจมตีจนกองทพั เยอรมนั ตอ้ ง ตา้ นกองทพั ของพนั ธมิตร และสนบั สนุนให้ มุส ยอมแพท้ ี่ตูนิเซีย ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. โสลินีจดั ต้งั รัฐบาลข้ึนอีก แต่ในท่ีสุดมุสโสลินีก็ 1943 ถกู ชาวอิตาลีจบั ประหารชีวิต และกองทหารฝ่ าย พนั ธมิตรกท็ าการยดึ ครองเมืองมิลาน ตรู ิน และ แควน้ ตริเอสเต (Trieste) สงครามในอิตาลีจึง690

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สถานการณ์ของสงคราม 9. กองทัพพนั ธมิตรบุกยุโรปตะวนั ตก 10. สงครามเอเชีย–แปซิฟิ ก • ในวนั ท่ี 6 มิถุนายน ค.ศ. 1944 ซ่ึงเป็ นวนั ดีเดย์ กองทพั • เม่ือสงครามทางดา้ นยุโรปเกิดข้ึน ญ่ีป่ ุนเตรียมการทา พันธมิตรในบังคับบัญชาของนายพล ดไวต์ ดี. ไอเซนฮาวร์ สงครามในเอเชีย เพื่อกาจดั อานาจตะวนั ตก โดยไดเ้ ขา้ ยึด (General Dwight D. Eisenhower) ก็ไดย้ กพลข้ึนท่ีหาดนอร์มองดี อินโดจีนของฝร่ังเศส ยกพลตีฐานทพั เรือสหรัฐอเมริกาที่ ในฝรั่งเศสและรุกขา้ มแม่น้าไรนเ์ ขา้ สู่ดินแดนเยอรมนั อ่าวเพิร์ล ในฮาวาย และบุกยึดดินแดนในเอเชียอาคเนย์ • ขณะท่ีกองทพั สหภาพโซเวียตก็บุกผ่านประเทศโปแลนด์เขา้ โดยสามารถจมเรือดาน้าขององั กฤษในมหาสมุทรอินเดีย มาบรรจบกบั ฝ่ ายพนั ธมิตรในดินแดนเยอรมนั พร้อมกนั เยอรมนีจึง ไดเ้ ป็นจานวนมาก ยอมแพอ้ ยา่ งไม่มีเง่ือนไข 691

1.2 สงครามโลกคร้ังที่ 2 สถานการณ์ของสงคราม 10. สงครามเอเชีย–แปซิฟิ ก • ต่อมาในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1942 สหรัฐอเมริกาเริ่มส่งกาลงั รบมาทางดา้ นตะวนั ออกและสามารถทาสงครามเอาชนะ ญ่ีป่ ุนได้ โดยการทิ้งระเบิดปรมาณูท่ีเมืองฮิโระชิมะในวนั ท่ี 6 สิงหาคม ค.ศ. 1945 ทาใหพ้ ลเมืองลม้ ตายประมาณ 8 หมื่นคน และในวนั ที่ 9 สิงหาคม ค.ศ. 1945 สหรัฐอเมริกาทิ้งระเบิดลกู ท่ี 2 ท่ีเมืองนะงะซะกิ • ญ่ีป่ ุนจึงยอมจานนในวนั ท่ี 14 สิงหาคม ค.ศ. 1945 และลงนามในสนธิสญั ญาสงบศึกเมื่อวนั ที่ 2 กนั ยายน ค.ศ. 1945 สงครามโลกดา้ นแปซิฟิ กกไ็ ดส้ ิ้นสุดลง ภายหลงั สงครามสหรัฐอเมริกาไดด้ าเนินการยดึ ครองและปรับปรุงเปล่ียนแปลงญี่ป่ ุน ใหเ้ ป็นประเทศเสรีประชาธิปไตยอยา่ งท่ีเป็นอยใู่ นปัจจุบนั 692

