การเลี้ยงหอย

การเล้ยี งหอยโขง่ บา้ นดงมะไฟ หมู่ 13 ตาบลดงมะไฟ อาเภอสวุ รรณคหู า จงั หวดั หนองบวั ลาภู ศนู ยส์ ง่ เสรมิ การเรยี นรอู้ าเภอสวุ รรณคหู า

การเล้ยี งหอยโข่ง ในปัจจุบันนั้นหอยโข่งและหอยปังในประเทศเหลือน้อยลงและใกล้สูญพันธ์อัน เน่ืองมาจากการใช้สารเคมี จากการทาการเกษตร ในรูปแบบต่างๆ แต่ความนิยมในการนาหอยโข่ง และหอยปัง มาทาเป็นอาหารนั้นยังมีอยู่และรสชาตินั้นก็แสนอร่อยเข้าปากของคนไทย โดยเฉพาะ ทางอีสาน และในปัจจุบันนั้น ปริมาณของหอยโข่งและหอยปังลดน้อยลงมาก ไม่เพียงพอต่อการ รับประทาน หรือนามาเป็นอาหาร และมีความต้องการในตลาดสูงมากเพราะรสชาติของมันหวาน นัน้ เอง

การเล้ยี งหอยโข่ง ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั หอยโขง่ หอยปัง และ หอยเชอรี่ หอยโขง่ (Pila ampullacea) ลักษณะของหอยโข่ง เปลือกมีลักษณะอวบกลมเป็นเกลียวช่องปากเปลือกกว้าง มีฝาปิด ตนี แบนและกวา้ งตวั หอยจะมจี ะงอยปากแบ่งเปน็ สองซกี แต่ละซีกมีหนวดเรียวและยาวมาก ตาอยู่ ท่ีโคนหนวด หายใจด้วยเหงือกซ่ึงอยู่ในช่องใหญ่ภายในเปลือกก้ันอยู่อย่างมิดชิด มีเปลือกเป็นสีเขียว เปลือกกว้างถึง 6 น้ิว ซ่ึงหอยโข่งอยู่ได้ท้ังในน้าและบนบก พื้นเป็นดินปนทรายและตามซอกโพรงริมน้า เช่น ที่บริเวณทะเลสาบ ตาบลลาปา พัทลุง ตามทุ่งนาก็มีบ้าง ส่วนอาหารน้ัน หอยโข่งกินผัก รากไม้ ใบไม้ และก่งิ ก้านพันธุ์ไม้น้า

การเล้ยี งหอยโข่ง หอยปัง(Pila polita) ลักษณะภายนอกทั่วไปนั้นจะเหมือนหอยโข่ง และ หอยเชอรี่ แต่มีเนื้อที่นุ่มกว่า คนจึงนิยมนา หอยปังนั้นมาทาก้อยหอยอันแสนอร่อย เพราะหอยปังมีกล่ินคาวน้อยกว่าหอยโข่งและหอยเชอร่ี ซ่ึงปัจจบุ ัน นั้นนบั วา่ หาไดย้ ากแล้วไม่เหมือนแต่สมัยก่อนน้ันหาได้ง่ายตามท้องไร่ท้องนา ไข่ของหอยปังจะเป็นลูกกลมๆ ขนาดเล็กสีขาวเกาะกันเป็นกลุ่มบนต้นข้าวหรือกอหญ้า และในเวลาท่ีน้าลดจะชอบหลบซ่อนอยู่ใต้ดิน ปัจจบุ นั หอยปังกลายเปน็ สัตวน์ ้าเศรษฐกจิ อกี ชนิดหนงึ่ ท่ีกาลังมาแรงเลยทเี ดียว

การเล้ยี งหอยโข่ง หอยเชอร่ี (Pomacea canaliculata) หอยเชอรี่ หรือ หอยโขง่ อเมริกาใต้ จะมีลักษณะเหมือนหอยโข่ง แต่ตัวจะโตกว่าหอยโข่ง ซ่ึงจาก การดูด้วยตาเปล่านั้นสามารถแบ่งหอยเชอรี่ ออกได้เป็น 2 พวก คือ พวกท่ีมีเปลือกสีเหลืองปนน้าตาล เนื้อและหนวดสีเหลือง และ อีกพวกมีเปลือกสีเขียวเข็มปนดาและมีสีดาจาง ๆ พาดตามความยาว เนื้อ และหนวดสีนา้ ตาลอ่อน

