อารยธรรมอียิปต์

อารยธรรมอียิปต์ พัทธนันท์ เหลียงกอบกิจ ม.5/2 เลขที่ 1

คำนำ หนังสือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาประวัติศาสตร์ ส32102 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ นำเสนอเกี่ยวกับยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ของอารยธรรม อียิปต์ ตลอดจนพัฒนาการทางสังคม และมรดกทาง วัฒนธรรของแต่ละยุคสมัย โดยผู้จัดทำได้ทำการศึกษา ค้นคว้าข้อมูลจากหนังสือแบบเรียนประวัติศาสตร์ และ หลากหลายเว็บไซต์ในอินเทอร์เน็ต เพื่อให้หนังสือเล่มนี้มี เนื้อหาที่ครบถ้วนสมบูรณ์มากที่สุด ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือนี้จะให้ความรู้ และเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อยแก่ผู้ที่สนใจศึกษาค้นคว้า เกี่ยวกับอารยธรรมอียิปต์ หากมีข้อผิดพลาดประการใด ต้องขออภัยไว้ ณ ที่นี้ด้วย นางสาวพัทธนันท์ เหลียงกอบกิจ ผู้จัดทำ

สารบัญ 1 ยุคสมัยของประวัติศาตร์อียิปต์ การแบ่งยุคสมัยของประวัติศาสตร์อียิปต์ 2 สมัยเก่า พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ มรดกทางวัฒนธรรม 3 สมัยอาณาจักรเก่า พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ มรดกทางวัฒนธรรม พีระมิด สฟิงซ์ 4 สมัยอาณาจักรกลาง พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ มรดกทางวัฒนธรรม สังคม 5 สมัยอาณาจักรใหม่ หรือสมัยจักรวรรดิ พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ มรดกทางวัฒนธรรม 6 สมัยเสื่อมอำนาจ พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ 7 จุดเด่นของอารยธรรมอียิปต์โบราณ

อารยธรรมอียิปต์ เกิดขึ้นบริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ ประวัติศาสตร์อียิปต์โบราณ แบ่งออกเป็น 1. สมัยเก่า ( 3,100-2,770 ปีก่อนคริสตศักราช) 2. สมัยอาณาจักรเก่า ( 2,770-2,200 ปีก่อนคริสต์ศักราช ) 3. สมัยคั่นกลางครั้งที่ 1 ( 2,200-2050 ปีก่อนคริสต์ศักราช) 4. สมัยอาณาจักรกลาง ( 2,050-1,786 ปีก่อนคริสต์ศักราช ) 5. สมัยคั่นกลางครั้งที่ 2 ( 1,786-1,560 ปีก่อนคริสต์ศักราช) 6. สมัยอาณาจักรใหม่ ( 1,560-1,087 ปีก่อนคริสต์ศักราช ) 7. สมัยเสื่อมอำนาจ ( 1,087-332 ปีก่อนคริสต์ศักราช) ตกภายใต้การปกครองของเปอร์เซีย ใน 525 ปีก่อนคริสต์ศักราช ตกภายใต้การปกครองกรีก ใน 332 ปีก่อนคริสต์ศักราช

สมัยเก่า (3,100 - 2,770 ปีก่อนคริสต์ศั กราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ ก่อนราชวงศ์ ก่อนรวมตัวกันอียิปต์แบ่งออกเป็น 2 อาณาจักร คือ อียิปต์บน อียิปต์ล่าง สมัยราชวงศ์ นาร์เมอร์ ประมุขแห่งอียิปต์ล่าง ได้รวมทั้ง 2 อาณาจักรเข้าไว้ด้วยกัน และสถาปนาราชวงศ์ที่ 1 ขึ้นปกครอง โดยมีเมืองหลวงอยู่ที่เมมฟิส มรดกทางวัฒนธรรม มีการพัฒนาระบบตัวเขียน เรียกว่า 'อักษรไฮโรกลิฟิก' ต่อมา พัฒนาเป็นตัวเขียนที่ง่ายขึ้น เรียกว่า 'อักษรเฮียราติก' โดยเขียนลงบน \" กระดาษปาปิรุส \" (กระดาษชนิดแรกของโลก) อักษรไฮโรกลิฟิก อักษรเฮียราติก