1.2 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 ป ร ะ เ ท ศ ผู้ แ พ้ ส ง ค ร า ม ต้ อ ง จ่ า ย ค่ า ชาติมหาอานาจด้งั เดิมอ่อนแอลง ชาติอาณา ปฏิกรรมสงคราม เสียดินแดน เสียอาณานิคม นิคมจึงพากนั เรียกร้องเอกราช จนไดเ้ อกราช และตอ้ งยอมปฏิบตั ิตามสนธิสัญญาต่าง ๆ ที่ ในท่ีสุ ด และเมื่อชาติมหาอานาจด้ังเดิม ฝ่ ายชนะวางเงื่อนไขใหป้ ฏิบตั ิ อ่อนแอลง ทาให้สหรัฐอเมริกาและสหภาพ โซเวียตกลายเป็ นชาติมหาอานาจแทน ทาให้มีผู้คนเสี ยชีวิต ดา้ น ดา้ น ดา้ น ท้งั 2 ฝ่ ายใชเ้ งินในการทา เป็นจานวนมาก และมีผู้ สงั คม การเมือง เศรษฐกิจ สงครามรวมกนั ไม่ต่ากว่า 1 ประสบเคราะห์กรรม ผลของ ลา้ นลา้ นดอลลาร์สหรัฐและ จากภัยสงคราม เช่น สงคราม เม่ื อบ้านเมื องเสี ยหายอย่าง บาดเจ็บ ทุพพลภาพ หนัก ทาให้เกิดปัญหา เช่น เป็ นโรคจิต ขาดอาหาร การวา่ งงานเศรษฐกิจตกต่า หายสาบสูญ 693

1.3 สงครามเยน็ สงครามเย็น หมายถึง ความขัดแยง้ ทางอุดมการณ์ทางการเมืองระหว่างสอง อภิมหาอานาจ คือ อุดมการณ์ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของสหรัฐอเมริกากบั อุดมการณ์ทางการเมืองแบบคอมมิวนิสตข์ องสหภาพโซเวียต พร้อมดว้ ยพนั ธมิตรของ ท้งั สองฝ่ าย ซ่ึงเกิดข้ึนหลงั สงครามโลกคร้ังที่ 2 สงครามเยน็ เป็ นการช่วงชิงกนั ในดา้ นการเมือง เศรษฐกิจ และการโฆษณาชวนเช่ือ โดยไม่ใชก้ าลงั ทหารและอาวุธมาประหัตประหารกนั ท้งั น้ีเพราะเกิดดุลแห่งความกลวั (Balance of Terror) คือ มหาอานาจต่างฝ่ ายต่างหวน่ั เกรงมหาอาวธุ ท่ีจะนามาทาลายลา้ ง กนั 694

สาเหตุของสงครามเยน็ 1. การเปลี่ยนแปลงดุลทางอานาจของโลก หลงั สงครามโลกคร้ังที่ 2 มหาอานาจเดิม ได้แก่ เยอรมนี ญ่ีป่ ุน องั กฤษ และฝรั่งเศสไดร้ ับความบอบช้าอยา่ งหนกั แต่สหรัฐอเมริกาไม่ไดร้ ับผลกระทบ จากสงครามมากนกั ส่วนสหภาพโซเวียตก็ฟ้ื นตวั ไดอ้ ย่างรวดเร็ว ทาให้ท้งั สองประเทศน้ีกา้ วข้ึนมา เป็ นมหาอานาจของโลกคู่กนั สาเหตุของสงครามเยน็ 2. อุดมการณ์ทางการเมืองที่แตกต่างกัน 3. ความขัดแย้งของผู้นาของชาติอภิมหาอานาจ สหรัฐอเมริกายึดหลักเสรีประชาธิปไตย แต่ ประธานาธิบดีแฮร์รี เอส. ทรูแมน ของสหรัฐอเมริกามี สหภาพโซเวยี ตยดึ หลกั สงั คมนิยมมาร์กซิสต์ ทา นโยบายการต่างประเทศท่ีแขง็ กร้าว ขณะเดียวกนั จอมพล ให้บรรยากาศของสงครามเยน็ มีความตึงเครียด โจเซฟ สตาลิน ผนู้ าของสหภาพโซเวียตก็หวาดระแวงใน การเผชิญหน้ากนั ของมหาอานาจท้งั สองจึงไม่ ท่าทีของพนั ธมิตรตะวนั ตก ซ่ึงเป็ นส่วนสาคญั ท่ีทาให้ อาจหลีกเล่ียงได้ เป็นการเพมิ่ ความตึงเครียดของสงครามเยน็ 695