การเล้ยี งหอยโขง่ การแยกประเภทหอยโขง่ หอยปัง และ หอยเชอรี่ หอยปัง (Pila polita) ข้อสังเกตภายนอนน้ัน จะมีรูปร่างหรือรูปทรงเหมือนไข่และก้นแหลม สีจะออกเป็นสีเขียวหรือ สีเขียวอมน้าตาล ขอบปากบาง เปลือกด้านในจะออกสีส้ม ปากบริเวณฝาปิดเหลียวจะคล้ายลูกมะม่วง และ ขดหอยมปี ระมาณ 4 รอบ

การเล้ยี งหอยโขง่ หอยโขง่ (Pila ampullacea) สาหรับของโข่ง น้ัน รูปทรงจะกลมป้อม และยอดจะเต้ียหรือเกือบจะแบบราบส่วนสีของ เปลือกหอยน้ันจะออกเขียวอมน้าตาล สีเดียวท้ังตัว หรือลายสีเหลืองพาดรอบเปลือก ขอบปากจะบาง เปลือกด้านในขอบปากจะมีสีขาวหรือสีเหลีองอม ส้ม ปากบริเวณฝาปิดเหลียวจะคล้ายลูกมะม่วง และขดหอยมปี ระมาณ 3 รอบ

การเล้ยี งหอยโข่ง หอยเชอรี่ (Pomacea canaliculata) ขอ้ สังเกต ดา้ นรปู ทรงจะกลมและยอดจะเตย้ี สีจะออกสีเหลืองอมน้าตาล หรือสีน้าตาลเลย ขอบปาก จะหนา บรเิ วณฝาปดิ จะกวา้ งเวลาหอยปดิ ปากจะลึกเข้าไปในเปลือก และ ขดของหอยจะมา 3 รอบ ซ่ึงขอรอบ สดุ ทา้ ยจะยกตัวสูงขึน้ ชัดเจนดังนัน้ รอยต่อระหวา่ งรอบจะยกตวั สงู ข้ึน

การเล้ยี งหอยโขง่ การเปรยี บเทียบหอยปัง กบั หอยเชอร่ี

การเล้ยี งหอยโขง่ วิธีการเล้ียงหอยปัง และ หอยโข่ง 1 เริม่ จากขน้ั ตอนการเตรยี มบ่อเล้ยี ง 1. เริ่มจากนาวงบ่อซีเมนต์มาแล้วให้แช่ด้วยต้นกล้วยทิ้งไว้ 1 สัปดาห์ จากนั้นล้างออกใช้แปรงถูจนสะอาด แล้วเปิด น้าลงไปประมาณคร่งึ บอ่ ใส่เกลอื ลงไป 1 ชอ้ นชา เพื่อปรบั ค่าของน้าให้เป็นกลาง 2. ใส่แรธ่ าตรุ วมลงไป 1 ช้อนโตะ๊ เพราะปกตใิ นดนิ จะมีแร่ธาตุธรรมชาติแต่ในบ่อปูนจะไม่มี จึงต้องซื้อธาตุรวมใส่ให้ ดว้ ย ทง้ิ ไว้ประมาณ 1 วัน ซ่งึ การใส่แรธ่ าตจุ ะชว่ ยใหห้ อยปังตัวใหญ่สมบรู ณ์ 3. จากนั้นใส่จอก แหน ผักบุ้งลงไป โดยอย่าลืมใส่ดินลงไปในกระถางเก่าๆ กระถางแตกก็ได้ แล้วเอาไปวางไว้ในบ่อ เพือ่ ใหห้ อยปังข้นึ มาวางไข่ 4. รอจนบ่อที่เตรียมไว้พร้อมใส่หอยปังลงไปประมาณ 20 ตัว/วงบ่อ โดยพันธ์ุของหอยปังอาจหาเก็บได้จากท้องไร่ ทอ้ งนาในธรรมชาติหรือจะเลือกซื้อพันธ์ุจากท่ีมีคนเพาะขายกไ็ ด้ 5. ควรเปลยี่ นน้าเดือนละ 1 คร้งั จากนน้ั ฉีดนา้ ไลด่ ิน ของเสียต่างๆ ออกให้หมดก่อนใส่น้าใหม่ลงไป เติมเกลือและใส่ แรธ่ าตุรวมเหมือนเดิม