สมัยอาณาจักรเก่า (2,770 - 2,200 ปีก่อนคริสต์ศั กราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เป็นช่วงเวลาที่อารยธรรมอียิปต์ปรากฏให้เห็นเด่นชัด ฟาโรห์มีอำนาจสูงสุด ทรงมีฐานะเป็นเทวราชา มรดกทางวัฒนธรรม เกิดวัฒนธรรมการเชิดชูฟาโรห์ โดยการสร้างพีระมิด เพื่อเก็บพระศพหรือมัมมี่ มีความเชื่อในเรื่องชีวิตอมตะ การทำมัมมี่เพื่อให้ผู้ตายมีชีวิตนิรันดร์ พีระมิด (Pyramid) สฟิงซ์ (Sphinx) สร้างขึ้นเพื่อเป็นสุสานสำหรับเก็บ เป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ คือ หัวเป็นคน พระศพของฟาโรห์ที่ทำเป็นมัมมี่ ตัวเป็นสิงโต สร้างขึ้นเพื่อคอยดูแลพีระมิด ซึ่งเป็นผลมาจากความเชื่อ ในชีวิตอมตะและโลกหน้า

สมัยอาณาจักรกลาง (2,050 - 1,786 ปีก่อนคริสต์ศั กราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ ชาวอียิปต์ไม่สนใจสร้างพีระมิดขนาดใหญ่อีกต่อไป ฟาโรห์หันไปทำนุบำรุงสุขแก่ประชาชน มีการจัดทำโครงการระบายน้ำและสร้างเขื่อน (ระบบชลประทาน) ทำให้มีเขตเพาะปลูกเพิ่มขึ้น และมีการสร้างคลองติดต่อไปถึงทะเลแดง ยุคทองของอียิปต์ด้านเศรษฐกิจ สถาปัตยกรรม มรดกทางวัฒนธรรม วิหารอาบูซิมเบล มีการเปลี่ยนแปลงการก่อสร้าง สร้างขึ้นในสมัยฟาโรห์รามเสสที่ 2 สถาปัตยกรรมขนาดใหญ่ เป็นวิหารบูชา แสดงถึงพลังและอำนาจของฟาโรห์ที่คอยดูแล เทพเจ้าองค์สำคัญ เช่น เทพอะมอน หรือ อะมอน-เร และเทพโอซิริสแห่งแม่น้ำไนล์ ปกป้องเหล่าเรือใบที่แล่นในแม่น้ำไนล์ สั งคม พระราชินีฮัตเซบสุต แห่งราชวงศ์ที่ 18 ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรและทาส ชนชั้นล่างถูกเอาเปรียบโดยไม่มีกฎหมายคุ้มครอง ราชินีอียิปต์ที่สามารถ ถือว่า \" วจนะฟาโรห์ คือ กฎหมาย \" ทำหน้าที่สำเร็จราชการได้ สตรีมีศักดิ์ศรีสูง มิได้ต่ำต้อยกว่าเพศชายมาก ส่วนใหญ่เน้นครอบครัวสามี-ภรรยาเดียว และทรงควบคุมราชกิจ แต่การมีหลายคนก็ไม่ใช่เรื่องผิด ของแผ่นดินได้ทั้งหมด