ปัญหาความขัดแย้งในสงครามเยน็ ในช่วงสงครามเยน็ ระหวา่ ง ค.ศ. 1945–1991 ประเทศตา่ ง ๆ ไดแ้ ตกแยก ออกเป็น 2 คา่ ย คือ ค่ายเสรีประชาธิปไตยภายใตก้ ารนาของสหรัฐอเมริกา กบั ค่าย สังคมนิยมคอมมิวนิสตภ์ ายใตก้ ารนาของสหภาพโซวียต ซ่ึงท้งั สองฝ่ ายเป็นศตั รู กนั ท้งั ในดา้ นการเมือง เศรษฐกิจ การทหาร และอุดมการณ์ เป็นสงครามที่ไม่ใช่ การตอ่ สู้กนั ระหวา่ งมหาอานาจ แต่เป็นสงครามตวั แทน (proxy war) ส่งผลให้ เกิดสงครามจากดั ขอบเขตอยทู่ ว่ั ทุกภมู ิภาค นอกจากน้ีสองชาติมหาอานาจยงั คง ขยายอิทธิไปยงั ประเทศต่าง ๆ ใหเ้ ขา้ มาเป็นบริวาร 696

กรณคี วามขดั แย้งของชาติมหาอานาจ สงครามเยน็ ก่อให้เกดิ ความขัดแย้งหลายคร้ังในภูมภิ าคต่าง ๆ ของโลก เช่น กรณคี วามขัดแย้ง 1) กรณีปัญหาในยุโรปตะวันออก สหภาพโซเวียต ในยโุ รป ไ ด้ส นับ ส นุ น ก ลุ่ ม นิ ย ม ลัท ธิ ค อ ม มิ ว นิ ส ต์เ ข้า ยึ ด อ า น า จ การปกครองในประเทศในยโุ รปตะวนั ออก ประเทศเหล่าน้ี จึ ง ไ ด้เ ป ลี่ ย น ม า ป ก ค ร อ ง ป ร ะ เ ท ศ ใ น ร ะ บ อ บ สั ง ค ม นิ ย ม คอมมิวนิสต์ภายใต้อิทธิพลของสหภาพโซเวียต กรณีน้ี บางประเทศไดก้ ลายเป็นกรณีความขดั แยง้ ของชาติตะวนั ตก กบั สหภาพโซเวยี ต เช่น ปัญหาโปแลนด์ 697

กรณคี วามขัดแย้งของชาตมิ หาอานาจ สงครามเยน็ ก่อให้เกดิ ความขัดแย้งหลายคร้ังในภูมภิ าคต่าง ๆ ของโลก เช่น 2) กรณีปัญหาเรื่องประเทศเยอรมนี หลังสิ้นสุด สงครามโลกคร้ังที่ 2 เยอรมนีถูกแยกการปกครองออกเป็ น 4 ส่วน ภายใตม้ หาอานาจท้งั 4 ไดแ้ ก่ สหรัฐอเมริกา องั กฤษ กรณีความขัดแย้ง ฝรั่งเศส และสหภาพโซเวียต ระหว่างน้ีสหรัฐอเมริกาและ ในยุโรป สหภาพโซเวียตได้เกิดความขัดแย้งกันในปั ญหาค่า ปฏิกรรมสงครามท่ี สหภาพโซเวียตเรี ยกร้องจากเยอรมนี และความขดั แยง้ มาถึงจุดสูงสุด เม่ือสหรัฐอเมริกา องั กฤษ และฝร่ังเศสปฏิรูปเงินตราในเขตยึดครองของตน ก่อให้เกิด ความเสียหายแก่สหภาพโซเวยี ต สหภาพโซเวยี ตไดป้ ิ ดลอ้ ม กรุงเบอร์ลิน แต่การปิ ดลอ้ มน้ีก็ไม่ไดผ้ ล ซ่ึงความขดั แยง้ น้ี กไ็ ม่ไดย้ ตุ ิ 698

