Đọc thử MQDGK

Ma vờn khóc lóc thê lương Quỷ kia tác quái muôn phương hãi hùng Dân gian lắm kẻ tôn sùng Gian nan tìm hiểu muôn trùng khó khăn Ký lưu tranh vẽ, lời văn Người đời hiểu biết, ăn năn soi mình. Duy Văn - Ma Quỷ Dân Gian Ký LỜI TỰA Ma quỷ - nghe xa xôi, đáng sợ nhưng lại vô cùng gần gũi. Những câu chuyện về ma quỷ xuất hiện ở bất cứ đâu trong đời sống của chúng ta. Khi ta còn nhỏ tuổi, mỗi khi khóc lóc mè nheo hay ham chơi, đùa nghịch, người lớn vẫn thường lấy ông Ba Bị, Ma Da ra để dọa nạt. Khi lớn lên, xung quanh ta vẫn không thiếu những câu chuyện nửa đùa nửa thật rùng rợn bí hiểm, phần nhiều là giai thoại truyền miệng, nghe vừa sởn gai ốc lại vừa có phần thích thú. Lâu dần, ma quỷ không còn là thứ để dọa người mà đã đi vào văn chương một cách tự nhiên, không những thế, nhiều trang báo mạng, truyền thông vẫn dành một góc cho các chuyên

6 LỜI TỰA mục kì bí viết về các truyền thuyết đô thị nổi tiếng ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan... Các cuộc triển lãm về tâm linh châu Á với đủ các loài ma quỷ, bùa chú… diễn ra khắp nơi trên thế giới, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tâm linh của con người. Phong phú và phổ biến là vậy, nhưng để nói Việt Nam có ấn phẩm nào tổng hợp câu chuyện về các loài ma quỷ trong tín ngưỡng Việt Nam hay chưa thì chúng tôi có thể khẳng định là rất ít. Đương nhiên, không khó để tìm kiếm những bài viết về các loài ma quỷ Việt Nam gây ám ảnh nhưng nội dung chưa thực sự sâu sắc, thiếu khảo cứu khoa học và quan trọng là không có tư liệu hình ảnh để hình dung. Thực ra so với các nền văn hóa trong khu vực, với bề dày lịch sử cùng sự đa dạng dân tộc, Việt Nam ta cũng có những câu chuyện về loài ma quỷ rất riêng biệt và mang tính đặc trưng văn hóa, thể hiện lối sống tinh thần, lễ nghi, quan niệm của người xưa. Hình ảnh ma quỷ còn được bồi tụ thêm qua thời gian, sự tiếp biến văn hóa và những sáng tạo riêng của từng vùng miền để có được một diện mạo đầy đủ, đa dạng về giai thoại, gốc tích, đặc tính tâm linh hay tính cách riêng biệt. Các sản phẩm ma quỷ khi lưu truyền đều được gắn mác sản phẩm của trí tưởng tượng, hư cấu và đôi khi là “mê tín dị đoan”. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến cách hành xử của con người đối với chuyện tâm linh, nhiều khi sự thiếu hiểu biết ấy dẫn đến thái độ thiếu tôn trọng nét văn hóa bản địa. Trong khi đó một số quốc gia Á Đông như Nhật Bản đã cho thấy năng lực bảo tồn bản sắc dân tộc thông qua nhiều lễ hội tâm linh gắn liền với chào vụ mùa mới, đánh đuổi ma quỷ, trong sách