การเล้ยี งหอยโข่ง 2. การคดั เลอื กพอ่ แมพ่ นั ธ์ุ หอยปังและโขง่ สาหรับข้ันตอนนี้ กรณีเราเร่ิมใหม่ไม่มีสายพันธ์ุเลยเราสามารถหาสั่งซ้ือได้ตาม อินเตอร์เน็ต หรือกลุ่มใน Facebook มีหลายกลุ่มและหลายฟาร์มท่ีขาย พ่อพันธ์ุและแม่พันธ์ุ “หอยโข่ง และ หอยปัง” ซ่ึงเราสามารถส่ังซื้อได้เลย ส่วนจานวนจะมากหรือน้อยข้ึนอยู่กับขนาดของ บอ่ เลีย้ ง หลงั จากที่ไดห้ อยพอ่ พนั ธแ์ุ ละแมพ่ ันธุม์ า ก็สามารถนามาปล่อยทบ่ี ่อท่เี ตรยี มไว้ได้เลย 3. เรอื่ งของอาหารของ หอยโขง่ และ หอยปัง เราสามารถใชอ้ าหารสาเร็จรปู ของปลาดุกเม็ดเล็ก หรือพวกใบมะละกอใสท่ ้งั ใบ (หอยปัง ชอบมาก) รากไม้ ใบไม้ ก่ิงกา้ นพันธ์ุไม้นา้ แหนแดง ใบตาลึง และเมื่อเข้าสู่ฤดผู สมพันธ์ุ หอยปงั ท่ีไข่ จะตอ้ งมอี กี ตวั มาประกบคอู่ ยดู่ ว้ ยกันสกั พกั แล้วอีกตวั ก็จะขึน้ ไปวางไข่ทนั ที

การเล้ยี งหอยโขง่ 4. วิธีเก็บไขห่ อยโขง่ ใตม้ าทาการฟักและการเตรยี มบ่ออนบุ าล วิธีการเก็บไข่ 1.ถา้ หอยโขง่ ไข่ได้ 3 วันสามารถเกบ็ ได้ เน่ืองจากรอใหไ้ ข่หอยแขง็ ตัวกอ่ น 2.การเก็บไข่ ใช้มีดปลายแหลมแซะไข่ออกมา การฟักไขห่ อยโขง่ 1.ใสน่ ้าในบอ่ หรอื กะละมงั สาหรับฟกั รงั ไขห่ อย 2.ใส่พืชน้าเช่น จอก แหน ใสใ่ นนา้ เพ่อื เป็นท่ีอย่ลู ูกหอย 3.นาตะกรา้ ท่ีตาใหญพ่ อสมควร มัดไวก้ บั ขวดนา้ เปล่าให้ตะกรา้ ลอยอย่เู หนือน้า 4.นารงั ไขห่ อยเรียงวางใสไ่ วใ้ นตะกร้า 5.ใชป้ ๊อกก้ีฉดี น้าทุกวัน ใหฉ้ ดี นา้ ช่วงเช้าเย็น จนกว่าหอยจะฟกั เป็นตวั ประมาณ 20-30 วันตอ่ รังไข่ 6.รงั ไขห่ อย รังใหญจ่ ะฟักออกมาประมาณ 20 ตัว รงั เล็กก็จะฟักออกมาประมาณ 10 ตัว

การเล้ยี งหอยโข่ง บ่ออนบุ าลและการนาหอยโขง่ 1. ทาบอ่ ขุนด้วยกะชังบกขนาด 1×3 เมตรและใสท่ ่อนา้ ลน้ เพื่อระบายน้าตอนฝนตก 2. ใส่น้าพอประมาณและพกั นา้ ไว้ 3. ล้างสาหร่ายและพืชนา้ ใหส้ ะอาดประมาณ 1-2 น้า 4. ล้างน้าที่ 3 ด้วยด่างทับทิม เพื่อฆ่าปรสติ 5. นาสาหรา่ ยและพชื นา้ ลงไปบ่อ 6. นาลกู หอยโข่งใต้ลงบ่อขุน

การเล้ยี งหอยโขง่ 5. ราคาขาย และ ช่องทางการตลาด อย่างท่ีกล่าวว่า “หอยปัง” สามารถนาไปทาอาหารได้หลากหลายท่ีฮิตสุดก็คือ “ก้อย” ราคาท่ัวไปสาหรับพอ่ แม่พันธ์ุคู่ละ 30-50 บาท ส่วนจาหน่ายแบบเป็นกิโลกรัมๆ 100 บาท ซ่ึงปริมาณ ของ หอยปังก็ข้ึนอยู่กับความสมบูรณ์ของหอยปังและสภาพแวดล้อมที่เล้ียงภายในบ่อ รวมกับปริมาณ การเลี้ยง ซึ่งในการเลี้ยงแรกๆ อาจมีรายได้ไม่มากแต่ก็พอหมุนเวียนนามาใช้เป็นรายได้เสริมให้กับ ครอบครัวและเมื่อมีประสบการณ์มากข้ึน เข้าใจธรรมชาติของหอยปังมากข้ึน อาจทาให้เลี้ยงได้ง่ายข้ึน มผี ลผลติ มากขน้ึ สร้างรายได้ท่ีมากข้นึ ให้กบั เกษตรกรด้วย