กรณคี วามขัดแย้งของชาตมิ หาอานาจ สงครามเยน็ ก่อให้เกดิ ความขดั แย้งหลายคร้ังในภูมภิ าคต่าง ๆ ของโลก เช่น ค.ศ. 1949 ชาติตะวันตกได้ร่วมกันจัดต้ังประเทศ สหพนั ธรัฐสาธารณรัฐเยอรมนั หรือเยอรมนีตะวนั ตก ฝ่ าย สหภาพโซเวียตจึงจดั ต้งั สาธารณรัฐประชาธิปไตยเยอรมนั กรณคี วามขัดแย้ง หรือเยอรมนีตะวนั ออก โดยในช่วงของการขดั แยง้ เยอรมนี ในยุโรป ตะวันตกพัฒนาเศรษฐกิจจนม่ังคั่ง ทาให้ชาวเยอรมนี ตะวนั ออกไดห้ ลบหนีมาอยู่เยอรมนีตะวนั ตกเป็ นจานวน มาก สร้างความเสียหายแก่เยอรมนีตะวันออก รัฐบาล เยอรมนีตะวนั ออกจึงสร้างกาแพงเบอร์ลินมาสกดั ก้นั การ อพยพหลบหนี ถือเป็ นสัญลักษณ์ของความขัดแยง้ ทาง การเมือง จนกระทงั่ มีการทาลายกาแพงเบอร์ลินลงใน ค.ศ. 1990 และรวมประเทศสาเร็จเม่ือ ค.ศ. 1991 699

กรณคี วามขัดแย้งของชาตมิ หาอานาจ สงครามเยน็ ก่อให้เกดิ ความขดั แย้งหลายคร้ังในภูมภิ าคต่าง ๆ ของโลก เช่น  เกิดข้ึนจากปัญหาการยดึ ครองญี่ป่ ุน  เป็นปัญหาระหวา่ งสหภาพโซเวยี ตกบั สหรัฐอเมริกา กรณคี วามขดั แย้ง เกี่ยวกบั ประเทศญี่ป่ ุน ซ่ึงมีอยู่ 2 กรณี คือ ในทวปี เอเชีย – กรณีท่ี 1 คา่ ปฏิกรรมสงคราม ซ่ึงสหภาพโซเวยี ต พยายามเรียกคา่ ปฏิกรรมสงครามจานวนมากจาก ญ่ีป่ ุน ส่วนสหรัฐอเมริกาพยายามบ่ายเบี่ยง – กรณีที่ 2 การทาสนธิสัญญาสนั ติภาพกบั ญ่ีป่ ุน ท้งั สองฝ่ ายมีความคิดเห็นไม่ตรงกนั นอกจากน้ียงั มีปัญหาเร่ืองการปกครองของญี่ป่ ุนและการ กกั ตวั เชลยศึกชาวญ่ีป่ ุนดว้ ย 700

ภาวะสงครามเยน็ หลงั ค.ศ. 1948 โลกไดเ้ ขา้ สู่สงครามเยน็ อยา่ งแทจ้ ริง ทุกภมู ิภาคของโลกถกู ครอบงา โดยการแข่งขนั ทางดา้ นอุดมการณ์ทางการเมือง การทหาร และเศรษฐกิจระหวา่ งสหภาพ โซเวยี ตกบั สหรัฐอเมริกา พยายามแทรกซึมเขา้ ไปในยโุ รปตะวนั ออก 1. ภูมภิ าคยุโรป โดยการเผยแพร่ ข่าวสารเกี่ยวกับความ เจริ ญรุ่ งเรื องและสิ ทธิและเสรี ภาพแก่ ประชาชน ก่อให้เกิดการต่อสู้เพ่ือเสรีภาพ ประเทศตา่ ง ๆ ในยโุ รปถกู แบ่งเป็น 2 ฝ่ าย ในยโุ รปตะวนั ออก เช่น กรณีโปแลนด์ ยโุ รปตะวนั ออก ยุโรปตะวนั ตก 701 ยกเวน้ ยโู กสลาเวยี ประชาธิปไตย สังคมนิยมคอมมวิ นิสต์ มสี หรัฐอเมริกาสนับสนุน มสี หภาพโซเวยี ตสนับสนุน