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 7 vở, văn tự và cổ tích. Họ lưu trữ một danh sách hàng trăm loài ma quỷ/ yêu quái (gọi là Yokai): với tên gọi, tập tính sinh hoạt riêng, qua đó phổ biến ra toàn thế giới hàng trăm hàng ngàn câu chuyện về đời sống, tinh thần văn hóa người Nhật. Điều đó cho thấy, ma quỷ tâm linh đã phản ánh rõ một phần văn hóa dân tộc. Là những người yêu văn hóa, tôn trọng tín ngưỡng nước nhà, mong muốn góp phần nhỏ nhoi vào việc lan tỏa tình yêu, cảm hứng đối với bản sắc Việt, chúng tôi đã tiến hành xây dựng dự án khảo sát, sưu tầm câu chuyện về các loài ma quỷ trong dân gian. Trước hết, chúng tôi bảo vệ quan điểm rằng câu chuyện về các loại ma quỷ mang trong mình những giá trị văn hóa riêng. Ma quỷ chính là nguyên nhân của nhiều điều kiêng kị trong phong tục các dân tộc Việt Nam, phản ánh tâm thức, lối sống, sinh hoạt và đôi khi là cả tình cảm, quan niệm đạo đức của người Việt xưa và nay. Không biết tự bao giờ “con không ăn là Ông Kẹ tới bắt”, “trên cây dừa có con Ma Tóc Dài đánh đu, đi chơi khuya là bị nó bắt”, “không ra tắm sông giữa trưa, kẻo Ma Da lôi chân”, v.v… đã trở thành câu cửa miệng của nhiều thế hệ, hầu như ai cũng đã từng nghe, từng nói như vậy. Ông cha ta mong muốn điều gì qua những câu hù dọa đó? Đơn giản là họ mong cầu sự an toàn, con cháu nghe lời và không nghịch dại. Thuở xưa nạn bắt cóc xảy ra nhiều, người ta nghĩ ra ông Ba Bị để con cái ngoan ngoãn ở nhà, không quấy phá. Nếu đời sống thôn quê có nhiều thành phần tiểu tiện bừa bãi mà không xử lí, chúng ta có Ma Lai - giống ma chuyên ăn phân và gây chết người do đứt ruột. Từ nỗi sợ ấy mà mọi người chú ý giữ gìn vệ sinh hơn. Có thể nói, những loài ma quỷ dân gian này sinh ra nhờ nỗi sợ con người trước các thế lực siêu nhiên, nhằm răn dạy

8 LỜI TỰA những bài học cuộc sống ý nghĩa. Thế hệ ông cha muốn bảo vệ an toàn cho người thân, khuyên răn con cháu sống có tình nghĩa, biết trật tự, kính trên nhường dưới và tôn trọng người đi trước. Thực hiện dự án Ma quỷ dân gian ký, chúng tôi ý thức rằng đây không hề là công việc dễ dàng. Riêng việc sưu tầm cho xứng đáng những loài ma quỷ trong quan niệm dân gian vùng miền, dân tộc đã là một thách thức rất lớn, bởi tư liệu ghi chép hạn chế, và giai thoại dân gian có nhiều dị bản. Chưa kể, nước ta là một đất nước có nhiều vùng miền văn hóa đặc trưng. Bàn chân nhỏ không thể đi hết tất cả các ngóc ngách, làng mạc để lãng du trong không gian sương khói, liêu trai của tâm thức Việt. Nhưng sau cùng, được sự ủng hộ của các nhà nghiên cứu, của bạn đọc bốn phương, chúng tôi đã cố gắng điền dã, ghi chép cũng như chọn lọc thông tin chính thống đã có trên sách vở, báo chí để có thể đưa ra một hình dung rõ ràng nhất về các loài ma quỷ trong văn hoá tâm linh người Việt. Công việc này cốt để tạo tiền đề và giá trị tư liệu cho những nhà nghiên cứu văn hóa dân gian. Dĩ nhiên sẽ còn một số vấn đề riêng mà khi tìm hiểu tâm linh sẽ rất khó lý giải, chúng ta có thể tin cũng được, không tin cũng được, nếu không tin thì hãy coi như một loại hình giải trí. “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, chỉ cần tôn trọng tâm linh là đủ. Một nửa sự hấp dẫn của những câu chuyện, giai thoại ma quái vốn được tạo nên chính bởi trí tưởng tượng linh động và giàu năng lượng của chúng ta. Với mong muốn mô tả diện mạo của ma quỷ trong dân gian, chúng tôi cho rằng con đường khả dĩ nhất sẽ phải là một cuốn sách tranh, với sự hài hòa giữa