สมัยอาณาจักรใหม่ หรือสมัยจักรวรรดิ (1,560 - 1,087 ปีก่อนคริสต์ศั กราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ นักบวชก้าวขึ้นมามีอำนาจมากขึ้น เช่น ลัทธิบูชาเทพโอซิริส ฟาโรห์อัคเคนาตัน ทรงปฏิรูปศาสนา จึงได้สร้างความแตกแยก ในหมู่ชาวอียิปต์ (พยายามทำลายอำนาจกลุ่มนักบวช) ที่นับถือ เทพหลายองค์มาเป็นเวลานาน และเป็นสาเหตุหนึ่ง ที่นำความเสื่อมมาสู่อียิปต์ ฟาโรห์อัคเคนาตัน (อเมนโฮเทปที่ 4) มีส่วนทำให้อียิปต์อ่อนแอ และเสื่อมลงเรื่อย ๆ จนตกอยู่ใต้ การปกครองของอัสซีเรีย เปอร์เซีย มาซิโดเนีย และโรมัน ตามลำดับ มรดกทางวัฒนธรรม มีการแต่งหนังสือ \" คัมภีร์มรณะ \" เพื่อใช้เป็นคู่มือหลังเสียชีวิต ก่อนเดินทางไปปรโลก นับเป็นวรรณกรรมชิ้นสำคัญของอียิปต์ในยุคนี้ คัมภีร์มรณะ เป็นการซื้อใบเบิกทาง (คนขายคือพระหรือนักบวช) เพื่อลบล้างความผิดของผู้ตาย โดยเขียนใส่กระดาษปาปิรุส ถือว่าเป็นการซื้อใบเบิกทางให้ผู้ตายได้เข้าสู่อาณาจักรของเทพเจ้า

สมัยเสื่ อมอำนาจ (1,087 - 332 ปีก่อนคริสต์ศั กราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ อียิปต์สูญเสียอำนาจให้แก่พวกอัสซีเรีย ซึ่งยึดครองได้ไม่นานนัก ก่อนสูญเสียอำนาจให้พวกเปอร์เชีย กรีกและโรมัน ตามลำดับ จนท้ายที่สุดอียิปต์ก็ได้หันไปนับถือศาสนาอิสลามในที่สุด

จุดเด่นของอารยธรรมอียิปต์โบราณ (ต้นกำเนิ ดอารยธรรมตะวันตก) ด้านอักษรศาสตร์ : - สร้างอักษรภาพ \"เฮียโรกริฟฟิค\" - พัฒนาเป็นอักษร \"เฮียราติค\" ด้านสถาปัตยกรรม : - พีระมิด (ซึ่งทำจากหินจำนวนมาก) ใช้ฝังพระศพฟาโรห์ และคนในราชวงศ์ - ต่อมาสร้างมหาวิหารของเทพเจ้าแบบอลังการ เช่น วิหารอาบซิมเบล ด้านศาสนา : ชาวอิยิปต์โบราณนับถือเทพเจ้ามากมาย เช่น เทพเจ้าอนูบิส-ยมทูต ด้านการแพทย์ : วิธีเก็บศพด้วยการทำมัมมี่ และเชี่ยวขาญในการแพทย์สาขาต่างๆ เช่น ด้านหัวใจ ด้านผ่าตัด รู้จักใช้น้ำเกลือรักษาบาดแผล ป้องกันการอักเสบ รวมถึงทำน้ำยารักษาศพไม่ให้เน่าเปื่ อย ฯลฯ ความรู้ทางดาราศาสตร์ : - การคำนวณเวลา ในการสร้างพีระมิดป้องกัน แม่น้ำไนล์ท่วมฝั่ ง (ด้านนี้สนใจแค่สมัยเก่า และสมัยอาณาจักรเก่า) - ทำปฏิทินสุริยคติ (1 ปี มี 365 วัน) ด้านซลประทาน : - ซาวอียิปต์โบราณพยายามนำน้ำเข้าสู่บริเวณที่ไกลจาก แม่น้ำไนล์เพื่อให้เพาะปลูกได้มากขึ้น - มีการทำ \" ชาดัฟ \" (เครื่องตักน้ำใส่คลองชลประทาน) เพื่อวิดน้ำจากแม่นำไนล์ ด้านคณิตศาสตร์ : - เรขาคณิต, วงกลม 360 องศา, พื้นที่สามเหลี่ยม, เส้นรอบวงและเส้นผ่านศูนย์กลาง รวมถึงปริมาตรของพีระมิด