2. ภูมภิ าคเอเชีย สงครามเกาหลี (ค.ศ. 1950–1953) เกิดข้ึนเมื่อญ่ีป่ ุนแพส้ งครามโลกคร้ังท่ี 2 ทาใหส้ ูญเสียการครอบครองคาบสมุทรเกาหลี มหาอานาจเขา้ ครอบครองคาบสมุทรเกาหลี  มีการแบ่งแยกเกาหลีออกเป็น 2 ส่วน คือ – เกาหลีเหนืออยภู่ ายใตก้ ารดูแลของสหภาพโซเวียต ปกครองดว้ ยระบบสงั คมนิยม คอมมิวนิสต์ – เกาหลีใตอ้ ยภู่ ายใตก้ ารดแู ลของสหรัฐอเมริกา ปกครองดว้ ยระบอบประชาธิปไตย มีการกาหนดใหจ้ ดั การเลือกต้งั เพ่ือรวมเกาหลีท้งั สองใน ค.ศ. 1948 แต่สหภาพโซเวยี ตไม่ ยนิ ยอม แต่สหรัฐอเมริกากจ็ ดั การเลือกต้งั ในเกาหลีใตจ้ นสาเร็จ และพรรคการเมืองท่ีนิยม สหรัฐอเมริกาเป็นฝ่ ายชนะ เท่ากบั เป็นการปิ ดหนทางรวมเกาหลี วนั ท่ี 25 มิถุนายน พ.ศ. 1950 กองกาลงั เกาหลีเหนือบุกขา้ มแดนเกาหลีใตแ้ ละเริ่มทาสงครามกนั สงครามเกาหลียตุ ิลงใน ค.ศ. 1953 ดว้ ยการเจรจา ผลของสงครามน้ีทาใหเ้ กิดการสูญเสียชีวติ ผคู้ น ไม่นอ้ ยกวา่ 2.5 ลา้ นคน บา้ นเมืองถกู ทาลาย และเกาหลีก็ถกู แยกออกเป็ น 2 ประเทศ และต่างก็ ระแวงในการแทรกแซงของอีกฝ่ าย ทาใหโ้ อกาสท่ีจะรวมประเทศยงิ่ ไกลออกไป 702

2. ภูมภิ าคเอเชีย กรณีขดั แย้งเรื่องเกาะไต้หวนั (ค.ศ. 1950–ปัจจุบนั )  กองทพั จีนคอมมิวนิสตข์ องจีน นาโดยเหมา เจ๋อตง (Mao Zedong) ไดเ้ ขา้ ยึดครอง ประเทศจีนและจดั ต้งั สาธารณรัฐประชาชนจีน  ทาใหจ้ อมพล เจียง ไคเชก (Chiang Kaishek) และพรรคชาตินิยมรวมท้งั ประชาชน บางส่วนไดอ้ พยพไปต้งั สาธารณรัฐไตห้ วนั  ค.ศ. 1954 รัฐบาลจีนมีนโยบายรวมเกาะไตห้ วนั เขา้ มาเป็ นส่วนหน่ึงของจีน ทาให้ สหรัฐอเมริกาตอ้ งส่งกองทพั เรือที่ 7 มาลาดตระเวนในบริเวณช่องแคบไตห้ วนั  จีนจึงยงิ เกาะคีมอยและเกาะมทั สุนอกชายฝั่งจีนบริเวณช่องแคบไตห้ วนั เป็นผลให้ สหรัฐอเมริกาไดล้ งนามในสนธิสัญญาพนั ธมิตรทางทหารกบั ไตห้ วนั  สหรัฐอเมริกาไดอ้ อกกฎหมายคุม้ ครองเกาะคีมอยและเกาะมทั สุ ทาใหจ้ ีนตอ้ งหยดุ การโจมตีในที่สุด  กรณีน้ีเป็ นสาเหตุท่ีทาให้สหรัฐอเมริกาใช้นโยบายปิ ดลอ้ มคอมมิวนิสต์ เพื่อไม่ให้ คอมมิวนิสตข์ ยายตวั ในภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ 703