CHÓ ĐỘI NÓN MÊ CHÓ TINH ĐỘI NÓN CHỐNG GẬY TRONG DÂN GIAN ĐỊNH NGHĨA  Hẳn người Việt Nam đa phần ai cũng biết đến câu chuyện về Chó Đội Nón Mê hay chó đội nón chống gậy (theo cách gọi của dân gian). Đây là một giai thoại quen thuộc ở các làng quê miền Bắc và vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Câu chuyện Chó Đội Nón Mê đã xuất hiện trong một số sáng tác đương đại, đặc biệt là các tác phẩm văn học mạng.

24 ĐÊM TRĂNG THỨ NHẤT Giai thoại phổ biến nhất về Chó Đội Nón Mê là chuyện người ta bỗng nhiên nghe thấy tiếng gậy lộc cộc trong nhà, lén nhìn thì bắt gặp một con chó đi bằng hai chân sau, chân trước chống gậy gỗ. Hoặc trong đêm trăng sáng, người nhà

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 25 ngó lên trên mái, thấy con chó đội nón, mắt sáng rực, chống gậy đứng thẳng, như đang hấp thụ năng lượng của vầng nguyệt. Cái tên CHÓ ĐỘI NÓN MÊ cũng bắt nguồn từ đó.  NGUỒN GỐC VÀ ĐẶC TÍNH Chó Đội Nón Mê được cho là đáng sợ do những hành vi của nó. Dân gian quan niệm thế nào về hiện tượng này? Là do có một thế lực tâm linh nhập vào con chó hay chính con chó ấy đã “thành tinh”? Câu trả lời là cả hai nguồn gốc này đều được chấp nhận. Và chó đội nón mê được phân ra hai loại sau: Loại đầu tiên là giống tinh do con vật sống lâu năm sinh linh tính và có khả năng biến hóa, che mắt như kiểu hồ ly hay bạch cốt của Trung Quốc, có khả năng biến hình và giao cấu với con người (Tây Du Ký gọi là yêu quái). Loại này thường rất hiếm gặp. Ông bà ta có câu “Chó không quá tám năm, gà không quá sáu năm” là vậy. Con vật nếu sống lâu năm thường có xu hướng sinh linh tính tuy không khôn ngoan như con người nhưng rất tinh ranh, chúng cũng tìm cách để tồn tại, giống

26 ĐÊM TRĂNG THỨ NHẤT này chọn cách tu yêu để ngày càng giống con người. Dân gian thường quan niệm, việc này đòi hỏi chúng phải bắt vía, hấp thụ linh khí trời đất vào thời gian trăng Rằm, hoặc ăn thịt, uống máu các loại vật sống khác.  Loại thứ hai có nguồn gốc từ những oan hồn vất vưởng là nạn nhân của chiến tranh, tồn tại ở những nơi đất dữ từng là chiến trường, bãi bắn do oan hận, sân si nóng nảy mà không siêu thoát, tồn tại bằng cách thụ máu huyết con người, vía người chết… Vì lẩn trốn các quan âm đi tuần nên không nhập vào con người mà thay vào đó là xác động vật. Đặc biệt là những con thú nuôi già sắp mất để gần con người mà tiếp tục tồn tại. GIAI THOẠI VỀ HÀNH VI Leo lên nóc nhà vào đêm trăng: Chó Đội Nón Mê leo lên nóc nhà vào đêm Rằm nhằm tránh các thánh thần đi tuần bên dưới, đồng thời dễ quan sát không gian xung quanh để tìm chuồng gà vịt, thậm chí là con người. Cảnh chó Đội Nón Mê đứng chống gậy trên nóc nhà là một câu chuyện truyền miệng kinh điển, thường đi kèm với chi tiết ai