2. ภูมภิ าคเอเชีย สงครามเวยี ดนาม (ค.ศ. 1965–1975)  หลงั สงครามโลกคร้ังท่ี 2 ฝรั่งเศสตอ้ งการเขา้ มายดึ อานาจปกครองในเวยี ดนาม  เกิดขบวนการคอมมิวนิสตเ์ วียดมินห์ภายใตก้ ารนาของ โฮ จิ มินห์ (Ho Chi Minh) ซ่ึงมีฐานสนบั สนุนอยบู่ ริเวณภาคเหนือ เพื่อต่อตา้ นฝรั่งเศส  ต้งั แต่ ค.ศ. 1946 เกิดสงครามระหวา่ งพรรคคอมมิวนิสตเ์ วยี ดนามกบั ฝร่ังเศส  ค.ศ. 1954 กองทหารฝร่ังเศสพา่ ยแพแ้ ก่ฝ่ ายคอมมิวนิสตใ์ นการรบท่ีเดียนเบียนฟู  ชาติมหาอานาจและประเทศต่าง ๆ ได้จัดให้มีการเจรจาสงบศึก ผลคือ ฝรั่งเศส ตอ้ งใหเ้ อกราชแก่เวียดนาม และเวยี ดนามแบ่งเป็นเวยี ดนามเหนือและเวยี ดนามใต้  ในเวียดนามใต้มีความเคล่ือนไหวของแนวร่วมปลดแอกแห่งชาติหรือเวียดกง เมื่อโง ดินห์ เส่ียม (Ngo Dinh Diem) ดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี ไดป้ ราบปราม พวกเวียดกง จึงทาใหเ้ กิดศึกภายในข้ึน โดยมีทหารอเมริกนั เขา้ ช่วยเหลือเวยี ดนามใต้ รวมท้งั มีทหารเกาหลีใต้ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และไทยเขา้ ร่วมช่วยเหลือดว้ ย  สหรัฐอเมริกาป็นฝ่ ายแพส้ งคราม โดยพรรคคอมมิวนิสตแ์ ละเวียดกงเขา้ ยดึ ไซ่ง่อนได้ เม่ือ ค.ศ. 1975  สงครามน้ีมีทหารเสียชีวิตท้งั หมดกวา่ 2 ลา้ นคน ส่วนราษฎรกเ็ สียชีวิตกวา่ 1 ลา้ นคน 704

เรื่องน่ารู้ ทาสงครามจากแบบสารวจ ประธานาธิบดีลินดอน บี จอห์นสัน ของสหรัฐอเมริกา เข้ารับตาแหน่ง หลงั จากประธานาธิบดีจอห์น เอฟ เคเนด้ี ถกู ลอบสงั หาร จอห์นสันสั่งทาสงครามเวียดนามโดยพิจารณาโพลแบบสารวจความคิดเห็น คนอเมริกนั และตอ้ งฟังสรุปสถานการณ์ แต่ละคร้ังก่อนออกคาส่ัง ทาให้ผูบ้ งั คบั บญั ชาในสนามรบไม่สามารถออกคาสั่งไดใ้ นทนั ที ทหารอเมริกนั จึงชา้ กว่าทหาร เวียดนามหน่ึงกา้ วเสมอ จากเหตุการณ์น้ีทาใหจ้ อห์นสนั พลาดโอกาสการเป็นประธานาธิบดีในคร้ังที่ 2 ในการเลือกต้งั เมื่อ ค.ศ. 1968 705

3. กล่มุ ประเทศลาตนิ อเมริกา วกิ ฤตการณ์ควิ บา  เป็ นเหตุการณ์การเผชิญหน้าระหว่างสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตที่เกือบนาไปสู่ สงครามนิวเคลียร์ระหวา่ งมหาอานาจท้งั สอง  รัฐบาลเผด็จการของนายพล ฟูลเกนเชียล บาติสตา ซ่ึ งได้รับการสนับสนุนจาก สหรัฐอเมริกาถกู โค่นลม้ โดยฟิ เดล คสั โตร จากน้นั กด็ าเนินการปกครองแบบสังคมนิยมโดย มีสหภาพโซเวยี ตสนบั สนุน  ฝ่ ายสหรัฐอเมริกาไดส้ ่งกองกาลงั คิวบาท่ีล้ีภยั อยใู่ นสหรัฐอเมริกาเขา้ โจมตีคิวบา  ค.ศ. 1962 สหภาพโซเวียตสร้างฐานขีปนาวธุ นิวเคลียร์บนเกาะคิวบา ซ่ึงถือเป็นการคุกคาม สหรัฐอเมริกาอยา่ งร้ายแรง  สหรัฐอเมริกาตอบโตโ้ ดยการปิ ดลอ้ มคิวบาและเตือนว่าสหรัฐอเมริกาพร้อมตอบโตด้ ว้ ย อาวธุ นิวเคลียร์ และดาเนินการใหส้ หประชาชาติและชาติพนั ธมิตรตะวนั ตกสนับสนุนตน  นีกีตา ครุชชอฟ (Nikita Khrushchev) ผนู้ าสหภาพโซเวียตยอมประนีประนอมโดยการถอน ฐานยิงขีปนาวุธนิ วเคลียร์ ออกจากคิวบาแลกกับที่ สหรัฐอเมริ กาตกลงที่จะไม่บุกคิวบา วิกฤตการณ์จึงไดย้ ตุ ิลง 706

การผ่อนคลายความตึงเครียด  นโยบายอยรู่ ่วมกนั โดยสันติ (Peaceful Co-existence Policy) มีหลกั การวา่ ฝ่ ายเสรี นิยมสามารถอยรู่ ่วมกนั โดยสนั ติกบั ฝ่ ายสังคมนิยม  ผลจากนโยบายน้ีทาให้สหภาพโซเวียตไดข้ ยายความสัมพนั ธ์กบั ต่างประเทศมาก ข้ึน พร้อมกบั ผอ่ นปรนความเขม้ งวดกบั ประเทศกลุ่มยโุ รปตะวนั ออกมากข้ึน  สหรัฐอเมริกาเองก็หวน่ั เกรงภยั จากสงครามนิวเคลียร์ จึงเปลี่ยนมาใช้นโยบาย ทางการทตู มากกวา่ ทางทหาร  สหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตเริ่มมีความสัมพนั ธ์ทางเศรษฐกิจ สังคม และการ คา้ ระหวา่ งกนั ส่งผลใหเ้ กิดการผอ่ นคลายความตึงเครียดระหวา่ งมหาอานาจท้งั สอง  อย่างไรก็ตามความสัมพนั ธ์ระหว่างชาติมหาอานาจท้งั สองเสื่อมลง เมื่อสหภาพ โซเวียตขยายอิทธิพลไปยงั ประเทศต่าง ๆ และเข้าแทรกแซงการเมืองภายใน ประเทศอฟั กานิสถาน ทาให้สหรัฐอเมริกาคว่าบาตรทางเศรษฐกิจ วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยรี ะดบั สูง ทาใหค้ วามสมั พนั ธ์กลบั มาตึงเครียดอีกคร้ัง 707