LINH MIÊU ĐỪNG ĐỂ MÈO ĐEN NHẢY QUA XÁC CHẾT ĐỊNH NGHĨA, ĐẶC ĐIỂM Chuyện dân gian kể rằng, Linh Miêu là con của một con mèo mun cái bị rắn hổ ngựa quấn lấy vào ngày Tết Đoan Ngọ hằng năm. Nó có mình dài, đuôi dài, mõm dài hơn so với những con mèo bình thường khác, lông đen tuyền, có một nhúm lông nhỏ màu vàng giữa trán (được coi là con mắt thứ ba). 

30 ĐÊM TRĂNG THỨ HAI GIAI THOẠI VỀ HÀNH VI Linh Miêu rất thích ăn trứng gà sống, thích rình bắt và cắn cổ gà cho đến chết rồi nhai xương luôn. 

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 31 Cách bắt chuột của Linh Miêu cũng không bình thường. Nó thường leo lên xà nhà cao, đứng trên đó nhìn xuống bằng đôi mắt sáng quắc màu đỏ máu, quan sát sinh hoạt của mọi người trong nhà. Nó không bắt chuột mà chuột tự bò ra nạp mạng như bị thôi miên. Từ xà nhà cao, nó lao xuống vồ chuột nhanh như chớp.  Từ những hành vi “ma quái” trên, người ta mới có cơ sở để nói Linh Miêu nhảy chồm qua xác chết gây ra hiện tượng Quỷ Nhập Tràng. Lý do là trong người Linh Miêu có một thứ điện từ ma mị, sức mạnh ma quái của nó vô hình trung phá mở cánh cửa trung giới, lôi kéo các chủng loại ma quỷ về nhập xác mà sống dậy. Theo nhiều câu chuyện truyền miệng, xác chết bị nhập bởi ma quỷ do Linh Miêu nhảy qua sẽ đuổi theo người sống và bắt hồn vía, ai bị xác chạm trúng sẽ lập tức chết ngay, hoặc bị cắn hút mất máu mà chết.



MÈO TINH \"MÈO ĐẾN NHÀ THÌ KHÓ. CHÓ ĐẾN NHÀ THÌ SANG\" TỤC NGỮ ĐỊNH NGHĨA Mèo Tinh là những Linh Miêu có đặc tính nổi trội hơn đồng loại (dân gian cho rằng chúng có khoảng hơn một nghìn đặc tính). Thông thường chỉ có các thầy pháp mới có thể xác định được đâu là Mèo Tinh. 

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 35 GIAI THOẠI VỀ HÀNH VI Người ta cho rằng, mèo có chín kiếp luân hồi. Trải qua tám kiếp, đến kiếp thứ chín, khi đã biết hết chuyện thế gian thiên địa, chúng sẽ trở thành Linh Miêu. Linh Miêu khôn lanh, thường nghe ngóng và nhận biết mọi chuyện thế gian. Nhờ vậy, chúng dần dần có tính “người”. Linh Miêu đã mang tính người nên rất nhỏ nhen và có tật thù dai. Nếu gặp những chuyện khiến chúng bị chết trước ngày siêu thoát, Linh Miêu có thể bị mất hết đạo hạnh, khi đó, linh hồn Linh Miêu sẽ ở lại trần gian và khó lòng đầu thai. Bởi thế nên người ta thường nghe thấy tiếng mèo kêu gào thảm thiết vào ban đêm, ấy là vì vong hồn Linh Miêu do uất hận mà kêu lên. Ở những nơi nặng âm khí như nghĩa trang, tiếng kêu của Linh Miêu có thể khiến người ta bị run xương và đứng hình. Nếu oán hận đủ lớn, vong hồn Linh Miêu có thể sẽ tìm và nhập vào xác mèo, biến thành Mèo Tinh. Mèo Tinh hay ma mèo đa phần thường hãm hại trẻ em. Chúng sẽ làm cho các em bé run xương, khóc mãi không dứt rồi sau cùng sẽ chết vì kiệt sức. Lúc này, Mèo Tinh sẽ hấp thụ linh hồn đứa trẻ. Linh hồn những đứa trẻ bị Mèo Tinh hấp thụ sẽ bị nó sai khiến, mà dụ dỗ, dẫn đường các bạn cùng lứa để bắt hồn về cho Mèo Tinh. Sau khi hấp thụ đủ một trăm linh hồn thì Mèo Tinh sẽ hóa thành Miêu Quỷ, Miêu Quỷ rất khó trị, chúng thường hại các cô gái trẻ, lấy huyết khí để hóa thành hung thần.

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 37

QUỶ NHẬP TRÀNG \"MƯỢN\" XÁC NUÔI HỒN ĐỊNH NGHĨA, ĐẶC ĐIỂM Ởnhiều vùng quê Việt Nam, người ta không còn lạ lẫm với Quỷ Nhập Tràng. Quỷ Nhập Tràng là một quan niệm lưu truyền trong dân gian, kể về hiện tượng người chết trong lúc khâm liệm bỗng sống lại và có những hành động khó hiểu. Quỷ Nhập Tràng là một hiện tượng tâm linh khi vong hồn ma quỷ mượn xác một người đã chết hay chiếm lấy thân xác người sắp lâm chung để thực hiện những điều mà chúng chưa thực hiện được trước khi chết. 

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 39 Có rất nhiều ghi chép cũng như những lời đồn đại về của Quỷ Nhập Tràng. Người ta kể, Quỷ Nhập Tràng thường chỉ ngồi chứ không nằm vì xương sống của người bị nhập tràng thường cứng. Người bị nhập cũng không thể có các hoạt động sống như con người bình thường. Ban đêm, chúng thức trắng không ngủ và đặc biệt là không bao giờ nhắm mắt; ăn nhiều nhưng không tiêu hóa được; xúc giác cũng không hoạt động nên dù có bị đâm chảy máu cũng không thấy đau. Người bị nhập ngồi ở đâu, chỗ ấy sẽ xuất hiện nước vàng nhớt, hôi thối đọng vũng. Quỷ Nhập Tràng thường sợ lửa, sợ nước, sợ gương. Chúng thích nhập vào thân xác những người lớn tuổi, có gia đình, thể xác bệnh hoạn uế trược. Nhà nào có người bị quỷ nhập tràng thì bao giờ trong nhà cũng có cảm giác lạnh lẽo, dù lau dọn xông hương cỡ nào trong nhà vẫn có mùi hôi thối, hơn nữa đồ ăn rất mau thiu. Người ta cũng cho rằng, nhà nào có Quỷ Nhập Tràng thì việc làm ăn cũng có thể bị suy sụp, đổ vỡ. Khi người bị nhập đã chết hẳn thì đêm đó, trong nhà nghe như có tiếng mèo đuổi chuột, tiếng bình bông bị vỡ hoặc chén bát để trong kệ cũng tự nhiên vỡ nứt.



MA GÀ TỤC THỜ \"MA GIỮ CỦA\" CỦA NGƯỜI VÙNG CAO QUAN NIỆM DÂN GIAN Có nhiều quan niệm khác nhau về Ma Gà. Tác giả Trần Thị Hoàng Oanh1 trong luận văn thạc sĩ chuyên ngành văn hoá học - Ma quỷ trong văn hoá Việt Nam chia sẻ rằng: Dựa vào quan niệm của người Tày - Nùng, Ma Gà là ma hay theo những cô gái đẹp. Tiểu vùng Đông Bắc là nơi được cho là có sự xuất hiện của Ma Gà. Vì vậy, người dân tộc Tày từ xưa đến nay đều nơm nớp lo sợ khi nhà có con gái, đặc biệt là con gái đẹp. 1. Trần Thị Hoàng Oanh (2013) Ma quỷ trong văn hóa Việt Nam. TP.HCM: Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Văn hoá học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh; 60.31.70