การสิ้นสุดสงครามเยน็ สภาวะสงครามเยน็ เริ่มคลี่คลายลงเม่ือมิฮาอิล กอร์บาชอฟ ผนู้ าสหภาพโซเวียตประกาศ นโยบายกลาสนอสต-์ เปเรสตรอยกา (Glasnost-Perestroika) ปฏิรูปสหภาพโซเวยี ตใหเ้ ป็นเสรี นิยมประชาธิปไตย และสร้างความสมั พนั ธ์กบั ชาติอื่น ๆ นโยบายน้ีทาใหส้ งครามเยน็ ยตุ ิเร็วข้ึน เพราะสหภาพโซเวยี ตไม่เขา้ ไปยงุ่ เกี่ยวกบั กิจการ ภายในของกลุ่มประเทศคอมมิวนิสตใ์ นยโุ รปตะวนั ออก หลงั จาก ค.ศ. 1989 รัฐบาลพรรคคอมมิวนิสตใ์ นประเทศยโุ รปตะวนั ออกส่วนใหญ่ ลม่ สลายลง หรือเปลี่ยนไปเป็นระบอบเสรีประชาธิปไตย ค.ศ. 1990 กาแพงเบอร์ลินถกู ทาลายลง ซ่ึงมีความหมายวา่ สงครามเยน็ ใกลส้ ิ้นสุดแลว้ ประเทศในคา่ ยยโุ รปตะวนั ออกต่างถอนตวั จากสมาชิกกลุ่มกติกาสนธิสัญญาวอร์ซอ สหภาพโซเวียตถอนทหารออกจากภูมิภาคยโุ รปตะวนั ออก ทาใหส้ นธิสัญญาวอร์ซอสลายตวั ลง สหภาพโซเวยี ตเกิดปัญหาท้งั ดา้ นเศรษฐกิจและดา้ นการเมือง จนพรรคคอมมิวนิสตล์ ่มสลายลง ค.ศ. 1991 สาธารณรัฐต่าง ๆ ในสหภาพโซเวยี ตไดร้ ่วมกนั จดั ต้งั เครือรัฐเอกราช (CIS) ประเทศสหภาพโซเวยี ตจึงลม่ สลาย เป็นผลใหส้ งครามเยน็ ยตุ ิลงในที่สุด 708

เร่ืองน่ารู้ กลุ่มโลกท่สี าม กลุ่มโลกท่ีสาม เกิดข้ึนขณะสงครามเยน็ กาลงั ดาเนินไปอย่าง ตึงเครียด กลุ่มโลกท่ีสามมีนโยบาย คือ การไม่ฝักฝ่ ายใดเพ่ือไม่นาตนเอง เขา้ ไปผกู ผนั กบั ฝ่ ายใดและมีอิสระในการดาเนินนโยบาย ต่างประเทศ ปลอดภยั จากประเทศมหาอานาจ และ เพื่อลดการเกิดสงครามและใหว้ ิกฤติการณ์ท่ีโลก กาลงั เผชิญดีข้ึน แนวคิดน้ีริเริ่มโดยนายยวาหร์ลาล เนห์รู อดีตนายกรัฐมนตรีของอินเดีย ประเทศท่ีเป็ น กลุ่มโลกที่สาม ได้แก่ ประเทศในเอเชียหรือ แอฟริกาท่ีไดร้ ับเอกราชหลงั สงครามโลกคร้ังท่ี 2 709

สรุปความรู้ ความขดั แยง้ ระหวา่ งประเทศอาจกลายเป็ นสงครามและกลายเป็ นสาเหตุให้ เกิดความเสียหายแก่ชีวติ และทรัพยส์ ินอยา่ งมหาศาล เหตุการณ์ที่สาคญั ไดแ้ ก่ สงครามโลกคร้ังท่ี 1 เป็นสงครามระหวา่ งฝ่ ายมหาอานาจท่ีนาโดยเยอรมนี และออสเตรีย-ฮงั การี กบั ฝ่ ายสัมพนั ธมิตรซ่ึงนาโดยเซอร์เบีย รัสเซีย ฝร่ังเศส และ องั กฤษ  สงครามโลกคร้ังที่ 2 เป็ นสงครามระหว่างฝ่ ายอักษะท่ีประกอบด้วย เยอรมนี อิตาลี และญ่ีป่ ุน กับฝ่ ายพันธมิตรที่ประกอบด้วยอังกฤษ ฝร่ังเศส และ สหรัฐอเมริกา สงครามเยน็ เป็นความขดั แยง้ กนั ระหวา่ งมหาอานาจของโลกอยา่ งสหภาพ โซเวยี ตและสหรัฐอเมริกา เป็นสงครามท่ีไม่ใชก้ าลงั ทหารและอาวธุ มาประหตั ประหาร กนั แต่เป็นการช่วงชิงกนั ในดา้ นการเมือง เศรษฐกิจ และการโฆษณาชวนเชื่อ 710