46 ĐÊM TRĂNG THỨ NĂM Một số quan niệm truyền miệng dân gian được lan truyền ở vùng núi phía bắc hay các tỉnh Tây Nguyên phổ biến với tộc người Tày, Nùng, cho rằng: “Ma Gà sau này đã trở thành một dạng bùa ngải, được nuôi để giữ nhà cửa. Vì thế, Ma Gà được xếp vào loại ma xó.” Ma Gà cũng xuất hiện trong các tích truyện dân gian, đặc biệt là truyện An Dương Vương chém Ma Gà. Theo lời của thần Kim Quy trong Đại Việt Sử Ký, Ma Gà kia là tinh khí của con vua thời trước, còn uất ức nên nấp ở núi Thất Diệu chờ báo thù. Đại Việt Sử Ký Toàn Thư ngoại Kỷ quyển I1 chép: Đó là do tinh khí núi sông vùng này bị con vua trước phụ vào để báo thù nước, nấp ở núi Thất Diệu. Trong núi có con quỷ, đó là người con hát thời trước chôn ở đấy hóa làm quỷ. Cạnh núi có cái quán, chủ quán tên là Ngộ Không, có một đứa con gái và một con gà trắng, đó là dư khí của tinh, phàm người qua lại ngủ đêm ở đấy đều phải chết vì bị quỷ làm hại. Chúng có thể gọi nhau họp đàn lũ, làm cho sụp thành. Nếu giết con gà trắng để trừ tinh khí ấy, thì thành tự nhiên được bền vững. Vua đem rùa vàng đến quán ấy, giả làm người ngủ trọ. Chủ quán nói: “Ngài là quý nhân, xin đi ngay, chớ lưu lại đây mà bị họa.” Vua 1. Lê Văn Hưu, Ngô Sỹ Liên - Viện Khoa Học Xã Hội Việt Nam dịch (1993). Đại Việt Sử Ký Toàn Thư - Ngoại kỷ - Quyển I, chương An Dương Vương. Hà Nội: NXB Khoa Học Xã Hội.

MA QUỶ DÂN GIAN KÝ 47 cười nói: “Sống chết có mệnh, ma quỷ làm gì nổi?” Rồi ngủ lại quán. Đến đêm, nghe tiếng tinh quỷ từ ngoài đến gọi mở cửa, rùa vàng liền quát mắng, quỷ không vào được, đến khi gà gáy thì lũ quỷ tan chạy hết. Rùa vàng xin vua đuổi theo. Tới núi Thất Diệu thì tinh khí biến mất, vua trở về quán. Sáng sớm, chủ quán tưởng vua đã chết, liền gọi người đến để khâm liệm đem chôn. Thấy vua vẫn vui vẻ cười nói, chủ quán liền sụp lạy nói: “Ngài làm sao được như thế, tất phải là thánh nhân!” Vua xin con gà trắng giết để tế. Gà chết, con gái chủ quán cũng chết theo. Vua liền sai người đào núi, thấy có nhạc khí cổ và xương người, đem đốt thành tro, rải xuống sông, yêu khí mới mất hẳn. Từ đấy, đắp thành không quá nửa tháng thì xong. Vì thế, lễ hội Đền Sái ở làng Thụy Lôi, xã Thụy Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội vẫn còn nghi thức diễn cảnh vua An Dương Vương chém Ma Gà để lập thành Cổ Loa. Tuy nhiên, loài Ma Gà trong câu chuyện trên giống với một loại quỷ thành tinh từ súc vật và tương đối khác với Ma Gà trong dân gian, vốn là một loại tà thần giữ của.